۸۷٬۷۸۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'سلسله ها' به 'سلسله‌ها'
جز (جایگزینی متن - 'جریان ها' به 'جریان‌ها') |
جز (جایگزینی متن - 'سلسله ها' به 'سلسله‌ها') |
||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
=مخالفت فقها با صوفیه= | =مخالفت فقها با صوفیه= | ||
در تمام این ایام مخالفت فقها با تصوف ادامه یافت و گاه حکام را به اخراج و اذیت و آزارشان وا می‌داشتند. | در تمام این ایام مخالفت فقها با تصوف ادامه یافت و گاه حکام را به اخراج و اذیت و آزارشان وا می‌داشتند. | ||
البته در میان شاهان قاجار کسانی مانند محمدشاه (حک: ۱۲۵۰ـ۱۲۶۴) نیز بودند که به بزرگان تصوف ارادت داشتند. <ref>عبدالحسین زرین کوب، دنباله جستجو در تصوف ایران، ج۱، ص۳۱۷، تهران ۱۳۶۲ ش،.</ref><ref>عبدالحسین زرین کوب، دنباله جستجو در تصوف ایران، ج۱، ص۳۳۲، تهران ۱۳۶۲ ش،.</ref><ref>عبدالحسین زرین کوب، دنباله جستجو در تصوف ایران، ج۱، ص۳۳۶ـ ۳۳۸، تهران ۱۳۶۲ ش،.</ref><ref>مسعود همایونی، تاریخ | البته در میان شاهان قاجار کسانی مانند محمدشاه (حک: ۱۲۵۰ـ۱۲۶۴) نیز بودند که به بزرگان تصوف ارادت داشتند. <ref>عبدالحسین زرین کوب، دنباله جستجو در تصوف ایران، ج۱، ص۳۱۷، تهران ۱۳۶۲ ش،.</ref><ref>عبدالحسین زرین کوب، دنباله جستجو در تصوف ایران، ج۱، ص۳۳۲، تهران ۱۳۶۲ ش،.</ref><ref>عبدالحسین زرین کوب، دنباله جستجو در تصوف ایران، ج۱، ص۳۳۶ـ ۳۳۸، تهران ۱۳۶۲ ش،.</ref><ref>مسعود همایونی، تاریخ سلسله‌های طریقة نعمة اللهیه در ایران از سال ۱۱۹۰ هجری قمری تا سال ۱۳۹۹ هجری قمری، ج۱، ص۳۵ـ۳۹، (تهران) ۱۳۵۸ ش.</ref><ref>مسعود همایونی، تاریخ سلسله‌های طریقة نعمة اللهیه در ایران از سال ۱۱۹۰ هجری قمری تا سال ۱۳۹۹ هجری قمری، ج۱، ص۴۴ـ۴۵، (تهران) ۱۳۵۸ ش.</ref> | ||
== مشتاق علی‌شاه == | == مشتاق علی‌شاه == | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
== مست علی‌شاه == | == مست علی‌شاه == | ||
پس از وی حاج زین‌العابدین شیروانی، ملقب به مست علی‌شاه (متوفی ۱۲۵۳)، نیز دچار همین مضیقه‌ها بود. <ref>زین‌العابدین بن اسکندر شیروانی، کشف المعارف، ج۱، ص۳۲ـ۳۴، چاپ جواد نوربخش، تهران ۱۳۵۰ ش.</ref><ref>زین‌العابدین بن اسکندر شیروانی، کشف المعارف، ج۱، ص۵۰ ـ۵۴، چاپ جواد نوربخش، تهران ۱۳۵۰ ش.</ref><ref>مسعود همایونی، تاریخ | پس از وی حاج زین‌العابدین شیروانی، ملقب به مست علی‌شاه (متوفی ۱۲۵۳)، نیز دچار همین مضیقه‌ها بود. <ref>زین‌العابدین بن اسکندر شیروانی، کشف المعارف، ج۱، ص۳۲ـ۳۴، چاپ جواد نوربخش، تهران ۱۳۵۰ ش.</ref><ref>زین‌العابدین بن اسکندر شیروانی، کشف المعارف، ج۱، ص۵۰ ـ۵۴، چاپ جواد نوربخش، تهران ۱۳۵۰ ش.</ref><ref>مسعود همایونی، تاریخ سلسله‌های طریقة نعمة اللهیه در ایران از سال ۱۱۹۰ هجری قمری تا سال ۱۳۹۹ هجری قمری، ج۱، ص۱۸۶ـ۱۸۹، (تهران) ۱۳۵۸ ش.</ref> | ||
=دوشاخه شدن سلسله نعمت‌اللهی= | =دوشاخه شدن سلسله نعمت‌اللهی= | ||
در این دوره انشعابی نیز در طریق نعمت‌اللهیه، به سبب اختلاف در جانشینی مجذوب‌علی‌شاه، پیدا شد که حاصل آن پدیدآمدن دو شاخه در این سلسله بود؛ قطب شاخه اصلی مست علی‌شاه و قطب شاخه دیگر حاج ملامحمدرضا همدانی (متوفی ۱۲۴۷) ملقب به کوثرعلی‌شاه <ref>مقدمه تابنده، ص جـ د، زین‌العابدین بن اسکندر شیروانی، حدائق السیاحة، تهران ۱۳۴۸ ش.</ref> بود. | در این دوره انشعابی نیز در طریق نعمت‌اللهیه، به سبب اختلاف در جانشینی مجذوب‌علی‌شاه، پیدا شد که حاصل آن پدیدآمدن دو شاخه در این سلسله بود؛ قطب شاخه اصلی مست علی‌شاه و قطب شاخه دیگر حاج ملامحمدرضا همدانی (متوفی ۱۲۴۷) ملقب به کوثرعلی‌شاه <ref>مقدمه تابنده، ص جـ د، زین‌العابدین بن اسکندر شیروانی، حدائق السیاحة، تهران ۱۳۴۸ ش.</ref> بود. | ||
شاخه اخیر که به فرزند کوثرعلی‌شاه <ref>محمدمعصوم بن زین‌العابدین معصوم علی‌شاه، طرائق الحقائق، چاپ محمدجعفر محجوب، تهران (۱۳۱۸).</ref> رسید، بعداً به نام سلسله نعمت‌اللهیه کوثریه مشهور شد. <ref>مسعود همایونی، تاریخ | شاخه اخیر که به فرزند کوثرعلی‌شاه <ref>محمدمعصوم بن زین‌العابدین معصوم علی‌شاه، طرائق الحقائق، چاپ محمدجعفر محجوب، تهران (۱۳۱۸).</ref> رسید، بعداً به نام سلسله نعمت‌اللهیه کوثریه مشهور شد. <ref>مسعود همایونی، تاریخ سلسله‌های طریقة نعمة اللهیه در ایران از سال ۱۱۹۰ هجری قمری تا سال ۱۳۹۹ هجری قمری، ج۱، ص۹۵ـ۱۰۰، (تهران) ۱۳۵۸ ش.</ref> | ||
در شاخه اصلی، پس از مست علی‌شاه، حاج زین‌العابدین رحمت علی‌شاه (متوفی ۱۲۷۸) قطب سلسله نعمت‌اللهی شد. | در شاخه اصلی، پس از مست علی‌شاه، حاج زین‌العابدین رحمت علی‌شاه (متوفی ۱۲۷۸) قطب سلسله نعمت‌اللهی شد. | ||
محمدشاه قاجار او را نائب الصدر فارس کرده بود، ازین‌رو کم‌تر مورد ایذا قرار گرفت. <ref>مسعود همایونی، تاریخ | محمدشاه قاجار او را نائب الصدر فارس کرده بود، ازین‌رو کم‌تر مورد ایذا قرار گرفت. <ref>مسعود همایونی، تاریخ سلسله‌های طریقة نعمة اللهیه در ایران از سال ۱۱۹۰ هجری قمری تا سال ۱۳۹۹ هجری قمری، ج۱، ص۱۸۱، (تهران) ۱۳۵۸ ش.</ref><ref>مسعود همایونی، تاریخ سلسله‌های طریقة نعمة اللهیه در ایران از سال ۱۱۹۰ هجری قمری تا سال ۱۳۹۹ هجری قمری، ج۱، ص۱۸۹ـ۱۹۲، (تهران) ۱۳۵۸ ش.</ref> | ||
=دوشاخگی بعد از رحمت‌علی‌شاه= | =دوشاخگی بعد از رحمت‌علی‌شاه= | ||
| خط ۹۲: | خط ۹۲: | ||
=== شهرت سلسله پس از سلطان === | === شهرت سلسله پس از سلطان === | ||
پس از او این شاخه به سلسله نعمت‌اللهی گنابادی یا سلطان علی‌شاهی شهرت یافت. <ref>مسعود همایونی، تاریخ | پس از او این شاخه به سلسله نعمت‌اللهی گنابادی یا سلطان علی‌شاهی شهرت یافت. <ref>مسعود همایونی، تاریخ سلسله‌های طریقة نعمة اللهیه در ایران از سال ۱۱۹۰ هجری قمری تا سال ۱۳۹۹ هجری قمری، ج۱، ص۱۹۹ـ۲۰۷، (تهران) ۱۳۵۸ ش.</ref><ref>مسعود همایونی، تاریخ سلسله‌های طریقة نعمة اللهیه در ایران از سال ۱۱۹۰ هجری قمری تا سال ۱۳۹۹ هجری قمری، ج۱، ص۲۱۲، (تهران) ۱۳۵۸ ش.</ref><ref>مسعود همایونی، تاریخ سلسله‌های طریقة نعمة اللهیه در ایران از سال ۱۱۹۰ هجری قمری تا سال ۱۳۹۹ هجری قمری، ج۱، ص۲۱۶، (تهران) ۱۳۵۸ ش.</ref><ref>مسعود همایونی، تاریخ سلسله‌های طریقة نعمة اللهیه در ایران از سال ۱۱۹۰ هجری قمری تا سال ۱۳۹۹ هجری قمری، ج۱، ص۲۱۹ـ۲۲۰، (تهران) ۱۳۵۸ ش.</ref> | ||
== شاخه دوم == | == شاخه دوم == | ||
شاخه دوم پس از منورعلی‌شاه، به اعتبار جانشین و فرزندش (حاج علی آقا ذوالریاستین ملقب به وفاعلی‌شاه) و هم‌چنین فرزند وفاعلی‌شاه، <ref>طرائق الحقائق، چاپ محمدجعفر محجوب، تهران (۱۳۱۸).</ref> به نام سلسله نعمت‌اللهی ذوالریاستین مشهور گردید. <ref>مسعود همایونی، تاریخ | شاخه دوم پس از منورعلی‌شاه، به اعتبار جانشین و فرزندش (حاج علی آقا ذوالریاستین ملقب به وفاعلی‌شاه) و هم‌چنین فرزند وفاعلی‌شاه، <ref>طرائق الحقائق، چاپ محمدجعفر محجوب، تهران (۱۳۱۸).</ref> به نام سلسله نعمت‌اللهی ذوالریاستین مشهور گردید. <ref>مسعود همایونی، تاریخ سلسله‌های طریقة نعمة اللهیه در ایران از سال ۱۱۹۰ هجری قمری تا سال ۱۳۹۹ هجری قمری، ج۱، ص۲۴۱، (تهران) ۱۳۵۸ ش.</ref><ref>جواد نوربخش، گلستان جاوید، (تهران) ۱۳۷۳ ش.</ref> | ||
=شاخه دیگر سلسله نعمت‌اللهی= | =شاخه دیگر سلسله نعمت‌اللهی= | ||
یکی از مریدان منور علی‌شاه، حاج میرزاحسن صفی ملقب به صفی علی‌شاه (متوفی ۱۳۱۶) بود، که پیروانش شاخه دیگر سلسله نعمت‌اللهی را پدید آوردند. <ref>مسعود همایونی، تاریخ | یکی از مریدان منور علی‌شاه، حاج میرزاحسن صفی ملقب به صفی علی‌شاه (متوفی ۱۳۱۶) بود، که پیروانش شاخه دیگر سلسله نعمت‌اللهی را پدید آوردند. <ref>مسعود همایونی، تاریخ سلسله‌های طریقة نعمة اللهیه در ایران از سال ۱۱۹۰ هجری قمری تا سال ۱۳۹۹ هجری قمری، ج۱، ص۲۰۵ـ ۲۰۶، (تهران) ۱۳۵۸ ش.</ref> | ||
وی در تهران ساکن شد و خانقاهی تأسیس کرد و به تصنیف و تألیف آثاری هم‌چون تفسیر منظوم قرآن پرداخت و شهرت یافت. | وی در تهران ساکن شد و خانقاهی تأسیس کرد و به تصنیف و تألیف آثاری هم‌چون تفسیر منظوم قرآن پرداخت و شهرت یافت. | ||
=خروج از سلسله فقر= | =خروج از سلسله فقر= | ||
پس از فوت حاج میرزاحسن صفی در تهران، میان پیروانش اختلافاتی پیدا شد و جانشین او، ظهیرالدوله ملقب به صفاعلی‌شاه (متوفی ۱۳۴۲)، که داماد ناصرالدین شاه بود، با تأسیس انجمن اخوت در ۱۳۱۷ این سلسله را از صورت سلسله‌های فقر بیرون آورد <ref>مسعود همایونی، تاریخ | پس از فوت حاج میرزاحسن صفی در تهران، میان پیروانش اختلافاتی پیدا شد و جانشین او، ظهیرالدوله ملقب به صفاعلی‌شاه (متوفی ۱۳۴۲)، که داماد ناصرالدین شاه بود، با تأسیس انجمن اخوت در ۱۳۱۷ این سلسله را از صورت سلسله‌های فقر بیرون آورد <ref>مسعود همایونی، تاریخ سلسله‌های طریقة نعمة اللهیه در ایران از سال ۱۱۹۰ هجری قمری تا سال ۱۳۹۹ هجری قمری، ج۱، ص۱۳۵ـ۱۳۶، (تهران) ۱۳۵۸ ش.</ref><ref>مسعود همایونی، تاریخ سلسله‌های طریقة نعمة اللهیه در ایران از سال ۱۱۹۰ هجری قمری تا سال ۱۳۹۹ هجری قمری، ج۱، ص۱۳۸، (تهران) ۱۳۵۸ ش.</ref><ref>مسعود همایونی، تاریخ سلسله‌های طریقة نعمة اللهیه در ایران از سال ۱۱۹۰ هجری قمری تا سال ۱۳۹۹ هجری قمری، ج۱، ص۳۳۳، (تهران) ۱۳۵۸ ش.</ref> ازین‌رو، بعضی از رجال حکومتی به عضویت آن در آمدند. | ||
خود وی نیز در اواخر عمر دیگر از کسی دست‌گیری نکرد و جانشینی نیز تعیین ننمود. <ref>ابراهیم صفائی، رهبران مشروطه، ج۱، ص۱۶۷، ج ۱، تهران ۱۳۶۳ ش.</ref> | خود وی نیز در اواخر عمر دیگر از کسی دست‌گیری نکرد و جانشینی نیز تعیین ننمود. <ref>ابراهیم صفائی، رهبران مشروطه، ج۱، ص۱۶۷، ج ۱، تهران ۱۳۶۳ ش.</ref> | ||
| خط ۲۶۴: | خط ۲۶۴: | ||
(۷۶) رضاقلی بن محمدهادی هدایت، تذکرة ریاض العارفین، چاپ مهرعلی گرکانی، تهران (۱۳۴۴ ش). | (۷۶) رضاقلی بن محمدهادی هدایت، تذکرة ریاض العارفین، چاپ مهرعلی گرکانی، تهران (۱۳۴۴ ش). | ||
(۷۷) مسعود همایونی، تاریخ | (۷۷) مسعود همایونی، تاریخ سلسله‌های طریقة نعمة اللهیه در ایران از سال ۱۱۹۰ هجری قمری تا سال ۱۳۹۹ هجری قمری، (تهران) ۱۳۵۸ ش. | ||
(۷۸) جلال‌الدین همائی، مولوی نامه: مولوی چه می‌گوید؟، تهران ۱۳۶۹ ش. | (۷۸) جلال‌الدین همائی، مولوی نامه: مولوی چه می‌گوید؟، تهران ۱۳۶۹ ش. | ||