confirmed
۸٬۰۹۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
محمدبن ناصر دَرعی (متوفی 1085) که مریدان و متعلمان بسیاری از صحرا و سودان به زاویه‌ی او می‌رفتند.<ref> حجّی، ج 2، ص 484-485؛ ولی، ص 104؛ بل، ص 393</ref> | محمدبن ناصر دَرعی (متوفی 1085) که مریدان و متعلمان بسیاری از صحرا و سودان به زاویه‌ی او می‌رفتند.<ref> حجّی، ج 2، ص 484-485؛ ولی، ص 104؛ بل، ص 393</ref> | ||
=تصوف و نشر اسلام در آفریقا= | |||
صوفیان در تبلیغ اسلام در میان قبایل افریقایی بسیار مؤثر بوده‌اند، به‌طوری که در برخی کشورهای افریقایی، اسلام رنگی از تصوف دارد. (13) برخی از صوفیان برای مسلمان کردن قبایل حتی اقدامات نظامی کردند، از جمله عثمان دان فودیو (متوفی 1232 / 1817) با اعلام جهاد مقدّس علیه کفار، بر بخش‌هایی از نیجریه دست یافت و پس از او پسرش محمد بِلّو (حک: 1232-1253 / 1817-1837) حاکمِ همان مناطقی شد که پدرش گرفته بود و به تدریج قلمرو خود را گسترش داد. (14) | |||
=زوایای صوفیه و مهدویت در آفریقا= | |||
زوایای صوفیه مراکز علوم دینی به شمار می‌آمدند و در آنها زبان عربی و فقه و کلام تدریس می‌شد. (15) صوفیه به خصوص در شمال افریقا، مبلّغ عقیده‌ی مهدویت بودند. این عقیده که از طریق فاطمیان مصر به صوفیه رسیده بود، منجر به ظهور بسیاری از مدعیان مهدویت در سودان و سومالی و سنگال و نیجریه و کامرون شد. (16) از جمله در حوادثی که به تأسیس دولت مهدی در سودان به رهبری محمد احمدبن عبدالله (حک: 1298-1302 / 1881-1885)، یکی از مریدان طریقه‌ی سَمّانیه، انجامید، نقش مؤثری داشتند. (17) | |||
طریقه‌ها و زوایای صوفیه در تحولات سیاسی افریقا نیز نقش تعیین کنندها‌ی داشتند، از جمله زاویه‌ی «دَلاء» یا «تادلا» (18) که حرکت مرابطون از آنجا آغاز شد. فرقه‌ی مُریدین نیز از اتباع طریقه‌های صوفیه در مغرب بودند. (19) | |||
=صوفیان و مقابله با استعمار در آفریقا= | |||
صوفیان از مردم در برابر جور حکام و استعمارگران دفاع می‌کردند. طریقه‌هایی مانند قادریه و شاذلیه نیز سابقه ا‌ی طولانی در درگیری با استعمارگران داشتند. این دو طریقه در مراکش و الجزایر با فرانسه و در اتیوپی و سومالی با ایتالیا و انگلیس مبارزه کردند. امیر عبدالقادر (متوفی 1300 / 1883) که در الجزایر با فرانسه مبارزه کرد، یکی از مریدان طریقه‌ی قادریه بود. (21) طریقه‌های دیگری چون جَزولیه و احمدیه و دَندراویه و درقاویه نیز در غرب و شاخ افریقا با ایتالیا و انگلیس مبارزه کردند. (22) در مغرب تمام زوایای صوفیه مراکز دفاعی در برابر هجوم و اشغالگری اسپانیا و پرتغال بودند. (23) برخی از مریدان احمدبن ادریس مؤسس طریقه‌ی ادریسیه با استعمارگران شمال غرب و غرب افریقا، و احمدبن شریف سَنوسی (1290-1351 / 1873-1933) از مشایخ طریقه‌ی سنوسیه، از 1320 تا 1330 / 1902-1912 در صحرا با فرانسه و در 1329 / 1911 در لیبی با ایتالیایی‌ها مبارزه کردند. محمد بن عبدالله حسن (متوفی 1301 ش / 1922) از سومالی، در برابر اشغالگران اتیوپیایی و ایتالیایی و انگلیسی ایستادگی کرد. (24) در عین حال، برخی طریقه‌ها در سنگال و سودان و موریتانی هنگام درگیری میان استعمارگران و مردم، بین آنها میانجیگری می‌کردند و حتی برخی مشایخ با استعمارگران همکاری می‌نمودند، مثلاً چند تن از مشایخ قادریه به گسترش نفوذ فرانسه در صحرا کمک کردند. (25) | |||