confirmed، مدیران
۳۷٬۴۴۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
</div> | </div> | ||
'''اُمّ کُلثوم کبری''' چهارمین فرزند [[امام علی (ع)]] و [[فاطمه زهرا | '''اُمّ کُلثوم کبری''' چهارمین فرزند [[امام علی (ع)]] و [[فاطمه زهرا سلام الله علیها]] پس از [[امام حسن (ع)]]، [[امام حسین (ع)]] و [[زینب بنت علی|زینب کبری (ع)]] است. منابع تاریخی از ازدواج او با [[عمر بن خطاب]] [[خلیفه دوم]] سخن گفته‌اند. برخی وی را از بانوان حاضر در [[واقعه کربلا]] می‌شمرند که سخنان و خطبه‌های او در برخی منابع آمده است. | ||
=ولادت و نسب= | =ولادت و نسب= | ||
در تاریخ ولادت ام‌کلثوم، میان مورّخان اختلاف است؛ اما [[شیعه]] و [[سنی]] بر اینکه [[علی(ع)]] و [[ | در تاریخ ولادت ام‌کلثوم، میان مورّخان اختلاف است؛ اما [[شیعه]] و [[سنی]] بر اینکه [[علی(ع)]] و [[فاطمهسلام الله علیها]] فرزندی به نام ام‌کلثوم داشته‌اند، اتفاق نظر دارند<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۵۴؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج۸، ص۴۶۳؛ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۲۱۳؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۱۱۸.</ref>. | ||
تاریخ ولادت او را سال ۶ قمری نوشته‌اند<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۵۰۰؛ دخیل، اعلام النساء، ۱۴۱۲ق، ص۲۳۸.</ref>؛ البته برخی نیز بدون تعیین سال دقیق، این گونه ذکر کرده‌اند که زمان ولادت او در عصر [[پیامبر اکرم(ص)]] بوده است<ref>ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۸، ص۴۶۴؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۹۵۴.</ref>. | تاریخ ولادت او را سال ۶ قمری نوشته‌اند<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۵۰۰؛ دخیل، اعلام النساء، ۱۴۱۲ق، ص۲۳۸.</ref>؛ البته برخی نیز بدون تعیین سال دقیق، این گونه ذکر کرده‌اند که زمان ولادت او در عصر [[پیامبر اکرم(ص)]] بوده است<ref>ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۸، ص۴۶۴؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۹۵۴.</ref>. | ||
درباره اینکه او فرزند چندم امام علی(ع) بوده میان منابع شیعه و [[اهل سنت]] اختلاف وجود دارد و علمای شیعه، او را کوچک‌تر و پس از [[زینب]] دانسته‌اند<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۵۴؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۸۹.</ref>؛ اما اهل سنت، ام‌کلثوم را فرزند سوم [[علی بن ابی طالب(ع)]] ذکر کرده و بزرگ‌تر از زینب پنداشته‌اند<ref>ابن اسحاق، سیره ابن اسحاق، ۱۴۱۰ق، ص۲۴۷؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۵۰۰.</ref>. | درباره اینکه او فرزند چندم امام علی(ع) بوده میان منابع شیعه و [[اهل سنت]] اختلاف وجود دارد و علمای شیعه، او را کوچک‌تر و پس از [[زینب]] دانسته‌اند<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۵۴؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۸۹.</ref>؛ اما اهل سنت، ام‌کلثوم را فرزند سوم [[علی بن ابی طالب(ع)]] ذکر کرده و بزرگ‌تر از زینب پنداشته‌اند<ref>ابن اسحاق، سیره ابن اسحاق، ۱۴۱۰ق، ص۲۴۷؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۵۰۰.</ref>. | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
[[سید محسن امین]] در‌این‌باره می‌گوید: دختران [[امیر مؤمنان(ع)]] که اسم یا کنیه آنان ام‌کلثوم باشد سه یا چهار تن هستند: | [[سید محسن امین]] در‌این‌باره می‌گوید: دختران [[امیر مؤمنان(ع)]] که اسم یا کنیه آنان ام‌کلثوم باشد سه یا چهار تن هستند: | ||
#ام‌کلثوم کبری دختر | #ام‌کلثوم کبری دختر فاطمهسلام الله علیها. | ||
#ام‌کلثوم وُسطی همسر [[مسلم بن عقیل]]. | #ام‌کلثوم وُسطی همسر [[مسلم بن عقیل]]. | ||
#ام‌کلثوم صغری. | #ام‌کلثوم صغری. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
=حضور در کربلا= | =حضور در کربلا= | ||
برخی مقاتل از حضور ام‌کلثوم در کربلا سخن گفته‌اند؛ به گونه‌ای که از او در بسیاری از موارد در کنار [[حضرت | برخی مقاتل از حضور ام‌کلثوم در کربلا سخن گفته‌اند؛ به گونه‌ای که از او در بسیاری از موارد در کنار [[حضرت زینبسلام الله علیها]] نام برده شده است و مصیبت‌هایی برای او نقل کرده‌اند. مجلسی نقل می‌کند: پس از شهادت امام(ع) و هنگام آتش زدن خیمه‌ها، گوشواره را از گوش ام‌کلثوم خواهر [[حسین(ع)]] کشیدند<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۶۰.</ref>. ام‌کلثوم راوی [[واقعه عاشورا]] بوده و در [[کوفه]] و مجلس [[ابن زیاد]] خطبه خوانده است. [[ابن طیفور]] در کتاب خویش، خطبه‌ای را از ام‌کلثوم می‌آورد که در کوفه و جریان اسارت [[اهل بیت]] پیامبر(ص) روی داده است<ref>ابن طیفور، بلاغات النساء، ۱۳۷۲ش، ص۲۳.</ref>. | ||
علامه مجلسی نیز سخنان و اشعار ام‌کلثوم در مجلس ابن زیاد را ذکر کرده است<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۱۱۲–۱۱۵.</ref>. | علامه مجلسی نیز سخنان و اشعار ام‌کلثوم در مجلس ابن زیاد را ذکر کرده است<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۱۱۲–۱۱۵.</ref>. | ||
در مقابل، برخی منابع به غیر فاطمی بودن ام‌کلثوم حاضر در کربلا تصریح کرده‌اند<ref> بری، الجوهره فی نسب الامام علی و آله، ۱۴۰۲ق، ص۴۵.</ref>.سید محسن امین این مسئله را رد کرده و می‌گوید: امیرمؤمنان(ع) دو دختر به نام ام‌کلثوم داشته که یکی ام‌کلثوم کبری فرزند [[حضرت | در مقابل، برخی منابع به غیر فاطمی بودن ام‌کلثوم حاضر در کربلا تصریح کرده‌اند<ref> بری، الجوهره فی نسب الامام علی و آله، ۱۴۰۲ق، ص۴۵.</ref>.سید محسن امین این مسئله را رد کرده و می‌گوید: امیرمؤمنان(ع) دو دختر به نام ام‌کلثوم داشته که یکی ام‌کلثوم کبری فرزند [[حضرت زهراسلام الله علیها]] بوده که قبل از واقعه کربلا از دنیا رفت و دیگری که مادرش کنیز بود، در کربلا حضور داشته و در کوفه خطبه خوانده است. وی همسر مسلم بن عقیل بوده است<ref>امین، اعیان الشیعه، دار التعارف، ج۱، ص۳۲۷؛ ج۳، ص۴۸۴.</ref>. | ||
=خطبه ام‌کلثوم در کوفه= | =خطبه ام‌کلثوم در کوفه= | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
=واقعه عاشورا و حوادث پس از آن= | =واقعه عاشورا و حوادث پس از آن= | ||
[[ابن طاووس]] می‌گوید: چون امام حسین(ع) وداع کرد، ام‌کلثوم ندا سرداد و گفت: یا ابا عبدالله! وای بر ما بعد از مصیبت از دست دادن شما. امام(ع) هم ام‌کلثوم، | [[ابن طاووس]] می‌گوید: چون امام حسین(ع) وداع کرد، ام‌کلثوم ندا سرداد و گفت: یا ابا عبدالله! وای بر ما بعد از مصیبت از دست دادن شما. امام(ع) هم ام‌کلثوم، زینبسلام الله علیها و رباب را تسلی داد<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۱۱۴.</ref>. | ||
در جریان اسارت، هنگامی که کوفیان برای اطفال غذا آوردند ام‌کلثوم فریاد زد و گفت: ای اهل کوفه [[صدقه]] بر ما (اهلبیت پیامبر) [[حرام]] است<ref>ابن طاووس، لهوف، ص۱۷۴.</ref>. | در جریان اسارت، هنگامی که کوفیان برای اطفال غذا آوردند ام‌کلثوم فریاد زد و گفت: ای اهل کوفه [[صدقه]] بر ما (اهلبیت پیامبر) [[حرام]] است<ref>ابن طاووس، لهوف، ص۱۷۴.</ref>. | ||
روایتی که به هنگام ورود کاروان اسرا به [[شام]]، ام‌کلثوم از [[شمر]] خواست که سرهای شهدا را از میان اسیران به سمتی ببرد که همه نگاه‌ها به آن طرف برود و نظاره به سوی آنان کمتر شود<ref>مرتضی زبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۸۱۳.</ref>. | روایتی که به هنگام ورود کاروان اسرا به [[شام]]، ام‌کلثوم از [[شمر]] خواست که سرهای شهدا را از میان اسیران به سمتی ببرد که همه نگاه‌ها به آن طرف برود و نظاره به سوی آنان کمتر شود<ref>مرتضی زبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۸۱۳.</ref>. | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
[[یاقوت حموی]] هم می‌نویسد: قبر ام‌کلثوم در راویه دمشق است<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۳۹۹ق، ج۳، ص۲۰.</ref>. | [[یاقوت حموی]] هم می‌نویسد: قبر ام‌کلثوم در راویه دمشق است<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۳۹۹ق، ج۳، ص۲۰.</ref>. | ||
[[ابن عساکر]] در‌این‌باره می‌گوید: این قبری که در راویه دمشق است مدفن ام‌کلثوم، دختر علی بن ابیطالب(ع) از فاطمه نیست… وی در [[مدینه]] درگذشت و در [[قبرستان بقیع]] مدفون گردید<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۳۰۹.</ref>. | [[ابن عساکر]] در‌این‌باره می‌گوید: این قبری که در راویه دمشق است مدفن ام‌کلثوم، دختر علی بن ابیطالب(ع) از فاطمه نیست… وی در [[مدینه]] درگذشت و در [[قبرستان بقیع]] مدفون گردید<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۳۰۹.</ref>. | ||
برخی نیز گفته‌اند که این قبر، مدفن زینب کبری ، دختر علی(ع) و | برخی نیز گفته‌اند که این قبر، مدفن زینب کبری ، دختر علی(ع) و فاطمهسلام الله علیها است که کنیه‌اش ام‌کلثوم است<ref> البیطار، حلیة البشر، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۱۲۸۳.</ref>. | ||
=منبع= | =منبع= | ||