زرتشت: تفاوت میان نسخه‌ها

۷۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۴: خط ۲۴:
|}
|}
</div>
</div>
'''زَرْتُشْتْ یا زَرْدُشْتْ''' [[پیامبر]] [[ایران باستان]] است. عده‌ای او را مروج [[یکتاپرستی]] معرفی کرده‌اند که [[آهورامزدا]] را تبلیغ می‌کرد و خدایان باستانی آریاییان را باطل می‌دانست. او آتش را یکی از مظاهر خدای روشنایی می‌دانست. برخی از مورخان او را اختلافی‌ترین شخصیت تاریخ دانسته‌اند. نقل شده است که زرتشت در سال ۶۶۰ قبل از میلاد به دنیا آمده و در سال ۶۳۰ قبل از میلاد به پیامبری مبعوث شده و در سال ۵۸۳ قبل از میلاد در سن ۷۷ سالگی در آتشکده‌ای در [[بلخ]] کشته شده است. کتاب مقدس زرتشت [[اوستا]] نام دارد. برخی مورخان بر این عقیده‌اند که توحیدی بودن یا دوگانه‌پرستی زرتشت روشن نیست. پیروان زرتشت به نام‌هایی مانند مَجوسی، گَبر و پارسی خوانده می‌شوند. [[قرآن]] تنها یکبار در آیه ۱۷ [[سوره حج]] پس از چند [[دین]] توحیدی و پیش از ذکر مشرکان واژه مجوس را به کار برده است.  
'''زَرْتُشْتْ یا زَرْدُشْتْ''' [[پیامبر]] [[ایران باستان]] است. عده‌ای او را مروج [[یکتاپرستی]] معرفی کرده‌اند که [[آهورامزدا]] را تبلیغ می‌کرد و خدایان باستانی آریاییان را باطل می‌دانست. او آتش را یکی از مظاهر خدای روشنایی می‌دانست. برخی از مورخان او را اختلافی‌ترین شخصیت تاریخ دانسته‌اند. نقل شده است که زرتشت در سال ۶۶۰ قبل از میلاد به دنیا آمده و در سال ۶۳۰ قبل از میلاد به پیامبری مبعوث شده و در سال ۵۸۳ قبل از میلاد در سن ۷۷ سالگی در آتشکده‌ای در [[بلخ]] کشته شده است. کتاب مقدس زرتشت [[اوستا]] نام دارد. برخی مورخان بر این عقیده‌اند که توحیدی بودن یا دوگانه‌پرستی زرتشت روشن نیست. پیروان زرتشت به نام‌هایی مانند مَجوسی، گَبر و پارسی خوانده می‌شوند. [[قرآن]] تنها یک‌بار در آیه ۱۷ [[سوره حج]] پس از چند [[دین]] توحیدی و پیش از ذکر [[مشرکان]] واژه مجوس را به کار برده است.  


== اسطوره زرتشت ==
== اسطوره زرتشت ==
خط ۳۳: خط ۳۳:
زرتشت چهره ای تاریخی است، مردی است که در محل خاصی و در زمان خاصی زاده شد، گرچه به یقین نمی دانیم کجا و کی. گاثَه ها (= گاهان) یا «سرودها» تألیف خود اوست که طنین روشنی از اصالت دارند. ظهور دین زردشتی بدون قبول موجودیت چنین شخصیتی قابل درک نیست.
زرتشت چهره ای تاریخی است، مردی است که در محل خاصی و در زمان خاصی زاده شد، گرچه به یقین نمی دانیم کجا و کی. گاثَه ها (= گاهان) یا «سرودها» تألیف خود اوست که طنین روشنی از اصالت دارند. ظهور دین زردشتی بدون قبول موجودیت چنین شخصیتی قابل درک نیست.


معتقدان نیاز دارند که تصور ذهنی خود را از بنیانگذار دین قابل رؤیت کنند، و از این رو، ناخودآگاه به روایت‌هایی که به آنان رسیده است، جزئیاتی را می افزایند تا چنین مقصودی برای آنان حاصل شود. به جاست که خواننده با خود بیندیشد: در این مورد با داستانی سر و کار داریم که میلیونها تن آن را حقیقت پنداشته و حتی با آن زندگی کرده‌اند، اما تاریخدانان درباره صحت آن سخت در تردیدند.
معتقدان نیاز دارند که تصور ذهنی خود را از بنیان‌گذار دین قابل رؤیت کنند، و از این رو، ناخودآگاه به روایت‌هایی که به آنان رسیده است، جزئیاتی را می افزایند تا چنین مقصودی برای آنان حاصل شود. به جاست که خواننده با خود بیندیشد: در این مورد با داستانی سر و کار داریم که میلیون‌ها تن آن را حقیقت پنداشته و حتی با آن زندگی کرده‌اند، اما تاریخدانان درباره صحت آن سخت در تردیدند.


در راه کوشش برای دریافت این که پیامبر چه اهمیتی برای پیروانش دارد، اسطوره ها و افسانه های شاخ و برگ یافته بیش از تاریخی که صرفا عالمانه بازسازی شده باشد، ما را یاری می‌دهند.
در راه کوشش برای دریافت این که پیامبر چه اهمیتی برای پیروانش دارد، اسطوره ها و افسانه های شاخ و برگ یافته بیش از تاریخی که صرفا عالمانه بازسازی شده باشد، ما را یاری می‌دهند.


[[یونانیان]] زرتشت را سر نمونه ی مغان یا موبدان و فرزانه بزرگ ایرانی می‌دانستند. گفته شده که افلاطون می خواسته است که به شرق سفر کند و از مغان که «شاگردان» زردشت بودند، تعلیم بگیرد. حتی روایتی هست که مغی معلم [[سقراط]] بوده است. بسیاری از یونانیان معروف، از جمله [[ارسطو]]، با تعلیمات ایرانی آشنا بودند و ظاهرا کتاب‌هایی در سراسر جهان یونانی به نام زردشت منتشر شده بود.
[[یونانیان]] زرتشت را سر نمونه ی مغان یا موبدان و فرزانه بزرگ ایرانی می‌دانستند. گفته شده که افلاطون می‌خواسته است که به شرق سفر کند و از مغان که «شاگردان» زردشت بودند، تعلیم بگیرد. حتی روایتی هست که مغی معلم [[سقراط]] بوده است. بسیاری از یونانیان معروف، از جمله [[ارسطو]]، با تعلیمات ایرانی آشنا بودند و ظاهرا کتاب‌هایی در سراسر جهان یونانی به نام زردشت منتشر شده بود.


یونانیان زرتشت را در گذشته بسیار دوری جای داده و زمان او را شش هزار سال پیش از افلاطون دانسته‌اند. این نظر جرح و تعدیلی از طرح زردشتیان در مورد تاریخ و درک غلطی از آن است. البته چنین احترامی نسبت به این فرزانه باستانی شرق نهایتا از نظر خود ایرانیان در مورد پیامبرشان منشأ گرفته است، اما این مطلب ربطی به اسطوره شناسی ندارد؛ در مورد اسطوره شناسی باید به باورهایی که زندگی معلم «دین بهی» را در برگرفته است، توجه کنیم.
یونانیان زرتشت را در گذشته بسیار دوری جای داده و زمان او را شش هزار سال پیش از افلاطون دانسته‌اند. این نظر جرح و تعدیلی از طرح زردشتیان در مورد تاریخ و درک غلطی از آن است. البته چنین احترامی نسبت به این فرزانه باستانی شرق نهایتا از نظر خود ایرانیان در مورد پیامبرشان منشأ گرفته است، اما این مطلب ربطی به اسطوره شناسی ندارد؛ در مورد اسطوره شناسی باید به باورهایی که زندگی معلم «دین بهی» را در برگرفته است، توجه کنیم.
خط ۵۸: خط ۵۸:
جادوگری کوشید که سر نوزاد را بفشارد و در موقعیت دیگری نیروهای شر کوشیدند با آتش او را از میان ببرند. بار دیگر رمه گاوان را در گذرگاه تنگی به سوی آن کودک رم دادند، اما گاو پیشرو به حمایت زردشت برخاست و او را از مرگ حفظ کرد.
جادوگری کوشید که سر نوزاد را بفشارد و در موقعیت دیگری نیروهای شر کوشیدند با آتش او را از میان ببرند. بار دیگر رمه گاوان را در گذرگاه تنگی به سوی آن کودک رم دادند، اما گاو پیشرو به حمایت زردشت برخاست و او را از مرگ حفظ کرد.


توطئه ها برای نابودی او با توسل به جادوگری و خدعه و مباحثه همچنان ادامه یافت. اما همگی بیهوده بود، یا با دخالت ایزدان خنثی شد یا با قدرتی که زرتشت، همانند عیسیِ([[حضرت عیسی]]) جوان، از آن برخوردار بود و با آن می‌توانست تعلیمات بزرگان را دچار شکست کند، بی اثر ماند. سلسله داستان هایی نقل شده است که ملاطفت پیامبر جوان را نسبت به حیوانات نشان می‌دهد.
توطئه ها برای نابودی او با توسل به جادوگری و خدعه و مباحثه هم‌چنان ادامه یافت. اما همگی بیهوده بود، یا با دخالت ایزدان خنثی شد یا با قدرتی که زرتشت، همانند عیسیِ([[حضرت عیسی]]) جوان، از آن برخوردار بود و با آن می‌توانست تعلیمات بزرگان را دچار شکست کند، بی اثر ماند. سلسله داستان هایی نقل شده است که ملاطفت پیامبر جوان را نسبت به حیوانات نشان می‌دهد.


همچنین داستان هایی هست درباره این که زرتشت از موطن خود بیرون شد و در تنهایی زیست و در بیابان به تفکر پرداخت. نبرد زرتشت با شر حتی پیش از فرا رسیدن روز تولدش آغاز گشته بود. با تولد او هزاره ای که در آن شر نابود خواهد شد، شروع گردید و دیوان به رغم ستیز گریشان محکوم به زوال بودند.
هم‌چنین داستان هایی هست درباره این که زرتشت از موطن خود بیرون شد و در تنهایی زیست و در بیابان به تفکر پرداخت. نبرد زرتشت با شر حتی پیش از فرا رسیدن روز تولدش آغاز گشته بود. با تولد او هزاره ای که در آن شر نابود خواهد شد، شروع گردید و دیوان به رغم ستیز گریشان محکوم به زوال بودند.


== زرتشت و کشف و شهود ==
== زرتشت و کشف و شهود ==
زرتشت در سی سالگی به نخستین کشف و شهود رسید. روزی در حالی که سرگرم برداشتن آب پاکی از رودخانه برای فشردن «هوم» بود، احساس کرد که به کشف و شهودی نائل خواهد شد. آنگاه شخصیت مینویی بسیار عظیمی را در برابر خویش دید. پس از آن که از بار تن خلاصی یافت، او را به حضور فرشتگان (امشاسپندان) بردند و در [[بهشت]] در میان پرسشگران نشست و تعلیمات دینی را فراگرفت.
زرتشت در سی سالگی به نخستین کشف و شهود رسید. روزی در حالی که سرگرم برداشتن آب پاکی از رودخانه برای فشردن «هوم» بود، احساس کرد که به کشف و شهودی نائل خواهد شد. آنگاه شخصیت مینویی بسیار عظیمی را در برابر خویش دید. پس از آن که از بار تن خلاصی یافت، او را به حضور فرشتگان (امشاسپندان) بردند و در [[بهشت]] در میان پرسش‌گران نشست و تعلیمات دینی را فراگرفت.


این نخستین کشف و شهودی بود که زرتشت با [[خدا]] و با بهمن داشت. بدین گونه، به میانجی زرتشت، انسان می‌تواند با «راستی» عالم اعلی ارتباط مستقیم داشته باشد. زرتشت به کمک شناختی که خود از خدا داشت، توانست خواست قدسیان را به انسان ابلاغ کند.
این نخستین کشف و شهودی بود که زرتشت با [[خدا]] و با بهمن داشت. بدین گونه، به میانجی زرتشت، انسان می‌تواند با «راستی» عالم اعلی ارتباط مستقیم داشته باشد. زرتشت به کمک شناختی که خود از خدا داشت، توانست خواست قدسیان را به انسان ابلاغ کند.


تعلیمات او در آغاز پذیرفته نشد. آدمیان سخت دل بودند و زردشت نیاز به پشت گرمی خدا داشت. پس از این که دوران کشف و شهود به پایان رسید و الهام کامل شد، دیوان که در پی نابودی او بودند، با الهام های دروغین به اغوای او پرداختند تا او را به ستایش خود و از میان بردن دین، ترغیب کنند. اما همه ی اینها بیهوده بود. زرتشت در دین پابرجا و در بر خواندن دعاهای مقدس ثابت قدم و نسبت به انجام دادن مناسک زرتشتی مؤمن بود. او نمونه و راهنمای راستینی است برای همه پیروان خویش در آزمون ها و اغواهایی که برای آنان پیش می‌آید.
تعلیمات او در آغاز پذیرفته نشد. آدمیان سخت دل بودند و زردشت نیاز به پشت گرمی خدا داشت. پس از این که دوران کشف و شهود به پایان رسید و الهام کامل شد، دیوان که در پی نابودی او بودند، با الهام های دروغین به اغوای او پرداختند تا او را به ستایش خود و از میان بردن دین، ترغیب کنند. اما همه ی این‌ها بیهوده بود. زرتشت در دین پابرجا و در بر خواندن دعاهای مقدس ثابت قدم و نسبت به انجام دادن مناسک زرتشتی مؤمن بود. او نمونه و راهنمای راستینی است برای همه پیروان خویش در آزمون ها و اغواهایی که برای آنان پیش می‌آید.


زرتشتیان مانند بیشتر پیروان سنت‌های دینی دیگر، معتقدند که این پیامبر بزرگی در اجرای وظائف دینی، خصوصا در مورد نخستین کسانی که آنان را به دین خود در می آورده، از پشتیبانی خدا برخوردار بوده است. تجلیات خدا در اعمال [[معجزه]]‌آمیز این معلم موجب جلب پیروان می شد.
زرتشتیان مانند بیشتر پیروان سنت‌های دینی دیگر، معتقدند که این پیامبر بزرگی در اجرای وظائف دینی، خصوصا در مورد نخستین کسانی که آنان را به دین خود در می آورده، از پشتیبانی خدا برخوردار بوده است. تجلیات خدا در اعمال [[معجزه]]‌آمیز این معلم موجب جلب پیروان می شد.
خط ۷۸: خط ۷۸:
# چهارم این که نام توطئه گران افشا شود. به محض این که یکی از این شرطها را به جا می آوردند، یکی از پاهای اسب بهبود می یافت تا اینکه سلامتی و نیروی کامل خود را بازیافت.
# چهارم این که نام توطئه گران افشا شود. به محض این که یکی از این شرطها را به جا می آوردند، یکی از پاهای اسب بهبود می یافت تا اینکه سلامتی و نیروی کامل خود را بازیافت.


گشتاسب پس از قبول دین درخواست کرد جایگاه خود را در [[بهشت]] بداند، آنگاه سه فرشته بزرگ در دربار شاه ظاهر شدند. فرّه آنان کاخ را فراگرفت به گونه‌ای که شاه و درباریانش به لرزه افتادند، اما ترسشان از میان رفت، زیرا به آنان قول داده شد که خدا برای پشتیبانی شان در دربار حضور دارد و پیروزیشان بردشمنان تضمین شده است. درخواست شاه را برای دیدن جایگاهش در بهشت در عالم شهود پذیرفتند و به پسرش پشیوتن (پشوتن) جاودانگی بخشیدند. اسفندیار برای دفاع از «دین بهی» رویین تن شد و به وزیر بزرگ خرد جهانی عطا گردید. بدین گونه درباریان به دین تازه گرویدند و پیشروی پیروزمندانه دین زردشتی آغاز شد. به یاری خدا «دین بهی» مورد حمایت شاه زمینی قرار گرفت و تعلیمات آسمانی در دسترس آدمیان نهاده شد و معجزات پیامبر ظاهر گشت.
گشتاسب پس از قبول دین درخواست کرد جایگاه خود را در [[بهشت]] بداند، آنگاه سه فرشته بزرگ در دربار شاه ظاهر شدند. فرّه آنان کاخ را فراگرفت به گونه‌ای که شاه و درباریانش به لرزه افتادند، اما ترسشان از میان رفت، زیرا به آنان قول داده شد که خدا برای پشتیبانی شان در دربار حضور دارد و پیروزیشان بردشمنان تضمین شده است. درخواست شاه را برای دیدن جایگاهش در بهشت در عالم شهود پذیرفتند و به پسرش پشیوتن (پشوتن) جاودانگی بخشیدند. اسفندیار برای دفاع از «دین بهی» رویین تن شد و به وزیر بزرگ خرد جهانی عطا گردید. بدین گونه درباریان به دین تازه گرویدند و پیشروی پیروزمندانه دین زردشتی آغاز شد. به یاری خدا «دین بهی» مورد حمایت شاه زمینی قرار گرفت و تعلیمات آسمانی در دسترس آدم‌یان نهاده شد و معجزات پیامبر ظاهر گشت.


بدیهی است که به تدریج افسانه هایی درباره شاه و دربار و زندگی بعدی زردشت و کارهای تبلیغی او در سرزمین های دوردست پیدا شد، اما البته این ها همه از مقوله افسانه اند و دلالت اندکی بر مقام زردشت در اساطیر دین زردشتی دارند، برخلاف روایات مربوط به تولد و کشف و شهود و به دین در آوردن او که به سبب اهمیت دینی شان می‌توان آنها را از زمره اسطوره ها به شمار آورد.
بدیهی است که به تدریج افسانه هایی درباره شاه و دربار و زندگی بعدی زردشت و کارهای تبلیغی او در سرزمین های دوردست پیدا شد، اما البته این ها همه از مقوله افسانه اند و دلالت اندکی بر مقام زردشت در اساطیر دین زردشتی دارند، برخلاف روایات مربوط به تولد و کشف و شهود و به دین در آوردن او که به سبب اهمیت دینی شان می‌توان آنها را از زمره اسطوره ها به شمار آورد.


روایات ایرانی همداستانند که زرتشت به دست جنایت کاری به قتل رسیده است. وی در هفتاد و هفت سالگی در آتشکده ای کشته شد.
روایات ایرانی هم‌داستانند که زرتشت به دست جنایت کاری به قتل رسیده است. وی در هفتاد و هفت سالگی در آتشکده ای کشته شد.


منابع ایرانی جزئیات کمی را به دست می‌دهند و مطلبی که دال بر اسطوره یا افسانه ای درباره این جزئیات باشد، وجود ندارد. اما نویسندگان [[مسیحی]] گونه‌ای اساطیری از آن اتفاق را آورده اند و آن کوششی عمدی است که زردشت را به بدنامی بکشند و نمونه خوبی به دست می‌دهد که چگونه اسطوره می‌تواند برای بدنامی رقیب به کار رود.
منابع ایرانی جزئیات کمی را به دست می‌دهند و مطلبی که دال بر اسطوره یا افسانه ای درباره این جزئیات باشد، وجود ندارد. اما نویسندگان [[مسیحی]] گونه‌ای اساطیری از آن اتفاق را آورده اند و آن کوششی عمدی است که زردشت را به بدنامی بکشند و نمونه خوبی به دست می‌دهد که چگونه اسطوره می‌تواند برای بدنامی رقیب به کار رود.
خط ۹۴: خط ۹۴:
این اسطوره ها نشان می‌دهند که [[مؤمنان]] «دین بهی» چگونه شخصیت تاریخی زرتشت را در می‌یافتند و وی به عنوان معلم بزرگ دینی چه اعتباری برای آنان داشت. او مرد آرمانی آنان بود که خواست خدا را بر انسان آشکار کرد و کسی بود که با خدا هم سخنی کرد و ترس در دل نیروهای بد افکند. کسی است که به معیار بشری عمدتا مسئول نابودی دیوان است.
این اسطوره ها نشان می‌دهند که [[مؤمنان]] «دین بهی» چگونه شخصیت تاریخی زرتشت را در می‌یافتند و وی به عنوان معلم بزرگ دینی چه اعتباری برای آنان داشت. او مرد آرمانی آنان بود که خواست خدا را بر انسان آشکار کرد و کسی بود که با خدا هم سخنی کرد و ترس در دل نیروهای بد افکند. کسی است که به معیار بشری عمدتا مسئول نابودی دیوان است.


در این اسطوره ها بازتابی از نبرد کیهانی را در زندگی کسی می‌توان دید که شاید بتوان او را سرنمونه زرتشتیان نامید. این واقعیت که اصل و مبدأ بسیاری از مناسک زرتشتی به زردشت برمی‌گردد، دلالت براین ندارد که وی چنان که بعضی از دانشمندان تصور کرده‌اند، آفریده ای آیینی بوده است. چنین امری تمایل طبیعی هر مذهبی است، همان گونه که مسیحیان تاریخ «عشاءِ ربانی» را به زندگی و اعمال عیسی می رسانند.
در این اسطوره ها بازتابی از نبرد کیهانی را در زندگی کسی می‌توان دید که شاید بتوان او را سرنمونه زرتشتیان نامید. این واقعیت که اصل و مبدأ بسیاری از مناسک زرتشتی به زردشت برمی‌گردد، دلالت براین ندارد که وی چنان که بعضی از دانشمندان تصور کرده‌اند، آفریده ای آیینی بوده است. چنین امری تمایل طبیعی هر مذهبی است، همان گونه که [[مسیحیت|مسیحیان]] تاریخ «عشاءِ ربانی» را به زندگی و اعمال [[حضرت عیسی|عیسی]] می رسانند.


از آنجا که زرتشت نخستین موبد و مبلغ زردشتی به شمار می‌رود، ناگزیر او را مایه الهام زندگی دینی زردشتی نیز تصور می‌کنند. فکر این که هر سه طبقه اجتماعی یعنی روحانیان و جنگجویان و کشاورزان در وجود زرتشت جای داشته باشند، نیز کاملا طبیعی است. زیرا هیچ منجی بزرگی نمی‌تواند اکثریت مردم جامعه اش را در نظر نگیرد.
از آنجا که زرتشت نخستین موبد و مبلغ زردشتی به شمار می‌رود، ناگزیر او را مایه الهام زندگی دینی زردشتی نیز تصور می‌کنند. فکر این که هر سه طبقه اجتماعی یعنی روحانیان و جنگجویان و کشاورزان در وجود زرتشت جای داشته باشند، نیز کاملا طبیعی است. زیرا هیچ منجی بزرگی نمی‌تواند اکثریت مردم جامعه اش را در نظر نگیرد.
confirmed، مدیران
۳۳٬۴۰۷

ویرایش