عمر مختار: تفاوت میان نسخه‌ها

'''عُمر بن مختار بن عُمر المنفی الهلالی معروف به «عمر مختار»''' از شخصیت‌های انقلابی اهل [[لیبی]] و از اهل‌تسنن بود که با استعمار و استکبار مبارزه کرد و در این راه جان سپرد.

=تولد و دوران کودکی=

او قد متوسط اندکی رو به بلند داشت. نه خیلی چاق و نه خیلی لاغر بود. صدای گرفته، لهجه بیابانی، استوار و بیانی شیوا داشت. سخنانش هماهنگ بود و ملال‌آور نبود. هنگام سخن گفتن دندان‌های پیشین او بر اثر لبخند و تبسم باوقار و آرام نمایان می‎شد.<br>

محاسن انبوهی داشت و آن را از اوان نوجوانی گذاشته بود. باوقار و متانت بود، جدیت در کارها را همواره می‌شد در وی مشاهده کرد. سنجیده سخن می‌گفت و در کارها پشتکاری بسیار داشت و این ویژگی‎ها با رشد سنی او رشد می‌کردند.

عمر مختار بر ادای نماز در وقت خود بسیار حریص بود و روزانه قرآن را تلاوت می‌کرد. از هنگامی‌که شیخ «[[محمد بن علی سنوسی|محمد سنوسی]]» به وی گفته بود: «عمر! ورد تو قرآن است»، او هفته‌ای یک مرتبه قرآن را ختم می‌کرد.<br>

در واقع توجه و مداومت بر تلاوت قرآن حکایت از قوهٔ ایمان و نفوذ آن در قلب «'''عمر مختار'''» داشت و از همین ایمان قوی بود که صفاتی چون امانت‎‎داری، شجاعت، راستی، نبرد با ظلم، فروتنی و اطاعت در «عمر مختار» متبلور شده بود. وی همواره در اجرای فرامین الهی تعجیل داشت و خویشتن را به ادای نماز صبح ملزم کرده بود و در غیر اوقات نماز نیز همواره وضو داشت، به‌طوری‌که روایت می‌کند: «از وقتی به [[سنوسیه|جنبش سنوسیه]] ملحق شدم، به یاد ندارم، با یکی از رهبران این حرکت بدون وضو روبه‌رو شده باشم».<br>

'''محمد طیب اشهب'''، از دوستان و نزدیکان وی می‏‌گوید: من او را به‌خوبی می‌شناختم و این شناخت سبب شد تا با هم روابط نزدیکی داشته باشیم. من کنار او در چادرش می‌‏خوابیدم. بزرگ‌ترین چیزی که مرا در آن زمان آزار می‌داد، چون در آن زمان نوجوانی بیش نبودم، این بود که سر و صدای عمر مختار هیچ‌گاه نمی‏‌گذاشت بخوابم؛ زیرا وی هرشب را به تلاوت قرآن سپری می‌‏کرد و صبح زود برمی‏‌خواست و به ما دستور وضو می‌‏داد، با اینکه سرمای شدید هوا و سختی‎های سفر ما را اذیت می‌‏کرد».<br>

وی می‌افزاید: «یکی از دلایل پایداری '''عمر مختار''' حتی در لحظات سخت پایانی زندگی‌اش که بدان ممتاز بود، انس او با قرآن و اجرای فرامین آن بود. چون قرآن منبع و چشمه‎سار استقامت و هدایت است. عمر مختار با ایمان قوی و تدبر به تلاوت قرآن می‎پرداخت. ازاین‌رو خداوند به وی پایداری نصیب نمود و تا آخرین رمق قرآن با وی بود، به‌گونه‌ای که وقتی به‌طرف چوبه دار برده می‎شد، این آیه را تلاوت می‌کرد: '''«یا اَیَّتُهَا النَّفسُ المُطمَئِنَّةُ ارجِعی اِلی رَبِّکَ راضِیَةً مَرضِیَّةً».'''

در حقیقت ویژگی شجاعت در شخصیت «'''عمر مختار'''» در نبرد مردم ''چاد'' با استعمارگران فرانسوی و در نبرد مردم [[لیبی]] با استعمارگران ایتالیایی هویدا گشت.

هنگامی‌که استعمار [[فرانسه]] در سال 1900 میلادی کشور چاد را مورد حمله قرار داد، [[سنوسیه|جنبش السنوسیه]] از جمله جنبش‌هایی بود که به مقابله با استعمارگران فرانسوی برخاست و «عمر مختار» در آن زمان فرماندهی یکی از گروه‌های جنبش علیه استعمارگران را به‌عهده گرفت.<br>

در سال 1902 وقتی «[[محمد مهدی سنوسی]]»، رهبر جنبش [[سنوسیه]] فوت کرد، رهبران جنبش از وی خواستند، به [[برقه]] باز گردد و پس از بازگشت بار دیگر او را به سمت شیخ منطقه «'''زاویه القصور'''» منصوب کردند و او چنان در اداره امور منطقه موفق عمل کرد که حتی تحسین عثمانی‌ها را به‌خاطر برقراری آرامش و ثبات در این منطقه به‌دنبال داشت.<br>

این موجب شد تا وی برای هشت سال تا سال 1911 میلادی این سمت را به‌عهده داشته باشد و در این مدت با ارتش‌های استعمارگران انگلیسی در مرزهای [[مصر]] و [[لیبی]] و در مناطق «البردیه» و «السلوم» و «مساعد» همواره در مبارزه بود و «نبرد السلوم» وی در سال 1908 میلادی معروف بود که به تصرف شهرک السلوم به دست انگلیسی‌ها منتهی شد.

در سال 1911 میلادی [[ایتالیا]] به عثمانی اعلام جنگ داد و نیروهای خود را وارد شهر ساحلی «[[بنغازی]]» در شمال [[برقه]] کرد. در آن زمان «عمرالمختار» در شهر «[[کفره]]» در دل صحرا به دیدار سنوسی‌ها رفته بود و در راه بازگشت بود که از اشغال [[بنغازی]] توسط ایتالیایی‌ها خبردار شد. پس به‌سرعت به زاویة القصور بازگشت و یک هزار نفر از اهالی قبیله‌اش را برای مقابله با استعمارگران ایتالیایی بسیج کرد.<br>

برای اولین بار «'''عمر مختار'''» اردوگاه نظامی مخصوصی را برای خود در منطقه «'''الخروبه'''» تأسیس کرد.<br>

سپس آن را به منطقه «الرجمه» منتقل کرد و پس از آن به ارتش عثمانی در منطقه «بنینه» در 20 کیلومتری جنوب شهر [[بنغازی]] ملحق شد و در آنجا افراد بسیاری به وی ملحق شدند.<br>

در سال 1912 وقتی جنگ‌های بالکان شروع شد، دولت عثمانی مجبور به صلح با ایتالیا شد و در نتیجه آن فرمانده نیروهای عثمانی که با ایتالیایی‌ها می‌جنگید، مجبور به عقب‌ نشینی شد که منطقه [[برقه]] را نیز در برمی‌گرفت. مبارزان لیبیایی از این اقدام عثمانی به خشم آمدند و در برابر نیروهای عثمانی قد علم کردند و میان دو طرف نبردی سخت در گرفت که از دو طرف کشته‌های بسیاری به جای گذاشت، به همین دلیل «'''عمر مختار'''» مأمور پایان دادن به بحران شد و چون در این امر موفقیت نشان داد تا سال 1913 میلادی به سمت فرماندهی نیروهای برقه منصوب شد و پس از آن چون«[[احمد شریف سنوسی]]» به فرماندهی این مناطق منصوب شد، «'''عمر مختار'''» به سمت معاونت وی رسید.

دراکتبر سال 1930 میلادی نظامیان ایتالیایی پس از درگیری در نبردی بزرگ با مجاهدان لیبیایی و پس از پایان نبرد بر عینک و اسب «عمر مختار» دست یافتند.

در 11 سپتامبر 1931 میلادی «'''عمر مختار'''» به‌همراه شمار اندکی از همراهانش به زیارت ضریح «'''رویفع‌بن ثابت'''»، صحابی معروف در شهر «البیضا» رفته بود که نظامیان ایتالیایی رد وی را زده به تعقیب وی پرداختند.<br>

«عمر مختار» پس از اسارت به بنغازی منتقل می‌شود و در آنجا به هیچ خبرنگار و مجله‌ای اجازه داده نمی‌شود نه با وی دیدار و نه اخباری درباره او منتشر کنند.

پس از آن وی در سلولی کوچک و دور از زندانیان سیاسی تحت محافظت شدید زندانی می‌شود. «ابراهیم سالم عامر»، مترجم کتاب «برقه آرام» دربارهٔ زندانی که «عمر مختار» در آن به‌سر می‌برد، می‌نویسد: «در سلول عمر مختار یک تخت چوبی و بر زمینش یک فرش کهنه و مندرس پهن شده بود».

ساعت 5 بعد از ظهر 15 سپتامبر 1931 میلادی «'''عمر مختار'''» در دادگاهی حاضر می‌شود که استعمارگران ایتالیایی در مقر قدیم پارلمان برقه برگزار کرده بودند که در واقع محاکمه‌ای صوری بود، چون حکم دادگاه مبنی بر اعدام «عمر مختار» پیشاپیش صادر شده بود.

در طول محاکمه «عمر مختار» چنان با صلابت صحبت می‌کرد که مترجم ایتالیایی حاضر در دادگاه از شدت تأثر اشک در چشمانش جمع و همین موجب شد تا دادگاه وی را با مترجم دیگری از میان حاضران که یهودی بود، تغییر دهد.<br>

=منابع=

[[رده:سنوسیه]]