آیه اولی الامر: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۲۲۳: خط ۲۲۳:
آنچه بیان شد، بخش بسیار ناچیزی از روایات در منابع اهل‌سنت بود که به‌عنوان نمونه ارائه کردیم و بررسی این‌گونه روایات در منابع شیعه بسیار مفصل و تکان‌دهنده‌تر است.
آنچه بیان شد، بخش بسیار ناچیزی از روایات در منابع اهل‌سنت بود که به‌عنوان نمونه ارائه کردیم و بررسی این‌گونه روایات در منابع شیعه بسیار مفصل و تکان‌دهنده‌تر است.
=== اطاعت‌های ممنوع از نظر عقل ===
=== اطاعت‌های ممنوع از نظر عقل ===
با کمی توجه به وظایفی که انبیا در هدایت خلق و گسترش عدالت و ازبین‌بردن فساد و جایگزین‌کردن صلاح در زمین داشته‌‏اند، نمی‌‏توان این مسئله را از نظر عقلی پذیرفت که اولی‌الامری که خداوند به اطاعت بدون قیدوشرط از آنها دستور داده است، هر حاکمی است که قدرت را به دست گرفته باشد.
با کمی توجه به وظایفی که انبیا در هدایت خلق و گسترش عدالت و ازبین‌بردن فساد و جایگزین‌کردن صلاح در زمین داشته‌‏اند، نمی‌‏توان این مسئله را از نظر عقلی پذیرفت که اولی‌الامری که خداوند به اطاعت بدون قیدوشرط از آنها دستور داده است، هر حاکمی است که قدرت را به دست گرفته باشد،
البته این تنها ما نیستیم که می‌‏گوییم نمی‌‏توان حاکم جور را اولی‌الامر دانست، بلکه بسیاری از دانشمندان اهل‌سنت نیز بر این باورند؛
البته این تنها ما نیستیم که می‌‏گوییم نمی‌‏توان حاکم جور را اولی‌الامر دانست، بلکه بسیاری از دانشمندان اهل‌سنت نیز بر این باورند؛


زمخشری در توضیح آیه موردبحث پس از آن که بعضی از وظایف اولی‌‏الامر را می‌‏شمارد، می‌نویسد:
زمخشری در توضیح آیه موردبحث پس از آن که بعضی از وظایف اولی‌‏الامر را می‌‏شمارد، می‌نویسد:حاکمان جور امانت را بر نمی‏‌گردانند، به عدل حکم نمی‏‌کنند، چیزی را به کتاب خدا و سنت رسول خدا ارجاع نمی‌‏دهند، تنها از خواسته‌های خودشان پیروی می‌‌‏کنند؛ آنان با صفاتی که اولی‌الامر نزد خدا و رسول دارند، بیگانه‌اند و شایسته‌ترین نام برای آنان این است که آنان را دزدان پیروز بنامیم<ref>الکشاف، ج ۱، ص ۵۳۶</ref>. باتوجه‌به مفاد آیه به‌گونه‌ای که اولی‌الامر بر خدا و رسول خدا عطف شده است و اطاعت از آنان نیز همانند اطاعت از خدا و رسول خدا مطلق و بدون قیدوشرط است، پس مقصود از اولی‌‏الامر، امرای حق هستند؛ زیرا خدا و رسول خدا از امرای جور بیزارند و نمی‌‏شود در وجوب اطاعت بر خدا و رسول در آیه عطف شوند که بدون هیچ قیدوشرطی از آنان اطاعت کنند؛ تنها امرایی همراه خدا و رسول خدا خواهند بود که در گزینش حق و عدل و دستور به آنها و جلوگیری از ظلم و جور هم‌نوا با خدا و رسول خدا باشند<ref>همان، ص ۵۳۵</ref>.
«و امراء الجور لا یؤدّون امانه و لا یحکمون بعدل و لا یردّون شیئا الی کتاب و لا الی سنّه انّما یتبعون شهواتهم حیث ذهبت بهم فهم منسلخون عن صفات الذین هم اولی‌‏الامر عندالله و رسوله و احقّ اسمائهم اللصوص المتغلّبه.» <ref>الکشاف، ج ۱، ص ۵۳۶</ref>
حاکمان جور امانت را بر نمی‏‌گردانند، به عدل حکم نمی‏‌کنند، چیزی را به کتاب خدا و سنت رسول خدا ارجاع نمی‌‏دهند، تنها از خواسته‌های خودشان پیروی می‌‌‏کنند؛ آنان با صفاتی که اولی‌الامر نزد خدا و رسول دارند، بیگانه‌اند و شایسته‌ترین نام برای آنان این است که آنان را دزدان پیروز بنامیم.


باتوجه‌به مفاد آیه به‌گونه‌ای که اولی‌الامر بر خدا و رسول خدا عطف شده است و اطاعت از آنان نیز همانند اطاعت از خدا و رسول خدا مطلق و بدون قیدوشرط است، باید مقصود از اولی‌‏الامر عده خاصی باشند نه هر حاکمی. زمخشری دراین‌باره می‌نویسد:
«و المراد باولی‌الامر منکم امراء الحق، لانّ امراء الجور الله و رسوله بریئان منهم فلا یعطفون علی الله و رسوله فی وجوب الطاعه لهم و انّما یجمع بین الله و رسوله و الامراء الموافقین لهما فی ایثار العدل و اختیار الحق و الامر بهما و النهی عن اضدادهما» <ref>همان، ص ۵۳۵</ref>
مقصود از اولی‌‏الامر، امرای حق هستند؛ زیرا خدا و رسول خدا از امرای جور بیزارند و نمی‌‏شود در وجوب اطاعت بر خدا و رسول در آیه عطف شوند که بدون هیچ قیدوشرطی از آنان اطاعت کنند؛ تنها امرایی همراه خدا و رسول خدا خواهند بود که در گزینش حق و عدل و دستور به آنها و جلوگیری از ظلم و جور هم‌نوا با خدا و رسول خدا باشند.
باتوجه‌به آنچه بیان شد، مصادیقی که از نظر اهل‌سنت برای اولی‌‏الامر در نظر گرفته شده است، قابل‌اعتماد نیست و نمی‌‏توان گفت مقصود خداوند این گروه هستند.
باتوجه‌به آنچه بیان شد، مصادیقی که از نظر اهل‌سنت برای اولی‌‏الامر در نظر گرفته شده است، قابل‌اعتماد نیست و نمی‌‏توان گفت مقصود خداوند این گروه هستند.
قطعا در مورد اطاعت می توان حکم نمود که اطاعت عالم از جاهل، اطاعت مهدی از ضالّ، اطاعت محسن از مسیء، اطاعت رسول و ولی الله از  عوام واطاعت نمایندگان آنان از عموم مردم قبیح و خلاف عقل است.
== اولی‌الامر از دیدگاه شیعه ==
== اولی‌الامر از دیدگاه شیعه ==
از نظر دانشمندان شیعه مصداق اولی‏‌الامر تنها کسانی هستند که از عصمت برخوردارند و این مورد اتفاق است که مصداق کامل و جامع آن تنها ائمه هستند؛
از نظر دانشمندان شیعه مصداق اولی‏‌الامر تنها کسانی هستند که از عصمت برخوردارند و این مورد اتفاق است که مصداق کامل و جامع آن تنها ائمه هستند؛
confirmed
۲٬۱۹۰

ویرایش