آیت‌الله تسخیری و تقریب مذاهب اسلامی (مقاله)

حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی عضو مجلس خبرگان رهبری در یادداشتی، نقش‌های هفت گانه مرحوم آیت الله محمد علی تسخیری را در ارتباط با مقوله وحدت و تقریب مذاهب اسلامی تشریح کرده است .

استراتژی تقریب

آیت الله تسخیری به ترسیم برخی استراتژی ها برای تقریب که پیش از این وجود نداشت، پرداخت و این در تبلور تقریب و عملیاتی کردن آن موثر افتاد.

ارتباطات تقریبی

وی در برقراری ارتباطات فراگیر و گسترده تقریبی یا اثرگذار بر فرایندهای تقریبی نقش موثری ایفا نمود. پیش از ایشان چنین ارتباطات گسترده و ژرفی وجود نداشت.

بین المللی سازی ایده تقریب

وی ایده تقریب و اندیشه‌های مرتبط با آن را از داخل کشور به فضای بین‌الملل اسلامی کشانید و تقریب را به مثابه یک گفتمان محوری و مطرح در میدان مباحثات و گفت و گوهای علمی ارائه کرد.

انتقال تقریب به مجامع فقهی

وی در گام زدن در مسیر شکل بخشی به ادبیات تقریبی و گفتمان سازی در این زمینه آن را به مجامع فقهی بین المللی و مدار مباحث فقهی در فضای بین الملل برد. این تلاش ارزنده به تقویت بعد بین المللی و جهان اسلامی تقریب منتهی شد. من خود در یکی از کنفرانس های مجمع فقه اسلامی حضور داشتم و دیدم که چگونه فقهای جهان اسلام با شوق، و تلاش بسیار، کوشش می کردند تا مذهب جعفری را به عنوان یکی از مذاهب اسلامی به رسمیت بشناسند و هر گونه افراط گری در قبال آن را محکوم کنند. این از زیباترین فصل های تجربیات من در مجمع فقه جده بود.

پنجم. مدیریت تنش های مذهبی از خاستگاه تقریب

ارایه مدیریتی تقریبی در مواجهه با تنش های مذهبی فصل مهمی از توانایی‌های و امتیازات مرحوم آیت الله تسخیری است. در ارتباط با این زمینه می توانم بگویم که هنر آیت الله تسخیری مدیریت فضاهای تنش آلود در مسیر کاهش تنش با تکیه بر ایده های تقریبی بود؛ حالا چه تنشی که سایه بر یک کنفرانس می افکند یا تنشی که در یک وضعیت اجتماعی و فضاهای خارج از مجامع علمی رخ می داد. به تعبیر دیگر، ایشان توانایی قابل توجهی داشت برای کاستن از تنش و جمع کردن آن به سرعت ذیل توجه دادن به همگرایی تا آنجا که در موارد قابل توجه فضا از تنش به سمت همدلی، همگرایی و اصالت دادن به تقریب سوق می یافت. اینجانب بارها شاهد تنش هایی در بعضی از فضاهای کنفرانسی بودم که در همان لحظات و فرصت های اولیه با یک نطق تقریبی ایشان، و با توجه به نوع حضور و مدیریت ایشان، جمع می شد و حتی وضعیتی معکوس نیز پیدا می‌کرد.

معنابخشی به هویت مذهبی در دل مفهوم امت

همزمانی و همراهی دو مقوله “زبان گویای اسلام بودن” و “زبان گویای شیعه بودن، که رهبری معظم انقلاب بر آن به عنوان خصلت بارز آیت الله تسخیری تاکید کردند، معنایی ژرف، کارکردی مهم و منطقی دارد. این ویژگی معرف چشم‌اندازی معطوف به وحدت اسلامی را به فعالیت های تقریبی مرحوم آیت الله تسخیری می بخشید.

این شکل از رویکرد، سبک از آگاهی تقریبی، حرکت هوشمندانه و چارچوب مندی برای ظهور یافتن در جایگاه صدای شیعه در جهان اسلام، فضایی را ایجاد می کند که در دل آن، نه تنها حضور شیعه در نگاه دیگر بخش های امت تهدید کننده وحدت اسلامی تلقی نمی شود؛ بلکه، در کنار سایر مذاهب، یک عنصر فعال و ارزش افزا در امت و برای امت شناخته می گردد. ضمن آن که در رویکردی این گونه شیعه حدود، هویت و چارچوب دقیق مذهبی، فقهی و فکری خود را نیز حفظ می‌کند.

علمای همه مذاهب اگر همین طریقه و روش را، که مرحوم آیت الله تسخیری در فضای امت تعقیب می کردند، در پیش بگیرند (که بسیاری از آنها چنین هستند یا در این مسیر قرار دارند) وحدت امت روزبه‌روز در مسیر تقویت قرار می گیرد و نزاع های طایفه ای و مذهبی مجال بروز پیدا نمیکند این روش امکان حرکت بر روی ریل مشترکات را بیش از پیش، فراهم می آورد که بسیار نیاز امروز جهان اسلام و امت اسلامی است. در واقع ویژگی تمایز بخش آیت الله تسخیری آن است که وی در صحنه بین‌الملل اسلامی معرف “دو صدا به موازات هم” بود؛ صدای اسلام (و به تبع آن امت) و صدای شیعه.

کمتر کسی به این سطح مهم از توانمندی در رویکرد تقریبی می رسد؛ به این معنا که در فضای امت و سطح اسلامی به گونه ای صحبت کند که هم معطوف به مشترکات، از خاستگاه مشترکات و در جهت تقویت مشترکات برای جهان اسلام، باشد و طنین صدای وی ماهیت و خاصیتی طایفه گرایانه را نداشته باشد (بلکه با آن مبارزه نیز بکند) و هم همین صدای امت، صدای شیعه را نیز (از آن جهت که یک عالم توانمند و فهیم شیعی است)، برساند. این الگو برای همه علمای مذاهب اسلامی قابل توجه می نماید.

صداقت تقریبی

آیت‌الله تسخیری به شدت صادق بود و تقریب را برای تقریب می‌خواست و صداقت او در مواجهه و برخورد و تعامل با قضایا و مسائل و عالمان بسیار صادقانه بود و از این جهت شخصیتی پرجاذبه با رفتاری پرجاذبه همواره در چشم‌ها می‌نمود از این روی همه و یا عمده علمای جهان اسلام برای او احترام ویژه‌ای قائل بودند.

منبع

خبرگزاری شفقنا