ابن خفیف: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۶ فوریهٔ ۲۰۲۳
جز
جایگزینی متن - ' گر چه' به ' گر‌چه'
جز (تمیزکاری)
جز (جایگزینی متن - ' گر چه' به ' گر‌چه')
 
(۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱۹: خط ۱۹:
== طول عمر ==
== طول عمر ==


بنابراین‌ می‌توان‌ ولادت‌ او را در حدود ۲۶۹ق‌ دانست‌ و این‌ تاریخ‌ با آنچه‌ او درباره طول‌ عمر خود بیان‌ کرده‌ <ref>ابوالحسن‌ دیلمی‌، سیره الشیخ‌ الکبیر، ج۱، ص۳۴، ترجمه رکن‌الدین‌ یحیی‌ ابن‌ جنید الشیرازی، به‌ کوشش‌ اشیمل‌ - طاری، تهران‌، ۱۳۶۳ش‌</ref>.و دیگران‌ درباره آن‌ نوشته‌اند به‌ نقل‌ از سلمی‌<ref>، عبدالحی‌ ابن‌عماد، ج۳، ص۷۶، شذرات‌ الذهب‌، قاهره‌، ۱۳۵۰ق‌</ref>.و مدت‌ عمر او را ۱۰۴ سال‌ گفته‌اند [۷] [۸][۹] بسیار نزدیک‌ و موافق‌ است‌.روایتهای دیگری که‌ برای سالهای عمر او آورده‌اند: ۹۵ سال‌<ref>عبدالله‌ یافعی‌، مرآه الجنان‌، ج۲، ص۳۹۷، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۷- ۱۳۳۹ق‌</ref>.
بنابراین‌ می‌توان‌ ولادت‌ او را در حدود ۲۶۹ق‌ دانست‌ و این‌ تاریخ‌ با آنچه‌ او درباره طول‌ عمر خود بیان‌ کرده‌ <ref>ابوالحسن‌ دیلمی‌، سیره الشیخ‌ الکبیر، ج۱، ص۳۴، ترجمه رکن‌الدین‌ یحیی‌ ابن‌ جنید الشیرازی، به‌ کوشش‌ اشیمل‌ - طاری، تهران‌، ۱۳۶۳ش‌</ref>.و دیگران‌ درباره آن‌ نوشته‌اند به‌ نقل‌ از سلمی‌<ref>، عبدالحی‌ ابن‌عماد، ج۳، ص۷۶، شذرات‌ الذهب‌، قاهره‌، ۱۳۵۰ق‌</ref>.و مدت‌ عمر او را ۱۰۴ سال‌ گفته‌اند [۷] [۸][۹] بسیار نزدیک‌ و موافق‌ است‌.روایتهای دیگری که‌ برای سال‌های عمر او آورده‌اند: ۹۵ سال‌<ref>عبدالله‌ یافعی‌، مرآه الجنان‌، ج۲، ص۳۹۷، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۷- ۱۳۳۹ق‌</ref>.
۱۰۵سال‌<ref>ابوالحسن‌ دیلمی‌، سیره الشیخ‌ الکبیر، ج۱، ص۲۱۸، ترجمه رکن‌الدین‌ یحیی‌ ابن‌ جنید الشیرازی، به‌ کوشش‌ اشیمل‌ - طاری، تهران‌، ۱۳۶۳ش‌</ref> و حتی‌ ۱۱۰، ۱۱۴ و ۱۲۴ سال‌ <ref>ابن‌ ابی‌ بکر حمدالله‌ مستوفی‌، تاریخ‌ گزیده‌، ج۱، ص۶۵۷، به‌ کوشش‌ عبدالحسین‌ نوائی‌، تهران‌، ۱۳۶۲ش‌</ref> درست‌ به‌ نظر نمی‌رسد.
۱۰۵سال‌<ref>ابوالحسن‌ دیلمی‌، سیره الشیخ‌ الکبیر، ج۱، ص۲۱۸، ترجمه رکن‌الدین‌ یحیی‌ ابن‌ جنید الشیرازی، به‌ کوشش‌ اشیمل‌ - طاری، تهران‌، ۱۳۶۳ش‌</ref> و حتی‌ ۱۱۰، ۱۱۴ و ۱۲۴ سال‌ <ref>ابن‌ ابی‌ بکر حمدالله‌ مستوفی‌، تاریخ‌ گزیده‌، ج۱، ص۶۵۷، به‌ کوشش‌ عبدالحسین‌ نوائی‌، تهران‌، ۱۳۶۲ش‌</ref> درست‌ به‌ نظر نمی‌رسد.


خط ۵۸: خط ۵۸:
== فرزندان ==
== فرزندان ==


او ظاهراً فرزندی داشته‌ به‌ نام‌ عبدالسلام‌ که‌ در آغاز جوانی‌ درگذشته‌ است‌ <ref>معین‌ الدین‌ جنید شیرازی، شدالازار، ج۱، ص ۴۸- ۴۹، به‌ کوشش‌ قزوینی‌ و اقبال‌، تهران‌، ۱۳۲۸ش‌</ref> و دو تن‌ به‌ نامهای ابواحمد کبیر و ابواحمد صغیر تا پایان‌ عمر خدمت‌ او می‌کردند و هر دو در طریقت‌ به‌ مقاماتی‌ رسیده‌ بودند. اولی‌ در ۳۷۷ق‌/۹۸۷م‌ و دومی‌ در ۳۸۵ق‌/۹۹۵م‌ درگذشتند<ref>محمد عطار، تذکره الاولیاء، ج۲، ص۱۲۹، به‌ کوشش‌ نیکلسون‌، لیدن‌، ۱۹۰۵م‌</ref>.
او ظاهراً فرزندی داشته‌ به‌ نام‌ عبدالسلام‌ که‌ در آغاز جوانی‌ درگذشته‌ است‌ <ref>معین‌ الدین‌ جنید شیرازی، شدالازار، ج۱، ص ۴۸- ۴۹، به‌ کوشش‌ قزوینی‌ و اقبال‌، تهران‌، ۱۳۲۸ش‌</ref> و دو تن‌ به‌ نام‌های ابواحمد کبیر و ابواحمد صغیر تا پایان‌ عمر خدمت‌ او می‌کردند و هر دو در طریقت‌ به‌ مقاماتی‌ رسیده‌ بودند. اولی‌ در ۳۷۷ق‌/۹۸۷م‌ و دومی‌ در ۳۸۵ق‌/۹۹۵م‌ درگذشتند<ref>محمد عطار، تذکره الاولیاء، ج۲، ص۱۲۹، به‌ کوشش‌ نیکلسون‌، لیدن‌، ۱۹۰۵م‌</ref>.


=زهد و ریاضت=
=زهد و ریاضت=
خط ۹۴: خط ۹۴:
=آثار=
=آثار=


اغلب‌ مؤلفان‌ به‌ کثرت‌ تألیفات‌ او اشاره‌ کرده‌اند<ref>عبدالوهاب‌ سبکی‌، طبقات‌ الشافعیه الکبری، ج۱، ص۱۵۱، قاهره‌، ۱۳۲۴ق‌</ref>. دیلمی‌ ۳۰ کتاب‌ از آثار او را نام‌ می‌برد و گوید که‌ از این‌ جمله‌ ۱۵ تصنیف‌ مطّول‌ و ۱۵ تصنیف‌ مختصر بوده‌ است‌ <ref>ابوالحسن‌ دیلمی‌، سیره الشیخ‌ الکبیر، ج۱، ص ۲۱۲-۲۱۳، ترجمه رکن‌الدین‌ یحیی‌ ابن‌ جنید الشیرازی، به‌ کوشش‌ اشیمل‌ - طاری، تهران‌، ۱۳۶۳ش‌</ref>. فهرست‌ دیلمی‌ در شدالازار [[جنید شیرازی]] <ref>معین‌ الدین‌ جنید شیرازی، شدالازار، ج۱، ص‌ ۴۲-۴۳، به‌ کوشش‌ قزوینی‌ و اقبال‌، تهران‌، ۱۳۲۸ش‌</ref>. وارد شده‌ و زرکوب‌ نیز تعدادی از عنوانها را در شیرازنامه‌ آورده‌ است‌<ref>احمد زرکوب‌ شیرازی، شیراز نامه‌، ج۱، ص‌ ۱۲۷، به‌ کوشش‌ اسماعیل‌ واعظ جوادی، تهران‌، ۱۳۵۰ش‌</ref>. گر چه‌ از مجموع‌ آثار ابن‌خفیف‌ امروز چیزی جز یکی‌ دو رساله مختصر در دست‌ نیست‌، لیکن‌ از عنوان‌هایی‌ که‌ ذکر کرده‌اند، می‌توان‌ به‌ موضوعاتی‌ که‌ مورد توجه‌ او بوده‌ است‌ به‌ [[تقریب|تقریب‌]] پی‌ برد. فهرست‌ دیلمی‌ چنین‌ است‌:
اغلب‌ مؤلفان‌ به‌ کثرت‌ تألیفات‌ او اشاره‌ کرده‌اند<ref>عبدالوهاب‌ سبکی‌، طبقات‌ الشافعیه الکبری، ج۱، ص۱۵۱، قاهره‌، ۱۳۲۴ق‌</ref>. دیلمی‌ ۳۰ کتاب‌ از آثار او را نام‌ می‌برد و گوید که‌ از این‌ جمله‌ ۱۵ تصنیف‌ مطّول‌ و ۱۵ تصنیف‌ مختصر بوده‌ است‌ <ref>ابوالحسن‌ دیلمی‌، سیره الشیخ‌ الکبیر، ج۱، ص ۲۱۲-۲۱۳، ترجمه رکن‌الدین‌ یحیی‌ ابن‌ جنید الشیرازی، به‌ کوشش‌ اشیمل‌ - طاری، تهران‌، ۱۳۶۳ش‌</ref>. فهرست‌ دیلمی‌ در شدالازار [[جنید شیرازی]] <ref>معین‌ الدین‌ جنید شیرازی، شدالازار، ج۱، ص‌ ۴۲-۴۳، به‌ کوشش‌ قزوینی‌ و اقبال‌، تهران‌، ۱۳۲۸ش‌</ref>. وارد شده‌ و زرکوب‌ نیز تعدادی از عنوانها را در شیرازنامه‌ آورده‌ است‌<ref>احمد زرکوب‌ شیرازی، شیراز نامه‌، ج۱، ص‌ ۱۲۷، به‌ کوشش‌ اسماعیل‌ واعظ جوادی، تهران‌، ۱۳۵۰ش‌</ref>. گر‌چه‌ از مجموع‌ آثار ابن‌خفیف‌ امروز چیزی جز یکی‌ دو رساله مختصر در دست‌ نیست‌، لیکن‌ از عنوان‌هایی‌ که‌ ذکر کرده‌اند، می‌توان‌ به‌ موضوعاتی‌ که‌ مورد توجه‌ او بوده‌ است‌ به‌ [[تقریب|تقریب‌]] پی‌ برد. فهرست‌ دیلمی‌ چنین‌ است‌:


== تألیفات‌ مفصل‌==
== تألیفات‌ مفصل‌==
خط ۱۱۰: خط ۱۱۰:
== وصیة ابن‌خفیف‌ و معتقد ابن‌خفیف‌==
== وصیة ابن‌خفیف‌ و معتقد ابن‌خفیف‌==


آنچه‌ از ابن‌خفیف‌ امروز در دست‌ است‌. گذشته‌ از اقوال‌ پراکنده‌ای که‌ در کتب‌ طبقات‌ و تذکره‌ها از او نقل‌ کرده‌اند و مقالتی‌ در فضایل‌ ابوالحسن‌ اشعری که‌ در طبقات‌ سبکی‌ <ref>عبدالوهاب‌ سبکی‌، طبقات‌ الشافعیه الکبری، ج۲، ص۱۵۵- ۱۵۹، قاهره‌، ۱۳۲۴ق‌</ref>وارد شده‌ است‌، دو رساله کوتاه‌ است‌ که‌ به‌ نامهای وصیة ابن‌خفیف‌ و معتقد ابن‌خفیف‌ با ترجمه فارسی‌، به‌ توسط خانم‌ ا. شیمل‌ - طاری، ذیل‌ سیره ابن‌ الخفیف‌ دیلمی‌ (ترجمه یحیی‌ بن‌ جنید شیرازی) به‌ چاپ‌ رسیده‌ است‌ و از کتاب‌ الاقتصاد او نسخه‌ای در کتابخانه پرتوپاشا (ترکیه‌) موجود است‌. در کتابخانه مرکزی دانشگاه‌ تهران‌ نیز نسخه‌ای از کتاب‌ معتقد ابن‌خفیف‌ همراه‌ با شرح‌ آن‌ با عنوان‌ الفوائد العمادیه فی‌ القواعد الاعتقادیه موجود است‌ <ref>مرکزی، خطی‌، ج۱۱، ص۲۰۷۶</ref> که‌ ظاهراً باید همان‌ المعتقد الصغیر یا الاعتقاد الصغیر باشد که‌ جنید شیرازی <ref>معین‌ الدین‌ جنید شیرازی، شدالازار، ج۱، ص‌ ۴۳، به‌ کوشش‌ قزوینی‌ و اقبال‌، تهران‌، ۱۳۲۸ش‌</ref> و زرکوب‌ <ref>احمد زرکوب‌ شیرازی، شیراز نامه‌، ج۱، ص‌ ۱۲۷، به‌ کوشش‌ اسماعیل‌ واعظ جوادی، تهران‌، ۱۳۵۰ش‌</ref> ذکر کرده‌اند و شاید همان‌ کتابی‌ باشد که‌ جنید به‌ عنوان‌ شرح‌ المعتقد الصغیر در شمار آثار مولانا افتخار الدین‌ محمد بن‌ نصرالله‌ بن‌ محمد دامغانی‌ آن‌ را ذکر کرده‌ است<ref>معین‌ الدین‌ جنید شیرازی، شدالازار، ج۱، ص‌ ۶۶ -۶۷، به‌ کوشش‌ قزوینی‌ و اقبال‌، تهران‌، ۱۳۲۸ش‌</ref>.
آنچه‌ از ابن‌خفیف‌ امروز در دست‌ است‌. گذشته‌ از اقوال‌ پراکنده‌ای که‌ در کتب‌ طبقات‌ و تذکره‌ها از او نقل‌ کرده‌اند و مقالتی‌ در فضایل‌ ابوالحسن‌ اشعری که‌ در طبقات‌ سبکی‌ <ref>عبدالوهاب‌ سبکی‌، طبقات‌ الشافعیه الکبری، ج۲، ص۱۵۵- ۱۵۹، قاهره‌، ۱۳۲۴ق‌</ref>وارد شده‌ است‌، دو رساله کوتاه‌ است‌ که‌ به‌ نام‌های وصیة ابن‌خفیف‌ و معتقد ابن‌خفیف‌ با ترجمه فارسی‌، به‌ توسط خانم‌ ا. شیمل‌ - طاری، ذیل‌ سیره ابن‌ الخفیف‌ دیلمی‌ (ترجمه یحیی‌ بن‌ جنید شیرازی) به‌ چاپ‌ رسیده‌ است‌ و از کتاب‌ الاقتصاد او نسخه‌ای در کتابخانه پرتوپاشا (ترکیه‌) موجود است‌. در کتابخانه مرکزی دانشگاه‌ تهران‌ نیز نسخه‌ای از کتاب‌ معتقد ابن‌خفیف‌ همراه‌ با شرح‌ آن‌ با عنوان‌ الفوائد العمادیه فی‌ القواعد الاعتقادیه موجود است‌ <ref>مرکزی، خطی‌، ج۱۱، ص۲۰۷۶</ref> که‌ ظاهراً باید همان‌ المعتقد الصغیر یا الاعتقاد الصغیر باشد که‌ جنید شیرازی <ref>معین‌ الدین‌ جنید شیرازی، شدالازار، ج۱، ص‌ ۴۳، به‌ کوشش‌ قزوینی‌ و اقبال‌، تهران‌، ۱۳۲۸ش‌</ref> و زرکوب‌ <ref>احمد زرکوب‌ شیرازی، شیراز نامه‌، ج۱، ص‌ ۱۲۷، به‌ کوشش‌ اسماعیل‌ واعظ جوادی، تهران‌، ۱۳۵۰ش‌</ref> ذکر کرده‌اند و شاید همان‌ کتابی‌ باشد که‌ جنید به‌ عنوان‌ شرح‌ المعتقد الصغیر در شمار آثار مولانا افتخار الدین‌ محمد بن‌ نصرالله‌ بن‌ محمد دامغانی‌ آن‌ را ذکر کرده‌ است<ref>معین‌ الدین‌ جنید شیرازی، شدالازار، ج۱، ص‌ ۶۶ -۶۷، به‌ کوشش‌ قزوینی‌ و اقبال‌، تهران‌، ۱۳۲۸ش‌</ref>.


== شرف‌ الفقر ==
== شرف‌ الفقر ==
خط ۱۴۲: خط ۱۴۲:
=سلسله نسبت‌ خرقه=
=سلسله نسبت‌ خرقه=


سلسله نسبت‌ خرقه ابن‌خفیف‌ به‌ صورتهای مختلف‌ نقل‌ شده‌ است‌: مؤلف‌ فردوس‌ المرشدیه در ذکر سلسله خرقه ابوالحسن‌ کازرونی‌ آن‌ را به‌ صورتی‌ آورده‌ <ref>محمود بن‌ عثمان‌، فردوس‌ المرشدیه فی‌ اسرار الصمدیه، ج۱، ص۲۲، به‌ کوشش‌ ایرج‌ افشار، تهران‌، ۱۳۳۳ش‌</ref>. و زرکوب‌ شیرازی در بیان‌ نسبت‌ خرقه شیخ‌ [[شهاب‌ الدین‌ سهروردی]] آن‌ را به‌ نوعی‌ و از طریق‌ شجره خرقه شیخ‌ روزبهان‌ بقلی‌ به‌ نوعی‌ دیگر نزدیک‌ به‌ ترتیب‌ مندرج‌ در فردوس‌ المرشدیه نقل‌ کرده‌ است‌<ref>احمد زرکوب‌ شیرازی، شیراز نامه‌، ج۱، ص‌ ۱۲۸-۱۳۰، به‌ کوشش‌ اسماعیل‌ واعظ جوادی، تهران‌، ۱۳۵۰ش‌</ref>. اما هیچ‌ یک‌ از این‌ صورتها با آگاهیهایی‌ که‌ درباره ابن‌خفیف‌ از سیره دیلمی‌ به‌ دست‌ می‌آید، سازگاری تمام‌ ندارد. بنابر سلسله‌هایی‌ که‌ ذکر شد<ref>محمد معصوم‌ علیشاه‌ شیرازی، طرائق‌ الحقائق‌، ج۲، ص۳۰۸- ۳۰۹، به‌ کوشش‌ محمد جعفر محجوب‌، تهران‌، ۱۳۳۹ش‌</ref> طریقه سهروردیه‌، طریقه کازرونیه‌ و اصحاب‌ روزبهان‌ بقلی‌ نسبت‌ خرقه خود را با واسطه‌هایی‌ به‌ ابن‌خفیف‌ می‌رسانند.
سلسله نسبت‌ خرقه ابن‌خفیف‌ به‌ صورت‌های مختلف‌ نقل‌ شده‌ است‌: مؤلف‌ فردوس‌ المرشدیه در ذکر سلسله خرقه ابوالحسن‌ کازرونی‌ آن‌ را به‌ صورتی‌ آورده‌ <ref>محمود بن‌ عثمان‌، فردوس‌ المرشدیه فی‌ اسرار الصمدیه، ج۱، ص۲۲، به‌ کوشش‌ ایرج‌ افشار، تهران‌، ۱۳۳۳ش‌</ref>. و زرکوب‌ شیرازی در بیان‌ نسبت‌ خرقه شیخ‌ [[شهاب‌ الدین‌ سهروردی]] آن‌ را به‌ نوعی‌ و از طریق‌ شجره خرقه شیخ‌ روزبهان‌ بقلی‌ به‌ نوعی‌ دیگر نزدیک‌ به‌ ترتیب‌ مندرج‌ در فردوس‌ المرشدیه نقل‌ کرده‌ است‌<ref>احمد زرکوب‌ شیرازی، شیراز نامه‌، ج۱، ص‌ ۱۲۸-۱۳۰، به‌ کوشش‌ اسماعیل‌ واعظ جوادی، تهران‌، ۱۳۵۰ش‌</ref>. اما هیچ‌ یک‌ از این‌ صورت‌ها با آگاهیهایی‌ که‌ درباره ابن‌خفیف‌ از سیره دیلمی‌ به‌ دست‌ می‌آید، سازگاری تمام‌ ندارد. بنابر سلسله‌هایی‌ که‌ ذکر شد<ref>محمد معصوم‌ علیشاه‌ شیرازی، طرائق‌ الحقائق‌، ج۲، ص۳۰۸- ۳۰۹، به‌ کوشش‌ محمد جعفر محجوب‌، تهران‌، ۱۳۳۹ش‌</ref> طریقه سهروردیه‌، طریقه کازرونیه‌ و اصحاب‌ روزبهان‌ بقلی‌ نسبت‌ خرقه خود را با واسطه‌هایی‌ به‌ ابن‌خفیف‌ می‌رسانند.


=قبیله خفیفیه‌=
=قبیله خفیفیه‌=
خط ۱۵۰: خط ۱۵۰:
=طریقت‌=
=طریقت‌=


اساس‌ طریقت‌ ابن‌خفیف‌ بر مجاهدت‌ بوده‌ و از ریاضتهای سخت‌ و طاعات‌ و عبادات‌ طاقت‌ شکن‌ و افراط او در کم‌ خوردن‌ و مخالفت‌ با نفس‌ داستانهای بسیار نقل‌ کرده‌اند<ref>علی‌ ابن‌عساکر، تبیین‌ کذب‌ المفتری، ج۱، ص۱۹۲، دمشق‌، ۱۳۴۷ق‌</ref>. او را می‌توان‌ حلقه رابط میان‌ مشایخ‌ سده‌های ۳ و ۴ عراق‌، چون‌ جنید، رویم‌، شبلی‌ و ابن‌عطا، با صوفیان‌ دوره بعد در فارس‌ و [[خراسان|خراسان‌]] دانست‌ و کسانی‌ چون‌ ابوالحسن‌ دیلمی‌، ابن‌ بساکویه‌، ابونصر سراج‌ و ابوعبدالله‌ مقاریضی‌ از تربیت‌ یافتگان‌ او بودند.
اساس‌ طریقت‌ ابن‌خفیف‌ بر مجاهدت‌ بوده‌ و از ریاضتهای سخت‌ و طاعات‌ و عبادات‌ طاقت‌ شکن‌ و افراط او در کم‌ خوردن‌ و مخالفت‌ با نفس‌ داستان‌های بسیار نقل‌ کرده‌اند<ref>علی‌ ابن‌عساکر، تبیین‌ کذب‌ المفتری، ج۱، ص۱۹۲، دمشق‌، ۱۳۴۷ق‌</ref>. او را می‌توان‌ حلقه رابط میان‌ مشایخ‌ سده‌های ۳ و ۴ عراق‌، چون‌ جنید، رویم‌، شبلی‌ و ابن‌عطا، با صوفیان‌ دوره بعد در فارس‌ و [[خراسان|خراسان‌]] دانست‌ و کسانی‌ چون‌ ابوالحسن‌ دیلمی‌، ابن‌ بساکویه‌، ابونصر سراج‌ و ابوعبدالله‌ مقاریضی‌ از تربیت‌ یافتگان‌ او بودند.


=آرامگاه‌=
=آرامگاه‌=
Writers، confirmed، مدیران
۸۶٬۰۹۳

ویرایش