شیخ عباس قمی: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۱۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶: خط ۶:
| سال تولد = ۱۲۹۴ هجری قمری
| سال تولد = ۱۲۹۴ هجری قمری
| تاریخ تولد =  
| تاریخ تولد =  
| محل تولد = قم
| محل تولد = [[قم]]
| سال درگذشت =  ۱۳۵۹ هجری قمری
| سال درگذشت =  ۱۳۵۹ هجری قمری
| تاریخ درگذشت = ۲۲ [[ذی الحجه|ذی‌الحجه]]
| تاریخ درگذشت = ۲۲ [[ذی الحجه|ذی‌الحجه]]
خط ۱۲: خط ۱۲:
| استادان = {{فهرست جعبه عمودی | [[سید محمد کاظم طباطبایی یزدی|سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]]| [[میرزا حسین نوری]]| [[میرزا محمدتقی شیرازی]]}}
| استادان = {{فهرست جعبه عمودی | [[سید محمد کاظم طباطبایی یزدی|سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]]| [[میرزا حسین نوری]]| [[میرزا محمدتقی شیرازی]]}}
| شاگردان = {{فهرست جعبه عمودی | [[آقا بزرگ تهرانی|آقا بزرگ طهرانی]]| سردار کابلی| [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی]]| عبدالحسین فقیهی رشتی| ملا علی واعظ خیابانی تبریزی| [[سید محمد هادی میلانی]]}}
| شاگردان = {{فهرست جعبه عمودی | [[آقا بزرگ تهرانی|آقا بزرگ طهرانی]]| سردار کابلی| [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی]]| عبدالحسین فقیهی رشتی| ملا علی واعظ خیابانی تبریزی| [[سید محمد هادی میلانی]]}}
| دین = اسلام
| دین = [[اسلام]]
| مذهب = شیعه
| مذهب = [[مذهب شیعه|شیعه]]
| آثار = {{فهرست جعبه افقی| [[مفاتیح الجنان]]| سفینة البحار| منتهی الآمال}}
| آثار = {{فهرست جعبه افقی| [[مفاتیح الجنان]]| سفینة البحار| منتهی الآمال}}
| فعالیت‌ها =  
| فعالیت‌ها =  
خط ۲۵: خط ۲۵:
شیخ عباس در سال ۱۲۹۴ق در [[قم]] به دنیا آمد. <ref>قمی، الفوائد الرضویه، ۱۳۲۷ش، ص۲۲۱</ref> پدرش <big>محمدرضا قمی</big> فردی متدین و مرجع مردم برای آگاهی از وظایف شرعی بود. مادر شیخ عباس به نام <big>بانو زینت</big> نیز از زنان متدین و پارسا بود. <ref>احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش</ref> شیخ عباس قمی درباره وی می‌گوید: من هر موفقیتی که دارم از برکت مادرم است؛ زیرا ایشان سعی داشت همیشه مرا با طهارت کامل شیر دهد. <ref>دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۷۹ش، ج۱۱، ص۴۰</ref>
شیخ عباس در سال ۱۲۹۴ق در [[قم]] به دنیا آمد. <ref>قمی، الفوائد الرضویه، ۱۳۲۷ش، ص۲۲۱</ref> پدرش <big>محمدرضا قمی</big> فردی متدین و مرجع مردم برای آگاهی از وظایف شرعی بود. مادر شیخ عباس به نام <big>بانو زینت</big> نیز از زنان متدین و پارسا بود. <ref>احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش</ref> شیخ عباس قمی درباره وی می‌گوید: من هر موفقیتی که دارم از برکت مادرم است؛ زیرا ایشان سعی داشت همیشه مرا با طهارت کامل شیر دهد. <ref>دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۷۹ش، ج۱۱، ص۴۰</ref>


شیخ عباس در بازگشت از [[نجف]] به قم ازدواج کرد. وی دختر سید زکریا قزوینی از [[علمای قم]] را به همسری برگزید؛ اما این وصلت پس از چندی به جدایی انجامید. محدث قمی هنگامی که در مشهد اقامت داشت، با دختر آیت‌الله سید احمد طباطبایی ازدواج کرد. <ref> احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش</ref>
شیخ عباس در بازگشت از [[نجف]] به قم ازدواج کرد. وی دختر سید زکریا قزوینی از علمای قم را به همسری برگزید؛ اما این وصلت پس از چندی به جدایی انجامید. محدث قمی هنگامی که در [[مشهد مقدس|مشهد]] اقامت داشت، با دختر [[آیت‌الله سید احمد طباطبایی]] ازدواج کرد. <ref> احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش</ref>


== تحصیل شیخ عباس قمی ==
== تحصیل شیخ عباس قمی ==
خط ۳۲: خط ۳۲:
او در دوران نوجوانی مراحل آغازین تحصیلات حوزوی را به پایان برده بود و در سال 1316 قمری به دنبال فراگیری دانش، عازم [[نجف اشرف]] گردید. <ref>واعظ خیابانی، میرزا علی، علمای معاصر، ص 181، به کوشش عقیقی بخشایشی، نوید اسلام، قم، 1382 ش</ref>
او در دوران نوجوانی مراحل آغازین تحصیلات حوزوی را به پایان برده بود و در سال 1316 قمری به دنبال فراگیری دانش، عازم [[نجف اشرف]] گردید. <ref>واعظ خیابانی، میرزا علی، علمای معاصر، ص 181، به کوشش عقیقی بخشایشی، نوید اسلام، قم، 1382 ش</ref>


از آنجا که شیخ عباس اشتیاق وصف ناپذیری به شناخت راویان و [[محدثان]] و نقل اخبار [[اهل‌بیت (علیه السلام)]] داشت، شیفته [[حاج میرزا حسین نوری]] (متوفای 1320ق) گشت و در درس او شرکت جست. <ref>واعظ خیابانی، میرزا علی، علمای معاصر، ص 181، به کوشش عقیقی بخشایشی، نوید اسلام، قم، 1382 ش</ref> شیخ عباس قمی بر آن بود تا آنچه را از استاد فرا می‌‎گیرد بی ‎کم و کاست بنویسد و همانند استاد، بازگویش کند. به همین سبب طولی نکشید که به کمک حافظه قوی و تلاش پیگیر به مقام و منزلت والایی در نزد استاد خود دست یافت؛ تا آنجا که در همان ایام نسخه برداریِ [[مستدرک الوسائل]] را در اختیار گرفت.  
از آنجا که شیخ عباس اشتیاق وصف ناپذیری به شناخت راویان و [[محدثان]] و نقل اخبار [[اهل بیت (علیهم السلام)|اهل‌بیت (علیه السلام)]] داشت، شیفته [[میرزا حسین نوری|حاج میرزا حسین نوری]] (متوفای 1320ق) گشت و در درس او شرکت جست. <ref>واعظ خیابانی، میرزا علی، علمای معاصر، ص 181، به کوشش عقیقی بخشایشی، نوید اسلام، قم، 1382 ش</ref> شیخ عباس قمی بر آن بود تا آنچه را از استاد فرا می‌‎گیرد بی ‎کم و کاست بنویسد و همانند استاد، بازگویش کند. به همین سبب طولی نکشید که به کمک حافظه قوی و تلاش پیگیر به مقام و منزلت والایی در نزد استاد خود دست یافت؛ تا آنجا که در همان ایام نسخه برداریِ [[مستدرک الوسائل]] را در اختیار گرفت.  


[[محدث قمی]] درک محضر این استاد بزرگ را لطف خداوند می‌‎داند و می‌‎نویسد: «... پس [[خداوند]] متعال ملازمت [[ثقة الاسلام نوری طبرسی]] را به من منّت گذارد، [[مستدرک الوسائل]] را برای او نسخه برداری ‎کردم که برای چاپ به [[ایران]] فرستاده شد». <ref>واعظ خیابانی، میرزا علی، علمای معاصر، ص 181 و 182، به کوشش عقیقی بخشایشی، نوید اسلام، قم، 1382 ش</ref>
[[محدث قمی]] درک محضر این استاد بزرگ را لطف خداوند می‌‎داند و می‌‎نویسد: «... پس [[خداوند]] متعال ملازمت [[ثقة الاسلام نوری طبرسی]] را به من منّت گذارد، [[مستدرک الوسائل]] را برای او نسخه برداری ‎کردم که برای چاپ به [[ایران]] فرستاده شد». <ref>واعظ خیابانی، میرزا علی، علمای معاصر، ص 181 و 182، به کوشش عقیقی بخشایشی، نوید اسلام، قم، 1382 ش</ref>
خط ۴۱: خط ۴۱:
شیخ عباس قمی در زمان خود یکی از مربّیان بزرگ و معلّمان اخلاق اسلامی در میان مردم و حوزه‎‌های علمیه شناخته می‌‎شده و در کلیه اخلاق حسنه و ملکات فاضله انسانی برجسته بود. در مسیری که می‎ رفت اگر کوچک‌ترین شبهه ‎ای در دلش رخنه می‎ کرد که قدمش برای خدا نیست یا وسوسه ‎ای قلبش را می‎ لرزاند بدون هیچ تأمل، از آنجا باز می‌‎گشت.
شیخ عباس قمی در زمان خود یکی از مربّیان بزرگ و معلّمان اخلاق اسلامی در میان مردم و حوزه‎‌های علمیه شناخته می‌‎شده و در کلیه اخلاق حسنه و ملکات فاضله انسانی برجسته بود. در مسیری که می‎ رفت اگر کوچک‌ترین شبهه ‎ای در دلش رخنه می‎ کرد که قدمش برای خدا نیست یا وسوسه ‎ای قلبش را می‎ لرزاند بدون هیچ تأمل، از آنجا باز می‌‎گشت.


یکی از ویژگی‏‌های اخلاقی ایشان این بود که علاقه زیادی به مطالعه و نوشتن داشته است. هم ‏درس و هم ‏دوره ‏اش [[آیت اللَّه شیخ آقا بزرگ تهرانی]]، در بارۀ او می ‏نویسد: «... او پیوسته سرگرم کار بود، عشق شدید به نوشتن، بحث و تحقیق داشت. هیچ چیز او را از این شوق و عشق منصرف نمی‏ کرد و مانعی در این راه‏ نمی‏ شناخت».
یکی از ویژگی‏‌های اخلاقی ایشان این بود که علاقه زیادی به مطالعه و نوشتن داشته است. هم ‏درس و هم ‏دوره ‏اش [[شیخ آقا بزرگ تهرانی|آیت اللَّه شیخ آقا بزرگ تهرانی]]، در بارۀ او می ‏نویسد: «... او پیوسته سرگرم کار بود، عشق شدید به نوشتن، بحث و تحقیق داشت. هیچ چیز او را از این شوق و عشق منصرف نمی‏ کرد و مانعی در این راه‏ نمی‏ شناخت».


یکی دیگر از خصلت ‏های پسندیده آن مرحوم پای‏بندی به [[نماز شب]] و [[شب زنده داری]] و قرائت قرآن و تلاوت [[ادعیه]] و اوراد و اذکار مأثور، از [[ائمه معصومین (علیه السلام)]] بود و در این مورد فرزند بزرگش می‏گوید: «تا آنجا که من به خاطر دارم بیداری آخر شب از آن مرحوم فوت نشد، حتی در سفرها» او مانند [[شیخ طوسی]] که نخست خود به [[مصباح المتهجد]] عمل کرد، قبل از دیگران خود به مفاتیح الجنان عمل می‏ کرد.
یکی دیگر از خصلت ‏های پسندیده آن مرحوم پای‏بندی به [[نماز شب]] و [[شب زنده داری]] و قرائت قرآن و تلاوت [[دعا|ادعیه]] و اوراد و اذکار مأثور، از [[ائمه معصومین(ع)|ائمه معصومین (علیه السلام)]] بود و در این مورد فرزند بزرگش می‏گوید: «تا آنجا که من به خاطر دارم بیداری آخر شب از آن مرحوم فوت نشد، حتی در سفرها» او مانند [[شیخ طوسی]] که نخست خود به [[مصباح المتهجد]] عمل کرد، قبل از دیگران خود به مفاتیح الجنان عمل می‏ کرد.


یکی دیگر از ملکات روحی و سجایای اخلاقی آن مرحوم، تواضع بسیار و همه جانبه‏ ای بود که از خود نشان می ‏داد، در خانه و مدرسه و خیابان، هر کس را که می ‏دیدند خاصه علما و از بین آنان بیشتر به کسانی که با [[حدیث]] و اخبار [[اهل بیت (علیه السلام)]] سر و کار داشتند فروتنی می ‏نمود و هیچ گاه در مجالسی که وارد می‏ شد در صدر مجلس نمی‏ نشست و هرگز خود را بر دیگران مقدم نمی ‏داشت. آثار صدق و صفا از رخسار و رفتار وی هویدا بود. <ref>بخش ویژگی‌های اخلاقی این مقاله، برگرفته شده از: مجله نورعلم، دوره دوم، شماره دوم، شماره مسلسل 14، با عنوان: «نجوم امت» (11): آیة اللّه حاج شیخ عباس قمی (رحمه الله) با اضافات و اصلاحات‏، ص 24- 27. ر. ک: مرکز کامپیوتری اسلامی نور، نرم افزار محدث قمی، شناخت نامه محدث قمی، ص 24- 27</ref>
یکی دیگر از ملکات روحی و سجایای اخلاقی آن مرحوم، تواضع بسیار و همه جانبه‏ ای بود که از خود نشان می ‏داد، در خانه و مدرسه و خیابان، هر کس را که می ‏دیدند خاصه علما و از بین آنان بیشتر به کسانی که با [[حدیث]] و اخبار [[اهل بیت (علیهم السلام)|اهل بیت (علیه السلام)]] سر و کار داشتند فروتنی می ‏نمود و هیچ گاه در مجالسی که وارد می‏ شد در صدر مجلس نمی‏ نشست و هرگز خود را بر دیگران مقدم نمی ‏داشت. آثار صدق و صفا از رخسار و رفتار وی هویدا بود. <ref>بخش ویژگی‌های اخلاقی این مقاله، برگرفته شده از: مجله نورعلم، دوره دوم، شماره دوم، شماره مسلسل 14، با عنوان: «نجوم امت» (11): آیة اللّه حاج شیخ عباس قمی (رحمه الله) با اضافات و اصلاحات‏، ص 24- 27. ر. ک: مرکز کامپیوتری اسلامی نور، نرم افزار محدث قمی، شناخت نامه محدث قمی، ص 24- 27</ref>


== آثار و تألیفات شیخ عباس قمی ==
== آثار و تألیفات شیخ عباس قمی ==
خط ۵۲: خط ۵۲:
# کلمات لطیفه (در [[علم اخلاق]])
# کلمات لطیفه (در [[علم اخلاق]])
# الدرّ النظیم فی لغات القرآن العظیم <ref>عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، طبقات مفسران شیعه، ص 854، نوید اسلام، قم، چاپ چهارم، 1387ش</ref>
# الدرّ النظیم فی لغات القرآن العظیم <ref>عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، طبقات مفسران شیعه، ص 854، نوید اسلام، قم، چاپ چهارم، 1387ش</ref>
# کحل البصر فی سیرة سید البشر؛ <ref>این کتاب، توسط محمد محمدی اشتهاردی، تحت عنوان «سیرت پیامبر اعظم و مهربان» به زبان فارسی ترجمه شده است؛ محمدی اشتهاردی، محمد، سیرت پیامبر اعظم و مهربان، انتشارات ناصر، قم، چاپ اول، 1385ش</ref> یعنی سرمه چشم، پیرامون زندگی سرور انسان‏ها [[پیامبر اسلام (صلی الله علیه)]]
# کحل البصر فی سیرة سید البشر؛ <ref>این کتاب، توسط محمد محمدی اشتهاردی، تحت عنوان «سیرت پیامبر اعظم و مهربان» به زبان فارسی ترجمه شده است؛ محمدی اشتهاردی، محمد، سیرت پیامبر اعظم و مهربان، انتشارات ناصر، قم، چاپ اول، 1385ش</ref> یعنی سرمه چشم، پیرامون زندگی سرور انسان‏‌ها [[پیامبر اسلام (ص)|پیامبر اسلام (صلی الله علیه)]]
# کتاب نقد [[الوسائل]] (مختصر کتاب [[وسائل الشیعه]] [[شیخ حر عاملی]])
# کتاب نقد [[الوسائل]] (مختصر کتاب [[وسائل الشیعه]] [[شیخ حر عاملی]])
# شرح حکم نهج‌البلاغه‏ (شرح کلمات قصار [[امام علی(علیه السلام)]] در [[نهج‌البلاغه]])
# شرح حکم نهج‌البلاغه‏ (شرح کلمات قصار [[امام علی|امام علی(علیه السلام)]] در [[نهج‌البلاغه]])
# وقایع الایام (فیض العلام فی عمل الشهور و وقایع الایام)؛ در این کتاب، علاوه بر وقایع و حوادث تاریخی، به اعمال روزها و ماه‏های قمری نیز پرداخته شده است. <ref>شیخ آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج 16، ص 408؛ و ج 25، ص 128، نشر اسماعیلیان، کتابخانه اسلامیه، قم، تهران، 1408ق</ref>
# وقایع الایام (فیض العلام فی عمل الشهور و وقایع الایام)؛ در این کتاب، علاوه بر وقایع و حوادث تاریخی، به اعمال روزها و ماه‌‏های قمری نیز پرداخته شده است. <ref>شیخ آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج 16، ص 408؛ و ج 25، ص 128، نشر اسماعیلیان، کتابخانه اسلامیه، قم، تهران، 1408ق</ref>
# سفینة البحار؛ <ref>شیخ آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج 16، ص 408؛ و ج 12، ص 195، نشر اسماعیلیان، کتابخانه اسلامیه، قم، تهران، 1408ق</ref> این کتاب، فهرست موضوعی [[بحارالانوار]] [[علامه مجلسی]] است. ایشان آن را در دو جلد تنظیم نموده و در جهت آسان نمودن مراجعه به بحارالانوار نوشته است‏.
# سفینة البحار؛ <ref>شیخ آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج 16، ص 408؛ و ج 12، ص 195، نشر اسماعیلیان، کتابخانه اسلامیه، قم، تهران، 1408ق</ref> این کتاب، فهرست موضوعی [[بحارالانوار]] [[علامه مجلسی]] است. ایشان آن را در دو جلد تنظیم نموده و در جهت آسان نمودن مراجعه به بحارالانوار نوشته است‏.
# مفاتیح الجنان؛ کتاب مشهوری که در اکثر [[مشاهد مشرف]] و خانه‎‌های [[شیعیان]] مورد استفاده بوده و به عربی نوشته شده و به فارسی نیز ترجمه گردیده است. این کتاب شریف در جایگاه خود کم نظیر است؛ زیرا بسیاری از [[دعاها]] و [[نوافل]] و [[مستحباب]] و [[زیارات ائمه اطهار(علیه السلام)]] را در یکجا گردآوری کرده و در دسترس همگان قرار داده است.
# مفاتیح الجنان؛ کتاب مشهوری که در اکثر [[مشاهد مشرف]] و خانه‎‌های [[شیعیان]] مورد استفاده بوده و به عربی نوشته شده و به فارسی نیز ترجمه گردیده است. این کتاب شریف در جایگاه خود کم نظیر است؛ زیرا بسیاری از [[دعا|دعاها]] و [[نوافل]] و [[مستحب|مستحباب]] و [[زیارت|زیارات]] ائمه اطهار(علیه السلام) را در یکجا گردآوری کرده و در دسترس همگان قرار داده است.
# [[منتهی الآمال فی تاریخ النبی و الآل]]؛ <ref>شیخ آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج 16، ص 408؛ وج 23، ص 9، نشر اسماعیلیان، کتابخانه اسلامیه، قم، تهران، 1408ق</ref> در زمینۀ زندگانی [[رسول اکرم (صلی الله علیه)]]، [[حضرت زهرا (سلام الله علیها)]] و [[ائمه اطهار(علیه السلام)]] و تاریخ ولادت و وفات و وقایع دوران آنها نوشته شده است.
# [[منتهی الآمال فی تاریخ النبی و الآل]]؛ <ref>شیخ آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج 16، ص 408؛ وج 23، ص 9، نشر اسماعیلیان، کتابخانه اسلامیه، قم، تهران، 1408ق</ref> در زمینۀ زندگانی [[رسول اکرم (صلی الله علیه)]]، [[حضرت زهرا (سلام الله علیها)]] و [[ائمه اطهار(علیه السلام)]] و تاریخ ولادت و وفات و وقایع دوران آنها نوشته شده است.
# [[منازل الآخره]]؛ <ref>شیخ آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج 16، ص 408؛ و ج 22، ص 245، نشر اسماعیلیان، کتابخانه اسلامیه، قم، تهران، 1408ق</ref> کتاب نفیسی است که مکرر چاپ شده و مراحل دشوار سفر آخرت را بر اساس روایات بررسی نموده و توشه لازم را یادآور شده است.
# [[منازل الآخره]]؛ <ref>شیخ آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج 16، ص 408؛ و ج 22، ص 245، نشر اسماعیلیان، کتابخانه اسلامیه، قم، تهران، 1408ق</ref> کتاب نفیسی است که مکرر چاپ شده و مراحل دشوار سفر آخرت را بر اساس روایات بررسی نموده و توشه لازم را یادآور شده است.
confirmed، مدیران
۳۷٬۲۱۴

ویرایش