confirmed، مدیران
۳۳٬۳۶۷
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره علق.jpg |جایگزین=سوره علق]] | <div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره علق.jpg |جایگزین=سوره علق]]</div> | ||
'''سوره عَلَق''' یا '''اِقرا''' اولین سورهای است که بر [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم)]] [[نزول قرآن|نازل]] شده است. نام سوره برگرفته از آیه دوم است که اشاره به خلقت انسان از علق(خون بسته)دارد. این سوره اولین سورهای است که بر [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر]] [[نازل]] شده و سیاق آیاتش چنان به هم ارتباط دارد که میتوان گفت تمام سوره یکباره نازل شده است. این سوره نظیر [[سوره سجده]]، [[سوره فصلت]]، [[سوره نجم]] دارای [[سجده]] واجب است و به [[عَزائِم قرآن]] مشهورند که به عقیده [[مذهب شیعه|شیعه]] در [[نماز]] نباید خوانده شود و خواندن آنها در حال [[حیض]] یا [[جنابت]] ممنوع است. | |||
</div> | |||
'''سوره عَلَق''' یا '''اِقرا''' اولین سورهای است که بر [[رسول الله( | |||
== علق == | == علق == | ||
خط ۴۰: | خط ۱۳: | ||
*«سوره علق»؛ به خاطر وجود این لفظ در آیۀ دوم سوره میباشد. | *«سوره علق»؛ به خاطر وجود این لفظ در آیۀ دوم سوره میباشد. | ||
*«سوره إقرا باسم ربک»؛ اولین آیۀ این سوره که در لسان [[پیامبر( | *«سوره إقرا باسم ربک»؛ اولین آیۀ این سوره که در لسان [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)]]<ref>تفسیر النسائی، ج2،ص518.</ref> و [[صحابه]]<ref>الدر المنثور فی التفسير بالماثور، ج 6، ص 368.</ref> در [[صدر اسلام]] استفاده میشد. | ||
*«سوره إقرا»؛ اولین کلمۀ این سوره میباشد، این اسم توسط برخی از مفسرین همانند، [[ابن جوزی]]<ref>زادالمسیر فی علمالتفسیر، ج4، ص 466.</ref>، [[آلوسی]]<ref>روح المعانی، ج15، ص 399.</ref> و [[ماتریدی]]<ref>تاویلات اهل سنت جلد 10، ص 575.</ref> و ... استفاده شده است. | *«سوره إقرا»؛ اولین کلمۀ این سوره میباشد، این اسم توسط برخی از مفسرین همانند، [[ابن جوزی]]<ref>زادالمسیر فی علمالتفسیر، ج4، ص 466.</ref>، [[آلوسی]]<ref>روح المعانی، ج15، ص 399.</ref> و [[ماتریدی]]<ref>تاویلات اهل سنت جلد 10، ص 575.</ref> و ... استفاده شده است. | ||
*«سوره قلم»؛ به خاطر وجود این لفظ در آیۀ چهارم این سوره میباشد، این اسم توسط برخی از مفسرین همانند [[ابنالنحاس]]<ref>اعرابالقرآن، ج5، ص 162.</ref>، ابنجوزی<ref>زادالمسیر فی علمالتفسیر، ج4 ،466.</ref> و رسعنی<ref>رموز الکنوز فی تفسیر الکتاب العزیز، ج 8، ص 680.</ref> و ... استفاده شده است. | *«سوره قلم»؛ به خاطر وجود این لفظ در آیۀ چهارم این سوره میباشد، این اسم توسط برخی از مفسرین همانند [[ابنالنحاس]]<ref>اعرابالقرآن، ج5، ص 162.</ref>، [[ابنجوزی]]<ref>زادالمسیر فی علمالتفسیر، ج4 ،466.</ref> و رسعنی<ref>رموز الکنوز فی تفسیر الکتاب العزیز، ج 8، ص 680.</ref> و ... استفاده شده است. | ||
'''نکته''': به جهت اشتباه نشدن این نام با نام [[سوره قلم]]، سوره قلم را با اسم (ن و القلم) متمایز میکنند. | '''نکته''': به جهت اشتباه نشدن این نام با نام [[سوره قلم]]، سوره قلم را با اسم (ن و القلم) متمایز میکنند. | ||
خط ۴۹: | خط ۲۲: | ||
# یادآوری [[توحيد|توحید]]؛ | # یادآوری [[توحيد|توحید]]؛ | ||
# پاس داشت مقام علم و قلم؛ | # پاس داشت مقام علم و قلم؛ | ||
# رابطۀ | # رابطۀ سرمایهداری و سرکشی<ref>تفسير قرآن مهر، ج 22، ص: 267.</ref>. | ||
== تعداد آیات و کلمات و حروف == | == تعداد آیات و کلمات و حروف == | ||
خط ۶۱: | خط ۳۴: | ||
== محتوا و موضوعات == | == محتوا و موضوعات == | ||
* سوره علق در آغاز به [[ | * سوره علق در آغاز به [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پيغمبر اكرم(صلی الله علیه و آله و سلم)]] دستور قرائت و تلاوت میدهد. | ||
* و سپس از آفرینش این انسان با عظمت، از یک قطعه خون بیارزش، سخن میگوید: | * و سپس از آفرینش این انسان با عظمت، از یک قطعه خون بیارزش، سخن میگوید: | ||
* و در مرحله بعد از تکامل انسان در پرتو لطف و کرم پروردگار، و آشنایی او به علم و دانش و قلم بحث میکند. | * و در مرحله بعد از تکامل انسان در پرتو لطف و کرم پروردگار، و آشنایی او به علم و دانش و قلم بحث میکند. | ||
خط ۶۷: | خط ۴۰: | ||
* و سرانجام اشاره به مجازات دردناک کسانی که مانع هدایت مردم و اعمال نیک اند میکند. | * و سرانجام اشاره به مجازات دردناک کسانی که مانع هدایت مردم و اعمال نیک اند میکند. | ||
* و سوره را با دستور [[سجده]] و تقرب به درگاه پروردگار پایان میدهد<ref>تفسیر نمونه، ج 27، ص 150.</ref>. | * و سوره را با دستور [[سجده]] و تقرب به درگاه پروردگار پایان میدهد<ref>تفسیر نمونه، ج 27، ص 150.</ref>. | ||
[[ | == فضائل، خواص و ثواب قرائت == | ||
[[ابیبنكعب|ابیبنکعب]] از پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) روایت کرده که فرمود: «کسی که سوره علق را قرائت کند مانند آن است که تمام سورههای مفصّله را قرائت کرده»<ref>ترجمه مجمعالبيان في تفسيرالقرآن، ج 27، ص 173.</ref>. | |||
محمدبنحسان از [[امام صادق( | [[محمدبنحسان]] از [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق(علیهالسلام)]] روایت نموده که: «هر کس در روز یا شبش اقراء باسم ربک را قرائت کند و آنگاه بمیرد در روز یا شب آن شهید مرده، و خدا او را شهید برانگیزاند و او را زنده کند مانند کسی که در راه خدا با [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|رسول اللَّه(صلی الله علیه و آله و سلم)]] شمشیر زده است»<ref>همان.</ref>. | ||
از پیامبر اسلام مروی است که «هر کسی این سوره را قرائت کند مانند آن است که سورههای مفصل را قرائت کرده است و در اجر همانند کسی است که در راه خدا شمشیر کشیده است و کسی که این سوره را در روی دریا بخواند خداوند او را غرق شدن نجات میدهد»<ref>البرهان في تفسير القرآن، ج 5، ص 695.</ref>. | از پیامبر اسلام مروی است که «هر کسی این سوره را قرائت کند مانند آن است که سورههای مفصل را قرائت کرده است و در اجر همانند کسی است که در راه خدا شمشیر کشیده است و کسی که این سوره را در روی دریا بخواند خداوند او را غرق شدن نجات میدهد»<ref>البرهان في تفسير القرآن، ج 5، ص 695.</ref>. | ||
از [[رسول خدا]] مروی است که «هر کس این سوره را بر در انبار بخواند خداوند متعال آن را از هر آفت و سرقتی برای صاحبش ایمن نگه میدارد»<ref>همان.</ref>. | از [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|رسول خدا]] مروی است که «هر کس این سوره را بر در انبار بخواند خداوند متعال آن را از هر آفت و سرقتی برای صاحبش ایمن نگه میدارد»<ref>همان.</ref>. | ||
از امام صادق( | از امام صادق(صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده است «هر کس موقع سفر این سوره را بخواند از سختی سفر در امان میماند و هر کس در روی دریا این سوره را بخواند از رنج سفر دریایی ایمن میماند»<ref>همان.</ref>. | ||
== محل و زمان نزول == | == محل و زمان نزول == | ||
سوره علق در [[مکه]] بر پیامبر( | سوره علق در [[مکه]] بر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است<ref>ترجمه تفسير مجمع البيان، ج 27، ص 173.</ref>. | ||
سوره علق جزو اولین سورههای نازله بر پیامبر( | سوره علق جزو اولین سورههای نازله بر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در سال اول [[بعثت]] میباشد<ref>تفسير احسن الحديث، ج 12، ص 284.</ref>. | ||
== فضای نزول == | == فضای نزول == | ||
حداقل پنج آیه ابتدایی سوره علق در آغازین روز بعثت پیامبر( | حداقل پنج آیه ابتدایی سوره علق در آغازین روز بعثت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است بنابراین نوعی آمادهسازی [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر]] برای دریافت و ابلاغ [[وحی]] و اشاره به مشکلات پیش روست. به همین خاطر آن حضرت را امر به خواندن با نام خدا میکند. زیرا که شروع و تداوم وحی با نام خدا و در پرتو علم الهی میسر است. شان نزولی هم که برای این سوره مطرح شده است همین مطلب را تایید میکند<ref>شان نزول این سوره در تفسیر نمونه، ج 27، ص 153 آمده است.</ref>. با توجه به نزول این سوره در آغاز بعثت و تنهایی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و آزار و اذیتهایی که قومش خواهند نمود آیات بعدی هم همان موقع یا چند روز بعد به تناسب آن فضا نازل شده است. | ||
== ارتباط با سوره قبلی == | == ارتباط با سوره قبلی == | ||
چون خداوند سبحان [[سوره تین]] را به اسم و نام خود پایان داد سوره علق را هم نیز به نام خود شروع فرمود<ref>ترجمه مجمعالبيان في تفسيرالقرآن، ج 27، ص 173.</ref>. | چون خداوند سبحان [[سوره تین]] را به اسم و نام خود پایان داد سوره علق را هم نیز به نام خود شروع فرمود<ref>ترجمه مجمعالبيان في تفسيرالقرآن، ج 27، ص 173.</ref>. | ||
همچنین چون سوره مبارکۀ تین را با بیان نعمتهای الهی به انسان پایان برده است، به اینکه او را به بهترین نظام و اعتدال خلق نموده حال آنکه او دوباره خود را به پائینترین درجه رسانید. ساختار سوره علق هم متضمن بیان خلق انسان از پستترین چیزها و ترقی آن به بالاترین درجات همانند علم به کتاب و تعلیم علوم و نیز طغیانش بر [[خداوند]] بزرگ است. پس این سوره را با ذکر اسماء حسنی شروع کرده است. همچنین چون در دو سوره سابق بیان منتهای الهی بر پیامبر( | همچنین چون سوره مبارکۀ تین را با بیان نعمتهای الهی به انسان پایان برده است، به اینکه او را به بهترین نظام و اعتدال خلق نموده حال آنکه او دوباره خود را به پائینترین درجه رسانید. ساختار سوره علق هم متضمن بیان خلق انسان از پستترین چیزها و ترقی آن به بالاترین درجات همانند علم به کتاب و تعلیم علوم و نیز طغیانش بر [[خداوند]] بزرگ است. پس این سوره را با ذکر اسماء حسنی شروع کرده است. همچنین چون در دو سوره سابق بیان منتهای الهی بر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) ذکر شده است این سوره نیز با بیان برترین منت الهی بر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) که همان [[رسالت]] و انزال وحی میباشد آغاز کرده است<ref>نفحاتالرحمن فی تفسیر القرآن، ج 6، ص 527.</ref>. | ||
== ویژگی == | == ویژگی == | ||
مشهور در میان مفسران این است که سوره علق نخستین سورهای است که بر پیامبر اسلام( | مشهور در میان مفسران این است که سوره علق نخستین سورهای است که بر پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) و آله نازل شده و محتوای آن نیز مؤید همین معنی است<ref>تفسير نمونه، ج 27، ص150.</ref>. | ||
سوره علق از سور مفصلات میباشد<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص313</ref> [[ابن قتیبه]] میگوید: ... مفصلات سورههای کوچکی هستند که بعد از سور مثانی آمدهاند.پ اینکه چرا این سورهها را مفصل نامیدهاند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسیار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ از یکدیگر جدا شدهاند<ref>جامع البيان | سوره علق از سور مفصلات میباشد<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص313</ref> [[ابن قتیبه]] میگوید: ... مفصلات سورههای کوچکی هستند که بعد از سور مثانی آمدهاند.پ اینکه چرا این سورهها را مفصل نامیدهاند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسیار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ از یکدیگر جدا شدهاند<ref>جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.</ref>. | ||
روایتی است که از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سورههای مئین را به جای انجیل و سورههای مثانی را به جای زبور به من داد و پروردگارم مرا با دادن سورههای مفصّل فزونی بخشید<ref>همان.</ref>. | روایتی است که از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سورههای مئین را به جای انجیل و سورههای مثانی را به جای زبور به من داد و پروردگارم مرا با دادن سورههای مفصّل فزونی بخشید<ref>همان.</ref>. | ||
خط ۱۰۴: | خط ۷۷: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | |||
[https://quran.inoor.ir/fa/surah/96/ برگرفته از سایت معرفی سوره علق - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir] | |||
[[رده:قرآن]] | [[رده:قرآن]] | ||
[[رده:سورههای قرآن]] | [[رده:سورههای قرآن]] | ||