۸۶٬۰۷۸
ویرایش
بحث کاربر:Roodbari: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' می ج' به ' می‌ج'
جز (جایگزینی متن - 'توصیه ها' به 'توصیه‌ها') |
جز (جایگزینی متن - ' می ج' به ' می‌ج') |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
== كلید واژه : امام علی ، وحدت ، اختلاف ، خلفا ، سیره ، سكوت ، صبر == | == كلید واژه : امام علی ، وحدت ، اختلاف ، خلفا ، سیره ، سكوت ، صبر == | ||
== چكیده : == | == چكیده : == | ||
از فرازهای اساسی حیات سیاسی امام علی علیه السلام سیره رفتاری ان حضرت در حفظ وحدت جامعه اسلامی است . ان حضرت برغم بی مهری های فراوانی كه نسبت به او و خاندان مكرمش صورت گرفت تمام سعیش را در وحدت اسلامی بكار گرفت . او در عصر خلفا با همه آنان معاشرت داشته و مشاوره های لازم را به آنان در مسیر هدایت صحیح جامعه ارائه می‌نمود. ان حضرت در طول 25سال بعد از رحلت پیامبر ص به دلیل جایگاه عظیم وحدت در اسلام با اتخاذ سیاست صبر و سكوت از حقوق مسلم خویش عدول نمود و تنها زمانی به تبیین دلائل این سكوت طولانی پرداخت كه به حاكمیت رسید. این هم بدان جهت بود كه جامعه اسلامی را نسبت به انحرافاتی كه بعد از رسول اكرم ص واقع گردیده بود | از فرازهای اساسی حیات سیاسی امام علی علیه السلام سیره رفتاری ان حضرت در حفظ وحدت جامعه اسلامی است . ان حضرت برغم بی مهری های فراوانی كه نسبت به او و خاندان مكرمش صورت گرفت تمام سعیش را در وحدت اسلامی بكار گرفت . او در عصر خلفا با همه آنان معاشرت داشته و مشاوره های لازم را به آنان در مسیر هدایت صحیح جامعه ارائه می‌نمود. ان حضرت در طول 25سال بعد از رحلت پیامبر ص به دلیل جایگاه عظیم وحدت در اسلام با اتخاذ سیاست صبر و سكوت از حقوق مسلم خویش عدول نمود و تنها زمانی به تبیین دلائل این سكوت طولانی پرداخت كه به حاكمیت رسید. این هم بدان جهت بود كه جامعه اسلامی را نسبت به انحرافاتی كه بعد از رسول اكرم ص واقع گردیده بود آگاهی داده و زمینه را برای اصلاح امور جامعه فراهم نماید . سیاست وحدت بخشی امام حتی در واپسین روزهای قبل از شهادت ان حضرت بخوبی هویدا بود . ان حضرت با توصیه‌های لازم در این مسیر خط مشی مسلمانان را بعد از مماتش ترسیم نمود و از آنان خواست كه همچنان در مسیر وحدت گام بردارند . | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
انقلاب تكاملی اسلام با رهبری بی‌نظیر رسول اكرم تحولات شگرفی را در جزیره العرب سبب گردید . وحدت و یكپارچگی كه ببركت اسلام در جامعه اسلامی ایجاد گردید امید دشمنان را در غلبه بر اسلام به یاس و نومیدی مبدل كرد :" الیوم یئس الذین كفروا من دینكم فلا تخشوهم و اخشونی " | انقلاب تكاملی اسلام با رهبری بی‌نظیر رسول اكرم تحولات شگرفی را در جزیره العرب سبب گردید . وحدت و یكپارچگی كه ببركت اسلام در جامعه اسلامی ایجاد گردید امید دشمنان را در غلبه بر اسلام به یاس و نومیدی مبدل كرد :" الیوم یئس الذین كفروا من دینكم فلا تخشوهم و اخشونی " | ||
بسیاری از كسانی كه قصد نابودی اسلام و حكومت نوپای اسلامی را داشتند مترصد ان بودند كه با رحلت ان حضرت | بسیاری از كسانی كه قصد نابودی اسلام و حكومت نوپای اسلامی را داشتند مترصد ان بودند كه با رحلت ان حضرت نقشه‌های شومشان را عملی سازند. آنان از هر ابزاری در نیل به اهدافشان بهره‌برداری می كردند كه از جمله آنها ایجاد تنش و اختلاف در بین مسلمانان بود . اقتدار معنوی و سیاسی و اجتماعی رسول اكرم ص در عصر رسالتش مانع بروز فتنه خناسان و تفرقه افكنان می‌گردید . امام علی بعنوان برترین رهبر الهی رسالتش را حفظ میراث رسول الله دانسته و تمامی همتش را استمرار حركت توحیدی ان حضرت مى‌دانست . | ||
در این قسمت به تبیین سیره وحدت بخش امام علی علیه السلام در سه مرحله بعد از رحلت رسول اكرم ص – دوران خلفا ، دوران حاكمیت و روزهای واپسین شهادت - | در این قسمت به تبیین سیره وحدت بخش امام علی علیه السلام در سه مرحله بعد از رحلت رسول اكرم ص – دوران خلفا ، دوران حاكمیت و روزهای واپسین شهادت - می‌پردازیم : | ||
== الف – سیره وحدت بخش امام در دوران خلفا == | == الف – سیره وحدت بخش امام در دوران خلفا == | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
پس از وفات رسول خدا ما خاندان باور نمىكردیم كه امت در حق ما طمع كند، اما آنچه انتظار نمىرفت واقع شد؛ حق ما را غصب كردند و ما در ردیف توده بازارى قرار گرفتیم، چشمهایى از ما گریست و ناراحتیها به وجود آمد . به خدا سوگند اگر بیم وقوع تفرقه میان مسلمین و بازگشت كفر و تباهى دین نبود، رفتار ما با آنانطور دیگر بود. | پس از وفات رسول خدا ما خاندان باور نمىكردیم كه امت در حق ما طمع كند، اما آنچه انتظار نمىرفت واقع شد؛ حق ما را غصب كردند و ما در ردیف توده بازارى قرار گرفتیم، چشمهایى از ما گریست و ناراحتیها به وجود آمد . به خدا سوگند اگر بیم وقوع تفرقه میان مسلمین و بازگشت كفر و تباهى دین نبود، رفتار ما با آنانطور دیگر بود. | ||
در کلامی دیگر ان حضرت از قریش و حامیانشان در پیشگاه الهی اظهار تظلم و شكایت نموده و می‌فرماید : پروردگارا، من از تو برای مقابله با قبیله قریش و از کسانی که مردم قریشی را یاری کردند، یاری | در کلامی دیگر ان حضرت از قریش و حامیانشان در پیشگاه الهی اظهار تظلم و شكایت نموده و می‌فرماید : پروردگارا، من از تو برای مقابله با قبیله قریش و از کسانی که مردم قریشی را یاری کردند، یاری می‌جویم، زیرا آنان پیوند خویشاوندی را با من قطع کردند و درباره نزاع و خصومت برای گرفتن حقی که من بر آن از دیگران شایسته تر بودم اتفاق نمودند. و گفتند: | ||
آگاه باش، تو می‌توانی (یا می‌توانستی) حق را به دست بیاروی و اگر کسی دیگر این حق را به دست بیاورد تو باید از آن ممنوع گردی. یا با تحمل اندوه، شکیبایی پیشه کن و یا با تاسف در حسرت بمیر! پس درباره وضع خویشان نگریستم. برای من نه یاری بود و نه دفاع کننده ای و نه یاوری. مگر دودمان خودم. پس آنان را از مرگ نگهداری کردم. پس چشمم را در حالی که خار در آن فرو رفته بود، روی هم گذاشتم و آب دهانم را در حال گرفتگی گلو از غصه فرو دادم. و صبر کردم در خوردن غضب، صبری که برای ذائقه تلخ تر از حنظل بود و برای قلب دردآورتر از لبه شمشیر. | آگاه باش، تو می‌توانی (یا می‌توانستی) حق را به دست بیاروی و اگر کسی دیگر این حق را به دست بیاورد تو باید از آن ممنوع گردی. یا با تحمل اندوه، شکیبایی پیشه کن و یا با تاسف در حسرت بمیر! پس درباره وضع خویشان نگریستم. برای من نه یاری بود و نه دفاع کننده ای و نه یاوری. مگر دودمان خودم. پس آنان را از مرگ نگهداری کردم. پس چشمم را در حالی که خار در آن فرو رفته بود، روی هم گذاشتم و آب دهانم را در حال گرفتگی گلو از غصه فرو دادم. و صبر کردم در خوردن غضب، صبری که برای ذائقه تلخ تر از حنظل بود و برای قلب دردآورتر از لبه شمشیر. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
امام در ادامه ، عمر را كه تصمیم بر حضور مستقیم در جنگ داشت اینچنین مورد خطاب قرار داد : | امام در ادامه ، عمر را كه تصمیم بر حضور مستقیم در جنگ داشت اینچنین مورد خطاب قرار داد : | ||
موقعیت زمامدار، همچون رشته | موقعیت زمامدار، همچون رشته مهره‌ها است که آنها را گرد آورده به هم پیوند مى دهد. اگر رشته از هم بگسلد، مهره‌ها پراکنده مى شوند و سپس هرگز نمى توان آنها را جمع آورى کرده و از نو نظام بخشید. امروز، اگر‌چه عرب از نظر تعداد کم است، اما نیروى اسلام فراوان و در پرتو اجتماع و اتحاد و هماهنگى، عزیز و نیرومند است. بنابراین تو (خلیفه) همچون محور سنگ آسیاب، جامعه را به وسیله مسلمانان به گردش در آور و با همکارى آنان در نبرد، آتش جنگ را براى دشمنان شعله‌ور ساز، زیرا اگر شخصا از این سرزمین خارج شوى، عرب از اطراف و اکناف سر از زیر بار فرمانت بیرون خواهد برد و آنگاه آنچه پشت سرگذاشته اى مهمتر از آن خواهد بود که در پیش رو دارى.اگر فردا چشم عجمها بر تو افتد، خواهند گفت: این اساس و ریشه (رهبر) عرب است، اگر ریشه این درخت را قطع کنید، راحت مى شوید، و این فکر، آنان را در مبارزه با تو و طمع در نابودى تو حریص تر و سرسخت تر خواهد ساخت. | ||
امام خطاب به عمر كه نگران فزونی سپاه دشمن و شكست در جنگ بود فرمود : | امام خطاب به عمر كه نگران فزونی سپاه دشمن و شكست در جنگ بود فرمود : | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
=== 6-سیره وحدت بخش امام در دفاع از عثمان و مانع شدن از بروز فتنه جدید : === | === 6-سیره وحدت بخش امام در دفاع از عثمان و مانع شدن از بروز فتنه جدید : === | ||
یكی از مظاهر اساسی و شگفت اور در سیره سیاسی امام علیه السلام تلاش ان حضرت در پیشگیری از فتنه جدیدی بود كه بعد از قتل عمر بیم وقوع ان می‌رفت . اعتراض شدید و عمومی مردم مدینه و شهرهای گوناگون به | یكی از مظاهر اساسی و شگفت اور در سیره سیاسی امام علیه السلام تلاش ان حضرت در پیشگیری از فتنه جدیدی بود كه بعد از قتل عمر بیم وقوع ان می‌رفت . اعتراض شدید و عمومی مردم مدینه و شهرهای گوناگون به سیاستهای تبعیض امیز خلیفه عثمان بحدی بود كه قدرت مقابله را از دستگاه خلافت سلب كرده بود. امام علی با دعوت معترضین به ارامش و نصایح خیر خواهانه به عثمان در موافقت با خواسته‌های مشروع مردمی تلاش می‌نمود تا مشكلات پیش امده بین مردم و حاكمیت بشكل مسالمت امیز پایان یابد . در این راستا امام تمام تلاشش را در دفاع از عثمان بكار گرفت حتی فرزندانش را به دفاع از عثمان فراخواند . شدت اهتمام ان حضرت در محافظت از عثمان از این سخن حضرت كه :" و الله لقد دفعت عنه حتی خشیت أن أکون آثما؛ : بخدا قسم تا آن حد، از عثمان دفاع کردم که خوف آن را دارم که مرتکب گناه شده باشم" بخوبی استفاده می‌شود . | ||
شیخ عبدالمتعال الصعیدی از اندیشمندان دانشگاه الازهر اهل سنت در تبیین این فراز از تاریخ اسلام و سیره امام علی علیه السلام می‌نویسد : | شیخ عبدالمتعال الصعیدی از اندیشمندان دانشگاه الازهر اهل سنت در تبیین این فراز از تاریخ اسلام و سیره امام علی علیه السلام می‌نویسد : | ||
هنگامی که در پایان خلافت عثمان، شورشیان و طاغیان، بر او شوریدند، علی(ع) از این فرصت به سود خود استفاده نکرد ، بلکه می‌خواست آن فتنه را بخواباند. و همین که آشوب به جائی رسید که بر جان عثمان خائف گردید، دو فرزندش حسن و حسین را فرستاد تا از عثمان دفاع کنند، با اینکه خواباندن آشوب، خلاف حق او بود که اقتضا می‌کرد خلیفه را با آشوب‌گران رها کند. ولی او تصمیم گرفت تا پایان ، به سنت و روشی که به‌عنوان مثل اعلا و کار نمونه در مورد اختلاف رأی، اتخاذ کرده بود ادامه دهد. | هنگامی که در پایان خلافت عثمان، شورشیان و طاغیان، بر او شوریدند، علی(ع) از این فرصت به سود خود استفاده نکرد ، بلکه می‌خواست آن فتنه را بخواباند. و همین که آشوب به جائی رسید که بر جان عثمان خائف گردید، دو فرزندش حسن و حسین را فرستاد تا از عثمان دفاع کنند، با اینکه خواباندن آشوب، خلاف حق او بود که اقتضا می‌کرد خلیفه را با آشوب‌گران رها کند. ولی او تصمیم گرفت تا پایان ، به سنت و روشی که به‌عنوان مثل اعلا و کار نمونه در مورد اختلاف رأی، اتخاذ کرده بود ادامه دهد. | ||
| خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
خوارج برغم مواضع افراطی شان در برابر امام علیه السلام بخصوص تكفیر ان حضرت همچنان مورد عنایت امام بوده و نهایت تلاش در هدایت و جذب آنان توسط امام صورت | خوارج برغم مواضع افراطی شان در برابر امام علیه السلام بخصوص تكفیر ان حضرت همچنان مورد عنایت امام بوده و نهایت تلاش در هدایت و جذب آنان توسط امام صورت می‌گرفت . برخورد قاطع امام با اینان زمانی بود كه اقدام به ایجاد ناامنی در جامعه نموده و نبرد مسلحانه علیه نظام اسلامی را اغاز كردند. | ||
شیخ عبدالمتعال الصعیدی از اعلام اهل سنت در این زمینه می‌نویسد : | شیخ عبدالمتعال الصعیدی از اعلام اهل سنت در این زمینه می‌نویسد : | ||
معاویه از فرمان علی(ع) هنگام عزل او از استانداری شام ، سرپیچی کرد، و این یکی از حقوق خلیفه است دربارة معاویه و دیگران که از او اطاعت کنند، و اگر اطاعت نکردند این امر از عنوان اختلاف رأی، به عصیان و طغیان تبدیل می‌شود، عصیان حکمی دارد غیر از حکم اختلاف در رأی، زیرا عصیان و نافرمانی، موجب تفرقه بین مسلمین است، و لازم است با آن رفتاری اتخاذ شود که باعث جمع کلمة مسلمین گردد هر چند به خشونت منتهی شود. همین بود رفتار علی(ع) با کسانی که در قضیة تحکیم میان او و معاویه با او مخالف شدند و از او عزلت گزیده به لحاظ قبول تحکیم او را محکوم نمودند. با اینکه از لحاظ دینی ایرادی نداشت، اما آنان عده‌ای تندرو و افراطیان مذهبی بودند ولی علی(ع) به آن‌گونه که آنان نسبت به علی(ع) حکم کردند که او را کافر دانستند بر آنها حکم نکرد، بلکه به آنان گفت: مادامی که با ما مصاحبت و همراهی دارید، سه چیز را از شما دریغ نمی‌داریم: از حضور در مساجد خدا منع نمی‌کنیم، مادامی که با ما همراه هستید شما را از سهم بیت‌المال محروم نمی‌کنیم، و با شما نمی‌جنگیم مگر شما پیش قدم در جنگ با ما شوید.» | معاویه از فرمان علی(ع) هنگام عزل او از استانداری شام ، سرپیچی کرد، و این یکی از حقوق خلیفه است دربارة معاویه و دیگران که از او اطاعت کنند، و اگر اطاعت نکردند این امر از عنوان اختلاف رأی، به عصیان و طغیان تبدیل می‌شود، عصیان حکمی دارد غیر از حکم اختلاف در رأی، زیرا عصیان و نافرمانی، موجب تفرقه بین مسلمین است، و لازم است با آن رفتاری اتخاذ شود که باعث جمع کلمة مسلمین گردد هر چند به خشونت منتهی شود. همین بود رفتار علی(ع) با کسانی که در قضیة تحکیم میان او و معاویه با او مخالف شدند و از او عزلت گزیده به لحاظ قبول تحکیم او را محکوم نمودند. با اینکه از لحاظ دینی ایرادی نداشت، اما آنان عده‌ای تندرو و افراطیان مذهبی بودند ولی علی(ع) به آن‌گونه که آنان نسبت به علی(ع) حکم کردند که او را کافر دانستند بر آنها حکم نکرد، بلکه به آنان گفت: مادامی که با ما مصاحبت و همراهی دارید، سه چیز را از شما دریغ نمی‌داریم: از حضور در مساجد خدا منع نمی‌کنیم، مادامی که با ما همراه هستید شما را از سهم بیت‌المال محروم نمی‌کنیم، و با شما نمی‌جنگیم مگر شما پیش قدم در جنگ با ما شوید.» | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
=== 2- سیره امام در برابر قاسطین === | === 2- سیره امام در برابر قاسطین === | ||
امام در برابر این جبهه كه عنود ترین دشمنانش می‌باشند ضمن | امام در برابر این جبهه كه عنود ترین دشمنانش می‌باشند ضمن آگاهی بخشیدن به جامعه اسلامی به بیان مشتركات بین جبهه یاران خویش و جبهه شامیان در نبرد صفین می‌پردازد . | ||
در نامه 58 امام علیه السلام ضمن تحلیلی جامع از تقابل دو جبهه نبرد صفین تنها نقطه افتراق این دو جبهه را دیدگاه متفاوت هر یك درقتل عثمان دانسته و می‌فرماید : | در نامه 58 امام علیه السلام ضمن تحلیلی جامع از تقابل دو جبهه نبرد صفین تنها نقطه افتراق این دو جبهه را دیدگاه متفاوت هر یك درقتل عثمان دانسته و می‌فرماید : | ||
در اغاز كه با جمعی از شامیان ملاقات كردیم بین ما و آنان جز مساله عثمان اختلافی نبود بدیهی است که پروردگار ما یکی است و پیغمبر ما یکی است و دعوت ما در اسلام یکی است.ما چیزی بیش از شامیان دربارة ایمان به خدا و تصدیق رسولش نداریم، آنها نیز در این خصوص فزونی بر ما ندارند. ما و آنها در همة امور شریک و متحد هستیم، مگر در مورد قتل عثمان که ما از آن بری هستیم، و آنان در حمایت از عثمان کوتاهی کردند. | در اغاز كه با جمعی از شامیان ملاقات كردیم بین ما و آنان جز مساله عثمان اختلافی نبود بدیهی است که پروردگار ما یکی است و پیغمبر ما یکی است و دعوت ما در اسلام یکی است.ما چیزی بیش از شامیان دربارة ایمان به خدا و تصدیق رسولش نداریم، آنها نیز در این خصوص فزونی بر ما ندارند. ما و آنها در همة امور شریک و متحد هستیم، مگر در مورد قتل عثمان که ما از آن بری هستیم، و آنان در حمایت از عثمان کوتاهی کردند. | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۱: | ||
: ما تنها در آنچه از او شنیده‌ایم اختلاف کردیم، نه دربارة خود او. اما شما هنوز پاهاتان از آب دریا (که از آن عبور کردید) خشک نشده بود که به پیغمبرتان گفتید: خدائی برای ما قرار بده، همانطور این بت‌پرستان خدایانی دارند. آنگاه فرمود شما مردمی نادان هستید. | : ما تنها در آنچه از او شنیده‌ایم اختلاف کردیم، نه دربارة خود او. اما شما هنوز پاهاتان از آب دریا (که از آن عبور کردید) خشک نشده بود که به پیغمبرتان گفتید: خدائی برای ما قرار بده، همانطور این بت‌پرستان خدایانی دارند. آنگاه فرمود شما مردمی نادان هستید. | ||
== د – سیره وحدت بخش امام در فاصله ضربت خوردن تا شهادت == | == د – سیره وحدت بخش امام در فاصله ضربت خوردن تا شهادت == | ||
یكی از فرازهای برجسته در سیره امام علی علیه السلام توصیه به وحدت و اجتناب از تفرق در فاصله ضربت خوردن تا شهادت است . ساعاتی كه امام | یكی از فرازهای برجسته در سیره امام علی علیه السلام توصیه به وحدت و اجتناب از تفرق در فاصله ضربت خوردن تا شهادت است . ساعاتی كه امام آخرینلحظات عمرشریقش را سپری نموده و طبعا در چنین زمان حساس انسان‌ها مهمترین توصیه‌ها و دغدغه های خویش را بیان می كنند . دقت در این بخش ا ز سیره نظری و عملی امام بیانگر افق متعالی نگاه ان بزرگوار نسبت به اهمیت وحدت اسلامی‌خواهد بود . | ||
دراین قسمت بخشی از این توصیه‌ها را كه بهنگام شهادت بیان فرمود ه است را بیان می كنیم : | دراین قسمت بخشی از این توصیه‌ها را كه بهنگام شهادت بیان فرمود ه است را بیان می كنیم : | ||
اما وصیت من به شما ان است كه از هر نوع شرك به خدا اجتناب نموده و سنت محمد صلى الله علیه و آله را ضایع نكنید و این دو ستون را همواره برپاى دارید و این دو چراغ را همواره افروخته نگه دارید. بدانید تا زمانى كه متحد بوده و پراكنده نشده اید، كسى شما را نكوهش نخواهد كرد. هر كس از شما باید به قدر طاقتش بكوشد و بر نادانان آسان گیردپروردگارى است بخشاینده و دینى است استوار و درست و پیشوایى است دانا | اما وصیت من به شما ان است كه از هر نوع شرك به خدا اجتناب نموده و سنت محمد صلى الله علیه و آله را ضایع نكنید و این دو ستون را همواره برپاى دارید و این دو چراغ را همواره افروخته نگه دارید. بدانید تا زمانى كه متحد بوده و پراكنده نشده اید، كسى شما را نكوهش نخواهد كرد. هر كس از شما باید به قدر طاقتش بكوشد و بر نادانان آسان گیردپروردگارى است بخشاینده و دینى است استوار و درست و پیشوایى است دانا | ||
| خط ۱۳۴: | خط ۱۳۴: | ||
نتیجه : | نتیجه : | ||
سیره وحدت بخش امام علی علیه السلام در عصری كه امواج فتنه‌ها كیان جامعه نوپای اسلامی را تهدید می‌نمود برغم | سیره وحدت بخش امام علی علیه السلام در عصری كه امواج فتنه‌ها كیان جامعه نوپای اسلامی را تهدید می‌نمود برغم سختی‌های فراوانی كه بر ان حضرت و اهل بیتش هجوم اورد بیانگر جایگاه عظیم این اصل - وحدت و یكپارچگی – در اسلام می‌باشد . صبر و سكوت 25ساله ان در عصر خلفا و تبیین دلائل ان در عصر خلافت بزرگترین درسی است كه امام علیه السلام با سیره اش به مسلمانان اموخت. او به مسلمانان فهماند كه تنها در پرتو وحدت و انسجام اسلامی است كه می‌توان از شریعت محافظت نموده و زمینه اجرای احكام الهی را فراهم نمود . والسلام | ||
== فهرست منابع : == | == فهرست منابع : == | ||
| خط ۱۴۲: | خط ۱۴۲: | ||
ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه – محمد تقی جعفری | ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه – محمد تقی جعفری | ||
شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید | شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید | ||
مجموعه | مجموعه آثار شهید مطهری | ||
بحار الانوار | بحار الانوار | ||
الجمل شیخ مفید | الجمل شیخ مفید | ||