زیارت قبور

زیارت قبور اولیاء، شهدا، صالحان و مؤمنان از مستحباتی است که در روایات تاکید فراوانی بر آن شده است و اینکه معصومین (علیهم‌السلام) خود نیز مطابق با نقل‌هایی که در منابع آمده به زیارت قبور می‌رفتند آن را تایید می‌کند.

زیارت اهل قبور در روایات

از حضرت رسول صلی الله علیه و آله حدیث نقل شده که هر کس هر جمعه قبر پدر و مادر خود را یا قبر یکی از آن دو را زیارت کند خدا او را بیامرزد و از جمله کسانی بشمار آید که درباره پدر و مادر خود نیکی کرده و وظیفه فرزندی را ادا نموده باشد.

امام صادق ‌علیه‌السلام فرمود: از جمله حقوقی که مؤمن بر برادر مؤمنش دارد آن است که چون بمیرد آنکه زنده است قبرش را زیارت کند.

پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: قبور مردگانتان را زیارت کنید و بر آنان سلام فرستید که یاد آنها شما را پند است.

داود رقی گوید: به امام صادق ‌علیه‌السلام عرض کردم: کسی که به کنار قبر یکی از خویشان خود رود (و در آنجا عمل خیری انجام دهد) آیا آن مرده را سودی باشد؟ فرمود: آری آن کار خیر به وی می‌رسد (و شاد می‌گردد) چنانکه هر گاه هدیه ای به شما رسد خرسند شوید.

امیرالمؤمنین ‌علیه‌السلام فرمود: مردگانتان را زیارت کنید که آنان به زیارت شما شاد گردند، و حاجت خویش را نزد قبر پدر و مادرتان بخواهید، پس از اینکه آنها را دعا کنید.

در حدیث امام موسی بن جعفر ‌علیه‌السلام آمده که فرمود: هر که نتواند به زیارت قبور ما بیاید، قبور برادران صالح ما را زیارت کند. از حضرت رسول صلی الله علیه و آله حدیث آمده که هر که قبر پدر و مادر یا یکی از آن دو را هر روز جمعه زیارت کند و کنار قبر سوره یس بخواند، خداوند بشمار هر حرفی از آن آمرزش و رحمتی نصیبش کند.

زیارت قبور در نظر فقها

جمیع فقهای اسلام بر جواز زیارت قبور مسلمین اجماع و اتفاق دارند. فقط پیشوایان فرقه وهابیت این عمل را جایز نمی‌دانند. در صورتی که در سه کتاب از کتب «صحاح سته» اهل تسنن روایاتی موجود است که بر جواز این موضوع تصریح می‌نمایند. از جمله در صحیح مسلم، قسم ثانی، جزء اول، باب: «استئذان النبی ربّه فی زیارة قبر امّه»، روایت می‌کند: پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم قبر مادر بزرگوار خود را زیارت کرد و فرمود: «استأذنت ربی فی زیارة قبر امی، فاذن لی فزوروا القبور، فانها تذکر بالموت: من از پروردگارم درباره زیارت قبر مادرم اجازه خواستم، خدا به من اجازه داد. پس شما هم قبور را زیارت کنید، زیرا قبور، انسان را یادآور مرگ می‌نمایند».

ابن حجر عسقلانی در جلد سوم کتاب فتح الباری، باب زیارت القبور می‌گوید: مسلم بن حجاج نیشابوری در صحیح خود از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله روایت می‌کند که فرمود: «کنتُ نهیتُکم عن زیارة القبور، فزوروها: من قبلا شما را از زیارت قبور نهی می‌کردم. ولی اکنون آنها را زیارت کنید».

ابوداود و نسائی نیز که از صاحبان صحاح می‌باشند، اضافه می‌کنند که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: زیارت قبور، انسان را یادآور آخرت می‌نماید.

آداب زیارت قبور

برخی از آداب زیارت قبور مؤمنان چنین است:

رو به قبله نشستن و گذاشتن دست بر قبر.

خواندن سوره قدر، سوره حمد، سوره ناس، سوره فلق، سوره یس و آیة الکرسی.

سلام دادن بر اهل قبور و دعا کردن برای آنان؛ در روایت است که امام صادق ‌علیه‌السلام فرمود: این گونه سلام دهید: «السَّلامُ عَلَی أَهْلِ الدِّیارِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُوْمِناتِ وَالْمُسْلِمِینَ الْمُسْلِماتِ، أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ إنّا بِکمْ إِنْشَاءَاللَّهُ لاحِقُونَ».

منابع

سید مصطفی حسینی دشتی، فرهنگ معارف و معاریف.

تفسیر آسان، محمدجواد نجفی خمینی؛ تهران: انتشارات اسلامیه، چاپ اول، ۱۳۹۸ ق.

محمدحسین فلاح زاده‌، احکام فقهی سفر زیارتی عتبات، نشر مشعر، تهران‌، چاپ اول، ص۴۳.