بداء: تفاوت میان نسخه‌ها

۹۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۰ مارس ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''بداء''' به معنای تغيير مقدّرات غير حتمی حاصل از افعال اختياری انسان‌ها است. بر اساس وعده‌ الهی، برخی از امور نظیر دادن صدقه به فقیر، نیکی به پدر و مادر، [[صله ارحام]] و یا ترک این امور می‌تواند انسان را دچار سرنوشت نیک یا بد بکند.  
'''بداء''' به معنای تغيير مقدّرات غير حتمی حاصل از افعال اختياری انسان‌ها است. بر اساس وعده‌ الهی، برخی از امور نظیر دادن صدقه به فقیر، نیکی به پدر و مادر، [[صله ارحام]] و یا ترک این امور می‌تواند انسان را دچار سرنوشت نیک یا بد بکند.  


<br />
== معنای لغوی بداء ==  
== معنای لغوی بداء ==  
واژه «بَداء» اسم مصدر از ماده «بدو» است. <ref>ابن منظور، لسان العرب، ذیل واژه بدو.</ref> این واژه در چند معنا استمعال شده است.1. به معنای آشکار شدن از خفا. <ref>راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، سال ۱۴۱۲قمری، ص۱۱۳.</ref> <ref>المصباح، ج۱–۲، ص۴۰</ref>  
واژه «بَداء» اسم مصدر از ماده «بدو» است. <ref>ابن منظور، لسان العرب، ذیل واژه بدو.</ref> این واژه در چند معنا استمعال شده است.1. به معنای آشکار شدن از خفا. <ref>راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، سال ۱۴۱۲قمری، ص۱۱۳.</ref> <ref>المصباح، ج۱–۲، ص۴۰</ref>  
خط ۱۱: خط ۱۰:


== تاریخچه بداء ==
== تاریخچه بداء ==
بداء از جمله اعتقاداتی است که ریشه در روایات و نیز مباحث روایی و کلامی شیعه دارد. برخی از متکلمان همچون [[فخر رازی]] و نیز [[سلیمان بن جریر زیدی]] معتقدند که بداء از ابتکارات [[امامیه]] است.<ref>فخر رازی، محصل افکار المتقدمین و المتأخرین، سال ۱۴۱۱ق، ص۶۰۲</ref> <ref>فخر رازی، تفسیر الرازی، ج ۱۹، ص۶۶.</ref> ولی [[عبدالکریم شهرستانی]] ریشه اعتقاد به بداء را به [[کیسانیه]] نسبت می‌دهد که در کلمات [[مختارثقفی]] مورد استفاده قرار گرفته است. <ref>شهرستانی عبد الکریم، ملل و نحل، سال ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۱۷۱.</ref> با این حال برخی از مفسران معتقدند که بداء ریشه قرآنی دارد آن جا که [[قرآن]] در برخی از آیات <ref>سوره بقره، آیه ۱۰۶</ref>تصریح به نسخ می‌کند و یا در برخی دیگر، از لوح و محو و اثبات <ref>سوره رعد، آیه۳۹</ref> آن سخن می‌گوید و نیز وجود برخی از راوایات که اتفاقا در منابع اهل سنت در باره بداء بیان شده است این ادعا را که شیعیان مبتکر بداء بودند رد می‌کند.<ref>فانی اصفهانی، بداء از نظر شیعه، ۱۳۹۴ش، ص۶۰-۶۳.</ref>
بداء از جمله اعتقاداتی است که ریشه در روایات و نیز مباحث روایی و کلامی شیعه دارد. برخی از متکلمان همچون [[فخر رازی]] و نیز [[سلیمان بن جریر زیدی]] معتقدند که بداء از ابتکارات [[امامیه]] است.<ref>فخر رازی، محصل افکار المتقدمین و المتأخرین، سال ۱۴۱۱ق، ص۶۰۲</ref> <ref>فخر رازی، تفسیر الرازی، ج ۱۹، ص۶۶.</ref> ولی [[عبدالکریم شهرستانی]] ریشه اعتقاد به بداء را به [[کیسانیه]] نسبت می‌دهد که در کلمات [[مختار ثقفی|مختارثقفی]] مورد استفاده قرار گرفته است. <ref>شهرستانی عبد الکریم، ملل و نحل، سال ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۱۷۱.</ref> با این حال برخی از مفسران معتقدند که بداء ریشه قرآنی دارد آن جا که [[قرآن]] در برخی از آیات <ref>سوره بقره، آیه ۱۰۶</ref>تصریح به نسخ می‌کند و یا در برخی دیگر، از لوح و محو و اثبات <ref>سوره رعد، آیه۳۹</ref> آن سخن می‌گوید و نیز وجود برخی از راوایات که اتفاقا در منابع اهل سنت در باره بداء بیان شده است این ادعا را که شیعیان مبتکر بداء بودند رد می‌کند.<ref>فانی اصفهانی، بداء از نظر شیعه، ۱۳۹۴ش، ص۶۰-۶۳.</ref>
[[شیخ مفید]] معتقد است که تمام مذاهب اسلامی بداء را قبول دارند و اگر مذاهب اهل سنت و جماعت با امامیه اختلافی در‌این‌باره دارند، آن اختلاف لفظی است و گرنه هیچ مذهبی نمی‌تواند بداء را انکار کند و بگوید که خداوند احکام را تشریع و سپس نسخ می‌کند و یا اگر کسی را بمیراند دوباره زنده می‌کند و یا به کسی مالی ببخشد از او پس می‌گیرد. بنابراین، هیچ مسملمانی منکر چنین چیزی نیست.<ref>شیخ مفید، أوائل المقالات في المذاهب و المختارات‏، ۱۴۱۳ق، ص۸۰.</ref> از دیگر علمای امامیه علامه طباطبایی نیز اختلاف بر سر بداء را لفظی می‌داند و به همین دلیل در تفسیر خود به طور مستقل به آن نمی‌پردازد.<ref>طباطبایی سید محمد حسین، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۱، ص۳۸۱-۳۸۲.</ref>
[[شیخ مفید]] معتقد است که تمام مذاهب اسلامی بداء را قبول دارند و اگر مذاهب اهل سنت و جماعت با امامیه اختلافی در‌این‌باره دارند، آن اختلاف لفظی است و گرنه هیچ مذهبی نمی‌تواند بداء را انکار کند و بگوید که خداوند احکام را تشریع و سپس نسخ می‌کند و یا اگر کسی را بمیراند دوباره زنده می‌کند و یا به کسی مالی ببخشد از او پس می‌گیرد. بنابراین، هیچ مسملمانی منکر چنین چیزی نیست.<ref>شیخ مفید، أوائل المقالات في المذاهب و المختارات‏، ۱۴۱۳ق، ص۸۰.</ref> از دیگر علمای امامیه علامه طباطبایی نیز اختلاف بر سر بداء را لفظی می‌داند و به همین دلیل در تفسیر خود به طور مستقل به آن نمی‌پردازد.<ref>طباطبایی سید محمد حسین، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۱، ص۳۸۱-۳۸۲.</ref>


خط ۲۹: خط ۲۸:


== آثار اعتقادی به بَداء ==
== آثار اعتقادی به بَداء ==
اعتقاد به بَداء از سوی [[اهل بیت علهیم السلام]] از علائم بندگی به حساب می‌آید و علاوه اجر فراوانی برایش در نظر گرفته می‌شود. <ref>کلینی محمدبن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص۱۹۷.</ref> از امام صادق(ع) نقل شده است: «اگر مردم می‌دانستند اعتقاد به بَداء چه پاداشی دارد، هرگز از سخن گفتن درباره آن خسته نمی‌شدند.<ref>شیخ صدوق، التوحید، نشر الاسلامی، ص۳۳۴.</ref>
اعتقاد به بَداء از سوی [[اهل بیت (علیهم السلام)|اهل بیت علهیم السلام]] از علائم بندگی به حساب می‌آید و علاوه اجر فراوانی برایش در نظر گرفته می‌شود. <ref>کلینی محمدبن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص۱۹۷.</ref> از امام صادق(ع) نقل شده است: «اگر مردم می‌دانستند اعتقاد به بَداء چه پاداشی دارد، هرگز از سخن گفتن درباره آن خسته نمی‌شدند.<ref>شیخ صدوق، التوحید، نشر الاسلامی، ص۳۳۴.</ref>
امام صادق(ع) بداء را از باورهای اصلی پیامبران برشمردند که هر پیامبری باید به آن اقرار کند.<ref>شیخ صدوق، التوحید، نشر الاسلامی، ص۳۳۳.</ref> امام صادق(ع) می‌فرماید: نباید اعتقاد به بداء را به معنای آشکار شدن چیزی برای خدا دانست چرا که در خداوند نادانی راه ندارد. «از خداوند بداء حاصل نمی‌شود مگر این که از قبل به آن موضوع علم داشته است.<ref>شیخ کلینی محمد بن یعقوب، محمدبن یعقوب، الکافی، ج 1، ص 198</ref>  
امام صادق(ع) بداء را از باورهای اصلی پیامبران برشمردند که هر پیامبری باید به آن اقرار کند.<ref>شیخ صدوق، التوحید، نشر الاسلامی، ص۳۳۳.</ref> امام صادق(ع) می‌فرماید: نباید اعتقاد به بداء را به معنای آشکار شدن چیزی برای خدا دانست چرا که در خداوند نادانی راه ندارد. «از خداوند بداء حاصل نمی‌شود مگر این که از قبل به آن موضوع علم داشته است.<ref>شیخ کلینی محمد بن یعقوب، محمدبن یعقوب، الکافی، ج 1، ص 198</ref>  


خط ۳۷: خط ۳۶:


== پانویس ==
== پانویس ==
<references />
{{پانویس}}
   
   
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات]]
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]]
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]]
Writers، confirmed، مدیران
۸۷٬۹۰۶

ویرایش