صربستان: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۱۸: | خط ۲۱۸: | ||
مارینا آبراموویج از دیگر هنرمندان کشور صربستان محسوب می شود و در زمینه طراحی رتبه خوبی را به دست آورده است.<ref>[https://go2tr.com/serbia برگرفته از سایت GO2TR]</ref> | مارینا آبراموویج از دیگر هنرمندان کشور صربستان محسوب می شود و در زمینه طراحی رتبه خوبی را به دست آورده است.<ref>[https://go2tr.com/serbia برگرفته از سایت GO2TR]</ref> | ||
=دین در صربستان= | |||
==اسلام در صربستان== | |||
حضور مسلمانان در صربستان، به قرن شانزدهم به بعد و به عبارتی به زمان حضور ترکهای عثمانی در صربستان بازمی گردد. به قول دارکو تاناسکوویچ، یکی از اعضای دانشگاه بلگراد و سفیر فعلی جمهوری فدرال یوگسلاوی در ترکیه، شکل گیری هسته مرکزی اسلام در یوگسلاوی، از زمان روند طولانی مدت اسلام سازی در بین اقلیتهای مختلف نژادی نسل اسلاو و همچنین مهاجرتهای شرق تبار، جذب و اسکان گروههای غیر اسلاو و از همه مهمتر، اقامت تعداد قلیلی از ترک نژادهای مهاجم، از زمان هجوم عثمانی به صربستان، آغاز گردیده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5483/5485/51940/%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 برگرفته از سایت پایگاه اطلاع رسانی حوزه]</ref> | |||
=رجال دینی صربستان= | =رجال دینی صربستان= |
نسخهٔ ۱ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۴۲
این مقاله هماکنون برای مدتی کوتاه تحت ویرایش عمده است. این برچسب برای جلوگیری از تعارض ویرایشی اینجا گذاشته شدهاست، لطفا تا زمانیکه این پیام نمایش داده میشود ویرایشی در این صفحه انجام ندهید. این صفحه آخرینبار در ۱۲:۴۲، ۱ مارس ۲۰۲۱ (ساعت هماهنگ جهانی) (۳ سال پیش) تغییر یافتهاست؛ لطفا اگر در چند ساعت اخیر ویرایش نشده است، این الگو را حذف کنید. اگر شما ویرایشگری هستید که این الگو را اضافه کرده است، لطفا مطمئن شوید آن را حذف یا با در دست ساخت جایگزین میکنید. |
نام کشور | جمهوری صربستان |
مکان | اروپا |
منطقه زمانی | GMT+2 . Utc+1(cet) |
زبان رایج | مجارستانی،آلبانی،کرواسی |
پایتخت | بلگراد |
نوع حکومت و ساختار سیاسی | جمهوری |
زبان های رسمی | صربی،رومانیایی،مجاری |
واحد پول | دینار صربی (RSD) |
صربستان (به صربی: Србија) با نام رسمی جمهوری صربستان، (به صربی: Република Србија) کشوری است که همه اطراف آن را خشکی فرا گرفته و در مرکز جنوب خاوری اروپا، بخش جنوبی جلگهٔ پانونی و جنوب شبهجزیره بالکان را دربرگرفتهاست. همسایگان این کشور عبارتند از: مجارستان در شمال، رومانی و بلغارستان در شرق، جمهوری مقدونیه و مونتهنگرو و کوزوو در جنوب، کرواسی و بوسنی و هرزگوین که در غرب با صربستان هممرز است. شهر بلگراد پایتخت این کشور است.
تاریخ صربستان
مردمان این بخش از جهان از نژاد اسلاو بودند. اینان در این گوشه اروپاساکن شدند و پس از چندی فرمانروایی تزارهای صربستان را ساختند. عثمانیان در یورش به اروپا واپسین تزار صرب را کشتند و آنگاه تا زمان چیرگی امپراتوری عثمانی این سرزمین در اختیار آنان بود. [۱]
صربستان به همراه مقدونیه، مونتهنگرو و بوسنی و هرزگوین از سال ۱۳۸۹ میلادی زیر سلطهٔ امپراتوری عثمانی رفت و پس از ۴ سده در سال ۱۹۱۲ به دنبال جنگ کوزوو به آزادی دست یافت و بعد از آن بهعنوان یکی از جمهوریهای سهگانه، همراه با کرواسی و اسلوونی، پادشاهی یوگسلاوی را تشکیل داد که این حکومت نیز تا سال ۱۹۴۵ و به قدرت رسیدن تیتو ادامه داشت. مهاجرت صربها به سوی مناطق غربیتر به دنبال ورود ترکهای عثمانی صورت گرفت و اصولاً اولین هستههای تداخل و تلفیق در جهت یوگسلاوی کنونی از همین زمان آغاز شد.[۲]
برای قرنها، در مرزهای فرهنگی میان شرق و غرب، یک پادشاهی قدرتمند صرب در قرون وسطی –بعدها با نام امپراتوری- بیشتر بالکان را در تصرف داشت. حکومت نوین صربستان در سال ۱۸۱۷ در پی قیام دوم صربها بهوجود آمد. مرزهای امروزی کشور، پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفت. در آن زمان صربستان یک واحد فدرال درون جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی شد. صربستان در سال ۲۰۰۶ پس از آنکه مونتهنگرو از اتحاد صربستان و مونتهنگرو جدا شد، دوباره پس از فروپاشی یوگسلاوی در سال ۱۹۹۰ به وضعیت حکومت منفرد درآمد. در سال ۲۰۰۸، استان خودمختار کوزوو، به صورت یکطرفه از صربستان اعلان استقلال کرد. حکومت صربستان استقلال کوزوو را غیرقانونی دانسته و آن را به رسمیت نمیشناسد. کشورهای دنیا نیز واکنشهای متفاوتی نسبت به این رویداد داشتهاند.[۳]
پس از جنگ جهانی اول بود که این سرزمین با رژیم پادشاهی اعلام استقلال پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ، جمهوری سوسیالیستی یوگسلاوی هم در جریان جنگهای یوگسلاوی تجزیه شد ( فروپاشی یوگسلاوی) و تنها دو جمهوری صربستان و مونتهنگرو باقی ماندند که تا سال ۲۰۰۳ با نام جمهوری فدرال یوگسلاوی شناخته میشدند. در سال ۲۰۰۳، کشور یوگسلاوی به صربستان و مونتهنگرو تغییر نام داد. برخی کشورها مانند آمریکا، از سال ۱۹۹۲ به این کشور، صربستان و مونتهنگرو میگفتند.
در ۳۱ مه ۲۰۰۶، همهپرسی استقلال در مونته نگرو برگزار شد و ۵۵٫۵٪ شرکتکنندگان، رأی به استقلال مونتهنگرو دادند. در سوم ژوئن، مونتهنگرو به صورت رسمی اعلام استقلال کرد.[۴]
جغرافیای صربستان
صربستان با نام رسمی جمهوری صربستان، یک کشور محاط در خشکی در مرکز جنوب خاوری اروپا است که بخش جنوبی جلگهٔ پانونی و جنوب شبهجزیره بالکان را دربرگرفتهاست. کشور صربستان با مجارستان در شمال، رومانی و بلغارستان در شرق، جمهوری مقدونیه و مونتهنگرو در جنوب، کرواسی و بوسنی و هرزگوین در غرب هممرز است. بلگراد پایتخت این کشور است.[۵]
صربستان در اروپا، در شبهجزیره بالکان و در جلگه پانونین قرار دارد. جایی که پیوندگر میان مرکز، جنوب و خاور اروپاست. رودخانه دانوب (۲۸۵۰ کیلومتر) در یکسوم شمال کشور جاری است. طول ۵۸۸ کیلومتری این رودخانه در کشور، مرز با کرواسی و بخشی از مرز با رومانی را تشکیل دادهاست. از دیگر رودخانههای صربستان میتوان «ساوا»، «تیمیش»، «درینا» و «بگج» را نام برد. بیش ار یک چهارم سرزمین صربستان (۲۷٪) پوشیده از جنگل است.
شرایط طبیعی و بهویژه ناهمواریها و شرایط توپوگرافیک صربستان بهگونهای است که برخلاف دیگر جمهوریهای پیشین یوگسلاوی که غلبهٔ مناطق کوهستانی در آنها چشمگیر است، بهرهمند از دشتهای واسطهای کوچک و بزرگ است که به همراه اقلیمی نسبتاً مساعد و متنوع و وجود منابع آب تقریباً کافی به بزرگترین مرکز تولیدات فراوردههای کشاورزی یوگسلاوی تبدیل شدهبود. عبور رودخانه دانوب و شاخههای آن نیاز آب کشاورزی ۹۴٪ از زمینهای زیر کشت صربستان و وویوودینا را بر طرف میکند.[۶]
پایتخت صربستان
پایتخت کشور صربستان شهر بلگراد میباشد. این شهر که در حد فاصل رودخانههای دانوب و رود ساوا قرار گرفته بیش از ۱٫۱۵۰٫۰۰۰ نفر سکنه دارد که با احتساب محدوده حومه شهر جمعیت آن به بیش از دو میلیون میرسد. از اینرو بلگراد یکی از بزرگترین شهرهای جنوب غرب اروپا محسوب میشود.
شهر بلگراد حدود ۳٫۶ درصد از مساحت خاک صربستان را شامل میشود و ۱۵ درصد از جمعیت این کشور در بلگراد ساکن هستند. مساحت شهر بلگراد ۳۶۰ کیلومتر مربع بوده و در صورتی که محدوده آن را نیز به حساب آوریم، مساحت آن ۳۲۲۳ کیلومتر مربع میباشد.[۷]
شهرهای مهم صربستان
سوبتیستا
شهر سوبتیتسا یک شهر زیبا در بخش شمالی صربستان است که در این شهر تنوع نژادی زیادی دیده می شود. این شهر بسیار بزرگ است و دارای ساختمان های هنری ویژه ای است. در نظر داشته باشید که به طور کلی این شهر یکی از بهترین شهرهای دیدنی در کشور صربستان محسوب می شود و بزرگترین مرکز خرید نیز در این شهر قرار گرفته است. ایرانیان اغلب این شهر را گزینه خوبی برای زندگی می دانند.
زرنجانین
شهر زرنجانین کشور صربستان یکی از شهرهای زیبا و خاص محسوب میشود که تاریخ بسیار وسیعی دارد این شهر به طور کلی در طول تاریخ تغییرات زیادی را شامل شده است اینطور که شواهد نشان می دهد در قرن نوزدهم این شهر توانسته تغییرات زیادی را ایجاد نماید. گشتوگذار در صربستان به طور کلی دسته بندی های مختلفی دارد.
ورانیه
شهر ورانیه یک شهر جنوبی در صربستان است که به طور کلی از دسته شهرهای بزرگ محسوب می شود و بیشتر برای دوره های عثمانی استفاده می شود. این شهر دارای فرهنگ محلی و خاصی است و قلعه های رومی زیبایی در آن دیده می شود. این شهر فرهنگ محلی زیادی دارد.
ساد
نووی ساد یکی از شهرهای شمالی کشور صربستان است که مشهور به کوچ نشین نو است این شهر به طور کلی از دسته شهرهایی است که بیشتر جوانان در مهاجرت به کشور صربستان آن را می پسندند . شرایط تحصیل و کار در این شهر بسیار حرفه ای دیده می شود.
دروانگراد
شهر دروانگراد یکی از شهرهای بسیار مهم در صربستان است که در بخش غربی این کشور قرار دارد . این شهر دارای فضای رنگارنگ و بسیار دیدنی است و زندگی در آن بسیار لذت بخش است. این شهر دهکده تاریخی صربستان محسوب می شود.
پوژارواتس
شهر پوژارواتس یکی از شهرهای تاریخی در است که دارای موزه های زیادی دارد این شهر به طور کلی مناظر طبیعی بسیار دل انگیزی دارد و یکی از بهترین شهرهای کشور صربستان محسوب می شود این شهر در سفرهای گردشگری بسیار زیبا و دیدنی است
تقسیمات کشوری صربستان
صربستان به ۲۹ ناحیه علاوه بر شهر بلگراد بخش شدهاست. ناحیهها و شهر بلگراد نیز به چندین شهر تقسیم شدهاند. صربستان دو استان خودمختار دارد: کوزوو و متوهیا در جنوب (۵ ناحیه و ۳۰ شهر)، و وُیوودینا در شمال (۷ ناحیه و ۴۶ شهر). کوزوو اعلان استقلال کردهاست، اما کماکان زیر نظر نمایندگان موقت سازمان ملل اداره میشود. کوزوو در ۱۷ فوریه ۲۰۰۸ با وجود مخالفت بلگراد اعلان استقلال کرد. آن بخش از صربستان که نه در کوزوو قرار دارد و نه در وویوودینا، صربستان مرکزی نام دارد. صربستان مرکزی بر خلاف دو استان خودمختار، بعنوان یک تقسیم کشوری بهشمار نمیآید و حکومت محلی جداگانهای ندارد. آنچنان که میتوان صربستان مرکزی را یک «صربستان سره و کامل» دانست.[۸]
حکومت و سیاست در صربستان
حکومت در صربستان از نوع جمهوری است که در آن رئیس جمهور، رئیس حکومت است.
کوزوو بخشی از صربستان است که از سال ۱۹۹۹ میلادی تحت نظارت سازمان ملل متحد اداره میشود. این بخش خودگردان از سال ۱۹۹۳ درگیر ناآرامیهایی بود. ارتش جدایی طلب در این بخش شورش کردند و تلاش کردند کوزوو را از صربستان جدا کنند.
با دخالت نیروهای سازمان ملل متحد و پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) آرامش نسبی به منطقه بازگشت.
موضوع نامزدی صربستان در اتحادیه اروپا نیز در اول مارس ۲۰۱۲ به تصویب سران این اتحادیه رسید.[۹]
اقتصاد در صربستان
میزان تورم صربستان
میزان تورم سالانه در صربستان به 2/1٪ در ماه سپتامبر 2018 کاهش یافت و از 2.6٪ در ماه گذشته به میزان 2.8٪ رسیده بود. این پایین ترین میزان تورم از ماه مه بود که عمدتا به دلیل کاهش قیمت مواد غذایی و نوشیدنی های غیر الکلی (1.4٪ از 2.6٪ در ماه اوت) و مسکن و آب و برق (2.2٪ از 2.6٪) بود. علاوه بر این، هزینه برای مبلمان و لوازم خانگی (0.6٪ از 1.2٪) و رستوران و هتل ها (1٪ از 1.3٪) کاهش یافته است. از سوی دیگر، قیمت ها برای حمل و نقل (5.9٪ از 5.4٪)، تفریح و فرهنگ (2.8٪ از 2.7٪)، سلامت (2.2٪ از 1.8٪) و کالاها و خدمات متفرقه (2٪ از 1.8٪) دارای رشد سریعی بود.
در همین حال، قیمت ها برای ارتباط (9.1٪، همانند ماه اوت) و لباس و کفش (-0.9٪ از -0.4٪ ) کاهش یافته است. بر مبنای ماهانه، قیمت مصرف کننده 0.3٪ کاهش یافته است. نرخ تورم در صربستان در سال 2007 تا 2018 به میزان 5.81 درصدی بوده است که در ماه ژوئن سال 2008 به بالاترین سطح خود یعنی 14.90 درصد رسیده است و در ماه ژانویه 2015 به پایین ترین حد 0.19 درصد رسیده است. میزان تولید ناخالص ملی صربستان تولید ناخالص ملی (GDP) درآمد و خروجی ملی را برای اقتصاد یک کشور مشخص اندازه می گیرد. تولید ناخالص ملی برابر است با هزینه های کلی همه ی خدمات و محصولات نهایی تولید شده درون یک کشور در یک دوره ی مشخص. تولید ناخالص ملی صربستان در سال 2017 برابر 43/41 میلیارد دلار آمریکا بوده است.[۱۰]
پول رایج
پول رایج کشور صربستان، دینار صربستان است و اغلب معاملات تجاری در داخل کشور با پول رسمی انجام میشود. در فرودگاههای کشور، شما میتوانید به آسانی دلارها یا یورو همراه خودتان را به دینار این کشور تبدیل نمایید. در صورت همراه داشتن یورو نیز میتوانید به خرید اجناس و کالاها در صربستان بپردازید. شهر بلگراد نسبت به سایر شهرهای این کشور، نرخهای نسبتا بالاتری دارد و قیمت اجناس گران است. اما در سایر شهرهای این کشور میتوانید با قیمتهای بسیار پایینتری نسبت به بلگراد، اجناس دلخواهتان را خریداری نمایید.[۱۱]
میزان تولید ناخالص ملی
من با مقایسه این رقم برای کشورهایی نظیر آمریکا، چین، روسیه، کره ی جنوبی و ترکیه به ترتیب به 19390، 12237، 1577، 1530، 851 میلیارد دلار می رسد. تولید ناخالص داخلی صربستان برابر با 0.07 درصد اقتصاد جهانی است. میانگین تولید ناخالص ملی این کشور از سال 1995 تا 2017 برابر با 51/30 میلیارد دلار و بالاترین و پایین ترین مقادیر آن به ترتیب برابر 26/46 میلیارد دلار در سال 2008 و 54/6 میلیارد دلار در سال 2000 بوده است.
قدرت خرید مردم صربستان
با توجه به عملکرد قوی اقتصادی در سه ماهه دوم سال، داده های موجود در سه ماهه سوم نشان می دهد که رشد اقتصادی به صورت گسترده ای در حال افزایش است. رشد دستمزد پایدار در ماه جولای بالاتر از نرخ تورم و شرایط اقتصادی بوده است و از هزینه های خانوار در سه ماهه سوم حمایت می کند و به همین ترتیب، رشد فروش در خرده فروشی ها در ماه اوت به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. و این فروش در مقابل کالاهای غیر غذایی فروش قابل توجهی داشته است که این نشانه ای از افزایش درآمد قابل توجه مصرف کنندگان است.
علاوه بر این ها با ورود گردشگران خارجی در همان ماه، این افزایش درآمدها با سرعت بسیار زیادی رشد کرد. علاوه بر این ها فعالیت های ساخت و ساز که توسط سرمایه گذارهای مسکونی قوی پشتیبانی می شود، کمک زیادی در زمینه ی اقتصادی این کشور کرده است. در مجموع، فعالیت های اقتصادی داخلی کمک زیادی به اقتصادی کشور صربستان کرده است که عواملی همچون کاهش بیکاری و افزایش دستمزد رشد چشمگیری در افزایش رشد اقتصادی این کشور کرده است و همچنین باعث ایجاد زمینه ای برای سرمایه گذاری های خارجی نیز شده است.
رشد اقتصادی صربستان
رشد اقتصاد کشور صربستان در سه ماهه اول سال 2018 به میزان 4.5 درصد بصورت سالیانه افزایش یافته است درحالیکه پیش بینی ها بیش از 3. 1 درصد بوده است. این اطلاعات در تاریخ 30 آوریل توسط اداره آمار صربستان منتشر شده اند. جزئیات کامل در اواخر ماه می منتشر می شوند، اما سرمایه گذاری در این کشور نقش کلیدی را در افزایش رشد اقتصاد ایفا می کند که نیاز به تحلیل دارد. طبق آمار ارائه شده، کشور صربستان در سال های اخیر دارای رشد اقتصادی زیادی بوده است.
در سال اخیر، رشد اقتصادی کشور صربستان تنها 2% بوده است. طبق تحقیقات اداره آمار این کشور، ارزیابی میانگین رشد اقتصادی در سه ماهه اول سال 2018، 4.5 درصد افزایش سالیانه داشته است. این رقم به طور شگفت انگیزی در ماههای ژانویه- مارس 2018 در زمینه تولید صنعتی5.9% به افزایش یافته است. فروش جزئی به 3.2 درصد و میزان واردات 12.3 درصد افزایش یافته است. افزایش صادرات نیز 8.7 درصد ارزیابی شده است.
“با این حال، در بخش ساخت و ساز نیز جای تعجب وجود دارد، تعداد مجوز های ساخت و ساز طی ماههای ژانویه – فوریه 2018 28.9 درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است، که نشان دهنده این است که نرخ GDP در سه ماهه اول عمدتا توسط سرمایه گذاری ها پشتیبانی می شود. ساخت و ساز در کشور صربستان توسط بخش عمومی و خصوصی سرمایه گذاری می شود، همانطور که دولت در اواخر سال 2018 یک دوره سرمایه گذاری جدید را آغاز کرده است. ضمنا با مشاهده پرداختی ها متوجه افزایش 21 درصدی سرمایه گذاری خارجی از ماههای ژانویه تا فوریه خواهیم شد. شرایط اقامت و کار در صربستان را می توانید از مشاورین موسسه حقوقی برگزیده اصطهباناتی (توسعه گران مهر) بخواهید.
رنکینگ جهانی در کلیه زمینه های صربستان
کشور صربستان در زمینه بهداشت و درمان رتبه خوبی دارد به طوریکه درصدهای بهداشتی در این کشور به رشد خوبی رسیده است و مشخص است که این کشور توانسته در یک فضای بهداشتی به رشد خوبی دست یابد.
کشور صربستان یک کشور قدرتمند در زمینه کسب و کار محسوب می شود رشد کاری در کشور صربستان نیز به صورتی است که افراد می توانند با داشتن تخصص محدود نیز ورود به بازار کاری داشته باشند این موضوع در کمتر کشور دیگری دیده می شود.
پایین بودن نرخ بیکاری در کشور صربستان سبب شده است که فضای درآمدزایی به صورت دقیق و صحیح پیش برود در نظر داشته باشید که این کشور به طور کلی کار و ورود به کار را برای خارجیان فراهم سازد.
یکی دیگر از بخش های درآمدزایی در صربستان ثبت شرکت است، شرکتهای ایرانی روز به روز در کشور صربستان بیشتر می شود و این موضوع نشان می دهد که این کشور در مسیرهای تجاری رشد دقیقی داشته است شایان ذکر است که در کشور صربستان دسته بندی های بسیار دقیقی در زمینه ثبت شرکت دیده می شود.
کشور صربستان یک کشور قدرتمند در زمینه فروش جزئی است به طوریکه دولت صربستان بیشترین میزان سودآوری خود را در خرید و فروش جزئی در نظر گرفته است در نظر داشته باشید که میزان واردات در صربستان نیز رشد 12 درصدی داشته است و مشخص شده است که این کشور توانسته فضای سرمایه گذاری خوبی ایجاد نماید. ساخت و ساز در کشور صربستان به سه بخش مهم تقسیم می شود بخش اول ساخت و ساز در زمینه کسب و کارهای روتین است که می تواند رتبه این کشور را نیز بیشتر شود.
یکی دیگر دلایل شهرت صربستان وجود فضای بیمه بسیار دقیق و صحیح است، بیمه های موجود در صربستان دسته بندی های مشخصی دارد و افراد می توانند از آن استفاده نمایند. شایان ذکر است که صربستان یک کشور قدرتمند در زمینه کسب و کار محسوب می شود.[۱۲]
قوانین عمومی صربستان
در کشور صربستان حق ندارید از کسی در مورد کار و درآمد توضیح بخواهید.
شما حق ندارید برای فرزندان خود تصمیم گیری نمایید.
بانوان در کشور صربستان در دوره بارداری نباید مشغول به کار شوند.
در کشور صربستان فضای درآمدزایی به صورتی است که میتوانید از پس هزینه های زندگی بر آیید و باید سعی کنید پس انداز خوبی داشته باشید.
مردم کشور صربستان بسیار علاقه مند به شب نشینی هستند و توریست ها در این کشور در فضای درآمدزایی خوبی قرار دارند.[۱۳]
مردم صربستان
مردم صربستان حدود سه قرن تحت سلطه عثمانی ها بوده اند ، سنت و آداب و رسومشان تا حد زیادی از آن ها تأثیر گرفته است و صربی ها به شدت به هنر علاقه مند هستند و برایشان دارای الویت مهم و اساسی دارد و به همین دلیل است که نقاش ، مجسمه ساز ، بازیگر و آهنگسازان بسیار هنرمند و زبردستی را می توان در میان مردم مشاهده کرد و در ضمن بعد از انقلاب صربستان و مستقل شدن این کشور ، روی فرهنگ صربی بیشتر کار شد تا بتوانند آن را بیشتر از قبل تقویت کرده و موفق هم شدند.[۱۴]
فرهنگ و آداب و رسوم مردم صربستان
مردم صربستان مردم بسیار خونگرم هستند و مهمان نوازی آنها در برابر گردشگران شهره جهان دارد؛ با وجود اینکه پتانسیل های گردشگری در این کشور بسیار بالا است ، مردم صربستان سعی می کنند تا از سنین پایین تر زبان انگلیسی خود را یاد بگیرند و خود را تقویت کنند و اغلب با گردشگران صربستان و توریست ها به زبان انگلیسی صحبت می کنند؛ درنتیجه اگر شما به زبان انگلیسی مسلط هستید ، می توانید به خوبی در این کشور به گشت وگذار و تفریح بپردازید و آدرس ها و مناطق گردشگری صربستان را به راحتی پیدا کنید. در فصل تابستان ، گردشگران صربستان اغلب در شهر بلگراد می روند؛ پارک های ملی این شهراز محبوب ترین جاذبه های گردشگری صربستان می باشد ، اما در فصل زمستان ، صرب ها پیست های اسکی کوهستانی را برای گردشگران محیا می کنند.
ایران و کشور صربستان به لحاظ فرهنگی و آداب و رسوم بسیار به هم نزدیک هستند و علاقه مندان به زبان و فرهنگ ایرانی در بین مردم صربستان بسیار دیده میشوند که گروههای گردشگری این امکان را برای گردشگران صربستان در خصوص آشنایی و نزدیکی بیشتر دو کشور با امکانات یکدیگر جهت همکاری های تجاری و اقتصادی فراهم می کنند؛ در چهاردهمین نشست کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری صربستان که دسامبر سال پیش در تهران برگزار شد ، یادداشت تفاهم همکاری بین دو کشور در هشت بند و برای یک دوره پنج ساله توسط " مسعود سلطانی فر" معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری ایران و " راسیم لیاییچ " معاون نخست وزیر و وزیر تجارت ، گردشگری و ارتباطات صربستان به امضا رسید که تاثیر بسیار مهمی در صنعت گردشگری 2 کشور برجای گذاشت.[۱۵]
صربستانیها مردم خونگرمی هستند و مهماننوازیشان دربرابر گردشگران شهره جهان است. باوجود آنکه پتانسیلهای گردشگری این کشور بسیار بالاست، مردم صربستان، سعی میکنند تا از سنین پایینتر زبان انگلیسی را یاد بگیرند و اغلب با گردشگران و توریستها به زبان انگلیسی سخن میگویند. درنتیجه اگر شما به زبان انگلیسی مسلط باشید، میتوانید به خوبی در این کشور به گشتوگذار بپردازید و آدرسها و مکانهای گردشگری را به آسانی پیدا کنید. درفصل تابستان، گردشگران اغلب در شهر بلگراد به سر میبرند و پارکهای ملی این شهر، محبوبترین جاذبه برای گردشگران است. اما در فصل زمستان، صربها پیستهای اسکی کوهستانی را برای گردشگران آماده میکنند.[۱۶]
آیین بزرگ و مهم صربستان ، جمعه بزرگ ( veliki petak )
در آیین کلیسای ارتودوکس صربستان ، جمعه بزرگ ( veliki petak ) روز به صلیب کشیده شدن مسیح (ع) می باشد که برای افراد مومن مسیحی غمگین ترین روز برایشان در تاریخ بشمار رفته و به آن " جمعه سیاه " نیز می گویند و همچنین آیین ها و مراسم مذهبی مهم و خاصی را در کلیساها برگزار می کنند و مراسم گرامیداشت این روز در میان مردم نیز با آداب و رسوم متنوع و قابل احترامی همراه می گردد و در ضمن توجه داشته باشید که که طبق تعلیمات کلیسای ارتودوکس ، در این روز کار کردن کلا ممنوع بوده و افراد مومن و معتقد تمام روز را مشغول به عزاداری ، نیایش و روزه بوده و اینکه آنها از خوردن گوشت پرهیز کرده و به جای وعده غذایی از سبزیجات و میوه استفاده می کنند ، همچنین موسیقی و شادی در این روز حرام می باشد و برای نشان دادن اهمیت این واقعه مهم ، مردم از انجام کارهای روزمره اجتناب میکنند و به عبادت می پردازند و معتقدان ارتودوکس بر حسب احترام به این روز در جمعه بزرگ آتشی نمی افروزند و نانی نمی پزندو در ضمن در جمعه سیاه ، زنان سوزن به دست نمی گیرند و نیز اعتقاد دارند در غیر این صورت دست آنها حتما زخمی خواهد شد ![۱۷]
نکته حائز اهمیت در این روز این است که آداب و رسوم جمعه بزرگ خیلی متفاوت است مثلا یک نمونه رنگ کردن تخم مرغ های عید پاک است که توسط زنان و دختران صورت می گیرد و جالب است بدانید که تخم مرغ نشانه زایش و زندگی جاویدانی است که مسیح به یاران خود وعده داده است و اینکه اولین تخم مرغ رنگ شده که حتما باید به رنگ قرمز باشد اهمیت بسیار ویژه ای دارد و معمولا تا عید پاک سال آینده آن را نگه می دارند ، ضمنا رنگ سرخ دارای سمبلی از خون ریخته شده مسیح محسوب می شود .
موقعیت و جمعیت مردم صربستان
صربستان که با نام رسمی جمهوری صربستان در میان کشورهای جهان شناخته می شود، کشوری محصور در خشکی است که با هیچ دریا و یا اقیانوسی در ارتباط نمیباشد؛ این کشور که در جنوب شرقی اروپا قرار گرفته است از شمال با کشور مجارستان، از شرق با رومانی و بلغارستان، از جنوب با جمهوری مقدونیه و مونته نگرو و از غرب نیز با کشورهای کرواسی و بوسنی هرزگوین همسایه می باشد؛ کشور صربستان از نظر جغرافیایی در یکی از راه های بین المللی اصلی قرار گرفته است و مرکز و غرب اروپا را به کشورهای یونان ، ترکیه ، قاره آسیا ، آفریقا و منطقه خاورمیانه را متصل می کند؛ صربستان با مساحتی حدود ۷۷۴۷۴ کیلومتر مربع زمین ، به عنوان صد و هجدهمین کشور بزرگ از لحاظ مساحت محسوب می شود؛ جمعیت این کشور 10 میلیون و 150 هزار و 256 نفر می باشد و میانگین سنی جمعیت در این کشور 3/37 سال می باشد ، امید به زندگی در بدو تولد برای زنان 86/77 سال و برای مردان 49/72 سال است؛ 82/9درصد از مردم آن صرب ، 9/3 درصد مجار، 4/1درصد رومانیایی ، 1/1 درصد یوگسلاو، 8/1درصد بوسنیایی و 9/0 درصد مونته نگرویی هستند و زبان رسمی این کشور صربیایی می باشد.[۱۸]
زبان مردم صربستان
جنگ های دهه 90 میلادی بر ساختار زبان صربی كرواتی ، تاثیر چندانی ندارد و آن چه تغییر یافت تنها نام زبان این کشور بود ، بیست سال قبل از جدایی كرواسی از یوگسلاوی سابق ، نام زبان صربی كرواتی به نام كرواتی تغییر پیدا کرد و این نشانگر آن بود كه نوعی خصومت و عدم تفاهم میان صاحبان این زبان مشترك وجود داشته است؛ زبان شناسان كروات بر تفاوت های بسیاری میان زبان صربی و كرواتی تاکید داشتند و به همین علت استفاده از لغات نوین و یا واژه های بسیار قدیمی ، در میان مردم باعث تبلیغ و ترویج میشده است؛ تاثیر دخالت های آشكار سیاسی بر افتراق میان این دو زبان ، غیرقابل انكار می باشد و آن هنگام كه در كرواسی بر وجود زبان مستقل كرواتی ، پا فشاری میکرده است و در صربستان همچنان از واژه زبان صربی كرواتی استفاده می کردند؛ زبان شناسان كروات به علت شیفتگی به استقلال همچنان بر نام زبان كروات تاكید داشتند، ولی صرب ها به علت از دست ندادن ارتباطات میان صرب های منطقه ، در استفاده از واژه زبان صربی كرواتی اصرار داشته اند.[۱۹]
مردم این کشور به زبان صربی با یکدیگر صحبت می کنند که مردم کرواسی و بوسنی نیز بر اساس ایده " فهم متقابل " می توانند زبان آن ها را درک و متوجه شوند و همچنین این زبان ، گویش های متفاوتی را در خود جای داده است اما زبان استاندارد آن بر پایه گویش " اشتوکاوی ( Shtokavian ) " بوده و در کشورهایی همچون کرواسی ، رومانی ، مجارستان و اسلواکی نیز به عنوان زبان اقلیت شناخته شده و استفاده می شود ؛ لازم به ذکر است که در زبان صربی دو سیستم نوشتاری متفاوت وجود دارد که مردم از الفبای سیریلیک ( Cyrillic ) هنوز در مدرسه و برای اسناد رسمی کمک گرفته و در سایر موارد، بیشتر از الفبای لاتین استفاده می کنند. [۲۰]
مشاهیر صربستان
مشاهیر تاریخی صربستان
كاراژرژ (قره جورج – جورج سياه)' [۲۱]
يك ميهن پرست صرب بود كه در سال 1806 شهر بلگراد را تصرف كرد و تركان را قتل و عام نمود.در سال 1808 برياست صربستان انتخاب شد ولي بدنبال هجوم مجدد عثماني ها به اتريش گريخت /.9 سال بعد به وطن بازگشت ولي به تحريك ميلوش به قتل رسيد.
ميلوش
امير صربستان و كسي كه در غياب كاراژرژ موفق به كسب خود مختاري از دولت عثماني شد.حكومت رو به زوال عثماني در اين زمان قدرت اعمال فشار براي حاكميت مطلق بر صربستان را نداشت از طرفي روسيه در سال 1829 م.به موجب پيمان آدريا نوپل (ادرنه) سلطان عثماني را مجبور كرد كه خود مختاري صربستان را تضمين كند.بدين ترتيب بود كه دولت عثماني بالاجبار حكومت موروثي ميلوش را به رسميت شناخت.ميلوش بعدها از طرف رهبران صربستان لقب امير صربستان را كسب نمود.
ميلان اوبرنوويچ (دوبرنويچ)
پس از قتل ميلوش، به پادشاهي يوگسلاوي رسيد، او در سال 1869 اصلاحاتي را در قانون اساسي به عمل آورد و به قدرت مجلس عوام افزود وي همچنين از شورشيان ناحيه بوسني و هرزه گوين عليه عثماني حمايت كرد.شاه ميلان بعنوان مدافع اسلاويسم در شبه جزيره بالكان، دست به اقداماتي زد كه بلغارستان و اتريش هنگري را به مخالفت برانگيخت.سلطنت او حدود 20 سال به طول انجاميد. پس از او آلكساندر اوبرنوويچ به سلطنت رسيد و در 1894 قانون اساسي را لغو كرد و ازدواج او در سال 1900 با زني بدنام به تنفر مردم نسبت به او افزود و سرانجام او و همسرش در سال 1903 بدست گروهي از نظاميان به قتل رسيدند و بدين سان سلسله اوبرنوويچ منقرض گرديد و سلطنت مجدداً به خاندان كاراژرژ رسيد.
يوسيپ (يوسف)
بروز ملقب به تيتو رهبر پارتيزانهاي كشور يوگسلاوي در جنگ جهاني دوم بود كه عليه آلمانها مي جنگيدند، در سال 1944 نيروهاي روسي وارد قسمتهايي از خاك يوگسلاوي شدند و با كمك نيروهاي تيتو كه تعداد آنها به 000/200 نفر بالغ مي شد آلمانها را از خاك يوگسلاوي بيرون راندند، رقيب او ژنرال ميخاييلوويچ به مقابله با او برخاست ولي به موفقيتي دست نيافت.تيتو پس از جنگ در سال 1945 و اعلام پايان حكومت سلطنتي از طرف مجلس مؤسسان به عنوان اولين نخست وزير جمهوري فدرال سوسياليستي يوگسلاوي برگزيده شد.يك سال بعد تيتو با كنار گذاشتن مخالفانش كاملاً بر اوضاع حاكم گشت و در سياست خارجي استقلال از شوروي را مشي خود قرار داد.به همّت وي يوگسلاوي طي دو دهه پس از جنگ جهاني دوم به سرعت راه پيشرفت اقتصادي را پيمود ؛ در سال 1974م.پس از چند دوره رياست جمهوري، بطور مادام العمر رئيس جمهور يوگسلاوي شد، تيتو همچنين يكي از بنيان گذاران نهضت عدم تعهد بود.در سال 1978م.ديداري از آمريكا داشت.و يكسال بعد متعاقب آن ديدار دخالت شوروي در افغانستان را محكوم كرد.سرانجام در روز چهارم ماه مه سال 1980 مارشال تيتو در سن 87 سالكي به دنبال يك بيماري طولاني چند ساله پس از 35 سال حاكميت مطلق بر يوگسلاوي درگذشت.
مشاهیر هنری صربستان
سونجا ساجزور از هنرمندان مشهور کشور صربستان است که به طور کلی آثار زیادی را شکل داده است.
مارینا آبراموویج از دیگر هنرمندان کشور صربستان محسوب می شود و در زمینه طراحی رتبه خوبی را به دست آورده است.[۲۲]
دین در صربستان
اسلام در صربستان
حضور مسلمانان در صربستان، به قرن شانزدهم به بعد و به عبارتی به زمان حضور ترکهای عثمانی در صربستان بازمی گردد. به قول دارکو تاناسکوویچ، یکی از اعضای دانشگاه بلگراد و سفیر فعلی جمهوری فدرال یوگسلاوی در ترکیه، شکل گیری هسته مرکزی اسلام در یوگسلاوی، از زمان روند طولانی مدت اسلام سازی در بین اقلیتهای مختلف نژادی نسل اسلاو و همچنین مهاجرتهای شرق تبار، جذب و اسکان گروههای غیر اسلاو و از همه مهمتر، اقامت تعداد قلیلی از ترک نژادهای مهاجم، از زمان هجوم عثمانی به صربستان، آغاز گردیده است.[۲۳]
رجال دینی صربستان
جریانات دینی در صربستان
جنگ صرب ها علیه مسلمانان بوسنی
جنگ صرب ها علیه مسلمانان در استان مسلماننشین جنوبیش کوزوو در سالهای ۱۹۹۸-۱۹۹۹ میلادی بر سر اعلام استقلال این استان رخ داد و در این جنگ بود که ناتو با بیش از هزار هواپیمای جنگی به صربستان حمله کرد. این حمله ناتو ارتباطی با جنگ قبلی بوسنی نداشت و بمبارانها ۸۷ روز طول کشید و بالغ بر ۳۸ هزار سُورتی پرواز رزمی را دربرگرفت که به تخریب تمامی زیرساختهای صربستان انجامید.
این جنگ با امضای توافقنامهٔ دیتون در ۱۹۹۵ در آمریکا به پایان رسید و به خلاف تصور رایج در ایران با حملهٔ ناتو به صربستان ارتباطی نداشت و در نتیجهٔ این توافق الان بوسنی و هرزگوین کشوری است با سه پایتخت و سه رئیس جمهور و سه دولت که به صورت نوبتی مسئولیت میپذیرند.[۲۴]
صربستان و صربسکا
باید توجه داشت که وقتی میگوییم بوسنیاییها با صربها جنگ کردند، نباید صربستان به ذهنمان بیاید. نام کشور صربستان به لاتین صربیا است. یک منطقهٔ دیگر هم داریم به نام لاتینی «صربسکا» که در درون کشور بوسنی و هرزگوین واقع است و حدود دو سوم مساحت آن را دربرمیگیرد و بر اساس قوانین کشور بوسنی برای خودش رئیس جمهوری دارد.
جنگ بوسنی میان صربها و کرواتها و بوشنیاکهای کشور بوسنی و در داخل آن رخ داد. البته به هر حال رادیکالهای صربستان از صربهای بوسنی و تندروهای کرواسی از کرواتهای بوسنی حمایت میکردند.
انگیزه تاریخی جنگ صرب ها علیه مسلمانان
صربستان بازماندهٔ یوگوسلاوی سابق است که تجزیه و شش کشور از آن جدا شدهاند. در همان شهر «نیش» که دومین شهر بزرگ صربستان است، جایی هست بنام Ćele kula یا ستون جمجمهها با طول و عرض ۴ و ارتفاع ۴.۵ متر که از قریب به هزار جمجمه انسانی پوشیده شده است و عثمانی ها این ستون را از سرهای کشتههای یک قیام محلی صربها در این شهر در ابتدای قرن نوزدهم میلادی، ساختهاند و نمادی از بیرحمی و خشونت عثمانیهاست.
نیروهای عثمانی در طول پنج قرن سلطهٔ خود بر این مناطق عثمانیها با صربها، بلغارها، مجارها، رومانیاییها و دیگر ساکنین متصرفاتشان برخوردهای این چنینی زیادی داشتند و نتیجه این شد که با تضعیف حکومت عثمانی در سالهای انتهایی قرن نوزدهم و بعد از میان رفتن و تجزیه شدن این امپراطوری در جنگ اول جهانی، قضیه به عکس شد و پاکسازیهای دینی متعددی علیه مسلمانان رخ داد تا آنجا که در برخی مناطق مسلمان نشین قبلی حالا باید بگردیم تا یک مسلمان پیدا کنیم. مسلمانان بالکان هنوز هم زیر فشار چنین اعمالی هستند.
نسل کُشی مسلمانان در بوسنی
در یازدهم ژوئیه سال ۱۹۹۵ و در اوج جنگ بوسنی، ارتش جمهوری صرب بوسنی به فرماندهی راتکو ملادیچ پس از هفتهها محاصره شهر سربرنیتسا، وارد منطقه امن سازمان ملل متحد شد. این نیروها در برابر چشمان صلحبانان بینالمللی- که اکثر آنها هلندی بودند- بیش از هشت هزار مرد و پسر نوجوان مسلمان را با اتوبوس از محدوده تحت حفاظت سازمان ملل متحد خارج کرده و در طی۱۰ روز همگی آنان را در اطراف شهر به قتل رساندند.
سربازان صرب بعد از قتلعام، اجساد را در گورهای دسته جمعی در چندین منطقه ریختند و محلها را با بولدوزر صاف کردند تا رد جنایت را از میان ببرند. با این حال دانشمندان بینالمللی و بوسنیایی در عملیاتی که در ابتدا غیرممکن فرض میشد، استخوانهای قربانیان را یافته و توانستند با آزمایش DNA آنها را با اسامی مفقودان مطابقت دهند. در این پروژه که زمانی «بزرگترین پازل پزشکی قانونی در جهان» خوانده میشد، اجساد بیش از ۶ هزار نفر شناسایی شدند و با مشخصات در قبرستان یادبود پوتوگاری به خاک سپرده شدند.[۲۵]
غیرنظامیان بوسنی، درحالی به نیروهای هلندی وابسته به نیروهای حافظ صلح سازمان ملل پناه آورده بودند که توسط سربازان هلند به صربها تحویل داده شدند.
ملادیچ در اظهارات خود در آستانه عید صربها گفته بود که این شهر را به ملت صرب هدیه میکنم. در نهایت زمان آن فرا رسید که از ترکها (اصطلاحی که برای مسلمانان آن منطقه استفاده میشود) در این سرزمین انتقام بگیریم.
ملادیچ به دلیل کشتار بیش از 8 هزار بوسنیایی مسلمان در سربرنیتسا در 11 جولای 1995 از سوی دادگاه بینالمللی جرایم جنگی لاهه به حبس ابد محکوم شد.
در این کشتار بیش از 8 هزار و 372 بوسنیایی کشته شدند، بسیاری از زنان و کودکان از خانه هایشان آواره شدند.[۲۶]
اعتراف هلندیها به جرم خود
پس از پایان جنگ بوسنی با قرارداد صلح دایتون، دیوان بینالمللی ویژه رسیدگی به جرائم ارتکابی در یوگسلاوی سابق تشکیل شد و شماری از رهبران صرب از جمله اسلوبودان میلوشویچ، رادوان کاراجیچ و راتکو ملادیچ را به دلیل مشارکت در نسلکشی مسلمانان به حبس ابد محکوم کرد. شبکه یورو نیوز در این خصوص گزارش دادهاست که دادگاه عالی هلند نیز، با تأیید ماهوی رأی دادگاه بدوی و تجدید نظر، مسئولیت مستقیم این کشور در قبال جان باختن ۳۵۰ مرد و پسر بوسنیایی در جریان کشتار سربرنیتسا را پذیرفت. اما دادگاه هلند، پس از مدتی کوتاه، حکم خود را پس گرفت! این دادگاه، اعلام کرد که نیروهای هلندی مستقر در سربرنیتسا که برای نسلکشی مسلمانان به صربها چراغ سبز نشان داده و حفاظت از آنها را رها کردند، سهم بسیار اندکی در این کشتار داشته و نباید بابت این موضوع مورد محاکمه و سرزنش قرار گیرند![۲۷]
استدلال مضحکانه دادگاه هلند
دادگاه هلند، سهم این کشور در نسلکشی سربرنیتسا را با یک استدلال مضحکانه و کاملاً غیر حقوقی به ۱۰ درصد کاهش داد. در این حکم آمدهاست: «اگر قربانیان در منطقه تحت حفاظت سازمان ملل میماندند، تنها ۳۰ درصد شانس زنده ماندن داشتند و تنها ۱۰ درصد مسئولیت خروج قربانیان از منطقه و کشته شدن آنها به عهده صلح بانان هلندی بودهاست!» به عبارت بهتر، دادگاه هلند مدعی شدهاست که اگر مسلمانان سربرنیتسا زنده هم میماندند، بالاخره بخشی از آنها (به دلیل محاصره صربها) جان میباختند! بنابراین، صلح بانان هلندی با رها کردن این منطقه و عدول از مسئولیت حفاظت از مسلمانان ساکن سربرنیتسا، صرفاً این روند (مرگ مسلمانان) را تسریع کردهاند! این در حالیاست که دادگاه بدوی در سال ۲۰۱۴ و یک شعبه دادگاه تجدید نظر هلند در سال ۲۰۱۷، دولت این کشور را در قبال انفعال کلاه آبیهای هلندی سازمان ملل متحد در جریان کشتار سربرنیتسا به میزان ۳۰ درصد مسئول دانسته بودند! اگرچه آن حکم نیز غیرعادلانه بود و کلاه آبیهای هلندی، ۱۰۰ درصد در کشتار مردم سربرنیتسا و تحقق آن فاجعه انسانی بزرگ، مقصر بودهاند، اما دادگاه عالی هلند، این میزان اندک را نیز به ۱۰ درصد تقلیل داده تا بر همگان اثبات شود که «عدالت» چگونه در دادگاه عالی هلند و دیگر کشورهای اروپایی پیاده میشود![۲۸]
شکایت خانواده قربانیان از صلح بانان هلندی
در سند شکایت و اعلام جرم خانواده قربانیان در قبال صلح بانان هلندی، به وضوح ابعاد واقعی جنایت بزرگ آنها ترسیم و تشریح شدهاست. در این سند حقوقی آمدهاست: «پس از پایان جنگ داخلی بوسنی، در ژوئیه ۱۹۹۵، ۴۰۰ سرباز صلحبان هلندی حافظ امنیت این شهر که از سوی سازمان ملل متحد منطقه حفاظت شده و امن اعلام شده بود در انجام وظایف خود کوتاهی کردهاند، زیرا مردان بوسنیایی پس از خروج از پناهگاه سازمان ملل کشته شدند. نیروهای هلندی در پناهگاه خود در سربرنیتسا هزاران پناهجوی مسلمان بوسنیایی را تحت حمایت داشتند. پس از تکمیل ظرفیت پناهگاه از پذیرش پناهجویان جدید سر باز زدند و به نیروهای صرب اجازه تخلیه پناهجویان را دادند. در گزارش دادگاه اولیه آمده بود که صلحبانان هلندی میدانستند که مردان و پسران جوانی که از بقیه جدا شده و به منطقه نامعلومی برده شدند در خطر هستند.»[۲۹]
پانویس
- ↑ برگرفته از سایت آفتاب تراول
- ↑ برگرفته از سایت بیتوته
- ↑ برگرفته از سایت بیتوته
- ↑ برگرفته از سایت آفتاب تراول
- ↑ برگرفته از سایت بیتوته
- ↑ برگرفته از سایت بیتوته
- ↑ برگرفته از سایت بیتوته
- ↑ برگرفته از سایت بیتوته
- ↑ برگرفته از سایت همشهری آنلاین
- ↑ برگرفته از سایت موسسه حقوقی وکلای برگزیده اصطهباناتی
- ↑ برگرفته از سایت معراج گشت آسمان
- ↑ برگرفته از سایت GO2TR
- ↑ برگرفته از سایت GO2TR
- ↑ برگرفته از سایت سلام پرواز
- ↑ برگرفته از سایت معراج گشت آسمان
- ↑ برگرفته از سایت آفتاب تراول
- ↑ برگرفته از سایت سلام پرواز
- ↑ برگرفته از سایت معراج گشت آسمان
- ↑ برگرفته از سایت معراج گشت آسمان
- ↑ برگرفته از سایت سلام پرواز
- ↑ برگرفته از سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
- ↑ برگرفته از سایت GO2TR
- ↑ برگرفته از سایت پایگاه اطلاع رسانی حوزه
- ↑ برگرفته از سایت دین آنلاین
- ↑ برگرفته از سایت پیام آفتاب
- ↑ برگرفته از سایت aa.com
- ↑ برگرفته از سایت پیام آفتاب
- ↑ برگرفته از سایت پیام آفتاب
- ↑ برگرفته از سایت پیام آفتاب