۵٬۵۶۷
ویرایش
جز
Heydari صفحهٔ تصوف جریانی به شدت متکثر را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به تصوف جریانی به شدت متکثر (مقاله) منتقل کرد
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (Heydari صفحهٔ تصوف جریانی به شدت متکثر را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به تصوف جریانی به شدت متکثر (مقاله) منتقل کرد) |
||
| (۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''تصوف جریانی به شدت متکثر''' است. به دلیل جمعیت بسیار وسیع صوفیان در جهان اسلام و همچنین اشتراکات بسیاری که با تشیع دارند ظرفیت عظیمی برای همکاری‌های فرهنگی را فراهم کرده است. سلسله‌های تصوف به هم وصل نیستند و مثلاً نمی‌توانیم بگوییم که تصوف فلان منطقه با تصوف فلان جا با هم سلسله و هم فکر هستند. مدلشان با هم فرق دارد. متاسفانه حداقل‌های شناختی از تصوف و صوفیان وجود ندارد و همین عدم شناخت راه را بر بسیاری از همکاری‌ها بسته است. | '''تصوف جریانی به شدت متکثر''' است. به دلیل جمعیت بسیار وسیع صوفیان در جهان اسلام و همچنین اشتراکات بسیاری که با تشیع دارند ظرفیت عظیمی برای همکاری‌های فرهنگی را فراهم کرده است. سلسله‌های تصوف به هم وصل نیستند و مثلاً نمی‌توانیم بگوییم که تصوف فلان منطقه با تصوف فلان جا با هم سلسله و هم فکر هستند. مدلشان با هم فرق دارد. متاسفانه حداقل‌های شناختی از تصوف و صوفیان وجود ندارد و همین عدم شناخت راه را بر بسیاری از همکاری‌ها بسته است. | ||
<ref>[https://www.dinonline.com/20376/%D8%AA%D8%B5%D9%88%D9%81-%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AF%D8%AA-%D9%85%D8%AA%DA%A9%D8%AB%D8%B1%D8%9B-%D8%B5%D9%88%D9%81%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%DB%8C-%D9%87%D9%85/ برگرفته از سایت دین آنلاین]</ref> | |||
=یک پارچه نبودن تصوف در کشورهای مختلف= | =یک پارچه نبودن تصوف در کشورهای مختلف= | ||
| خط ۳۳: | خط ۱۰: | ||
در مجموع رنگ‌پذیری ذاتی متصوفه از عرفیات هر جامعه و تنوع این فشار اجتماعی، در عمق و شکل جریانات متصوفه در هر منطقه مؤثر بوده‌اند. لذا هم در نگاه مردم به متصوفه و هم در ویژگی‌های خود طریقت‌های صوفی در مناطق مختلف جهان، اشتراکات قلیلی می‌توان یافت. | در مجموع رنگ‌پذیری ذاتی متصوفه از عرفیات هر جامعه و تنوع این فشار اجتماعی، در عمق و شکل جریانات متصوفه در هر منطقه مؤثر بوده‌اند. لذا هم در نگاه مردم به متصوفه و هم در ویژگی‌های خود طریقت‌های صوفی در مناطق مختلف جهان، اشتراکات قلیلی می‌توان یافت. | ||
این تفاوت حتی در طریقت‌های مشابه هم وجود دارد. برای مثال در بالکان آسیای میانه، در هر دو بعد نظری و عملی تصوف بسیار سطحی داریم، چون حکومت کمونیستی که مدت طولانی در آنجا سلطه داشته، باعث شده دسترسی اینها در یک بازهٔ زمانی طولانی به منابع علمی و اصولاً جهان خارج قطع باشد. | |||
فاکتورهای دیگری نیز در این میان هست، برای مثال در کشورهایی نظیر [[عراق]] و برخی کشورهای جنوب خلیج فارس و [[پاکستان]] و امثال این موارد می‌بینید که چون به مرکز [[جهان اسلام]] نزدیک‌تر هستند، عنصر فقه در تصوف و بلکه اصل اسلام آنها خیلی پررنگ است. اما وقتی از مرکز جهان اسلام دور می‌شویم، فقه به تدریح کمرنگ می‌شود. صوفیان و بلکه [[مسلمانان]] نقاط دوردست نسبت به مرکز جهان اسلام، پایبندی خیلی کمتری به فقه دارند. | فاکتورهای دیگری نیز در این میان هست، برای مثال در کشورهایی نظیر [[عراق]] و برخی کشورهای جنوب خلیج فارس و [[پاکستان]] و امثال این موارد می‌بینید که چون به مرکز [[جهان اسلام]] نزدیک‌تر هستند، عنصر فقه در تصوف و بلکه اصل اسلام آنها خیلی پررنگ است. اما وقتی از مرکز جهان اسلام دور می‌شویم، فقه به تدریح کمرنگ می‌شود. صوفیان و بلکه [[مسلمانان]] نقاط دوردست نسبت به مرکز جهان اسلام، پایبندی خیلی کمتری به فقه دارند. | ||
| خط ۴۷: | خط ۲۴: | ||
البته این آمارهایی که راجع به صوفیه هست، به دو دلیل قطعاً کمتر از مقدار واقعی است؛ یکی اینکه مراجع دولتی که آمار می‌گیرند، عموماً دوست ندارند اینها را بشمارند! و دیگر اینکه خود اینها تمایل دارند مخفی باشند، حتی دوست ندارند آنها در حال ذکر گفتن و جلسه‌شان دیده شوند، چون خودشان نمی‌خواهند دیده شوند، پس آماری دقیقی هم از آنها وجود ندارد. | البته این آمارهایی که راجع به صوفیه هست، به دو دلیل قطعاً کمتر از مقدار واقعی است؛ یکی اینکه مراجع دولتی که آمار می‌گیرند، عموماً دوست ندارند اینها را بشمارند! و دیگر اینکه خود اینها تمایل دارند مخفی باشند، حتی دوست ندارند آنها در حال ذکر گفتن و جلسه‌شان دیده شوند، چون خودشان نمی‌خواهند دیده شوند، پس آماری دقیقی هم از آنها وجود ندارد. | ||
در برخی کشورهای عربی، اگر چند میلیون صوفی هم باشند، یک نفرشان هم در آمار نمی‌آید. در کشورهایی نظیر برخی کشورهای حوزهٔ بالکان هم همینطور است، و دلیل آن ترس صوفیان از ابراز عقیده‌شان است. در مصر سلفی‌ها و اعضای داعش و سایر گروه‌های تکفیری بسیاری از این صوفی‌ها را کشتند و تکایاشان را غارت کردند. به همین دلیل است که خود | در برخی کشورهای عربی، اگر چند میلیون صوفی هم باشند، یک نفرشان هم در آمار نمی‌آید. در کشورهایی نظیر برخی کشورهای حوزهٔ بالکان هم همینطور است، و دلیل آن ترس صوفیان از ابراز عقیده‌شان است. در مصر سلفی‌ها و اعضای داعش و سایر گروه‌های تکفیری بسیاری از این صوفی‌ها را کشتند و تکایاشان را غارت کردند. به همین دلیل است که خود صوفی‌ها آماری بیرون نمی‌دهند و آمارهایی که می‌شنویم را معمولاً باید ضرب در n کرد. ولی با همهٔ این احوال در بسیاری از کشورها آمار بالایی دارند. | ||
=آمار صوفیان در جهان= | =آمار صوفیان در جهان= | ||
| خط ۶۶: | خط ۴۳: | ||
در مناطق دیگر مورد بررسی وابستگی به فرق صوفیه کمتر بوده است، پیروی از طریقت‌های متصوفه در [[بنگلادش]] ۲۶%، روسیه ۱۹%، [[تاجیکستان]] ۱۸%، پاکستان ۱۷%، [[مالزی]] ۷%، [[آلبانی]] ۳% و [[ازبکستان]] ۱۱% گزارش شده است. | در مناطق دیگر مورد بررسی وابستگی به فرق صوفیه کمتر بوده است، پیروی از طریقت‌های متصوفه در [[بنگلادش]] ۲۶%، روسیه ۱۹%، [[تاجیکستان]] ۱۸%، پاکستان ۱۷%، [[مالزی]] ۷%، [[آلبانی]] ۳% و [[ازبکستان]] ۱۱% گزارش شده است. | ||
=تفاوت | =تفاوت صوفی‌های کشورهای مختلف= | ||
از هیچ جهتی نمی‌شود تصوف یک کشور را با کشور همسایه مقایسه کرد. درست است که فلان سلسله یا فلان طریقت در همه جا هست ولی مثلاً بزرگترین و پراکنده‌ترین طریقت صوفیه در جهان که نقشبندیه است، در هر جایی با جای دیگر تفاوت می‌کند. اینکه صوفیه فلان کشور طریقت‌اش اینطور است، هیچ چیزی را بیان نمی‌کند و بستگی به شرایط پیرامونی و تاریخی دارد. | از هیچ جهتی نمی‌شود تصوف یک کشور را با کشور همسایه مقایسه کرد. درست است که فلان سلسله یا فلان طریقت در همه جا هست ولی مثلاً بزرگترین و پراکنده‌ترین طریقت صوفیه در جهان که نقشبندیه است، در هر جایی با جای دیگر تفاوت می‌کند. اینکه صوفیه فلان کشور طریقت‌اش اینطور است، هیچ چیزی را بیان نمی‌کند و بستگی به شرایط پیرامونی و تاریخی دارد. | ||
| خط ۷۷: | خط ۵۴: | ||
در کشورهایی نظیر عراق و برخی کشورهای جنوب خلیج فارس و پاکستان و امثال این موارد می‌بینید که چون به مرکز جهان اسلام نزدیک‌تر هستند، عنصر فقه در تصوف و بلکه اصل اسلام آنها خیلی پررنگ است. اما وقتی از مرکز جهان اسلام دور می‌شویم، فقه به تدریح کمرنگ می‌شود. | در کشورهایی نظیر عراق و برخی کشورهای جنوب خلیج فارس و پاکستان و امثال این موارد می‌بینید که چون به مرکز جهان اسلام نزدیک‌تر هستند، عنصر فقه در تصوف و بلکه اصل اسلام آنها خیلی پررنگ است. اما وقتی از مرکز جهان اسلام دور می‌شویم، فقه به تدریح کمرنگ می‌شود. | ||
=اشتراکات | =اشتراکات صوفی‌های کشورهای مختلف= | ||
یک تعریف جامع و عام از صوفی نداریم که بتوانیم همه صوفیان دنیا را در آن جمع کنیم. معادل انگلیسی عرفان یعنی Mysticism به معنای رازورزی است. بطور کلی صوفیان جهان و هرکس به اندازه فهم خودش یک چیز باطنی در دین می‌بیند. | یک تعریف جامع و عام از صوفی نداریم که بتوانیم همه صوفیان دنیا را در آن جمع کنیم. معادل انگلیسی عرفان یعنی Mysticism به معنای رازورزی است. بطور کلی صوفیان جهان و هرکس به اندازه فهم خودش یک چیز باطنی در دین می‌بیند. | ||
| خط ۸۴: | خط ۶۱: | ||
رازورزی از عرفان مصطلح اعم و آن‌طرف‌تر است و مثلاً جادو و سحر را هم شامل می‌شود. | رازورزی از عرفان مصطلح اعم و آن‌طرف‌تر است و مثلاً جادو و سحر را هم شامل می‌شود. | ||
صوفیزم (Sufism) در محافل آکادمیک | صوفیزم (Sufism) در محافل آکادمیک بین‌المللی به معنای عرفان اسلامی در برابر عرفان‌های دیگر استعمال می‌شود. | ||
=نقش‌آفرینی صوفیان در اجتماع= | =نقش‌آفرینی صوفیان در اجتماع= | ||
صوفیان در زمان [[صفویه]] که | صوفیان در زمان [[صفویه]] که بزرگترین امپراطوری شیعی ایرانی بود، کنش‌گری اجتماعی بالایی داشتند. به طور مثال در ویژگی‌های منطقه‌ای مانند [[لیبی]] که کشور بزرگی است و قبایل زیادی هم دارد، می‌بینید که تاریخ رازورزان آنجا سرشار از کنش‌گری اجتماعی و حتی نظامی است. | ||
در [[الجزایر]] رازورزان انقلاب کردند و مقابل [[استعمار]] ایستادند. صوفیان [[مراکش]] و [[سودان]] هم در تاریخ خود چنین صفحاتی دارند. حتی در تاریخ [[سومالی]] هم که بالنسبه جنوبی‌تر است هم مبارزات ضد استعماری صوفیه را می‌بینیم. اینها مثال‌هایی هستند از کنش‌گران متصوفه. اما فرضاً در صوفیان شبه قاره و به خصوص [[هند|هندی‌ها]] این کنش‌گری خیلی مشاهده نمی‌شود. | در [[الجزایر]] رازورزان انقلاب کردند و مقابل [[استعمار]] ایستادند. صوفیان [[مراکش]] و [[سودان]] هم در تاریخ خود چنین صفحاتی دارند. حتی در تاریخ [[سومالی]] هم که بالنسبه جنوبی‌تر است هم مبارزات ضد استعماری صوفیه را می‌بینیم. اینها مثال‌هایی هستند از کنش‌گران متصوفه. اما فرضاً در صوفیان شبه قاره و به خصوص [[هند|هندی‌ها]] این کنش‌گری خیلی مشاهده نمی‌شود. | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۷۹: | ||
یکی از اشکالات عمومی که به صوفیان می‌گیرند هم همین است. هر کدام از این طریقت‌ها یک یا دو پسوند دارند که به نام اصلی طریقت اضافه می‌شود مانند طریقت شاذلیهٔ درقاویه. این شاخه‌شاخه‌شدن هم بخاطر این است که یک شیخی از دنیا رفته و n تا شاگرد داشته که هرکدام از این شاگردان بنا به برداشت خودش مشرب شیخ را ادامه می‌دهد. | یکی از اشکالات عمومی که به صوفیان می‌گیرند هم همین است. هر کدام از این طریقت‌ها یک یا دو پسوند دارند که به نام اصلی طریقت اضافه می‌شود مانند طریقت شاذلیهٔ درقاویه. این شاخه‌شاخه‌شدن هم بخاطر این است که یک شیخی از دنیا رفته و n تا شاگرد داشته که هرکدام از این شاگردان بنا به برداشت خودش مشرب شیخ را ادامه می‌دهد. | ||
= | =منابع= | ||
با در | = بخش هائی از مصاحبه سایت «دین آنلاین» با آقای فرید افتخاری وابسته فرهنگی اسبق جمهوری اسلامی در صربستان با تصرفات جزئی = | ||
[[رده:مقاله‌ها]] | |||
[[رده:تصوف]] | |||