۸۶٬۲۵۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'جریان ها' به 'جریانها') |
جز (جایگزینی متن - 'جمال الدین' به 'جمالالدین') |
||
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
در نامگذاری دانشگاه الازهر به این نام عدهای نام مسجد جامع الازهر را مشتق از لقب دختر پیامبراکرم، «زهرا» میدانند و فلسفه این نامگذاری آن است که فاطمیان خود را فرزندان حضرت زهرا(س) میخواندند. و از سوی دیگر عدهای معتقد هستند که واژه الازهر به معنای پرتو افکنی است زیرا این مکان در بین سایر اماکن مصر از ویژگیهای منحصر به فردی برخوردار است. | در نامگذاری دانشگاه الازهر به این نام عدهای نام مسجد جامع الازهر را مشتق از لقب دختر پیامبراکرم، «زهرا» میدانند و فلسفه این نامگذاری آن است که فاطمیان خود را فرزندان حضرت زهرا(س) میخواندند. و از سوی دیگر عدهای معتقد هستند که واژه الازهر به معنای پرتو افکنی است زیرا این مکان در بین سایر اماکن مصر از ویژگیهای منحصر به فردی برخوردار است. | ||
اما آنچه مهمتر از فلسفه نامگذاری میباشد، محوریت این مسجد در تشکیل بزرگترین دانشگاه جهان اسلام است. مسجد الازهر هیچگاه یک عبادتگاه عادی نبود، بلکه محلی برای تبلیغ مذهب اسماعیلی، تجمع و تفقه اساتید و علمای اسلامی، و از سوی دیگر محل خطابه خلفای فاطمی نسبت به امراء و دبیران خود و همچنین مرکز نگهداری اسناد مهم حکومتی بوده است. | اما آنچه مهمتر از فلسفه نامگذاری میباشد، محوریت این مسجد در تشکیل بزرگترین دانشگاه جهان اسلام است. مسجد الازهر هیچگاه یک عبادتگاه عادی نبود، بلکه محلی برای تبلیغ مذهب اسماعیلی، تجمع و تفقه اساتید و علمای اسلامی، و از سوی دیگر محل خطابه خلفای فاطمی نسبت به امراء و دبیران خود و همچنین مرکز نگهداری اسناد مهم حکومتی بوده است. | ||
اما دوران شیعیان فاطمی با غلبه | اما دوران شیعیان فاطمی با غلبه صلاحالدین ایّوبی بر مصر، و رواج مذهب شافعی پایان یافت و آموزشها ی علمی آن نیز، به حدیث، قرآن، فقه و علوم محدود گشت. با سقوط ایوبیان و آغاز حکومت ممالیک، بار دیگر رونق به الازهر بازگشت و سه مدرسه در جوار آن تأسیس شد، اما این دوره نیز عمر زیادی نیافت، زیرا با تسلط عثمانیان بر مصر که حنفی مذهب بودند، مجدداً از تعالیم و نفوذ معنوی الازهر کاسته شد. | ||
با سپری شدن چند دهه سیاهی و فترت بر الازهر، سرانجام سلاطین عثمانی به منظور توجیه ایدئولوژیک سلطنت خود با قدرت یافتن الازهر موافقت کردند و | با سپری شدن چند دهه سیاهی و فترت بر الازهر، سرانجام سلاطین عثمانی به منظور توجیه ایدئولوژیک سلطنت خود با قدرت یافتن الازهر موافقت کردند و دخالتهای خود را در آن کاهش دادند و در قرن یازدهم هجری، با تعیین یکی از اساتید به عنوان شیخ الازهر و مفتی سرزمین مصر تغییر رویه دادند. | ||
نخستین | نخستین طلایههای مبدل گشتن الازهر به یک محفل آکادمیک در قرن 19 میلادی ظهور کرد. در این زمان شیخ الازهر به درخواست سید جمالالدین اسدآبادی از استادان الازهر، مقرّراتی را برای امتحان جهت گزینش اساتید و صدور گواهی رسمی برای فارغالتحصیلان صادر نمود. | ||
پس از این اقدام نیز در اواخر قرن 19میلادی در الازهر مرکزی با نام دارالعلوم برای تربیت معلّمان و همچنین کتابخانه الازهر با جمعآوری هزاران کتاب تأسیس شدند. علوم جدید مورد نیاز مصر وارد نظام آموزشی الازهر شد، در راستای این تحولات مدرسه قضات نیز ضمیمه الازهر گشت تا در آن به مطالعه قوانین شریعت پرداخته شود. | پس از این اقدام نیز در اواخر قرن 19میلادی در الازهر مرکزی با نام دارالعلوم برای تربیت معلّمان و همچنین کتابخانه الازهر با جمعآوری هزاران کتاب تأسیس شدند. علوم جدید مورد نیاز مصر وارد نظام آموزشی الازهر شد، در راستای این تحولات مدرسه قضات نیز ضمیمه الازهر گشت تا در آن به مطالعه قوانین شریعت پرداخته شود. | ||
در اوایل قرن بیستم دانشگاه الازهر طبق تصویب دولت به عنوان مجموعهای علمی و اسلامی با هدف تبیین، بررسی و نشر میراث اسلامی رسمیت یافت. | در اوایل قرن بیستم دانشگاه الازهر طبق تصویب دولت به عنوان مجموعهای علمی و اسلامی با هدف تبیین، بررسی و نشر میراث اسلامی رسمیت یافت. | ||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
2. مجمع بحوث الاسلامیه | 2. مجمع بحوث الاسلامیه | ||
3. مشیخه الازهر | 3. مشیخه الازهر | ||
تمرکز اصلی این دانشگاه بر روی تحصیلات عالی و | تمرکز اصلی این دانشگاه بر روی تحصیلات عالی و پژوهشهایی مربوط به خود الازهر است اما در کنار آن رشتههای فیزیک، پزشکی و مهندسی نیز تدریس میشوند. با اعمال تغییرات ساختاری اداری و علمی الازهر متحول و به شرح زیر نظاممند شد: | ||
=== الف- شورای عالی الازهر === | === الف- شورای عالی الازهر === | ||
که در حقیقت وظیفه تصمیمگیری و هدایت الازهر را بر عهده دارد و متشکل از اشخاص زیر است: | که در حقیقت وظیفه تصمیمگیری و هدایت الازهر را بر عهده دارد و متشکل از اشخاص زیر است: | ||
1. امام اکبر 2. دبیرکل شورای عالی 3. رئیس دانشگاه 4. وکیل الازهر 5. مشاور حقوقی 6. دبیرکل مجمع پژوهشهای اسلامی. | 1. امام اکبر 2. دبیرکل شورای عالی 3. رئیس دانشگاه 4. وکیل الازهر 5. مشاور حقوقی 6. دبیرکل مجمع پژوهشهای اسلامی. | ||
«امام اکبر» کسی است که از آن به عنوان شیخ الازهر نیز یاد میشود، وظیفه مدیریت کل مجموعه الازهر را بر عهده داشته و همچنین رئیس شورای الازهر است. انتخاب شیخ الازهر از سال 1329 توسط بزرگان الازهر صورت میگرفت و فرآیند آن به گونهای بود که بزرگان الازهر از بین خود سه نفر را انتخاب میکردند و | «امام اکبر» کسی است که از آن به عنوان شیخ الازهر نیز یاد میشود، وظیفه مدیریت کل مجموعه الازهر را بر عهده داشته و همچنین رئیس شورای الازهر است. انتخاب شیخ الازهر از سال 1329 توسط بزرگان الازهر صورت میگرفت و فرآیند آن به گونهای بود که بزرگان الازهر از بین خود سه نفر را انتخاب میکردند و ریاستجمهوری از میان آنان یک نفر را بر میگزید، ولی به تدریج این روند تغییر یافت و امروز رئیسجمهور اقدام به انتخاب و نصب یک نفر از بزرگان الازهر مینماید. | ||
=== ب- نهادهای تحت کنترل شورای عالی الازهر === | === ب- نهادهای تحت کنترل شورای عالی الازهر === | ||
خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
یکی از نهادهای تحت امر شورای عالی الازهر کمیته فتواء است که در نیمه نخست قرن 20 میلادی به دستور مصطفی المامقی، شیخ وقت الازهر و به منظور صدور فتواء و حل شبهات شکل گرفته است. این کمیته متشکل از رئیس و 12عضو از چهار فرقه مشهور اهل تسنن، و همچنین دارای شعبات متعدد در استانهای مختلف است. | یکی از نهادهای تحت امر شورای عالی الازهر کمیته فتواء است که در نیمه نخست قرن 20 میلادی به دستور مصطفی المامقی، شیخ وقت الازهر و به منظور صدور فتواء و حل شبهات شکل گرفته است. این کمیته متشکل از رئیس و 12عضو از چهار فرقه مشهور اهل تسنن، و همچنین دارای شعبات متعدد در استانهای مختلف است. | ||
====4. پژوهشکده تحقیقات اسلامی ==== | ====4. پژوهشکده تحقیقات اسلامی ==== | ||
این پژوهشکده وظیفه برگزاری همایشات، کارگروهها و | این پژوهشکده وظیفه برگزاری همایشات، کارگروهها و کمیسیونهای تحقیقاتی را برعهده دارد. در عین حال به چاپ و نشر تالیفات فقهی و تدارک کنفرانسهای سالانه میپردازد. در این مجموعه مدیریت جداگانهای نیز موجود است که به ترجمه، چاپ و نشر قرآن کریم نظارت دارد. | ||
====5. اداره مرکزی مؤسسات الازهر ==== | ====5. اداره مرکزی مؤسسات الازهر ==== | ||
این بخش متشکل از معاونان متعدد در حوزهای آموزشی، خدماتی و ... است که وظیفه اداره امور داخلی الازهر و خدمات دانشجویی را بر عهده دارند. | این بخش متشکل از معاونان متعدد در حوزهای آموزشی، خدماتی و ... است که وظیفه اداره امور داخلی الازهر و خدمات دانشجویی را بر عهده دارند. | ||
خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
همچنین این دانشگاه دارای مقررات خاصی برای پذیرش دانشجو بوده و هر سال هزاران دانشجوی خارجی در رشتههای مختلف برای پذیرش در این دانشگاه اقدام میکنند. | همچنین این دانشگاه دارای مقررات خاصی برای پذیرش دانشجو بوده و هر سال هزاران دانشجوی خارجی در رشتههای مختلف برای پذیرش در این دانشگاه اقدام میکنند. | ||
همانطور که گفته شد دانشگاه الازهر در اکثر رشتههای تحصیلی به جذب دانشجو میپردازد اما در این بین رشتههای عقائد، تفسیر، فقه، حدیث و ادبیات، محوریت دارند. مهمترین دروسی که در طول تاریخ الازهر ارائه شدهاند، عبارتاند از: علوم قرآنی، تفسیر، فقه و اصول ریاضیات، علم حدیث، ادبیات و کلام، عقاید، منطق و فلسفه، هیئت، قضا، طب، داروسازی، فیزیک، اخلاق و عرفان، تصوّف و ... | همانطور که گفته شد دانشگاه الازهر در اکثر رشتههای تحصیلی به جذب دانشجو میپردازد اما در این بین رشتههای عقائد، تفسیر، فقه، حدیث و ادبیات، محوریت دارند. مهمترین دروسی که در طول تاریخ الازهر ارائه شدهاند، عبارتاند از: علوم قرآنی، تفسیر، فقه و اصول ریاضیات، علم حدیث، ادبیات و کلام، عقاید، منطق و فلسفه، هیئت، قضا، طب، داروسازی، فیزیک، اخلاق و عرفان، تصوّف و ... | ||
علاوه بر رشتههای آکادمیک نظری و عملی، هنر و پارهای از | علاوه بر رشتههای آکادمیک نظری و عملی، هنر و پارهای از حرفهها نیز مورد توجه این دانشگاه میباشند که البته آموزش و تعلیم آنان در راستای اهداف مذهبی الازهر است. حرفههایی همچون قرائت قرآن، فنّ خطابه و وعظ، خوشنویسی، شعر و سرود، تذهیب، جلدسازی کتاب و صحّافی از جمله فنون مورد نظر الازهر است. | ||
تمامی رشتههای آکادمیک و هنری در الازهر به طور تخصصی در دانشکدهای مختلف این دانشگاه که به ترتیب زیر است، تدریس میشود. | تمامی رشتههای آکادمیک و هنری در الازهر به طور تخصصی در دانشکدهای مختلف این دانشگاه که به ترتیب زیر است، تدریس میشود. | ||
دانشگاه الازهر در راستای تقویت جایگاه علمی- مذهبی خود علاوه بر سازمان دادن به فعالیتهای علمی اش، ارتباط علمی خود را از حالت دورن سازمانی- درون مرزی به فرامرزی و فراسازمانیدرآورده است. این دانشگاه در حال حاضر با بسیاری از | دانشگاه الازهر در راستای تقویت جایگاه علمی- مذهبی خود علاوه بر سازمان دادن به فعالیتهای علمی اش، ارتباط علمی خود را از حالت دورن سازمانی- درون مرزی به فرامرزی و فراسازمانیدرآورده است. این دانشگاه در حال حاضر با بسیاری از دانشگاههای جهان اسلام من جمله حوزههای علمیه شیعه ارتباط دارد. | ||
از سوی دیگر در این سالها، دانشگاه دست به ایجاد ارتباط میان الازهر و سایر نقاط جهان با اعمال برنامههای گوناگونی از جمله ارسال هیأت هایی برای نشر اطلاعات صحیح و دقیق درباره اسلام به کشورهای مختلف همچون چین، ژاپن، حبشه، آفریقای جنوبی و ... زده است. همین سطح از ارتباطات موجب پیدایش تنوّع مذهبی، زبانی، نژادی اساتید و دانشجویان الازهر شده به گونهای که رواق ها، ایوان ها و | از سوی دیگر در این سالها، دانشگاه دست به ایجاد ارتباط میان الازهر و سایر نقاط جهان با اعمال برنامههای گوناگونی از جمله ارسال هیأت هایی برای نشر اطلاعات صحیح و دقیق درباره اسلام به کشورهای مختلف همچون چین، ژاپن، حبشه، آفریقای جنوبی و ... زده است. همین سطح از ارتباطات موجب پیدایش تنوّع مذهبی، زبانی، نژادی اساتید و دانشجویان الازهر شده به گونهای که رواق ها، ایوان ها و دروازههای ساختمانهای الازهر با عناوین اقوام و ملل مختلف نام گزاری گردیدهاند. | ||
دانشگاه الازهر مرکزی مختص تحصیل و تدریس زنان تشکیل داده است که از آن با نام دانشگاه دختران الازهر یاد میشود. این مرکز بزرگترین مرکز مخصوص آموزش زنان در مصر است. | دانشگاه الازهر مرکزی مختص تحصیل و تدریس زنان تشکیل داده است که از آن با نام دانشگاه دختران الازهر یاد میشود. این مرکز بزرگترین مرکز مخصوص آموزش زنان در مصر است. | ||
دومین بخش اصلی الازهر بعد از دانشگاه، مجمع البحوث الاسلامیه است. این مجمع دارای فعالیتهای علمی و پژوهشی بوده و هر ساله به اعزام صدها مبلغ به جای جای جهان میپردازد. مجمع البحوث الاسلامیه با گردهم آوردن بیش از 60 متفکر و دانشمند بزرگ سنی، از مهمترین مراکز بسط و انتشار فتوای جهان تسنن است. سومین بخش کلیدی الازهر نیز بخش مشیخه الازهر متشکل از مکتب و دفتر امام الازهر است. | دومین بخش اصلی الازهر بعد از دانشگاه، مجمع البحوث الاسلامیه است. این مجمع دارای فعالیتهای علمی و پژوهشی بوده و هر ساله به اعزام صدها مبلغ به جای جای جهان میپردازد. مجمع البحوث الاسلامیه با گردهم آوردن بیش از 60 متفکر و دانشمند بزرگ سنی، از مهمترین مراکز بسط و انتشار فتوای جهان تسنن است. سومین بخش کلیدی الازهر نیز بخش مشیخه الازهر متشکل از مکتب و دفتر امام الازهر است. | ||
وظایف الازهر | وظایف الازهر | ||
تمامی این تشکیلات و | تمامی این تشکیلات و هزینههای سنگین فقط برای تدریس و مطالعات اساتید و تحصیل دانشجویان مشتاق نیست، بلکه الازهر در جامعه مصر دارای وظایفی تعریف شده است که ماهیت ذاتی و فلسفه وجودی خود را در گرو انجام این وظایف میداند. از این رو به اهم این وظایف اشاره میشود: | ||
آموزش: با توجه به توضیحات فوق مسلم است که اصلیترین وظیفه الازهر مسئله آموزش و تعلیم علمای آینده اهل سنت است. | آموزش: با توجه به توضیحات فوق مسلم است که اصلیترین وظیفه الازهر مسئله آموزش و تعلیم علمای آینده اهل سنت است. | ||
صدور فتواء: یکی از بخشهای اصلی جامع الازهر بخش مجمع البحوث الاسلامیه و کمیته فتواء است. الازهر بر خود واجب میبیند که از طریق این بخشها به سوالات شرعی و استفتائات مردم پاسخ دهد؛ از سوی دیگر یکی از مسئولیتهای الازهر صدور فتواهای رسمی مورد خواست دولت به مرکز دارلافتاء است. | صدور فتواء: یکی از بخشهای اصلی جامع الازهر بخش مجمع البحوث الاسلامیه و کمیته فتواء است. الازهر بر خود واجب میبیند که از طریق این بخشها به سوالات شرعی و استفتائات مردم پاسخ دهد؛ از سوی دیگر یکی از مسئولیتهای الازهر صدور فتواهای رسمی مورد خواست دولت به مرکز دارلافتاء است. | ||
خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
آنها الازهر را به منزله یک قوه و ظرفیت برای توطئه علیه نظام خود جهت بازگرداندن باقی ماندگان فاطمیان به حکومت میدانستند و از این رو تمام تلاش خود را جهت محدود کردن الازهر به کار بسته بودند. | آنها الازهر را به منزله یک قوه و ظرفیت برای توطئه علیه نظام خود جهت بازگرداندن باقی ماندگان فاطمیان به حکومت میدانستند و از این رو تمام تلاش خود را جهت محدود کردن الازهر به کار بسته بودند. | ||
حکومت ایوبیان پس از حدود یک قرن سلطه در قرن 13میلادی توسط ممالیک منقرض گشت و این اتفاق موجب شد که مصر و الازهر بار دیگر به خود روی آرامش ببینند. ممالیک که آگاه بودند اسماعیلیان بعد از یک قرن سر از خاک بیرون نمیکشند، با آگاهی از دشمنی الازهر با ایوبیان، با پر و بال دادن به این جامعه زمینه توسعه آن را فراهم نمودند. | حکومت ایوبیان پس از حدود یک قرن سلطه در قرن 13میلادی توسط ممالیک منقرض گشت و این اتفاق موجب شد که مصر و الازهر بار دیگر به خود روی آرامش ببینند. ممالیک که آگاه بودند اسماعیلیان بعد از یک قرن سر از خاک بیرون نمیکشند، با آگاهی از دشمنی الازهر با ایوبیان، با پر و بال دادن به این جامعه زمینه توسعه آن را فراهم نمودند. | ||
در دوران ممالیک از آنجا که به علم و دانش اندوزی توجه | در دوران ممالیک از آنجا که به علم و دانش اندوزی توجه میشد، مدارک و بناهای گذشته تعمیر و بازسازی گردیدند و مقدمات قدرت گرفتن مجدد الازهر فراهم شد. | ||
این روزنه امید نیز پس از مدتی با سلطه عثمانی ها به فراموشی سپرده شد. آنها در بدو ورود خود به مصر و فتح قاهره تمام شهرها را غارت کردند، غارتی که ضربهای شدید به الازهر زد. حکومت عثمانی همچون ایوبیان از ترس تبدیل شدن الازهر به کانون طرفداران رژیم سابق، اکثر کلاسهای درس آن را تعطیل و حتی پارهای از اساتید را به تبعید فرستاد. | این روزنه امید نیز پس از مدتی با سلطه عثمانی ها به فراموشی سپرده شد. آنها در بدو ورود خود به مصر و فتح قاهره تمام شهرها را غارت کردند، غارتی که ضربهای شدید به الازهر زد. حکومت عثمانی همچون ایوبیان از ترس تبدیل شدن الازهر به کانون طرفداران رژیم سابق، اکثر کلاسهای درس آن را تعطیل و حتی پارهای از اساتید را به تبعید فرستاد. | ||
اما پس از مدتی عثمانیان دریافتند که مصر را با آن وسعت جغرافیایی و کثرت جمعیتی، نمیتوانند با صرف اتکاء به بازوی نظامی کنترل کنند. از این رو در قرن 17میلادی سمت شیخ الازهر توسط حکام عثمانی پدید آمد. از همان دوران الازهر توانست دوران اوج خود را از حیث علم و معرفت آغاز کند و تبدیل به پناهگاه دانشمندان و عالمان جهان اسلام و جویندگان علم شود. | اما پس از مدتی عثمانیان دریافتند که مصر را با آن وسعت جغرافیایی و کثرت جمعیتی، نمیتوانند با صرف اتکاء به بازوی نظامی کنترل کنند. از این رو در قرن 17میلادی سمت شیخ الازهر توسط حکام عثمانی پدید آمد. از همان دوران الازهر توانست دوران اوج خود را از حیث علم و معرفت آغاز کند و تبدیل به پناهگاه دانشمندان و عالمان جهان اسلام و جویندگان علم شود. | ||
خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
3. جایگاه سیاسی - اجتماعی دانشگاه الازهر در جهان اسلام | 3. جایگاه سیاسی - اجتماعی دانشگاه الازهر در جهان اسلام | ||
الازهر از آغاز تأسیس خود همواره نوعی نقش سیاسی داشته است و همیشه نیز حکام محلی با چشم طمع به منظور استفاده ابزاری از آن جهت توجیه ایدئولوژیک خود نگاه میکردهاند. | الازهر از آغاز تأسیس خود همواره نوعی نقش سیاسی داشته است و همیشه نیز حکام محلی با چشم طمع به منظور استفاده ابزاری از آن جهت توجیه ایدئولوژیک خود نگاه میکردهاند. | ||
از همین رو بود که فاطمیان از الازهر توقع داشتند تا | از همین رو بود که فاطمیان از الازهر توقع داشتند تا پایههای مذهب اسماعیلی را محکم کند و پس از آنان نیز سلاطین سنی همین توقع را به نفع مذهب رسمی خود داشتند. الازهر تا آخرین ایام حکومت عثمانیان افتان و خیزان این توقعات را برآورده میکرد اما با اشغال و استعمار مصر توسط بیگانگان مسیحی ماهیت الازهر از یک نیروی دارای تعامل با حکام، به نوعی تبدیل به مرکز اپوزیسیون گشت. | ||
افرادی همچون سعد زغلول، احمد عرابی، | افرادی همچون سعد زغلول، احمد عرابی، سیدجمالالدین اسدآبادی، محمد عبده و علامه شرقاوی، از جمله کسانی بودند که الازهر را در مسیر مقابله با استعمار رهبری میکردند. | ||
اوج این رهبری را میتوان در فتوای مقاومت مقابل فرانسویان توسط "عبدالله شرقاوی" شیخ الازهر در جواب تجاوز فرانسه به مصر در قرن 18میلادی دید. | اوج این رهبری را میتوان در فتوای مقاومت مقابل فرانسویان توسط "عبدالله شرقاوی" شیخ الازهر در جواب تجاوز فرانسه به مصر در قرن 18میلادی دید. | ||
اما مقاومت علیه فرانسویان آخرین نقش آفرینی سیاسی الازهر نبود؛ بلکه این مرکز با صدور فتواهای سیاسی نقش عمدهای را در تحولات سیاسی مصر ایفاء کرده است که یکی از مهمترین آنها فرمان جهادی بود که در سال 1947 میلادی در مورد قضیه فلسطین و اشغالگران صهیونیستی از سوی الازهر صادر شد و موجب گردید گروههای جهادی وارد جامعه مصر شوند. | اما مقاومت علیه فرانسویان آخرین نقش آفرینی سیاسی الازهر نبود؛ بلکه این مرکز با صدور فتواهای سیاسی نقش عمدهای را در تحولات سیاسی مصر ایفاء کرده است که یکی از مهمترین آنها فرمان جهادی بود که در سال 1947 میلادی در مورد قضیه فلسطین و اشغالگران صهیونیستی از سوی الازهر صادر شد و موجب گردید گروههای جهادی وارد جامعه مصر شوند. | ||
البته الازهر در طول تاریخ خود با | البته الازهر در طول تاریخ خود با بحرانهای متعددی مواجه شد که سعی در تضعیف جایگاه سیاسی اش داشتند. بحرانهایی که مهمترین آنها با روی کار آمدن جمال عبدالناصر شروع شد. | ||
ناصر با تکیه بر پایگاه اجتماعی خود حرکتی جدی را در جهت تضعیف استقلال الازهر آغاز کرد و در نهایت توانست قانون انتخاب شیخ الازهر و قائم مقام الازهر توسط رئیسجمهور را به تصویب رساند. | ناصر با تکیه بر پایگاه اجتماعی خود حرکتی جدی را در جهت تضعیف استقلال الازهر آغاز کرد و در نهایت توانست قانون انتخاب شیخ الازهر و قائم مقام الازهر توسط رئیسجمهور را به تصویب رساند. | ||
این حرکت ناصر یک سلسله اقدامات جهت تضعیف الازهر را به دنبال داشت. او پس از تصویب قانون مذکور با تشکیل وزارت خانه شئون الازهر اموال و موقوفات الازهر را به سود دولت مصادره کرد و شیخ الازهر را تبدیل به یک کارمند دولتی نمود. | این حرکت ناصر یک سلسله اقدامات جهت تضعیف الازهر را به دنبال داشت. او پس از تصویب قانون مذکور با تشکیل وزارت خانه شئون الازهر اموال و موقوفات الازهر را به سود دولت مصادره کرد و شیخ الازهر را تبدیل به یک کارمند دولتی نمود. | ||
خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
در ایام انقلاب علیه رژیم مبارک، عدهای از شیوخ الازهر معتقد بودند که این دانشگاه موظف به حمایت از مبارک است و بعضی دیگر اعلام میداشتند که الازهر تبدیل به یک اداره دولتی گشته و شیوخ آن چیزی بیش از کارمندان دولتی نیستند. | در ایام انقلاب علیه رژیم مبارک، عدهای از شیوخ الازهر معتقد بودند که این دانشگاه موظف به حمایت از مبارک است و بعضی دیگر اعلام میداشتند که الازهر تبدیل به یک اداره دولتی گشته و شیوخ آن چیزی بیش از کارمندان دولتی نیستند. | ||
این انفعال الازهر باعث تضعیف مشروعیت اجتماعی آن گردید و سبب شد از جایگاه یک مرکز و منشاء جریانهای مردمی و انقلابی تبدیل به یک نیروی منفعل در معرض سیلاب جریانها قرار گیرد. | این انفعال الازهر باعث تضعیف مشروعیت اجتماعی آن گردید و سبب شد از جایگاه یک مرکز و منشاء جریانهای مردمی و انقلابی تبدیل به یک نیروی منفعل در معرض سیلاب جریانها قرار گیرد. | ||
انفعالی که پس از حرام دانستن اعتراضات علیه مبارک توسط امام اکبر موجب گشت که الازهر برای اولین بار در طول تاریخ، خود مورد حمله آماج انتقادات و اعتراضات اجتماعی و مردمیشود و برای نخستین بار در | انفعالی که پس از حرام دانستن اعتراضات علیه مبارک توسط امام اکبر موجب گشت که الازهر برای اولین بار در طول تاریخ، خود مورد حمله آماج انتقادات و اعتراضات اجتماعی و مردمیشود و برای نخستین بار در خیابانهای مصر مردم فریاد شرم بر الازهر سر دهند. | ||
این پاسخ قاطعانه مردم به تحریم الازهر، موجب یک خانه تکانی در الازهر گشت اما پس از مدتی مشخص شد وابستگی الازهر به دولت آنچنان ریشه دوانده که با خانه تکانی هم نمیتواند جایگاه گذشته خود را بیابد. بالاخص زمانی که میلیونها نفر با حضور در میدان التحریر خواستار عزل مبارک بودند، شیوخ الازهر هیچ حکم و یا موضعی در مورد کنار رفتن حسنی مبارک از قدرت صادر نکردند. | این پاسخ قاطعانه مردم به تحریم الازهر، موجب یک خانه تکانی در الازهر گشت اما پس از مدتی مشخص شد وابستگی الازهر به دولت آنچنان ریشه دوانده که با خانه تکانی هم نمیتواند جایگاه گذشته خود را بیابد. بالاخص زمانی که میلیونها نفر با حضور در میدان التحریر خواستار عزل مبارک بودند، شیوخ الازهر هیچ حکم و یا موضعی در مورد کنار رفتن حسنی مبارک از قدرت صادر نکردند. | ||
در نهایت نیز تحت فشار شدید علماء و گروههای دینی بویژه اخوانالمسلمین تنها حکمی که از سوی شیوخ الازهر صادر شد، مجاز بودن تظاهرات علیه رژیم مبارک و تحریم ریختن خون انقلابیون بود که هیچ اشارهای به خواسته اصلی انقلابیون یعنی سقوط مبارک نداشت. | در نهایت نیز تحت فشار شدید علماء و گروههای دینی بویژه اخوانالمسلمین تنها حکمی که از سوی شیوخ الازهر صادر شد، مجاز بودن تظاهرات علیه رژیم مبارک و تحریم ریختن خون انقلابیون بود که هیچ اشارهای به خواسته اصلی انقلابیون یعنی سقوط مبارک نداشت. | ||
همچنین انفعال الازهر موجب شد که شکاف بین شیوخ الازهر تبدیل به گسستی التیام ناپذیر شود تا آنجا که برخی علمای الازهر همچون محمد رفاعه الطهطاوی، سخنگوی وقت الازهر با جدا شدن از این مرکز به صفوف انقلابیون پیوستند. | همچنین انفعال الازهر موجب شد که شکاف بین شیوخ الازهر تبدیل به گسستی التیام ناپذیر شود تا آنجا که برخی علمای الازهر همچون محمد رفاعه الطهطاوی، سخنگوی وقت الازهر با جدا شدن از این مرکز به صفوف انقلابیون پیوستند. | ||
البته این انفعال به معنی انزوای سیاسی نبود بلکه در اوج درگیریهای انقلاب علیه مبارک، الازهر لابی | البته این انفعال به معنی انزوای سیاسی نبود بلکه در اوج درگیریهای انقلاب علیه مبارک، الازهر لابی بازیهای خود جهت تأمین منافع آتی اش را آغاز کرد که نمونه بارز آن حضور بیش از 14استاد الازهر در یک گردهمایی درون سازمان اخوانالمسلمین بوده است. حضوری که ثابت کرد الازهر از یک مرکز و منشاء تحرکات مردمی تبدیل به نهادی دولتی با دغدغههای سازمانی شده است. | ||
اما پس از سقوط مبارک، الازهر از لاک انفعالی خود خارج شد و "احمد الطیب" امام الازهر با "محمدمهدی عاکف" و "محمد بدیع" از رهبران جنبش اخوانالمسلمین در شهر قاهره دیداری را ترتیب داد. | اما پس از سقوط مبارک، الازهر از لاک انفعالی خود خارج شد و "احمد الطیب" امام الازهر با "محمدمهدی عاکف" و "محمد بدیع" از رهبران جنبش اخوانالمسلمین در شهر قاهره دیداری را ترتیب داد. | ||
همزمان تظاهرات هزاران نفری طلاب و استادان برای غیردولتی شدن شیخ الازهر و بازنگری در نقش و جایگاه سیاسی اجتماعی آن به عنوان نهادی مستقل صورت گرفت تا الازهر بتواند با چانه زنی از بالا و فشار از پایین منافع سیاسی آینده خود را تأمین کند. | همزمان تظاهرات هزاران نفری طلاب و استادان برای غیردولتی شدن شیخ الازهر و بازنگری در نقش و جایگاه سیاسی اجتماعی آن به عنوان نهادی مستقل صورت گرفت تا الازهر بتواند با چانه زنی از بالا و فشار از پایین منافع سیاسی آینده خود را تأمین کند. | ||
خط ۱۱۴: | خط ۱۱۴: | ||
منبع: مشرق نیوز | منبع: مشرق نیوز | ||
[[رده: | [[رده:مقالهها]] | ||
[[رده:الازهر]] | [[رده:الازهر]] |