۲۲٬۴۴۱
ویرایش
←تاریخچه
| خط ۴: | خط ۴: | ||
نخستین بار در سال ۱۸۷۴ میلادی، در بروکسل کنوانسیون بر پایۀ کنوانسیون بازدارندگی از کاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی، تصویب شد. سپس در نشست کنفرانس‌های لاهه در سال‌های ۱۸۹۹ و ۱۹۰۷ میلادی، از کشورها خواسته شد تا از کاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی در جنگ‌ها خودداری ورزند با این همه کاربرد گسترده جنگ‌افزارهای شیمیایی در جنگ جهانی نخست و اثرات تخریبی و ترسناک آن مایه‌ای شد تا کشورها بازدارندگی کامل از بکارگیری جنگ‌افزارهای شیمیایی را دنبال کنند. پروتکل سال ۱۹۲۵ میلادی، ژنو اگر چه توانست بازدارندگی حقوقی از کاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی ایجاد کند؛ ولی توانا نبود از فرآوری و تکثیر آنها جلوگیری نماید. پس، امکان تکثیر و اندوخته‌سازی جنگ‌افزارهای شیمیایی بدون محدودیت ویژۀ قانونی برای کشورها فراهم بود. در زمان امضای پروتکل ژنو ۱۲۰ کشور از کشورهایی که در ژنو گرد آمده بودند آن را امضا کردند دولت‌های [[آمریکا]]، [[ژاپن]]، [[برزیل]] و [[آرژانتین]] از آن میان کشورهایی بودند که از امضای پروتکل خودداری کردند شوروی نیز با پیوست شرط امکان بکارگیری جنگ‌افزارهای شیمیایی و میکروبی در برابر کشورهای غیر عضو در پروتکل به امضای اسناد مربوطه دست زد. | نخستین بار در سال ۱۸۷۴ میلادی، در بروکسل کنوانسیون بر پایۀ کنوانسیون بازدارندگی از کاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی، تصویب شد. سپس در نشست کنفرانس‌های لاهه در سال‌های ۱۸۹۹ و ۱۹۰۷ میلادی، از کشورها خواسته شد تا از کاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی در جنگ‌ها خودداری ورزند با این همه کاربرد گسترده جنگ‌افزارهای شیمیایی در جنگ جهانی نخست و اثرات تخریبی و ترسناک آن مایه‌ای شد تا کشورها بازدارندگی کامل از بکارگیری جنگ‌افزارهای شیمیایی را دنبال کنند. پروتکل سال ۱۹۲۵ میلادی، ژنو اگر چه توانست بازدارندگی حقوقی از کاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی ایجاد کند؛ ولی توانا نبود از فرآوری و تکثیر آنها جلوگیری نماید. پس، امکان تکثیر و اندوخته‌سازی جنگ‌افزارهای شیمیایی بدون محدودیت ویژۀ قانونی برای کشورها فراهم بود. در زمان امضای پروتکل ژنو ۱۲۰ کشور از کشورهایی که در ژنو گرد آمده بودند آن را امضا کردند دولت‌های [[آمریکا]]، [[ژاپن]]، [[برزیل]] و [[آرژانتین]] از آن میان کشورهایی بودند که از امضای پروتکل خودداری کردند شوروی نیز با پیوست شرط امکان بکارگیری جنگ‌افزارهای شیمیایی و میکروبی در برابر کشورهای غیر عضو در پروتکل به امضای اسناد مربوطه دست زد. | ||
در سال | در سال ۱۹۴۸ میلادی، در چهارچوب فعالیت‌های [[سازمان ملل]] دربارهٔ خلع جنگ‌افزار، کمیته جنگ‌افزارهای متعارف، جنگ‌افزارهایی شیمیایی را به نام جنگ‌افزارهای نابودی گروهی در کنار جنگ‌افزارهای هسته‌ای قرار داد. نخستین قطعنامه گردهمایی همگانی سازمان ملل دربارهٔ جنگ‌افزارهای شیمیایی در سال۱۹۶۶ میلادی، به تصویب رسید و در سال ۱۹۶۸ میلادی، مجمع عمومی دبیرکل را ملزم ساخت تا گزارشی دربارهٔ آثار زیانبار جنگ‌افزارهای شیمیایی ارائه نماید. در پی تلاش‌هایی که برای بازداشته کردن ساخت، تولید، انبار کردن و کاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی و میکروبی صورت گرفت پیمانی در سال ۱۹۷۲ میلادی، به امضا رسید که بر پایه آن دولت‌های امضاکننده پایبند شدند که تحت هیچ شرایطی جنگ‌افزارهای بیولوژیک را فرآوری و انبار نکنند و از گسترش آن خودداری ورزند. هم‌اکنون بیش از ۱۱۰کشور عضو این پیمان هستند. | ||
با نگرش به موانعی که برای دستیابی به یک پیمان جهانی دربارهٔ بازداری فرآوری، اندوخته‌سازی و گسترش جنگ‌افزارهای شیمیایی وجود داشت، گروه کشورهای غربی در سال ۱۹۸۹ میلادی، در چهارچوبی موسوم به گروه [[استرالیا]] (در برگیرنده ۲۰کشور غربی) حدود ۵۰ماده شیمیایی را که در صنعت شیمیایی کاربرد دارد ولی می‌تواند در فرآوری جنگ‌افزارهای شیمیایی نیز به کار رود، زیرمهار گرفت. | با نگرش به موانعی که برای دستیابی به یک پیمان جهانی دربارهٔ بازداری فرآوری، اندوخته‌سازی و گسترش جنگ‌افزارهای شیمیایی وجود داشت، گروه کشورهای غربی در سال ۱۹۸۹ میلادی، در چهارچوبی موسوم به گروه [[استرالیا]] (در برگیرنده ۲۰کشور غربی) حدود ۵۰ماده شیمیایی را که در صنعت شیمیایی کاربرد دارد ولی می‌تواند در فرآوری جنگ‌افزارهای شیمیایی نیز به کار رود، زیرمهار گرفت. | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
سازمان منع تسلیحات شیمیایی از نهادهای وابسته به [[سازمان ملل متحد]] نیست، اما بر اساس قراردادی جداگانه با [[سازمان ملل متحد]] دارای همکاری‌های تنگاتنگ با آن سازمان است. | سازمان منع تسلیحات شیمیایی از نهادهای وابسته به [[سازمان ملل متحد]] نیست، اما بر اساس قراردادی جداگانه با [[سازمان ملل متحد]] دارای همکاری‌های تنگاتنگ با آن سازمان است. | ||
== پیمان‌نامه‌های | == پیمان‌نامه‌های مهار جنگ‌افزاری == | ||
میان سال‌های | میان سال‌های ۱۹۵۹ – ۱۹۹۲ میلادی، بیش از ۳۰ پیمان‌نامه مهار جنگ‌افزاری به امضای کشورهای دارای قدرت نظامی و دیگر دولت‌ها رسید که برخی از آنها در چارچوب پیمان‌نامه‌های رسمی دو یا چند جانبه تنظیم شدند؛ | ||
* پیمان‌نامه | * پیمان‌نامه ۱۹۵۹، قطب جنوب که انفجار و آزمایش هسته‌ای در این قاره را بازداشته نمی‌سازد. | ||
* پیمان نامه | * پیمان نامه ۱۹۶۳، ناظر بر بازدارندگی از آزمایشهای هسته‌ای در فضای فرای جو و بستر دریاها. | ||
* پیمان‌نامه | * پیمان‌نامه ۱۹۶۷، دربارهٔ اصول ناظر بر فعالیت‌های کشورها در اکتشاف و بکارگیری فضای فرای جو مانند ماه. | ||
* پیمان‌نامه | * پیمان‌نامه ۱۹۶۷، مبنی بر بازدارندگی از استقرار جنگ‌افزارهای هسته‌ای در کشورهای آمریکای لاتین (پیمان نامه تلاتللکو). | ||
* پیمان‌نامه | * پیمان‌نامه ۱۹۶۸، عدم گسترش جنگ‌افزارهای هسته‌ای. | ||
* پیمان‌نامه | * پیمان‌نامه ۱۹۷۱، بازدارندگی از استقرار جنگ‌افزارهای هسته‌ای و دیگر جنگ‌افزارهای کشتار گروهی در بستر دریا و کف اقیانوس‌ها. | ||
* پیمان‌نامه | * پیمان‌نامه ۱۹۸۵، ایجاد منطقه بدون جنگ‌افزار هسته‌ای در جنوب اقیانوس آرام (پیمان نامه راروتونگا). | ||
* پیمان‌نامه سالت؛ بین شوروی و [[آمریکا]]، که نخستین سری مذاکره‌های مربوط به محدودیت جنگ‌افزارهای راهبردی است و از نوامبر ۱۹۶۹ تا مه ۱۹۷۲ به درازا انجامید. | * پیمان‌نامه سالت؛ بین شوروی و [[آمریکا]]، که نخستین سری مذاکره‌های مربوط به محدودیت جنگ‌افزارهای راهبردی است و از نوامبر ۱۹۶۹ تا مه ۱۹۷۲ به درازا انجامید. | ||
* پیمان‌نامه | * پیمان‌نامه ۱۹۸۷، بین شوروی و [[آمریکا]]، حذف موشکهای میان برد و کوتاه برد هسته‌ای. | ||
* معاهده ۱۹۹۱ استارت – | * معاهده ۱۹۹۱ استارت – 1، بین [[روسیه]] و [[آمریکا]]، که بر پایه آن هر یک از دو طرف ملزم به کاهش شمار قابل ملاحظه‌ای از کلاهک‌های هسته‌ای تا سال ۲۰۰۳ بودند. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||