طریقت بیرامیه: تفاوت میان نسخه‌ها

بیرامیان در اثنای ذکر خفی، روشی به نام «رسیدن به دل» دارند که آن را «صِقال» یعنی تصفیه و تجلیه دل می‌گویند؛ بدین ترتیب که آن‌ها در هنگام ذکر خفی چشم‌ها را بسته، نَفَس را حبس کرده و در معنای ذکر تأمل می‌کنند؛ در اثنای ذکر، وردی که باید خوانده شود مثلاً «لااله الاالله» دایره‌ای تلقی می‌شود که از دل بر می‌آید (قوس قلبی) و باز به دل باز می‌گردد (قوس آفاقی) و در آن استقرار می‌یابد. <ref>افندی، صاری عبدالله، جوهرالبدایه و دره النهایه، ج۴، ص۲۰۸ و بعد، کتابخانه دانشگاه، نسخ خطی خالص افندی، ش ۴۱۲۶.</ref><ref>حریری‌زاده، کمال الدین،تبیان وسائل الحقائق فی بیان سلوک الطرائق، ج۱، ص۱۷۴ و بعد، کتابخانه فاتح، کتاب‌های ابراهیم افندی، ش ۴۳۰، ۴۳۱، ۴۳۲.</ref>

در نگاهی کلی به سیر تحول طریقۀ بیرامیه، اعتقاد به وحدت وجود، گرایش به ذکر خفی و تمایلات شیعی را می‌توان ۳ ویژگی برجستۀ این طریقه به‌شمار آورد که به ویژه در میان ملامیۀ بیرامیه حضوری آشکارتر داشته است. اندیشۀ وحدت وجود و غلبۀ عشق که از همان ابتدا در اشعار حاجی‌بیرام ولی به چشم می‌خورد، <ref>گولپینارلی، عبدالباقی، ملامت و ملامتیان، ج۱، ص۴۳-۴۶، ترجمۀ توفیق هاشم‌پور سبحانی، تهران، ۱۳۷۸ش.</ref> در دوره‌های پس از او ظهوری روشن‌تر یافت و به صورت یکی از ارکان این طریقه درآمد، چنان‌که برخلاف دیگر طریقه‌های صوفیه که در آن‌ها سالک با سیر مراتب سلوک، در نهایت به درک سر وحدت نایل می‌شود، در این طریقه سالک در گام نخست با اعتقاد به وحدت وجود سلوک خود را آغاز می‌کند و با پشت سرگذاشتن توحید افعالی و توحید صفاتی، به درک توحید ذاتی می‌رسد و در می‌یابد که همه چیز تجلیات اعیان ثابته یا اعیان علمی حضرت حق است. <ref>EI۲، ج۱، ص۱۱۳۷.</ref> <ref>IA، ج۲، ص۴۲۵.</ref><ref>گولپینارلی، عبدالباقی، ملامت و ملامتیان، ج۱، ص۲۰۲، ترجمۀ توفیق هاشم‌پور سبحانی، تهران، ۱۳۷۸ش.</ref> گرایش به ذکر خفی نیز (که به ویژه از ارکان ملامیۀ بیرامیه بوده است) مهم‌ترین عاملی است که طریقۀ بیرامیه را به نقشبندیه می‌پیوندد، چه، در این طریقه نیز ذکر خفی از ارکان سلوک به شمار می‌رود. تمایلات شیعی طریقۀ بیرامیه که در ابتدا در قالب احترام به اهل بیت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) ابراز می‌شد، به تدریج صورتی آشکارتری یافت و در آثار احمد ساربان و ابراهیم افندی به روشنی بیان گردید. <ref>IA، ج۲، ص۴۲۵.</ref><ref>گولپینارلی، عبدالباقی، ملامت و ملامتیان، ج۱، ص۲۳۰-۲۳۲، ترجمۀ توفیق هاشم‌پور سبحانی، تهران، ۱۳۷۸ش.</ref>