نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۸:۱۱

شیخ حسنین محمد مخلوف

نام	حسنین محمد مخلوف
نام‎های دیگر	شیخ حسنین محمد مخلوف
متولد	1890م

حسنین بن محمد حسنین مخلوف (۱۸۹۰–۱۹۹۰) فقیه مصری مالکی مذهب و پیرو طریقت صوفیة خلوتیه بود. دانش‌آموختهٔ الازهر بود و در آنجا به تدریس پرداخت. سپس قضاوت شرعی و مفتی بزرگ مصر در سال‌های (۱۹۴۵–۱۹۵۰) و (۱۹۵۲–۱۹۵۴) شد.

تولد و تحصیل

حسنین محمد حسن مخلوف در 16 رمضان 1307 هجری قمری = 6 مه 1890 م در محله باب الفتوح قاهره متولد شد. او در شش سالگی شروع به حفظ قرآن کرد و در ده سالگی به دست استادانی همچون شیخ محمد علی خلف الحسینی و شیخ المقاری مصری حافظ کل قرآن شد. پدرش او را برای پیوستن به الازهر آماده کرد تا جایی که متن تجوید، قرائت ها و نحو را حفظ کرده بود و سپس از یازده سالگی به الازهر پیوست و از شیوخ ارشد الازهر مانند شیخ عبدالله، یوسف الدجوی، محمد بخیت المطیعی، وعلی إدریس، و البیجرمی کسب دانش کرد. علاوه بر اینکه از پدرش شیخ محمد حسنین مخلوف نیز کسب علم کرده بود. تا زمانی که دانشکده قضایی شرعی از میان طلاب الازهر دانشجو گرفت وی نیز درخواست پذیرش داد و پس از یک امتحان دشوار که فقط افراد متبحر می‌توانستند قبول شوند مورد پذیرش قرار گرفت. وی چهار سال بعد فارغ‌التحصیل مدرسه قضایی شد که در سال‌های (1332 ق = 1914 م) این مهم اتفاق افتاد و پس از شرکت در یک امتحان مهم در کمیته‌ای شامل شیخ سلیم البشری شیخ الازهر و شیخ بکری الصفدی مفتی بزرگ مصر امتحان پایان دوره را با موفقیت پشت سر گذاشت^[۱].

مناصب

پس از فارغ‌التحصیلی، شیخ حسنین مخلوف به مدت دو سال در الازهر تدریس کرد، سپس به عنوان قاضی شرع در قنا در سال 1334 ق = 1916 م به قوه قضاییه پیوست، سپس بین چندین دادگاه در "دیروط"، "قاهره" و "طنطا" نقل مکان کرد "، تا زمانی که وی به عنوان رئیس دادگاه اسکندریه منصوب شد. وی در دانشکده شریعت در سال (1360 ق = 1941 میلادی) و سپس به عنوان رئیس بازرسی شرعی در وزارت دادگستری در سال (1360 ه. ق = 1942 میلادی) ارتقا یافت. در طول تصدی این سمت معتبر، وی در پروژه‌های اصلاحاتی مانند اصلاح قانون دادگاه‌های شریعت و قانون شوراهای مشروط مشارکت داشت. سپس در سال (1363 ق = 1944 م) به نایب رئیس دادگاه عالی شرع منصوب شد، تا اینکه در روز 3 فوریه (3 ربیع الاول 1365 هجری قمری = 5 ژانویه 1946 میلادی) منصب فتوا را به عهده گرفت و تا (20 رجب 1369 ق = 7 مه 1950 میلادی) ادامه داشت در طول این مدت خدمات حقوقی خود به عنوان یک مدرس در مسجد الحسینی کار می‌کرد تا اینکه دوباره برای تصدی سمت فتوای سال (1371 ق = 1952 میلادی) و به مدت دو سال منصوب شد. وی در حالی که در مقام افتاء بود به عضویت شورای علمای ارشد در سال (1367 ق = 1948 م) انتخاب شد و پس از ترک سمت فتوا، رئیس کمیته فتوا در الازهر برای مدت طولانی. وی یکی از اعضای موسس رابطة العالم الإسلامی در عربستان سعودی بود، و یمی از بانیان تأسیس دانشگاه اسلامی در مدینه بود و در نهایت به عضویت شورای عالی قضایی در عربستان سعودی برگزیده شد^[۲].

شاگردان

محمد حسنین مخلوف در سال 1916م تمامی مناصب و مسئولیت‌های خود در الازهر را واگذار کرد و وقت خود را صرف فعالیت‌های علمی و تدریس کرد. بسیاری از علماء مشهور و بنام، همانند محمد احمد علیوة، عبدالله بن صدیق غماری، احمد شاهین سناری نزد او تلمذ کردند^[۳].

آثار

شیخ کتاب‌های بسیار مفیدی دارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: “حکم الإسلام فی الرفق بالحیوان" “أسماء الله الحسنی والآیات القرآنیة الواردة فیها” “أضواء من القرآن الکریم فی فضل الطاعات و ثمراتها وخطر المعاصی و عقوباتها” “أضواء من القرآن و السنة فی وجوب مجاهدة جمیع الأعداء” “فتاوی شرعیة وبحوث إسلامیة” “تفسیر سورة یس” “حکم الشریعة الإسلامیة فی مأتم لیلة الأربعین وفیما یعمله الأحیاء للأموات من الطاعات” “آداب تلاوة القرآن وسماعه”. “المواریث فی الشریعة الإسلامیة” “المواریث فی الشریعة الإسلامیة”. طُبع دار المدنی بجدة. شرح البیقونیة فی مصطلح الحدیث. شفاء الصدور الحرجة فی شرح قصیدة المنفرجة. شرح جالیة الکدر بنظم أسماء أهل بدر. أخطار المعاصی والآثام ووجوب التوبة منها إلی الملک العلام. رسالة فی فضل القرآن العظیم وتلاوته. رسالة فی فضائل نصف شعبان. رسالة فی دعاء یوم عرفة. رسالة فی ختم القرآن الکریم ووجوب بر الوالدین. رسالة فی شرح أسماء الله الحسنی. رسالة فی تفسیر آیة الکرسی وسورة الإخلاص وسورة الضحی. رسالة فی تفسیر سورة القدر. أدعیة من وحی القرآن الکریم والسنة النبویة. نفحات زکیة من السیرة النبویة. شرح الوصایا النبویة من النبی صلی الله علیه وسلم إلی ابن عباس رضی الله عنهما. شرح وصایا الإمام علی بن أبی‌طالب رضی الله عنه ^[۴].

ریاست دار الافتاء مصر

شیخ حسنین محمد مخلوف دو بار به عنوان مفتی بزرگ مصر انتخاب شد، اولین بار در 5 ژانویه 1946 بود. وی هنگامی که شیخ عبدالمجید سلیم در اعتراض به انتصاب شیخ مصطفی عبدالرزاق استعفا داد، جانشین شیخ عبدالمجید سلیم شد. شیخ حسنین مخلوف برای دومین بار در ماه مارس 1952 برای تصدی منصب فتوا انتخاب شد و تا 19 دسامبر 1954 که به سن شصت و چهار سالگی رسید در این سمت باقی ماند^[۵].

درگذشت

در حالی که بیش از صد سال از عمر او می‌گذشت در تاریخ 19 رمضان 1410 ه. ق مصادف با 15 آوریل 1990 م درگذشت.

پانویس

[1] الشیخ حسنین محمد مخلوف - مفتی الدیار المصریة الأسبق

[2] الشیخ حسنین محمد مخلوف - مفتی الدیار المصریة الأسبق

[3] سایت نقد وهابیت

[4] سلسلة من اعلام الامة (7) فضیلة الشیخ / حسنین محمد مخلوف السیوطی أحد أعلام الأزهر وعلمائه الاجلاء (رحمه الله تعالی)

[5] حسنین محمد مخلوف المفتی الأشهر الذی وهب حیاته لتفسیر القرآن الکریم

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

@@ خط ۱۶: / خط ۱۶: @@
 =تولد و تحصیل=
-حسنین محمد حسن مخلوف در 16 رمضان 1307 هجری قمری = 6 مه 1890 م در محله باب الفتوح [[قاهره]] متولد شد.  او در شش سالگی شروع به حفظ [[قرآن]] کرد و در ده سالگی  به دست استادانی همچون شیخ محمد علی خلف الحسینی و شیخ المقاری مصری حافظ کل قرآن شد.
+حسنین محمد حسن مخلوف در 16 رمضان 1307 هجری قمری = 6 مه 1890 م در محله باب الفتوح [[قاهره]] متولد شد. او در شش سالگی شروع به حفظ [[قرآن]] کرد و در ده سالگی به دست استادانی همچون شیخ محمد علی خلف الحسینی و شیخ المقاری مصری حافظ کل قرآن شد.
-پدرش او را برای پیوستن به الازهر آماده کرد  تا جایی که متن تجوید ، قرائت ها و نحو را حفظ کرده بود و سپس از یازده سالگی به الازهر پیوست و از شیوخ ارشد الازهر مانند شیخ عبدالله، یوسف الدجوی، محمد بخیت المطیعی، وعلی إدریس، و البیجرمی کسب دانش کرد. علاوه بر اینکه از  پدرش شیخ محمد حسنین مخلوف نیز کسب علم کرده بود. تا زمانی که دانشکده قضایی شرعی از میان طلاب الازهر دانشجو گرفت وی  نیز درخواست پذیرش داد و پس از یک امتحان دشوار که فقط افراد متبحر می توانستند قبول شوند مورد پذیرش قرار گرفت.
+پدرش او را برای پیوستن به الازهر آماده کرد تا جایی که متن تجوید، قرائت ها و نحو را حفظ کرده بود و سپس از یازده سالگی به الازهر پیوست و از شیوخ ارشد الازهر مانند شیخ عبدالله، یوسف الدجوی، محمد بخیت المطیعی، وعلی إدریس، و البیجرمی کسب دانش کرد. علاوه بر اینکه از پدرش شیخ محمد حسنین مخلوف نیز کسب علم کرده بود. تا زمانی که دانشکده قضایی شرعی از میان طلاب الازهر دانشجو گرفت وی نیز درخواست پذیرش داد و پس از یک امتحان دشوار که فقط افراد متبحر می‌توانستند قبول شوند مورد پذیرش قرار گرفت.
-وی چهار سال بعد فارغ التحصیل مدرسه قضایی شد که در سال های (1332 ق = 1914 م)  این مهم اتفاق افتاد و پس از شرکت در یک امتحان مهم در کمیته ای شامل شیخ سلیم البشری شیخ الازهر و شیخ بکری الصفدی مفتی بزرگ مصر امتحان پایان دوره را با موفقیت پشت سر گذاشت<ref>[https://www.lifedaily.info/2020/10/alshaykhhasanaynmuhamadmakhluf.html الشيخ حسنين محمد مخلوف - مفتى الديار المصرية الأسبق]</ref>.
+وی چهار سال بعد فارغ‌التحصیل مدرسه قضایی شد که در سال‌های (1332 ق = 1914 م) این مهم اتفاق افتاد و پس از شرکت در یک امتحان مهم در کمیته‌ای شامل شیخ سلیم البشری شیخ الازهر و شیخ بکری الصفدی مفتی بزرگ مصر امتحان پایان دوره را با موفقیت پشت سر گذاشت<ref>[https://www.lifedaily.info/2020/10/alshaykhhasanaynmuhamadmakhluf.html الشیخ حسنین محمد مخلوف - مفتی الدیار المصریة الأسبق]</ref>.
 =مناصب=
-پس از فارغ التحصیلی ، شیخ حسنین مخلوف به مدت دو سال در الازهر تدریس کرد ، سپس به عنوان قاضی شرع در قنا در سال 1334 ق = 1916 م به قوه قضاییه پیوست ، سپس بین چندین دادگاه در "دیروط" ، "قاهره" و "طنطا" نقل مکان کرد "، تا زمانی که وی به عنوان رئیس دادگاه اسکندریه منصوب شد.  وی در دانشکده شریعت در سال (1360 ق = 1941 میلادی) و سپس به عنوان رئیس بازرسی شرعی در وزارت دادگستری در سال (1360 ه.ق = 1942 میلادی) ارتقا یافت. در طول تصدی این سمت معتبر ، وی در پروژه های اصلاحاتی مانند اصلاح قانون دادگاه های شریعت و قانون شوراهای مشروط مشارکت داشت.
+پس از فارغ‌التحصیلی، شیخ حسنین مخلوف به مدت دو سال در الازهر تدریس کرد، سپس به عنوان قاضی شرع در قنا در سال 1334 ق = 1916 م به قوه قضاییه پیوست، سپس بین چندین دادگاه در "دیروط"، "قاهره" و "طنطا" نقل مکان کرد "، تا زمانی که وی به عنوان رئیس دادگاه اسکندریه منصوب شد. وی در دانشکده شریعت در سال (1360 ق = 1941 میلادی) و سپس به عنوان رئیس بازرسی شرعی در وزارت دادگستری در سال (1360 ه. ق = 1942 میلادی) ارتقا یافت. در طول تصدی این سمت معتبر، وی در پروژه‌های اصلاحاتی مانند اصلاح قانون دادگاه‌های شریعت و قانون شوراهای مشروط مشارکت داشت.
-سپس در سال (1363 ق = 1944 م) به نایب رئیس دادگاه عالی شرع منصوب شد ، تا اینکه در روز 3 فوریه (3 ربیع الاول 1365 هجری قمری = 5 ژانویه 1946 میلادی) منصب فتوا را به عهده گرفت و تا (20 رجب 1369 ق = 7 مه 1950 میلادی) ادامه داشت در طول این مدت خدمات حقوقی خود به عنوان یک مدرس در مسجد الحسینی کار می کرد تا اینکه دوباره برای تصدی سمت فتوای سال (1371 ق = 1952 میلادی) و به مدت دو سال منصوب شد.
+سپس در سال (1363 ق = 1944 م) به نایب رئیس دادگاه عالی شرع منصوب شد، تا اینکه در روز 3 فوریه (3 ربیع الاول 1365 هجری قمری = 5 ژانویه 1946 میلادی) منصب فتوا را به عهده گرفت و تا (20 رجب 1369 ق = 7 مه 1950 میلادی) ادامه داشت در طول این مدت خدمات حقوقی خود به عنوان یک مدرس در مسجد الحسینی کار می‌کرد تا اینکه دوباره برای تصدی سمت فتوای سال (1371 ق = 1952 میلادی) و به مدت دو سال منصوب شد.
-وی در حالی که در مقام افتاء بود به عضویت شورای علمای ارشد در سال (1367 ق = 1948 م) انتخاب شد و پس از ترک سمت فتوا ، رئیس کمیته فتوا در الازهر برای مدت طولانی. وی یکی از اعضای موسس رابطة العالم الإسلامی در [[عربستان سعودی]] بود ،  و یمی از بانیان تأسیس دانشگاه اسلامی در [[مدینه]] بود و در نهایت به عضویت شورای عالی قضایی در عربستان سعودی برگزیده شد<ref>[https://www.lifedaily.info/2020/10/alshaykhhasanaynmuhamadmakhluf.html الشيخ حسنين محمد مخلوف - مفتى الديار المصرية الأسبق]</ref>.
+وی در حالی که در مقام افتاء بود به عضویت شورای علمای ارشد در سال (1367 ق = 1948 م) انتخاب شد و پس از ترک سمت فتوا، رئیس کمیته فتوا در الازهر برای مدت طولانی. وی یکی از اعضای موسس رابطة العالم الإسلامی در [[عربستان سعودی]] بود، و یمی از بانیان تأسیس دانشگاه اسلامی در [[مدینه]] بود و در نهایت به عضویت شورای عالی قضایی در عربستان سعودی برگزیده شد<ref>[https://www.lifedaily.info/2020/10/alshaykhhasanaynmuhamadmakhluf.html الشیخ حسنین محمد مخلوف - مفتی الدیار المصریة الأسبق]</ref>.
 =شاگردان=
-محمد حسنین مخلوف در سال 1916م تمامی مناصب و مسئولیتهای خود در الازهر را واگذار کرد و وقت خود را صرف فعالیتهای علمی و تدریس کرد. بسیاری از علماء مشهور و بنام، همانند محمد احمد علیوة، عبدالله بن صدیق غماری، احمد شاهین سناری نزد او تلمذ کردند<ref>[https://www.alwahabiyah.com/fa/Mostabserview/13328/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AD%D8%B3%D9%86%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%AE%D9%84%D9%88%D9%81-(1277%D9%82-1355%D9%82) سایت نقد وهابیت]</ref>.
+محمد حسنین مخلوف در سال 1916م تمامی مناصب و مسئولیت‌های خود در الازهر را واگذار کرد و وقت خود را صرف فعالیت‌های علمی و تدریس کرد. بسیاری از علماء مشهور و بنام، همانند محمد احمد علیوة، عبدالله بن صدیق غماری، احمد شاهین سناری نزد او تلمذ کردند<ref>[https://www.alwahabiyah.com/fa/Mostabserview/13328/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AD%D8%B3%D9%86%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%AE%D9%84%D9%88%D9%81-(1277%D9%82-1355%D9%82) سایت نقد وهابیت]</ref>.
 =آثار=
-شیخ کتابهای بسیار مفیدی دارد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
+شیخ کتاب‌های بسیار مفیدی دارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-“حكم الإسلام فی الرفق بالحیوان"
+“حکم الإسلام فی الرفق بالحیوان"
-“أسماء الله الحسنى والآیات القرآنیة الواردة فیها”
+“أسماء الله الحسنی والآیات القرآنیة الواردة فیها”
-“أضواء من القرآن الكریم فی فضل الطاعات و ثمراتها وخطر المعاصی و عقوباتها”
+“أضواء من القرآن الکریم فی فضل الطاعات و ثمراتها وخطر المعاصی و عقوباتها”
 “أضواء من القرآن و السنة فی وجوب مجاهدة جمیع الأعداء”
-“فتاوى شرعیة وبحوث إسلامیة”
+“فتاوی شرعیة وبحوث إسلامیة”
 “تفسیر سورة یس”
-“حكم الشریعة الإسلامیة فی مأتم لیلة الأربعین وفیما یعمله الأحیاء للأموات من الطاعات”
+“حکم الشریعة الإسلامیة فی مأتم لیلة الأربعین وفیما یعمله الأحیاء للأموات من الطاعات”
 “آداب تلاوة القرآن وسماعه”.
 “المواریث فی الشریعة الإسلامیة”
@@ خط ۴۵: / خط ۴۵: @@
 شرح البیقونیة فی مصطلح الحدیث.
 شفاء الصدور الحرجة فی شرح قصیدة المنفرجة.
-شرح جالیة الكدر بنظم أسماء أهل بدر.
+شرح جالیة الکدر بنظم أسماء أهل بدر.
-أخطار المعاصی والآثام ووجوب التوبة منها إلى الملك العلام.
+أخطار المعاصی والآثام ووجوب التوبة منها إلی الملک العلام.
 رسالة فی فضل القرآن العظیم وتلاوته.
 رسالة فی فضائل نصف شعبان.
 رسالة فی دعاء یوم عرفة.
-رسالة فی ختم القرآن الكریم ووجوب بر الوالدین.
+رسالة فی ختم القرآن الکریم ووجوب بر الوالدین.
-رسالة فی شرح أسماء الله الحسنى.
+رسالة فی شرح أسماء الله الحسنی.
-رسالة فی تفسیر آیة الكرسی وسورة الإخلاص وسورة الضحى.
+رسالة فی تفسیر آیة الکرسی وسورة الإخلاص وسورة الضحی.
 رسالة فی تفسیر سورة القدر.
-أدعیة من وحی القرآن الكریم والسنة النبویة.
+أدعیة من وحی القرآن الکریم والسنة النبویة.
-نفحات زكیة من السیرة النبویة.
+نفحات زکیة من السیرة النبویة.
-شرح الوصایا النبویة من النبی صلى الله علیه وسلم إلى ابن عباس رضی الله عنهما.
+شرح الوصایا النبویة من النبی صلی الله علیه وسلم إلی ابن عباس رضی الله عنهما.
-شرح وصایا الإمام علی بن أبی طالب رضی الله عنه <ref>[https://hidayat-alhayara.com/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A9-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A9-7-%D9%81%D8%B6%D9%8A%D9%84%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%AE-%D8%AD%D8%B3%D9%86%D9%8A/ سلسلة من اعلام الامة (7) فضيلة الشيخ / حسنين محمد مخلوف السيوطي أحد أعلام الأزهر وعلمائه الاجلاء (رحمه الله تعالى)]</ref>.
+شرح وصایا الإمام علی بن أبی‌طالب رضی الله عنه <ref>[https://hidayat-alhayara.com/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A9-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A9-7-%D9%81%D8%B6%D9%8A%D9%84%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%AE-%D8%AD%D8%B3%D9%86%D9%8A/ سلسلة من اعلام الامة (7) فضیلة الشیخ / حسنین محمد مخلوف السیوطی أحد أعلام الأزهر وعلمائه الاجلاء (رحمه الله تعالی)]</ref>.
 =ریاست دار الافتاء مصر=
-شیخ حسنین محمد مخلوف دو بار به عنوان مفتی بزرگ مصر انتخاب شد ، اولین بار در 5 ژانویه 1946 بود. وی هنگامی که شیخ [[عبدالمجید سلیم]] در اعتراض به انتصاب شیخ [[مصطفی عبدالرازق|مصطفی عبدالرزاق]] استعفا داد ، جانشین شیخ عبدالمجید سلیم شد.  شیخ حسنین مخلوف برای دومین بار در ماه مارس 1952 برای تصدی منصب فتوا انتخاب شد و تا 19 دسامبر 1954 که به سن شصت و چهار سالگی رسید در این سمت باقی ماند<ref>[https://www.aljazeera.net/blogs/2020/8/6/%D8%AD%D8%B3%D9%86%D9%8A%D9%86-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D9%84%D9%88%D9%81-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%81%D8%AA%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%8A حسنين محمد مخلوف المفتي الأشهر الذي وهب حياته لتفسير القرآن الكريم]</ref>.
+شیخ حسنین محمد مخلوف دو بار به عنوان مفتی بزرگ مصر انتخاب شد، اولین بار در 5 ژانویه 1946 بود. وی هنگامی که شیخ [[عبدالمجید سلیم]] در اعتراض به انتصاب شیخ [[مصطفی عبدالرازق|مصطفی عبدالرزاق]] استعفا داد، جانشین شیخ عبدالمجید سلیم شد. شیخ حسنین مخلوف برای دومین بار در ماه مارس 1952 برای تصدی منصب فتوا انتخاب شد و تا 19 دسامبر 1954 که به سن شصت و چهار سالگی رسید در این سمت باقی ماند<ref>[https://www.aljazeera.net/blogs/2020/8/6/%D8%AD%D8%B3%D9%86%D9%8A%D9%86-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D9%84%D9%88%D9%81-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%81%D8%AA%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%8A حسنین محمد مخلوف المفتی الأشهر الذی وهب حیاته لتفسیر القرآن الکریم]</ref>.
 =درگذشت=
-در حالی که بیش از صد سال از عمر او می گذشت در تاریخ 19 رمضان 1410 ه.ق مصادف با 15 آوریل 1990 م درگذشت.
+در حالی که بیش از صد سال از عمر او می‌گذشت در تاریخ 19 رمضان 1410 ه. ق مصادف با 15 آوریل 1990 م درگذشت.
-=پانویس=
+== پانویس ==
-{{پانویس|1}}
+{{پانویس}}
-[[رده: شخصیت های مصر]]
+[[رده:شخصیت‌های مصر]]
-[[رده: عالمان الازهر]]
+[[رده:عالمان الازهر]]