مسجد سهله

مسجد سهله
نام حزب	مسجد سهله
اهداف	محل عبادت

مسجد سهله در شهر کوفه از مشهورترین مساجد شیعه است. در روایات شیعه این مسجد به عنوان اقامتگاه برخی انبیاء علیهم‌السلام در گذشته معرفی شده و همچنین به عنوان محلی که امام زمان عجل الله تعالی فرجه پس از ظهور در آن اقامت خواهد نمود. از جمله فضائل نقل شده برای این مسجد گشایش مشکلات به واسطه نماز خواندن در آن است. این مسجد در قرن اول هجری توسط قبایل عرب در کوفه ساخته شد. مسجد سهله، بعد از مسجد کوفه ساخته شد و یکی از بزرگ‌ترین مساجدی است که در قرن اوّل هجری قمری در کوفه بازسازی شد. این مسجد از سمت شمال غربی مسجد جامع که در فاصله دو کیلومتری آن قرار دارد، قابل مشاهده است. مسجد سهله ابتدا در زمینی بایر و غیر مسکونی ساخته شد.

نام‌گذاری مسجد

سَهله در لغت، تپّه ای است پوشیده از شن سرخ رنگ و وجه نام‌گذاری مسجد به سهله گویا این است که این مسجد در سرزمینی است که پوشیده از شن سرخ رنگ است. از مسجد سهله با نام‌های دیگری نیز یاد شده است: مسجد قُرا، مسجد بِرِّی، مسجد سُهَیل، مسجد عبد قُبَیس و مسجد بَنِی ظَفَر؛ ولی سَهله مشهورتر از بقیه نام‌هاست.

معرفی مسجد

مسجد سهله یکی از مساجد قدیمی کوفه است که قدمت آن، به قرن اول هجری باز می‌گردد؛ چنان‌که گفته شده است، قبیله بنی‌ظفر، این مسجد را در نیمه نخست قرن اول هجری، ساختند و مسجد نیز به نام همین قبیله شناخته می‌شد. بر اساس روایتی از امام باقر و امام صادق (ع)، مسجد بنی‌ظفر یکی از چهار مسجد متبرک کوفه و همان مسجد سهله است.

معرفی داخل مسجد

در بخش‌های مختلف صحن مسجد محراب‌هایی ساخته شده‌است که به نام پیامبران و اهل بیت نام‌گذاری شده‌اند و در اصطلاح آنها را مقام می‌خوانند. این مقام‌ها عبارتند از:

مقام ابراهیم

این مقام در جهت شمال غربی و بین دیوار غربی و شمالی قرار دارد. در روایتی آمده‌است این مسجد، خانه ابراهیم بوده‌است که از آنجا به سمت قوم «عمالقه» رفت.

مقام یونس

این مقام در جهت جنوب غربی بین دیوار جنوبی و غربی قرار دارد.

مقام ادریس

این مقام در بین دیوار شرقی و شمالی قرار دارد. این مقام را مقام عیسی هم می‌نامند. این قسمت از مسجد به «بیت‌الخضر» هم معروف است.

مقام صالح

این مقام در سمت شرقی بین دیوار جنوبی و شرقی قرار دارد که به مقام صالحین، انبیاء و مرسلین معروف است.

مقام سجاد

این قسمت در میانه مسجد کمی مایل به سمت شرقی قرار دارد.

مقام جعفر صادق

این مقام درست در وسط مسجد است. براساس روایات تاریخی، جعفر صادق مدتی در آنجا اقامت کرده و به عبادت و دعا مشغول بوده.

مقام حجت بن الحسن

این مقام هم در قسمت میانی مسجد، کمی مایل به سمت جنوب، در بین مقام‌های سجاد و یونس قرار دارد. در جنوب صحن مسجد، متصل به شبستان مسجد واقع است و روی آن، ساختمان و گنبد کاشی‌کاری، بنا شده است. ساختمان و گنبد این مقام، به دستور سیدمهدی بحرالعلوم ساخته شده است. شاید ایشان، این مقام را در همان محل دیدار با امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) ساخته است. روی مقام حضرت مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)، یک پنجره مشبک مسی وجود داشت که پیش‌از این، در محل محراب شهادت امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) در مسجد کوفه قرار داشت که گویا شیعیان هند، آن را هدیه کرده بودند. اما در حال حاضر، با ضریح (پنجره) طلا و نقره‌کوب جدیدی، تعویض گشته است. ساختمان و گنبد مقام نیز به شیوه معماری جدیدی، در حال بازسازی است.

امامان و مسجد سهله

مسجد سهله یکی از مقدّس‌ترین مکان‌ها بعد از مسجد کوفه شمرده می‌شود؛ زیرا خانه ادریس نبی و حضرت ابراهیم و عبدصالح خدا، خضر نبی(ع) در این مسجد قرار دارد.

به درستی که برترین مساجد به ترتیب «مسجدالحرام»، «مسجد النّبی»، مسجد کوفه و مسجد سهله می‌باشد.

روایات فراوانی درباره مسجد سهله از ائمه معصومان(ع) نقل شده که به جایگاه و تقدّس این مسجد و لزوم زیارت آن اشاره دارد. از امیرمؤمنان، علی(ع) نقل شده است:

«مسجد ابن ظفر مسجد با برکتی است. به خدا قسم در طبقه ای از طبقات بالای این مسجد (در آسمان) سنگی بسیار بزرگ و سبز رنگ است که خداوند هیچ پیامبری را مبعوث نکرده؛ مگر اینکه تصویری از چهره آن پیامبر بر روی آن سنگ نقش بسته و این مسجد، همان مسجد سهله است.»

فضائل مسجد سهله

مسجد سهله از مساجد مقدس شیعه، به‌شمار می‌آید و در فضیلت و آداب آن، روایات متعددی وارد شده است که در اینجا، به تعدادی از این روایات اشاره می‌کنیم:

1. در روایت مفصلی از امام صادق (ع) نقل شده است: در این مسجد، منزل حضرت ابراهیم (ع) که از آن به جنگ عمالقه می‌رفت و خانه حضرت ادریس (ع) که در آن به خیاطی اشتغال داشت، قرار دارد. همچنین در آن، سنگ سبزرنگی است که صورت و شمایل همه پیامبران، بر آن نقش بسته است. زیر این سنگ، گِلی است که خداوند، پیامبران را از آن آفرید. دمیدن صور، در همین‌جا واقع می‌شود و از اینجا، به محشر راه دارد و هفتاد هزار نفر از اینجا، بدون حساب و کتاب، به بهشت وارد می‌شوند.
3. در روایت مشابه دیگری، به نقل از امام صادق (ع)، آمده است: این مسجد، خانه ادریس پیامبر (ع) است که در آن خیاطی می‌کرد و از اینجا، ابراهیم (ع) به جنگ با عمالقه و داوود (ع)، به جنگ با جالوت رفت و در آن، سنگ سبزرنگی است که صورت و شمایل همه پیامبران، بر آن نقش بسته است.
5. در روایت دیگری از امام صادق (ع)، چنین نقل شده است: در کوفه، مسجدی است به نام مسجد سهله که اگر عموی من زید، در آنجا نماز می‌خواند و به خدا پناه می‌برد، خداوند او را به مدت بیست سال، پناه می‌داد. و در آنجا، پایگاه سواره خضر (ع) و خانه ادریس قرار دارد.
6. شیخ صدوق نیز روایتی را که محتوای آن نزدیک به این روایت و روایت قبلی است، نقل کرده است.
8. در روایت دیگری از امام صادق (ع) آمده است: «خداوند هیچ پیامبری را مبعوث نفرموده؛ مگر آنکه در مسجد سهله، نماز گزارده است».
10. در روایت دیگری، از همان امام نقل شده است: «هیچ انسان محزونی نیست که در این مسجد، دو رکعت نماز بین نماز مغرب و عشا بخواند و خدا را دعا کند؛ مگر آنکه خداوند‌ اندوه او را برطرف می‌کند».
12. براساس روایتی از امام زین‌العابدین(ع)، هرکس در مسجد سهله، دو رکعت نماز بگزارد، خداوند عمر او را سال‌ها طولانی می‌کند.
14. در روایت دیگری، امام صادق (ع) فرموده است: «مسجد سهله، منزل صاحب ما (حضرت صاحب ‌الامر (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)) است؛ پس از اینکه با اهل خود قیام کند».
16. همچنین ابوبصیر از امام صادق (ع) روایت کرده است که حضرت فرمود: «گویا فرود آمدن قائم (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) را با خانواده‌اش در مسجد سهله می‌بینم».
18. امیرمؤمنان، علی (ع) هنگام ترسیم خط سیر حضرت ولی عصر (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) در آستانۀ ظهور، فرمود:
19. گویی او را با چشم خود می‌بینم که از وادی السلام عبور کرده، بر فراز اسبی که سپیدی پاها و پیشانی‌اش همی درخشد، به سوی مسجد سهله در حرکت است و زیر لب زمزمه دارد و خدا را این‌گونه می‌خواند: لا اله الا اللّه حقا حقا... .
22. امام صادق (علیه‌السلام) خطاب به یار با وفایش ابوبصیر فرمود: «ای ابامحمد! گویی فرود آمدن قائم (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) را با اهل و عیالش در مسجد سهله، با چشم خود می‌بینم.» ابوبصیر عرض کرد: «آیا محل اقامت دائمی آن حضرت، در مسجد سهله خواهد بود؟» حضرت فرمود: «آری». سپس فرمود:
23. مسجد سهله، اقامتگاه حضرت ادریس (ع) بود. مسجد سهله اقامتگاه حضرت ابراهیم (ع) بود. خداوند سبحانه و تعالی، پیامبری را برنینگیخت، جز این‌که در مسجد سهله نماز گزارده است. مسجد سهله، پایگاه حضرت خضر (ع) است. کسی که در مسجد سهله اقامت کند، همانند کسی است که در خیمۀ رسول اکرم (ص) اقامت کند.
24. مرد و زن باایمانی یافت نمی‌شود، جز این‌که دلش به سوی مسجد سهله پر می‌زند... .

جایگاه مسجد سهله

این مسجد منزلگاه و عبادتگاه بسیاری از پیامبران از جمله حضرت ابراهیم(ع)، ادریس(ع)، خضر(ع)، و جایگاه برخی از امامان شیعه از جمله مقام امام صادق(ع)، امام سجاد(ع) بوده و بر اساس روایت امام صادق(ع)، حضرت مهدی(عج) پس از ظهور در آن ساکن خواهد شد».

بنابر حدیثی از امام صادق(ع)، مسجد سهیل خانه ابراهیم(ع) و ادریس بوده و صور در آن دمیده می‌شود و از اطراف آن هفتاد هزار نفر بدون حساب به بهشت می‌روند.

از امام صادق(ع) نقل است که در آن موضع، خانه‌ای است که ادریس در آن خیاطی می‌کرد. ابراهیم(ع) از آنجا به سوی عمالقه خارج شده است و در آن مکان صخره‌ای است که تصویرهای پیامبران در آن است و از آن مسجد خاکی برداشته شده که خداوند انبیا را با آن خلق کرده است. آنجا مقام حضرت خضر و جایی است که حضرت موسی با خضر ملاقات کرد همچنین آمده است که شخص گرفتار و پریشان به آن مسجد نمی‌رود مگر آنکه خداوند برای او گشایشی فراهم آورد.

از امام باقر(ع) نقل شده است که خداوند هیچ پیامبری را مبعوث نکرد مگر آنکه در آن مسجد نماز گزارده است، در آنجا عدل الهی آشکار می‌شود و منازل و جایگاه‌های پیامبران، اوصیاء و صالحین است. از امام سجاد(ع) نقل شده است که هر کس در مسجد سهله دو رکعت نماز به جای آورد، خداوند دو سال بر عمر او می‌افزاید.

ملاقات امام زمان (عج) در مسجد سهله

فضلیلت مسجد سهله باعث شده است در طول تاریخ همواره مورد توجه شیعیان باشد. در این مکان مقدس تشرفات فراوانی خدمات امام زمانعجل الله تعالی فرجه صورت گرفته است. مثل تشرف محمد بن ابی رواد رواسى، با محمد بن جعفر دهان، در یکی از ایام رجب، به قصد دیدار حضرت صاحب الأمر علیه‌السلام به مسجد سهله مشرف شدند. به هنگام بازگشت، در مسجد صعصعه، به محضر آن قطب دایره امکان شرف یاب شدند، دعای معروف: اللهم یا ذا المنن السّابغة را از آن حضرت استماع کردند.

سید مهدی عبا باف نجفی، حاج سید احمد اصفهانی (مشهور به خوشنویس). ، حاج علی نجفی، آیت‌الله حاج میرزا مهدی اصفهانی (متوفی 1365 ق)[۱۳]، حاج شیخ محمود کُمْلَه‌ای از دیگر کسانی هستند که ماجرای ملاقاتشان با امام زمان عجل الله تعالی فرجه در کتب مختلف نقل شده است.

آداب و اعمال مسجد سهله

سید بن طاووس(ره) می‌نویسد: وقتی می‌خواهی به مسجد سهله بروی روز چهارشنبه و در بین نماز مغرب و عشا دو رکعت نماز به جای آور. از امام صادق(ع) روایت شده است که هر گرفتاری چنین کند خداوند گرفتاری او را برطرف می‌سازد. و نقل شده است که وقتی به مسجد سهله رفتی در کنار در آن بایست و بگو: بسم اللَّه و باللَّه و من اللَّه و إلی اللَّه و ماشاء اللَّه و خیر الأسماء للَّه توکلّت علی اللَّه ولا حول ولا قوة إلاّباللَّه العلیّ العظیم. أللّهمّ اجعلنی من عمّار مساجدک و بیوتک أللّهمّ أتوجّه إلیک بمحمّد و آل محمد و أقدمهم بین یدی حوائجی فاجعلنی أللّهمّ بهم عندک وجیهاً فی الدنیا والاخرة و من المقرّبین. أللّهمّ اجعل صلواتی بهم مقبولة و دعائی بهم مستجاباً و ذنبی بهم مغفوراً و رزقی بهم مبسوطاً و حوائجی بهم مقضیّة و انظر إلیّ بوجهک الکریم نظرة رحیمة... أللّهمّ فأقبل إلیّ بوجهک و اقبل بوجهی إلیک. ۸ سپس آیةالکرسی و معوذتین را بخوان و هر یک از سبحان اللَّه و الحمدللَّه و اللَّه اکبر و لا إله إلاّ اللَّه را هفت مرتبه بگو و آنگاه در ادامه این دعا را بخوان: أللّهمّ لک الحمد علی ما هدیتنی و لک الحمد علی ما فضلّتنی ولک الحمد علی ماشرفتّنی و لک الحمد علی کل بلاء حسن ابتلیتنی. أللّهمّ تقبّل صلاتی و دعائی و طهّرقلبی و اشرح لی صدری و تب علّی إنّک ارحم الراحمین (یا انّک انت التّواب الرحیم). و بعد به داخل مسجد برو و در وسط مسجد دو رکعت نماز به نیت نماز تحیّت مسجد بخوان و پس از نماز این دعا را بخوان: أنت اللَّه لا إله إلاّ أنت مبدی الخلق و معیدهم و أنت اللَّه لا اله الاّ أنت خالق الخلق و رازقهم و أنت اللَّه لا إله إلاّ انت القابض الباسط... أن تصلّی علی محمد و آل محمد و أن تعّجل فرجنا و تقضی حاجتنا و ان تفعل بناکذا... (حاجت خودت را درخواست کن) یا مقلّب القلوب والأبصار یا سامع الدعاء انّک علی کلّ شی ء قدیر۹ سپس سجده کن هر دعای دیگری را دوست داشتی بخوان... بعد در چهار گوشه مسجد نماز بخوان و دعا کن. در بعضی از اخبار وارد شده است هر گوشه این مسجد خانه پیامبری از پیامبران الهی بوده است و...