حضرت مریم: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
| مادر = حنا | | مادر = حنا | ||
}} | }} | ||
'''حضرت مریم''' مادر [[حضرت عیسی|حضرت عیسی (علیه السلام)]] است که به معجزه الهی و بدون شوهر او را بدنیا آورد. مریم تنها زنی است که نام او در [[قرآن]] آمده است. حضرت مریم ( | '''حضرت مریم''' مادر [[حضرت عیسی|حضرت عیسی (علیه السلام)]] است که به معجزه الهی و بدون شوهر او را بدنیا آورد. مریم تنها زنی است که نام او در [[قرآن]] آمده است. حضرت مریم (سلام الله علیها) یکی از چهار بانوی دو عالم است. داستان زندگی حضرت مریم (سلام الله علیها) آنقدر از اهمیت ویژه ای برخوردار است که خداوند مهربان یکی از سوره‌های خود را به نام حضرت مریم (سلام الله علیها) قرار داده است و داستان زندگی حضرت مریم (سلام الله علیها) را شرح می‌دهد. مریم، [[مریم مقدس]] یا مریم عذرا (به عبری: מרים) در قرآن و [[عهد جدید]]، نام مادر [[عیسی مسیح]] است. [[مسیحیان]] و مسلمانان معتقد به [[نزول]] [[وحی]] بر مریم هستند.<ref>آیه ۴۵ سوره آل عمران</ref> حضرت مریم (سلام الله علیها) به اعتقاد [[مسلمانان]] مظهر [[عصمت]] و پاکدامنی صداقت و عبودیت است. پدرش [[عمران نبی(علیه السلام)]] قبل تولد مریم از دنیا رفت. مادرش او را برای خدمت به [[خانه خدا]] گماشت. سرپرستی او بواسطه قرعه به [[زکریای پیامبر(علیه السلام)]] واگذار شد. پرورش مریم (سلام الله علیها) به گونهای خارق العاده و نیکو بود که [[خداوند]] آن را به خود نسبت داده است. زکریا برای [[مریم(سلام الله علیها)]] مکانی دور از نگاه مردان در [[معبد]] ساخته بود تا با فراغت خیال به [[عبادت]] بپردازد. خداوند از مریم در محرابش با غذای مخصوص پذیرایی می‌کرد. | ||
=تاریخ تولد حضرت مریم= | =تاریخ تولد حضرت مریم= | ||
بر اساس گزارش منابع تاریخی حضرت مریم( | بر اساس گزارش منابع تاریخی حضرت مریم(سلام الله علیها) در زمان [[حکومت اشکانیان]] به دنیا آمد. <ref>بلعمی، تاریخنامه طبری، تحقیق، روشن، محمد، ج 1، ص 501، تهران، سروش، چاپ سوم، 1373 و 1378ش</ref> | ||
=حضرت مریم در قرآن= | =حضرت مریم در قرآن= | ||
حضرت مریم( | حضرت مریم(سلام الله علیها) در قرآن قبل از این‌که مادر [[عیسی(علیه السلام)]] باشد، خود جایگاه و منزلتی مستقل دارد. [[آیات]] فراوان قرآن بیان‌گر این موضوع‌اند. | ||
نام مریم 34 مرتبه در قرآن آمده و جز او به نام هیچ زنی در قرآن تصریح نشده است. <ref>«نام زنانی مستقیم و غیر مستقیم در قرآن از آنان یاد شده»، 33344</ref> [[قرآن کریم]] مریم دختر [[عمران]] را الگویی برای [[مؤمنان]] معرفی می‌کند که دامان خود را پاک نگه‌داشت، کلمات پروردگار و کتاب‌هایش را تصدیق کرد، و از قانتان و مطیعان فرمان خدا بود: «یا مَرْیَمُ اقْنُتی لِرَبِّکِ وَ اسْجُدی وَ ارْکَعی مَعَ الرَّاکِعینَ»؛ <ref>آل عمران، 43</ref> ای مریم برای پروردگارت عبادت و سجده کن و با دیگر رکوع‌کنندگان رکوع انجام ده. | نام مریم 34 مرتبه در قرآن آمده و جز او به نام هیچ زنی در قرآن تصریح نشده است. <ref>«نام زنانی مستقیم و غیر مستقیم در قرآن از آنان یاد شده»، 33344</ref> [[قرآن کریم]] مریم دختر [[عمران]] را الگویی برای [[مؤمنان]] معرفی می‌کند که دامان خود را پاک نگه‌داشت، کلمات پروردگار و کتاب‌هایش را تصدیق کرد، و از قانتان و مطیعان فرمان خدا بود: «یا مَرْیَمُ اقْنُتی لِرَبِّکِ وَ اسْجُدی وَ ارْکَعی مَعَ الرَّاکِعینَ»؛ <ref>آل عمران، 43</ref> ای مریم برای پروردگارت عبادت و سجده کن و با دیگر رکوع‌کنندگان رکوع انجام ده. | ||
همان‌گونه که می‌دانید، از تاریخ زندگی حضرت مریم( | همان‌گونه که می‌دانید، از تاریخ زندگی حضرت مریم(سلام الله علیها) مطالب در خور توجهی در دست نیست؛ لذا نمی‌توان به طور قطع در مورد جزئیات زندگی او نظر داد. به تصریح [[کتاب مقدس]]، حضرت مریم(سلام الله علیها) تا مدّت‌ها پس از مرگ عیسی(علیه السلام) زنده و شاهد به [[صلیب]] کشیده شدن فرزندش بود، <ref>انجیل یوحنا، 25:19</ref> ولی از آن‌جا که [[دین اسلام]] به صلیب‌کشیده شدن عیسی(علیه السلام) را نمی‌پذیرد، چنین باوری نداشته و در همین راستا گزارشی نیز وجود دارد که این خود عیسی(علیه السلام) بود که مادرش مریم(سلام الله علیها) را غسل داد. <ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 459، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق</ref> | ||
=تولد حضرت مریم در قرآن= | =تولد حضرت مریم در قرآن= | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
بر اساس گزارش‌ها مادر مریم نازا بود و تا 30 سال صاحب فرزند نشد؛ <ref>ابن خلدون، العبر تاریخ ابن خلدون، ترجمه، آیتی، عبدالمحمد، ج 1، ص 159، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول، 1363ش</ref> لذا به درگاه خداوند دعا کرد تا به وی فرزندی عطا کند. هنگامی که دعایش [[مستجاب]] و باردار شد، به پاس این لطف الهی [[نذر]] کرد که فرزندش خدمت‌کار [[معبد]] [[بیت‌المقدس]] باشد. | بر اساس گزارش‌ها مادر مریم نازا بود و تا 30 سال صاحب فرزند نشد؛ <ref>ابن خلدون، العبر تاریخ ابن خلدون، ترجمه، آیتی، عبدالمحمد، ج 1، ص 159، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول، 1363ش</ref> لذا به درگاه خداوند دعا کرد تا به وی فرزندی عطا کند. هنگامی که دعایش [[مستجاب]] و باردار شد، به پاس این لطف الهی [[نذر]] کرد که فرزندش خدمت‌کار [[معبد]] [[بیت‌المقدس]] باشد. | ||
قرآن داستان مریم( | قرآن داستان مریم(سلام الله علیها) از تولد او و نذر مادرش را چنین بیان می‌کند: «[یاد کنید] هنگامی که همسر عمران گفت: پروردگارا، برای تو نذر کردم که آنچه را در شکم خود دارم [برای خدمت خانه تو از [[ولایت]] و سرپرستی من] آزاد باشد، بنابراین از من بپذیر، بیقین تو شنوا و دانایی. زمانی که او را زایید، گفت: پروردگارا! من او را دختر زاییدم. و خدا به آنچه او زایید داناتر بود و آن پسر [که زاییدن او را آرزو داشت، در کرامت، عظمت، ارزش و شخصیت] مانند این دختر نیست [پس در مقام نام‌گذاریش گفت:] البته من نامش را «مریم» نهادم، و او و فرزندانش را از خطرات مهلک و وسوسههای بنیان برانداز [[شیطان]] رانده شده به پناه تو می‌آورم. پس پروردگارش او را به صورت نیکویی پذیرفت، و به طرز نیکویی نشو و نما داد». <ref>آل عمران، 35-37</ref> | ||
گزارش شده است؛ هنگامی که مادر مریم او را به دنیا آورد، بر اساس نذری که کرده بود، نوزاد را در پارچه‌ای پیچید و برای خدمت در معبد، به بیت‌المقدس نزد [[انبیا]] و دانشمندانی که آن‌جا مشغول به [[عبادت]] بودند، برد. مادر مریم شرح نذر خود را برای آنها بیان کرد، و از علما و بزرگان [[بنیاسرائیل]] خواست تا سرپرستی او را بر عهده گیرند. <ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 2، ص 544 - 545، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش</ref> از آن‌جا که مریم فرزند عمران و از خانواده بزرگی بود، و پدر مریم(عمران) مقام ریاست بر آنها داشت. این‌جا بود که [[زکریا(علیه السلام)]] فرمود: من به سرپرستی او سزاوارترم؛ زیرا که خاله‌اش در منزل من است. افراد حاضر در معبد که تعداد آنها 29 نفر بود به این پیشنهاد زکریا راضی نشدند؛ لذا قرعه انداختند و قرعه به نام زکریا افتاد، <ref>طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی، محمد جواد، ج 2، ص 739، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش</ref> و در حالی‌که وی فرزندی نداشت، سرپرستی مریم( | گزارش شده است؛ هنگامی که مادر مریم او را به دنیا آورد، بر اساس نذری که کرده بود، نوزاد را در پارچه‌ای پیچید و برای خدمت در معبد، به بیت‌المقدس نزد [[انبیا]] و دانشمندانی که آن‌جا مشغول به [[عبادت]] بودند، برد. مادر مریم شرح نذر خود را برای آنها بیان کرد، و از علما و بزرگان [[بنیاسرائیل]] خواست تا سرپرستی او را بر عهده گیرند. <ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 2، ص 544 - 545، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش</ref> از آن‌جا که مریم فرزند عمران و از خانواده بزرگی بود، و پدر مریم(عمران) مقام ریاست بر آنها داشت. این‌جا بود که [[زکریا(علیه السلام)]] فرمود: من به سرپرستی او سزاوارترم؛ زیرا که خاله‌اش در منزل من است. افراد حاضر در معبد که تعداد آنها 29 نفر بود به این پیشنهاد زکریا راضی نشدند؛ لذا قرعه انداختند و قرعه به نام زکریا افتاد، <ref>طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی، محمد جواد، ج 2، ص 739، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش</ref> و در حالی‌که وی فرزندی نداشت، سرپرستی مریم(سلام الله علیها) را بر عهده گرفت: <ref> آل عمران، 44: «(ای پیامبر!) این [قصه مریم و زکریا]، از خبرهای غیبی است که به تو وحی می‌کنیم و تو در آن هنگام که قلم‌‌های خود را (برای قرعه‌‌کشی) به آب میافکندند تا کدام‌‌یک کفالت و سرپرستی مریم را عهده‌‌دار شود، و (نیز) به هنگامی که (دانشمندان بنیاسرائیل، برای کسب افتخار سرپرستی او،) با هم کشمکش داشتند، حضور نداشتی و همه اینها، از راه وحی به تو گفته شد».</ref> | ||
بدین وسیله حضرت مریم( | بدین وسیله حضرت مریم(سلام الله علیها) به بیت‌المقدس رفت و در قسمت شرقی آن‌جا محوطه‌‌ای را برای خود آماده ساخت و در آن‌جا به عبادت پرداخت. <ref>مریم، 16: «و در این کتاب (آسمانی)، مریم را یاد کن، آن هنگام که از خانواده‌‌اش جدا شد، و در ناحیه شرقی(بیت‌المقدس) قرار گرفت».</ref> وی در این دوران رشد جسمی مناسبی داشت و مورد لطف و عنایت‌های دیگر الهی نیز قرار گرفت به گونهای که هرگاه زکریا در محل عبادت او حاضر می‌شد، طعام‌هایی را در نزد او می‌دید و مریم(سلام الله علیها) در جواب این سؤال که اینها را از کجا آورده‌ای؟ می‌گفت: اینها از جانب خداوند است. <ref>آل عمران، 37؛ «غذا و میوه بهشتی حضرت مریم (سلام الله علیها)، 6219؛ «جایگاه مریم(سلام الله علیها) در قرآن و کتاب مقدس»، 29833</ref> | ||
=حضرت مریم سیده زنان عالم= | =حضرت مریم سیده زنان عالم= | ||
تعبیر "سیدة نساء العالمین" مستقیماً در قرآن نیامده است. این تعبیر برگرفته از آیۀ 43 [[سورۀ آل عمران]] است که خداوند خطاب به حضرت مریم(علیه السلام) می‌فرماید: «إِذْ قالَتِ الْمَلائِکَةُ یا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفاکِ عَلی نِساءِ الْعالَمین». <ref>آل عمران، 42؛ «غذا و میوه بهشتی حضرت مریم ( | تعبیر "سیدة نساء العالمین" مستقیماً در قرآن نیامده است. این تعبیر برگرفته از آیۀ 43 [[سورۀ آل عمران]] است که خداوند خطاب به حضرت مریم(علیه السلام) می‌فرماید: «إِذْ قالَتِ الْمَلائِکَةُ یا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفاکِ عَلی نِساءِ الْعالَمین». <ref>آل عمران، 42؛ «غذا و میوه بهشتی حضرت مریم (سلام الله علیها)، 6219؛ «جایگاه مریم(سلام الله علیها) در قرآن و کتاب مقدس»، 29833</ref> | ||
این لقب، اگرچه برای [[حضرت زهرا( | این لقب، اگرچه برای [[حضرت زهرا(سلام الله علیها)]] و حضرت مریم(سلام الله علیها) این دو بانوی بزرگوار ذکر شده است، اما با مراجعه به [[روایات]] روشن می‌شود که مورد استفاده آن در این دو مورد متفاوت است؛ از این‌رو دوگانگی در آن وجود ندارد. <ref>«سیدۀ زنان عالم فاطمه و مریم»، 13764؛ «برترین بانوان جهان مریم یا فاطمه»، 15537</ref> | ||
=حضرت مریم و غذای بهشتی= | =حضرت مریم و غذای بهشتی= | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
قرآن درباره غذای حضرت مریم می‌فرماید: «هر زمان زکریا وارد [[محراب]] او می‌شد، غذای مخصوصی در آن‌جا می‌دید. از او پرسید: ای مریم! این را از کجا آورده‌ای؟! گفت: این از سوی خدا است. خداوند به هر کس بخواهد، بدون حساب روزی می‌دهد». <ref>آل عمران، 37</ref> | قرآن درباره غذای حضرت مریم می‌فرماید: «هر زمان زکریا وارد [[محراب]] او می‌شد، غذای مخصوصی در آن‌جا می‌دید. از او پرسید: ای مریم! این را از کجا آورده‌ای؟! گفت: این از سوی خدا است. خداوند به هر کس بخواهد، بدون حساب روزی می‌دهد». <ref>آل عمران، 37</ref> | ||
این‌که [[غذای بهشتی]] که برای مریم آورده می‌شد چه نوع غذایی و از کجا بوده در آیه نیامده است، ولی از روایات متعددی که در [[منابع روایی]] آمده، می‌توان فهمید که این غذا میوه‌های غیر فصل بود که در کنار محراب به فرمان پروردگار حاضر می‌شد. <ref>«غذا و میوه بهشتی حضرت مریم ( | این‌که [[غذای بهشتی]] که برای مریم آورده می‌شد چه نوع غذایی و از کجا بوده در آیه نیامده است، ولی از روایات متعددی که در [[منابع روایی]] آمده، می‌توان فهمید که این غذا میوه‌های غیر فصل بود که در کنار محراب به فرمان پروردگار حاضر می‌شد. <ref>«غذا و میوه بهشتی حضرت مریم (سلام الله علیها)»، 6219؛ «تمثل جبرئیل در شکل انسان بر حضرت مریم(سلام الله علیها)، 100834</ref> البته در برخی دیگر از روایات انگور و انار سبز برشمرده شده است که از افق اعلی بر ایشان نازل می‌شد. <ref>قطب الدین راوندی، سعید بن عبداللّٰه، الخرائج و الجرائح، ج 2، ص 617، قم، مؤسسه امام مهدی عجل الله تعالی فرجه، چاپ اول، 1409ق</ref> | ||
=ازدواج حضرت مریم= | =ازدواج حضرت مریم= | ||
بر اساس برخی گزارش‌‌های تاریخی یوسف بن یعقوب بن ماثان پسر عموی حضرت مریم( | بر اساس برخی گزارش‌‌های تاریخی یوسف بن یعقوب بن ماثان پسر عموی حضرت مریم(سلام الله علیها) <ref>ابن اثیر جزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج 1، ص 307، بیروت، دار صادر، 1385ق</ref> و یا پسر خاله او بود. <ref>مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، ج 3، ص 119</ref> او مردی حکیم بود و دلبستگی خاصی در خدمت به [[کنیسه]] داشت. او به شغل نجاری مشغول بود و از درآمد خویش به فقرا کمک می‌کرد. <ref> الکامل فی التاریخ، ج 1، ص 307</ref> | ||
[[حضرت زکریا(علیه السلام)]] او را برای خدمت به حضرت مریم( | [[حضرت زکریا(علیه السلام)]] او را برای خدمت به حضرت مریم(سلام الله علیها) گماشته بود؛ <ref> البدء و التاریخ، ج 3، ص 119</ref> لذا یوسف همواره از مریم مراقبت می‌کرد و به همین جهت نخستین کسی بود که از باردار شدن او نگران شد. <ref> الکامل فی التاریخ، ج 1، ص 308</ref> | ||
در قرآن کریم نامی از یوسف نجار وجود ندارد اما برخی عبارات [[انجیل]] ناظر به آن است که حضرت مریم( | در قرآن کریم نامی از یوسف نجار وجود ندارد اما برخی عبارات [[انجیل]] ناظر به آن است که حضرت مریم(سلام الله علیها) نامزد یوسف نجّار بود و در نهایت با هم ازدواج کردند. البته تولد عیسی [[مسیح(علیه السلام)]] قبل از ازدواج آنان بود. بر اساس برخی منابع تاریخی و تفسیری، یوسف نجار فردی بود که با دستور حضرت زکریا(علیه السلام)، رسیدگی به برخی امور مریم را بر عهده داشت. | ||
به همین دلیل برخی به ناحق خواستند که تولد عیسی(علیه السلام) را حاصل رابطه نامشروع میان این دو نفر عنوان کنند که هم صریح قرآن کریم و هم [[اهل‌بیت]](علیه السلام) این موضوع را تهمت بر مریم می‌دانند. علاوه بر آن‌که سخن‌گفتن عیسی(علیه السلام) در گهواره، اعجازی بود که خدا برای اثبات پیامبری او و بی‌گناهی مریم(علیه السلام) در منظر مردم قرار داد. <ref> «ازدواج حضرت مریم( | به همین دلیل برخی به ناحق خواستند که تولد عیسی(علیه السلام) را حاصل رابطه نامشروع میان این دو نفر عنوان کنند که هم صریح قرآن کریم و هم [[اهل‌بیت]](علیه السلام) این موضوع را تهمت بر مریم می‌دانند. علاوه بر آن‌که سخن‌گفتن عیسی(علیه السلام) در گهواره، اعجازی بود که خدا برای اثبات پیامبری او و بی‌گناهی مریم(علیه السلام) در منظر مردم قرار داد. <ref> «ازدواج حضرت مریم(سلام الله علیها)»، 105565؛ «تولد حضرت عیسی(علیه السلام) و بدگمانی مردم»، 66431</ref> | ||
بنابر این؛ نه در آیات قرآن و نه در روایات پیامبر(ص) و [[اهل‌بیت(علیه السلام)]] هیچ شاهدی بر ازدواج حضرت مریم( | بنابر این؛ نه در آیات قرآن و نه در روایات پیامبر(ص) و [[اهل‌بیت(علیه السلام)]] هیچ شاهدی بر ازدواج حضرت مریم(سلام الله علیها) با یوسف نجار - حتی بعد از تولد عیسی مسیح(علیه السلام) - وجود ندارد. | ||
=وفات و آرام‌گاه حضرت مریم= | =وفات و آرام‌گاه حضرت مریم= | ||
دربارۀ سنّ وفات حضرت مریم( | دربارۀ سنّ وفات حضرت مریم(سلام الله علیها) هنگام مرگ اختلاف نظر وجود دارد. مشهور آن است که ایشان در 51 سالگی به دیدار حق شتافت. <ref> الکامل فی التاریخ، ج 1، ص 307، دار صادر، بیروت، 1385ق</ref> مرقد حضرت مریم(سلام الله علیها) نیز در بیت‌المقدس قرار دارد. <ref>ابن الفقیه، ابو عبدالله احمد بن محمد بن اسحاق، البلدان، تحقیق، الهادی، یوسف، ص 146، بیروت، عالم الکتب، چاپ اول، 1416ق، 1996م</ref> | ||
گفتنی است که دربارۀ چگونگی وفات وی گزارش صحیحی وارد نشده است. <ref>«محل دفن و چگونگی وفات حضرت مریم و آسیه ( | گفتنی است که دربارۀ چگونگی وفات وی گزارش صحیحی وارد نشده است. <ref>«محل دفن و چگونگی وفات حضرت مریم و آسیه (سلام الله علیها)»، 14785</ref> | ||
=پانویس= | =پانویس= | ||
نسخهٔ ۲۳ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۳۹
الگو:جعبه اطلاعات زندگی‌نامه پیامبران حضرت مریم مادر حضرت عیسی (علیه السلام) است که به معجزه الهی و بدون شوهر او را بدنیا آورد. مریم تنها زنی است که نام او در قرآن آمده است. حضرت مریم (سلام الله علیها) یکی از چهار بانوی دو عالم است. داستان زندگی حضرت مریم (سلام الله علیها) آنقدر از اهمیت ویژه ای برخوردار است که خداوند مهربان یکی از سوره‌های خود را به نام حضرت مریم (سلام الله علیها) قرار داده است و داستان زندگی حضرت مریم (سلام الله علیها) را شرح می‌دهد. مریم، مریم مقدس یا مریم عذرا (به عبری: מרים) در قرآن و عهد جدید، نام مادر عیسی مسیح است. مسیحیان و مسلمانان معتقد به نزول وحی بر مریم هستند.[۱] حضرت مریم (سلام الله علیها) به اعتقاد مسلمانان مظهر عصمت و پاکدامنی صداقت و عبودیت است. پدرش عمران نبی(علیه السلام) قبل تولد مریم از دنیا رفت. مادرش او را برای خدمت به خانه خدا گماشت. سرپرستی او بواسطه قرعه به زکریای پیامبر(علیه السلام) واگذار شد. پرورش مریم (سلام الله علیها) به گونهای خارق العاده و نیکو بود که خداوند آن را به خود نسبت داده است. زکریا برای مریم(سلام الله علیها) مکانی دور از نگاه مردان در معبد ساخته بود تا با فراغت خیال به عبادت بپردازد. خداوند از مریم در محرابش با غذای مخصوص پذیرایی می‌کرد.
تاریخ تولد حضرت مریم
بر اساس گزارش منابع تاریخی حضرت مریم(سلام الله علیها) در زمان حکومت اشکانیان به دنیا آمد. [۲]
حضرت مریم در قرآن
حضرت مریم(سلام الله علیها) در قرآن قبل از این‌که مادر عیسی(علیه السلام) باشد، خود جایگاه و منزلتی مستقل دارد. آیات فراوان قرآن بیان‌گر این موضوع‌اند.
نام مریم 34 مرتبه در قرآن آمده و جز او به نام هیچ زنی در قرآن تصریح نشده است. [۳] قرآن کریم مریم دختر عمران را الگویی برای مؤمنان معرفی می‌کند که دامان خود را پاک نگه‌داشت، کلمات پروردگار و کتاب‌هایش را تصدیق کرد، و از قانتان و مطیعان فرمان خدا بود: «یا مَرْیَمُ اقْنُتی لِرَبِّکِ وَ اسْجُدی وَ ارْکَعی مَعَ الرَّاکِعینَ»؛ [۴] ای مریم برای پروردگارت عبادت و سجده کن و با دیگر رکوع‌کنندگان رکوع انجام ده.
همان‌گونه که می‌دانید، از تاریخ زندگی حضرت مریم(سلام الله علیها) مطالب در خور توجهی در دست نیست؛ لذا نمی‌توان به طور قطع در مورد جزئیات زندگی او نظر داد. به تصریح کتاب مقدس، حضرت مریم(سلام الله علیها) تا مدّت‌ها پس از مرگ عیسی(علیه السلام) زنده و شاهد به صلیب کشیده شدن فرزندش بود، [۵] ولی از آن‌جا که دین اسلام به صلیب‌کشیده شدن عیسی(علیه السلام) را نمی‌پذیرد، چنین باوری نداشته و در همین راستا گزارشی نیز وجود دارد که این خود عیسی(علیه السلام) بود که مادرش مریم(سلام الله علیها) را غسل داد. [۶]
تولد حضرت مریم در قرآن
بر اساس گزارش‌ها مادر مریم نازا بود و تا 30 سال صاحب فرزند نشد؛ [۷] لذا به درگاه خداوند دعا کرد تا به وی فرزندی عطا کند. هنگامی که دعایش مستجاب و باردار شد، به پاس این لطف الهی نذر کرد که فرزندش خدمت‌کار معبد بیت‌المقدس باشد.
قرآن داستان مریم(سلام الله علیها) از تولد او و نذر مادرش را چنین بیان می‌کند: «[یاد کنید] هنگامی که همسر عمران گفت: پروردگارا، برای تو نذر کردم که آنچه را در شکم خود دارم [برای خدمت خانه تو از ولایت و سرپرستی من] آزاد باشد، بنابراین از من بپذیر، بیقین تو شنوا و دانایی. زمانی که او را زایید، گفت: پروردگارا! من او را دختر زاییدم. و خدا به آنچه او زایید داناتر بود و آن پسر [که زاییدن او را آرزو داشت، در کرامت، عظمت، ارزش و شخصیت] مانند این دختر نیست [پس در مقام نام‌گذاریش گفت:] البته من نامش را «مریم» نهادم، و او و فرزندانش را از خطرات مهلک و وسوسههای بنیان برانداز شیطان رانده شده به پناه تو می‌آورم. پس پروردگارش او را به صورت نیکویی پذیرفت، و به طرز نیکویی نشو و نما داد». [۸]
گزارش شده است؛ هنگامی که مادر مریم او را به دنیا آورد، بر اساس نذری که کرده بود، نوزاد را در پارچه‌ای پیچید و برای خدمت در معبد، به بیت‌المقدس نزد انبیا و دانشمندانی که آن‌جا مشغول به عبادت بودند، برد. مادر مریم شرح نذر خود را برای آنها بیان کرد، و از علما و بزرگان بنیاسرائیل خواست تا سرپرستی او را بر عهده گیرند. [۹] از آن‌جا که مریم فرزند عمران و از خانواده بزرگی بود، و پدر مریم(عمران) مقام ریاست بر آنها داشت. این‌جا بود که زکریا(علیه السلام) فرمود: من به سرپرستی او سزاوارترم؛ زیرا که خاله‌اش در منزل من است. افراد حاضر در معبد که تعداد آنها 29 نفر بود به این پیشنهاد زکریا راضی نشدند؛ لذا قرعه انداختند و قرعه به نام زکریا افتاد، [۱۰] و در حالی‌که وی فرزندی نداشت، سرپرستی مریم(سلام الله علیها) را بر عهده گرفت: [۱۱]
بدین وسیله حضرت مریم(سلام الله علیها) به بیت‌المقدس رفت و در قسمت شرقی آن‌جا محوطه‌‌ای را برای خود آماده ساخت و در آن‌جا به عبادت پرداخت. [۱۲] وی در این دوران رشد جسمی مناسبی داشت و مورد لطف و عنایت‌های دیگر الهی نیز قرار گرفت به گونهای که هرگاه زکریا در محل عبادت او حاضر می‌شد، طعام‌هایی را در نزد او می‌دید و مریم(سلام الله علیها) در جواب این سؤال که اینها را از کجا آورده‌ای؟ می‌گفت: اینها از جانب خداوند است. [۱۳]
حضرت مریم سیده زنان عالم
تعبیر "سیدة نساء العالمین" مستقیماً در قرآن نیامده است. این تعبیر برگرفته از آیۀ 43 سورۀ آل عمران است که خداوند خطاب به حضرت مریم(علیه السلام) می‌فرماید: «إِذْ قالَتِ الْمَلائِکَةُ یا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفاکِ عَلی نِساءِ الْعالَمین». [۱۴]
این لقب، اگرچه برای حضرت زهرا(سلام الله علیها) و حضرت مریم(سلام الله علیها) این دو بانوی بزرگوار ذکر شده است، اما با مراجعه به روایات روشن می‌شود که مورد استفاده آن در این دو مورد متفاوت است؛ از این‌رو دوگانگی در آن وجود ندارد. [۱۵]
حضرت مریم و غذای بهشتی
قرآن درباره غذای حضرت مریم می‌فرماید: «هر زمان زکریا وارد محراب او می‌شد، غذای مخصوصی در آن‌جا می‌دید. از او پرسید: ای مریم! این را از کجا آورده‌ای؟! گفت: این از سوی خدا است. خداوند به هر کس بخواهد، بدون حساب روزی می‌دهد». [۱۶]
این‌که غذای بهشتی که برای مریم آورده می‌شد چه نوع غذایی و از کجا بوده در آیه نیامده است، ولی از روایات متعددی که در منابع روایی آمده، می‌توان فهمید که این غذا میوه‌های غیر فصل بود که در کنار محراب به فرمان پروردگار حاضر می‌شد. [۱۷] البته در برخی دیگر از روایات انگور و انار سبز برشمرده شده است که از افق اعلی بر ایشان نازل می‌شد. [۱۸]
ازدواج حضرت مریم
بر اساس برخی گزارش‌‌های تاریخی یوسف بن یعقوب بن ماثان پسر عموی حضرت مریم(سلام الله علیها) [۱۹] و یا پسر خاله او بود. [۲۰] او مردی حکیم بود و دلبستگی خاصی در خدمت به کنیسه داشت. او به شغل نجاری مشغول بود و از درآمد خویش به فقرا کمک می‌کرد. [۲۱]
حضرت زکریا(علیه السلام) او را برای خدمت به حضرت مریم(سلام الله علیها) گماشته بود؛ [۲۲] لذا یوسف همواره از مریم مراقبت می‌کرد و به همین جهت نخستین کسی بود که از باردار شدن او نگران شد. [۲۳]
در قرآن کریم نامی از یوسف نجار وجود ندارد اما برخی عبارات انجیل ناظر به آن است که حضرت مریم(سلام الله علیها) نامزد یوسف نجّار بود و در نهایت با هم ازدواج کردند. البته تولد عیسی مسیح(علیه السلام) قبل از ازدواج آنان بود. بر اساس برخی منابع تاریخی و تفسیری، یوسف نجار فردی بود که با دستور حضرت زکریا(علیه السلام)، رسیدگی به برخی امور مریم را بر عهده داشت.
به همین دلیل برخی به ناحق خواستند که تولد عیسی(علیه السلام) را حاصل رابطه نامشروع میان این دو نفر عنوان کنند که هم صریح قرآن کریم و هم اهل‌بیت(علیه السلام) این موضوع را تهمت بر مریم می‌دانند. علاوه بر آن‌که سخن‌گفتن عیسی(علیه السلام) در گهواره، اعجازی بود که خدا برای اثبات پیامبری او و بی‌گناهی مریم(علیه السلام) در منظر مردم قرار داد. [۲۴]
بنابر این؛ نه در آیات قرآن و نه در روایات پیامبر(ص) و اهل‌بیت(علیه السلام) هیچ شاهدی بر ازدواج حضرت مریم(سلام الله علیها) با یوسف نجار - حتی بعد از تولد عیسی مسیح(علیه السلام) - وجود ندارد.
وفات و آرام‌گاه حضرت مریم
دربارۀ سنّ وفات حضرت مریم(سلام الله علیها) هنگام مرگ اختلاف نظر وجود دارد. مشهور آن است که ایشان در 51 سالگی به دیدار حق شتافت. [۲۵] مرقد حضرت مریم(سلام الله علیها) نیز در بیت‌المقدس قرار دارد. [۲۶]
گفتنی است که دربارۀ چگونگی وفات وی گزارش صحیحی وارد نشده است. [۲۷]
پانویس
- ↑ آیه ۴۵ سوره آل عمران
- ↑ بلعمی، تاریخنامه طبری، تحقیق، روشن، محمد، ج 1، ص 501، تهران، سروش، چاپ سوم، 1373 و 1378ش
- ↑ «نام زنانی مستقیم و غیر مستقیم در قرآن از آنان یاد شده»، 33344
- ↑ آل عمران، 43
- ↑ انجیل یوحنا، 25:19
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 459، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق
- ↑ ابن خلدون، العبر تاریخ ابن خلدون، ترجمه، آیتی، عبدالمحمد، ج 1، ص 159، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول، 1363ش
- ↑ آل عمران، 35-37
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 2، ص 544 - 545، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش
- ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی، محمد جواد، ج 2، ص 739، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش
- ↑ آل عمران، 44: «(ای پیامبر!) این [قصه مریم و زکریا]، از خبرهای غیبی است که به تو وحی می‌کنیم و تو در آن هنگام که قلم‌‌های خود را (برای قرعه‌‌کشی) به آب میافکندند تا کدام‌‌یک کفالت و سرپرستی مریم را عهده‌‌دار شود، و (نیز) به هنگامی که (دانشمندان بنیاسرائیل، برای کسب افتخار سرپرستی او،) با هم کشمکش داشتند، حضور نداشتی و همه اینها، از راه وحی به تو گفته شد».
- ↑ مریم، 16: «و در این کتاب (آسمانی)، مریم را یاد کن، آن هنگام که از خانواده‌‌اش جدا شد، و در ناحیه شرقی(بیت‌المقدس) قرار گرفت».
- ↑ آل عمران، 37؛ «غذا و میوه بهشتی حضرت مریم (سلام الله علیها)، 6219؛ «جایگاه مریم(سلام الله علیها) در قرآن و کتاب مقدس»، 29833
- ↑ آل عمران، 42؛ «غذا و میوه بهشتی حضرت مریم (سلام الله علیها)، 6219؛ «جایگاه مریم(سلام الله علیها) در قرآن و کتاب مقدس»، 29833
- ↑ «سیدۀ زنان عالم فاطمه و مریم»، 13764؛ «برترین بانوان جهان مریم یا فاطمه»، 15537
- ↑ آل عمران، 37
- ↑ «غذا و میوه بهشتی حضرت مریم (سلام الله علیها)»، 6219؛ «تمثل جبرئیل در شکل انسان بر حضرت مریم(سلام الله علیها)، 100834
- ↑ قطب الدین راوندی، سعید بن عبداللّٰه، الخرائج و الجرائح، ج 2، ص 617، قم، مؤسسه امام مهدی عجل الله تعالی فرجه، چاپ اول، 1409ق
- ↑ ابن اثیر جزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج 1، ص 307، بیروت، دار صادر، 1385ق
- ↑ مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، ج 3، ص 119
- ↑ الکامل فی التاریخ، ج 1، ص 307
- ↑ البدء و التاریخ، ج 3، ص 119
- ↑ الکامل فی التاریخ، ج 1، ص 308
- ↑ «ازدواج حضرت مریم(سلام الله علیها)»، 105565؛ «تولد حضرت عیسی(علیه السلام) و بدگمانی مردم»، 66431
- ↑ الکامل فی التاریخ، ج 1، ص 307، دار صادر، بیروت، 1385ق
- ↑ ابن الفقیه، ابو عبدالله احمد بن محمد بن اسحاق، البلدان، تحقیق، الهادی، یوسف، ص 146، بیروت، عالم الکتب، چاپ اول، 1416ق، 1996م
- ↑ «محل دفن و چگونگی وفات حضرت مریم و آسیه (سلام الله علیها)»، 14785