۲۱٬۷۳۴
ویرایش
خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
سه قرن هشتم، نهم و دهم قمری، دورۀ افول مقتلنویسی گزارش شده است<ref>«سیری در مقتلنویسی»؛ رنجبر؛ ص۸۴.</ref> آثاری هم که در این دوره نوشته شده، برگرفته از گزارشهای اولیه از واقعۀ کربلا بوده یا با گزارشهای نامعتبر و بدون سند آمیخته شده است. برخی از این آثار نقش مهمی در تحریف وقایع عاشورا داشتهاند؛ مانند کتاب '''«روضة الشهداء»''' تألیف ملاحسین کاشفی (۸۲۰ - ۹۱۰ ق) که در اوایل قرن دهم قمری، نوشته شده است<ref>لؤلؤ و مرجان؛ نوری؛ ص ۲۵۲ و ۲۲۰.</ref> با رویکارآمدن دولت صفوی، مراسم عاشورا جایگاهی رسمی یافت و مقتلهای جدیدی نگاشته شد که منابع دقیقی نداشتند و واقعۀ عاشورا را بیشتر از زاویۀ اندوه، مصیبت و بلا روایت میکردند. بیشتر این آثار، با هدف استفاده در مجالس روضهخوانی و [[عزاداری|سوگواری]] و فراهمساختن زمینه برای گریه نوشته شدهاند. آثاری چون '''«ابتلاء الاولیاء»'''، '''«ازالة الاوهام فی البکاء»'''، '''«اکسیر العبادة فی اسرار الشهادة»'''، و '''«مُحرِق القلوب»''' از این دستهاند<ref>«درباره منابع تاریخ عاشورا»؛ جعفریان؛ ص ۵۱ و ۵۲.</ref> کتاب '''«قمقام زخّار و صمصام بَتّار»'''، بهمعنای دریای آکنده و شمشیر بُرنده، نوشتهٔ ''فرهاد میرزا معتمدالدوله'' (۱۲۳۳ - ۱۳۰۵ ق)، از پرآوازهترین مقاتل تألیفشده در چند سده اخیر دانسته شده است<ref>«قمقام زخار در تاریخ واقعه کربلا»؛ رحیمی، ص۲۸.</ref> کتاب '''«مهیج الاحزان وموقد النیران فی قلوب اهل الایمان»'''، ''ملا محمدحسین ابن محمدعلی یزدی حایری'' قرن ۱۳ نیز از مقاتل معروف و معتبر است. | سه قرن هشتم، نهم و دهم قمری، دورۀ افول مقتلنویسی گزارش شده است<ref>«سیری در مقتلنویسی»؛ رنجبر؛ ص۸۴.</ref> آثاری هم که در این دوره نوشته شده، برگرفته از گزارشهای اولیه از واقعۀ کربلا بوده یا با گزارشهای نامعتبر و بدون سند آمیخته شده است. برخی از این آثار نقش مهمی در تحریف وقایع عاشورا داشتهاند؛ مانند کتاب '''«روضة الشهداء»''' تألیف ملاحسین کاشفی (۸۲۰ - ۹۱۰ ق) که در اوایل قرن دهم قمری، نوشته شده است<ref>لؤلؤ و مرجان؛ نوری؛ ص ۲۵۲ و ۲۲۰.</ref> با رویکارآمدن دولت صفوی، مراسم عاشورا جایگاهی رسمی یافت و مقتلهای جدیدی نگاشته شد که منابع دقیقی نداشتند و واقعۀ عاشورا را بیشتر از زاویۀ اندوه، مصیبت و بلا روایت میکردند. بیشتر این آثار، با هدف استفاده در مجالس روضهخوانی و [[عزاداری|سوگواری]] و فراهمساختن زمینه برای گریه نوشته شدهاند. آثاری چون '''«ابتلاء الاولیاء»'''، '''«ازالة الاوهام فی البکاء»'''، '''«اکسیر العبادة فی اسرار الشهادة»'''، و '''«مُحرِق القلوب»''' از این دستهاند<ref>«درباره منابع تاریخ عاشورا»؛ جعفریان؛ ص ۵۱ و ۵۲.</ref> کتاب '''«قمقام زخّار و صمصام بَتّار»'''، بهمعنای دریای آکنده و شمشیر بُرنده، نوشتهٔ ''فرهاد میرزا معتمدالدوله'' (۱۲۳۳ - ۱۳۰۵ ق)، از پرآوازهترین مقاتل تألیفشده در چند سده اخیر دانسته شده است<ref>«قمقام زخار در تاریخ واقعه کربلا»؛ رحیمی، ص۲۸.</ref> کتاب '''«مهیج الاحزان وموقد النیران فی قلوب اهل الایمان»'''، ''ملا محمدحسین ابن محمدعلی یزدی حایری'' قرن ۱۳ نیز از مقاتل معروف و معتبر است. | ||
مقاتل اهلسنت | === مقاتل اهلسنت === | ||
در اینجا به چند مقتل که [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] نوشتهاند اشاره میکنیم: نخستین آنها که سال 157 هجری قمری، به نگارش درآمده، کتاب '''«مقتل الحسین»''' اثر ''ابومخنف'' است. کتاب '''«طبقات الکبری»''' اثر ''محمد ابن سعد'' که در سال 230 هجری قمری، تدوین شده است. در سال 279 هجری قمری، '''«انصاب الاشراف»''' نوشتۀ ''بلاذری'' و سال 282 هجری قمری، کتاب '''«اخبار الطوال»''' که آن را ''دینوری'' تدوین کرده است. در سال 284 هجری قمری، '''«مقتل یعقوبی»''' نوشته شده و به سال 310 هجری قمری، '''«مقتل طبری»''' یا همان تاریخ طبری، تنظیم شده است. ''ابن اعثم'' کتاب '''«الفتوح»''' را در سال 314 هجری قمری، و سال 568 هجری قمری، '''«مقتل خوارزمی»''' به رشته تحریر درآمده است. | در اینجا به چند مقتل که [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] نوشتهاند اشاره میکنیم: نخستین آنها که سال 157 هجری قمری، به نگارش درآمده، کتاب '''«مقتل الحسین»''' اثر ''ابومخنف'' است. کتاب '''«طبقات الکبری»''' اثر ''محمد ابن سعد'' که در سال 230 هجری قمری، تدوین شده است. در سال 279 هجری قمری، '''«انصاب الاشراف»''' نوشتۀ ''بلاذری'' و سال 282 هجری قمری، کتاب '''«اخبار الطوال»''' که آن را ''دینوری'' تدوین کرده است. در سال 284 هجری قمری، '''«مقتل یعقوبی»''' نوشته شده و به سال 310 هجری قمری، '''«مقتل طبری»''' یا همان تاریخ طبری، تنظیم شده است. ''ابن اعثم'' کتاب '''«الفتوح»''' را در سال 314 هجری قمری، و سال 568 هجری قمری، '''«مقتل خوارزمی»''' به رشته تحریر درآمده است. | ||