افزودن پیوند

    ام‌البنین: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌وحدت
    بدون خلاصۀ ویرایش
    بدون خلاصۀ ویرایش
     
    (۲۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class="wikiInfo">[[پرونده:ام‌البنین.jpg |جایگزین=ام‌البنین|بندانگشتی|ام‌البنین]]
    {{جعبه اطلاعات شخصیت
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    | عنوان = ام‌البنین
    !نام
    | تصویر = ام‌البنین.jpg
    !ام‌البنین
    | نام = فاطمه بنت حِزام
    |-
    | نام‌های دیگر =
    |نام کامل
    | سال تولد = 5 ق
    |فاطمه بنت حِزام
    | تاریخ تولد =
    |-
    | محل تولد = [[کوفه]]
    |لقب
    | سال درگذشت = 64 ق
    |اُمّ‌الْبَنین
    | تاریخ درگذشت =
    |-
    | محل درگذشت =
    |زادگاه
    | استادان =
    |[[کوفه]]
    | شاگردان =
    |-
    | دین = [[اسلام]]
    |تاریخ ولادت
    | مذهب = [[شیعه]]
    |۵ قمری
    | آثار =
    |-
    | فعالیت‌ها =
    |[[دین]]
    | وبگاه =
    |[[اسلام]]
    }}
    |-
    '''حضرت ام‌البنین (س)''' مادر [[عباس بن علی|حضرت ابوالفضل العباس (ع)]]، عبدالله، جعفر و عثمان است که هر چهار فرزند او در واقعه [[کربلا]] به مقام شهادت رسیده‌اند. او که از چهره‌های درخشان در تاریخ اسلام است، به خانواده‌ای دلاور، جنگجو و شجاع تعلق داشت.
    |[[مذهب]]
    |[[شیعه]]
    |-
    |نام پدر
    |حزام بن خالد
    |-
    |نام مادر
    |ثمامه
    |-
    |محل تولد
    |کوفه
    |-
    |محل زندگی
    |[[مدینه]]
    |-
    |وفات
    |۱۳ جمادی‌الثانی ۶۴ق
    |-
    |آرامگاه
    |مدینه • [[قبرستان بقیع]]
    |-
    |}
    </div>


    '''حضرت ام‌البنین (س)''' مادر [[حضرت ابوالفضل العباس (ع)]]، عبدالله، جعفر و عثمان است که هر چهار فرزند او در واقعه [[کربلا]] به مقام شهادت رسیده‌اند. او که از چهره‌های درخشان در [[تاریخ اسلام]] است، به خانواده‌ای دلاور، جنگجو و شجاع تعلق داشت.
    ام‌البنین همسر [[علی بن ابی طالب|حضرت علی (ع)]] بعد از شهادت [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|حضرت فاطمه (س)]] است که نام اصلی ایشان فاطمه کلابیه بود. برپایه روایت‌ها ایشان بعد از گذشت مدتی از زندگی مشترک با امیرالمؤمنین(ع) از ایشان خواست تا به جای فاطمه او را ام‌البنین خطاب کند تا فرزندان حضرت زهرا (س) با ذکر نام اصلی او توسط پدرشان خاطرات مادرشان در ذهن آنها تداعی نشود و او موجبات آزردگی خاطر آنان را فراهم نسازد.


    ام‌البنین همسر [[حضرت علی (ع)]] بعد از شهادت [[حضرت فاطمه (س)]] است که نام اصلی ایشان فاطمه کلابیه بود. برپایه روایت‌ها ایشان بعد از گذشت مدتی از زندگی مشترک با [[امیرالمؤمنین(ع)]] از ایشان خواست تا به جای فاطمه او را ام‌البنین خطاب کند تا فرزندان حضرت زهرا (س) با ذکر نام اصلی او توسط پدرشان خاطرات مادرشان در ذهن آنها تداعی نشود و او موجبات آزردگی خاطر آنان را فراهم نسازد.
    ام‏‌البنین در طول زندگی مشترک با حضرت علی (ع) همواره تمام همت خویش را بکار می‌بست تا بتواند جای خالی حضرت فاطمه (س) را برای فرزندان داغدار ایشان پر کند؛ تا جایی‌که فرزندان فاطمه زهرا (س) با وجود این بانوی بزرگوار، فقدان مادر مهربان خود را کمتر احساس می‌کردند.


    ام‏‌البنین در طول زندگی مشترک با حضرت علی (ع) همواره تمام همت خویش را بکار می بست تا بتواند جای خالی حضرت فاطمه (س) را برای فرزندان داغدار ایشان پر کند؛ تا جایی‌که فرزندان فاطمه زهرا (س) با وجود این بانوی بزرگوار، فقدان مادر مهربان خود را کمتر احساس می‌کردند.
    ام‌البنین از جمله زنان شیردل و صبور [[صدر اسلام]] بود که به واسطه تحمل غم ناشی از شهادت همه فرزندان خود در تاریخ اسلام اسطوره بردباری و استقامت نامیده شد. او که روحیه‌ای شاعرانه نیز داشت، وقتی خبر شهادت چهار فرزندش در [[کربلا|واقعه کربلا]] را شنید در توصیف این غم جانکاه در مرثیه‌هایی چنین سرود:


    ام‌البنین از جمله زنان شیردل و صبور [[صدر اسلام]] بود که به واسطه تحمل غم ناشی از شهادت همه فرزندان خود  در [[تاریخ اسلام]] اسطوره بردباری و استقامت نامیده شد. او که روحیه‌ای شاعرانه نیز داشت، وقتی خبر شهادت چهار فرزندش در [[واقعه کربلا]] را شنید در توصیف این غم جانکاه در [[مرثیه]] هایی چنین سرود:
    «ای کسی که فرزند رشیدم عباس را دیدی که همانند پدرش بر دشمنان تاخت، فرزندان علی(ع) همه شیران بیشه شجاعتند. شنیده ‏ام بر سر عباس عمود آهنین زدند، در حالی که دست‏‌هایش را قطع کرده بودند؛ اگر دست در بدن پسرم بود، چه کسی می‌‏توانست نزد او آید و با او بجنگد؟»


    «ای کسی که فرزند رشیدم عباس را دیدی که همانند پدرش بر دشمنان تاخت، فرزندان علی(ع) همه شیران بیشه شجاعتند. شنیده ‏ام بر سر عباس عمود آهنین زدند، در حالی که دست‏ هایش را قطع کرده بودند؛ اگر دست در بدن پسرم بود، چه کسی می ‏توانست نزد او آید و با او بجنگد؟»
    == نام ونسب ام‌البنین ==


    =نام ونسب ام البنین=
    نام او فاطمه بود که بعدها پس از ازدواج با حضرت علی (ع) با کنیه‏ «امُّ البنین» (مادر پسران) مشهور شد. پدر و مادرش از خاندان بنی کلاب از اجداد بزرگ [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|حضرت محمد (ص)]] بودند و دارای خوبی‌ها و صفات خانوادگی مشترک بودند فاطمه دختری پاکدل وباتقوا بود.


    نام او فاطمه بود که بعدها پس از ازدواج با حضرت علی (ع) با کنیه‏ «امُّ البنین» (مادر پسران) مشهور شد. پدر و مادرش از [[خاندان بنی کلاب]] از اجداد بزرگ [[حضرت محمد (ص)]] بودند و دارای خوبی ها و صفات خانوادگی مشترک بودند فاطمه دختری پاکدل وباتقوا بود .
    فضایل اخلاقی، کمالات انسانی، نیروی ایمانی، ثبات و پایداری، شکیبایی و بردباری، بصیرت و دانایی، نطق و سخندانی او را به شایستگی، بانوی بانوان کرده بود. حزام بن خالد بن ربیعة بن وحید بن کعب بن عامر بن کلاب <ref> قمر بنی‌هاشم، عبدالرزاق المقرم، ص 9</ref> پدر ام‌البنین است او مردی شجاع و دلیر و راستگو بود که شجاعت از صفات ویژه اوست. وی از استوانه‏‌های شرافت در میان عرب به شمار می‏‌رفت و در بخشش، مهمان‌نوازی، دلاوری و رادمردی و منطق قوی مشهور بود.  


    فضایل اخلاقی، کمالات انسانی، نیروی ایمانی، ثبات و پایداری، شکیبایی و بردباری، بصیرت و دانایی، نطق و سخندانی او را به شایستگی، بانوی بانوان کرده بود. حزام بن خالد بن ربیعة بن وحید بن کعب بن عامر بن کلاب <ref> قمر بنی هاشم، عبدالرزاق المقرم، ص 9</ref> پدر ام البنین است او مردی شجاع و دلیر و راستگو بود که شجاعت از صفات ویژه اوست. وی از استوانه‏ هاى شرافت در میان عرب به شمار مى‏ رفت و در بخشش، مهمان نوازى، دلاورى و رادمردى و منطق قوی مشهور بود.  
    مادر بزرگوار ام‌البنین، ثمامه (یا لیلی) دختر سهیل بن عامر بن جعفر بن کلاب (از اجدادرسول خدا و  ) <ref>مقاتل الطالبین ص 22 وبطل العلقمی 1/92</ref> است که در تربیت فرزندان کوشا بوده و تاریخ از وی چهره درخشانی را به تصویر کشیده است. بینش عمیق، دوستی با [[اهل بیت]] و دوستی با فرزندان در کنار وظیفه مهم مادری و چونان معلمی‌ دلسوز آموختن باورهای اعتقادی و مسایل مربوط به همسرداری و آداب معاشرت با دیگران از جمله ویژگی‌های خاص این بانو است. در بسیاری از کتب تاریخی نام یازده تن از مادران وی ذکر شده است که همگی از خانواده‌های شریف و اصیل عرب بوده‌اند و به واقع مصداق بارز شجره طیبه <ref>قرآن کریم، سوره ابراهیم / 24</ref> می‌باشند شجره ای که اصل آن در زمین است و فرع آن در آسمان‌ها و حاصل و نتیجه این درخت پاک همانا عباس بن علی و عثمان و... بوده‌اند.  


    مادر بزرگوار ام البنین، ثمامه (یا لیلی) دختر سهیل بن عامر بن جعفر بن کلاب (از اجداد[[رسول خدا]] و[[امیرالمومنین]]) <ref>مقاتل الطالبین ص 22 وبطل العلقمی 1/92</ref> است که در تربیت فرزندان کوشا بوده و تاریخ از وی چهره درخشانی را به تصویر کشیده است. بینش عمیق، دوستی با [[اهل بیت]] و دوستی با فرزندان در کنار وظیفه مهم مادری و چونان معلمی دلسوز آموختن باورهای اعتقادی و مسایل مربوط به همسرداری و آداب معاشرت با دیگران از جمله ویژگی های خاص این بانو است. در بسیاری از کتب تاریخی نام یازده تن از مادران وی ذکر شده است که همگی از خانواده های شریف و اصیل عرب بوده اند و به واقع مصداق بارز شجره طیبه <ref>قرآن کریم، سوره ابراهیم / 24</ref> می باشند شجره ای که اصل آن در زمین است و فرع آن در آسمان ها و حاصل و نتیجه این درخت پاک همانا عباس بن علی و عثمان و... بوده اند.  
    خاندان این بانو از خاندان‌های ریشه‏ دار و جلیل‌القدر بود که به دلیری و دستگیری معروف بودند وهر یک در بزرگی و شرافت به گونه‌ای مشهور گشته‌اند و ما جهت اختصار به برخی از ویژگی‌های آنان می‌پردازیم. مورخان در مورد شرافت نسب ام‌البنین می‌نویسند: «تاریخ پدران و دایی‌های ام‌البنین را به ما می‌شناساند و ما دانستیم که آنان از سوارکاران شجاع عرب بوده و شرافت و آقایی (سیادت) آنها به حدی بوده است که حتی پادشاهان نیز به آن اذعان داشته‌اند.» <ref>عبدالرزاق المقرم، قمر بنی‌هاشم، ص10</ref> در مورد نَسب مادری [[حضرت عباس|ابوالفضل العباس (ع)]] در کتب تاریخی مطالب زیادی هست، شاید بتوان با یک جمله تصویری از خاندان «ام‌البنین» ترسیم کرد و آن اینکه پدران و مادران و خاندان ام‌البنین در شجاعت، کرم، اخلاق، هنر و وجاهت اجتماعی و بزرگواری پس از [[قریش]] سرآمد قبایل گوناگون عرب بوده‌اند.


    خاندان این بانو از خاندان‌هاى ریشه‏ دار و جلیل القدر بود که به دلیرى و دستگیرى معروف بودند وهر یک در بزرگی و شرافت به گونه ای مشهور گشته اند و ما جهت اختصار به برخی از ویژگی های آنان می پردازیم. مورخان در مورد شرافت نسب ام البنین می نویسند: «تاریخ پدران و دایی های ام البنین را به ما می شناساند و ما دانستیم که آنان از سوارکاران شجاع عرب بوده و شرافت و آقایی (سیادت) آنها به حدی بوده است که حتی پادشاهان نیز به آن اذعان داشته اند.» <ref>عبدالرزاق المقرم، قمر بنی هاشم، ص10</ref> در مورد نَسب مادری [[ابوالفضل العباس (ع)]] در کتب تاریخی مطالب زیادی هست، شاید بتوان با یک جمله تصویری از خاندان «ام البنین» ترسیم کرد و آن اینکه پدران و مادران و خاندان ام البنین در شجاعت، کرم، اخلاق، هنر و وجاهت اجتماعی و بزرگواری پس از [[قریش]] سرآمد قبایل گوناگون عرب بوده اند.
    == تصمیم‌گیری حضرت علی (ع) به ازدواج ==


    =تصمیم گیری حضرت علی (ع) به ازدواج=
    ده سال پس از رحلت حضرت رسول(ص) و حضرت فاطمه (س)، بنابر وصیت خود حضرت فاطمه وقتی علی (ع) به فکر گرفتن همسر دیگری بود، عاشورا در برابر دیدگانش بود.


    ده سال پس از رحلت حضرت رسول(ص) و حضرت فاطمه (س)، بنابر وصیت خود حضرت فاطمه  وقتی علی (ع) به فکر گرفتن همسر دیگری بود، عاشورا در برابر دیدگانش بود.
    [[عقیل]] یکی از کسانی بود که نظر و گفته اش در علم انساب حجت بود ودر [[مسجد]] حضرت رسول (ص) برای وی حصیری می‌گذاردند که برآن نماز می‌کرد و قبائل عرب برای شناخت وآگاهی از [[علم انساب]] به دورش جمع می‌شدند و او درپاسخ مراجعات بسیار سریع الانتقال بود. <ref>نکت الهمیال ص 200 وکتاب سردار کربلا یا ترجمه العباس از سید عبدالرزاق موسوی المقرم ص 34</ref>


    [[عقیل]] یکی از کسانی بود که نظر و گفته اش در علم انساب حجت بود ودر [[مسجد]] حضرت رسول (ص) برای وی حصیری میگذاردند که برآن نماز میکرد و قبائل عرب برای شناخت وآگاهی از [[علم انساب]] به دورش جمع می شدند و او درپاسخ مراجعات بسیار سریع الانتقال بود. <ref>نکت الهمیال ص 200 وکتاب سردار کربلا یا ترجمه العباس از سید عبدالرزاق موسوی المقرم ص 34</ref>  
    از این روست که علی بن ابیطالب (ع) آنگاه که قصد ازدواج دارد به برادر خویش [[عقیل بن ابی‌طالب]] که در علم انساب معروف بود و ذهن و سینه اش گنجینه‌ای از اسرار خاندان گوناگون عرب بوده می‌فرماید: «زنی را برای من اختیار کن که از نسل دلیرمردان عرب باشد تا با او ازدواج کنم و او برایم پسری شجاع و سوارکار به دنیا آورد.» <ref> قمر بنی‌هاشم، مقرم، ص 15</ref> عقیل بانو ام‌البنین از خاندان بنی کلاب را که در شجاعت بی‏ مانند بود، برای حضرت انتخاب کرد. و در پاسخ برادر گفت: «با ام‌البنین کلابیه ازدواج کن زیرا در عرب شجاعتر از پدران و خاندان وی نیست.» <ref>عمدة الطالب وسرالسلسلة وسردارکربلا ص 34</ref> عقیل همچنین از دیگر خصوصیات بارز خاندان بنی کلاب می‌گوید و امام این انتخاب را پسندید و عقیل را به خواستگاری نزد پدر ام‌البنین فرستاد.


    از این روست که [[علی بن ابیطالب (ع)]] آنگاه که قصد ازدواج دارد به برادر خویش [[عقیل بن ابی طالب]] که در علم انساب معروف بود و ذهن و سینه اش گنجینه ای از اسرار خاندان گوناگون عرب بوده می فرماید: «زنی را برای من اختیار کن که از نسل دلیرمردان عرب باشد تا با او ازدواج کنم و او برایم پسری شجاع و سوارکار به دنیا آورد.» <ref> قمر بنی هاشم، مقرم، ص 15</ref> عقیل  بانو ام البنین از خاندان بنی کلاب را که در شجاعت بى‏ مانند بود، براى حضرت انتخاب کرد. و در پاسخ برادر گفت: «با ام البنین کلابیه ازدواج کن زیرا در عرب شجاعتر از پدران و خاندان وی نیست.» <ref>عمدة الطالب وسرالسلسلة وسردارکربلا ص 34</ref> عقیل همچنین از دیگر خصوصیات بارز خاندان بنی کلاب می گوید و امام این انتخاب را پسندید و عقیل را به خواستگارى نزد پدر ام‌البنین فرستاد.
    == ورود ام‌البنین به خانه علی ==


    =ورود ام البنین به خانه علی=
    فاطمه کلابیه سراسر نجابت و پاکی و خلوص بود. هنگامی‌که می‌خواست پابه خانه علی بگذارد گفت تا دختر بزرگ فاطمه (س) اجازه نفرمایند وارد خانه نمی‌شوم این نهایت ادب او را به خاندان امامت می‌رساند روز اولی که ام‌البنین (ع) پا در خانه علی (ع) گذاشت، حسن و حسین (ع) مریض بوده و در بستر افتاده بودند. عروس تازه ابوطالب، به محض آن‏که وارد خانه شد، خود را به بالین آن دو عزیز عالم وجود رسانید و هم‏چون مادری مهربان به دلجویی و پرستاری آنان پرداخت. وهمواره می‌گفت من کنیز فرزندان فاطمه هستم. <ref> زندگانی حضرت ابوالفضل العباس (‌علیه‌السلام) ص 21 وکتاب چهره درخشان قمربنی‌هاشم ص 59</ref>


    فاطمه کلابیه سراسر نجابت و پاکی و خلوص بود. هنگامی که می خواست پابه خانه علی بگذارد گفت تا دختر بزرگ فاطمه (س) اجازه نفرمایند وارد خانه نمی شوم این نهایت ادب او را به خاندان امامت می رساند روز اولی که ام البنین (ع) پا در خانه علی (ع) گذاشت، [[حسن]] و [[حسین]] (ع) مریض بوده و در بستر افتاده بودند. عروس تازه ابوطالب، به محض آن‏که وارد خانه شد، خود را به بالین آن دو عزیز عالم وجود رسانید و هم‏چون مادری مهربان به دلجویی و پرستاری آنان پرداخت. وهمواره می گفت من کنیز فرزندان فاطمه هستم. <ref> زندگانی حضرت ابوالفضل العباس (علیه السلام) ص 21 وکتاب چهره درخشان قمربنی هاشم ص 59</ref>
    == ثمره ازدواج ام‌البنین با حضرت علی (ع) ==


    =ثمره ازدواج ام البنین با حضرت علی (ع)=
    ثمره ازدواج حضرت علی با او چهار پسر رشید بود به نام‌های: عبّاس، عبدالله، جعفر و عثمان، که به دلیل داشتن همین پسران، او را ام‏ البنین، یعنی مادر پسران می‏خواندند. فرزندان ام‌البنین همگی در کربلا به شهادت رسیدند و نسل ایشان از طریق عُبیداللّه‏ فرزند حضرت ابوالفضل علیه‏‍االسلام ادامه یافت.
     
    ثمره ازدواج حضرت علی با او چهار پسر رشید بود به نام های: عبّاس، عبدالله، جعفر و عثمان، که به دلیل داشتن همین پسران، او را ام‏ البنین، یعنی مادر پسران می‏خواندند. فرزندان ام البنین همگی در کربلا به شهادت رسیدند و نسل ایشان از طریق عُبیداللّه‏ فرزند حضرت ابوالفضل علیه‏ لسلام ادامه یافت.
       
       
    ==میلاد فرزند شجاعت==
    === میلاد فرزند شجاعت ===


    نخستین فرزند پاک بانو ام ‏البنین، علمدار کربلا [[ابوالفضل العباس (ع)]] بود؛ برخى از محققان برآنند که حضرت ابوالفضل العباس (ع) در روز چهارم ماه شعبان سال 26 هجرى دیده به جهان گشود. هنگامى‌که مژده ولادت عباس به امیرالمؤمنین (ع) داده شد، به خانه شتافت او را در برگرفت، باران بوسه بر او فرو ریخت و مراسم شرعى تولد را درباره او اجرا کرد. در روز هفتم تولّدش طبق رسم و سنّت اسلامی گوسفندی را به عنوانِ عقیقه ذبح کردند و گوشت آن را به فقرا [[صدقه]] دادند امیرالمؤمنین (ع) از پس پرده‏ هاى غیب، جنگاورى و دلیرى فرزند را در عرصه‏ هاى پیکار دریافته بود و مى ‏دانست که او یکى از قهرمانان [[اسلام]] خواهد بود.
    نخستین فرزند پاک بانو ام‌البنین، علمدار کربلا [[حضرت عباس|ابوالفضل العباس (ع)]] بود؛ برخی از محققان برآنند که حضرت ابوالفضل العباس (ع) در روز چهارم ماه شعبان سال 26 هجری دیده به جهان گشود. هنگامی‌که مژده ولادت عباس به امیرالمؤمنین (ع) داده شد، به خانه شتافت او را در برگرفت، باران بوسه بر او فرو ریخت و مراسم شرعی تولد را درباره او اجرا کرد. در روز هفتم تولّدش طبق رسم و سنّت اسلامی گوسفندی را به عنوانِ عقیقه ذبح کردند و گوشت آن را به فقرا [[صدقه]] دادند امیرالمؤمنین (ع) از پس پرده‏‌های غیب، جنگاوری و دلیری فرزند را در عرصه‏‌های پیکار دریافته بود و می‌‏دانست که او یکی از قهرمانان [[اسلام]] خواهد بود.


    لذا او را <big>عباس (دژم: شیر‌بیشه)</big> نامید؛ زیرا در برابر کژیها و باطل، ترش‌ رو و پر آژنگ بود و در مقابل نیکى، خندان و چهره گشوده. روزی ام البنین وارد اتاق شد. علی (ع) را دید که عباس خردسال را روی پاهایش نشانده، آستین‌های کودک را بالا زده و بازوانش را می بوسد و به شدت می گیرید. ام البنین حیران و نگران علت را پرسید. علی (ع) با اندوه پاسخ داد: به این دو دست نگاه میکردم و آنچه بر سرشان می آید، به یاد می آوردم. تعجب ام البنین به ترس تبدیل شد: مگر چه بر سر دستان پسرم خواهد آمد؟ و پاسخ شنید که از بازو قطع خواهند شد. پرسید: چرا یاعلى؟ و آنگاه شرح کربلا را شنید و اینکه دستان فرزندش در راه پسر ریحانه رسول، قطع خواهند شد. گریه امانش نمی داد، اما شکر خدا را میگفت که پسرش فدای سبط گرامی رسول (ص) میشود. علی (ع) مادر عباس را به منزلتی که فرزندش نزد خدا داشت، بشارت داد و گفت که خداوند در عوض دو دست، دو بال به او می بخشد تا با ملائکه در بهشت پرواز کند. <ref>باقر شریف‌قرشى، زندگانی حضرت ابوالفضل‌العباس</ref>
    لذا او را <big>عباس (دژم: شیر‌بیشه)</big> نامید؛ زیرا در برابر کژی‌ها و باطل، ترش‌ رو و پر آژنگ بود و در مقابل نیکی، خندان و چهره گشوده. روزی ام‌البنین وارد اتاق شد. علی (ع) را دید که عباس خردسال را روی پاهایش نشانده، آستین‌های کودک را بالا زده و بازوانش را می‌بوسد و به شدت می‌گیرید. ام‌البنین حیران و نگران علت را پرسید. علی (ع) با اندوه پاسخ داد: به این دو دست نگاه می‌کردم و آنچه بر سرشان می‌آید، به یاد می‌آوردم. تعجب ام‌البنین به ترس تبدیل شد: مگر چه بر سر دستان پسرم خواهد آمد؟ و پاسخ شنید که از بازو قطع خواهند شد. پرسید: چرا یاعلی؟ و آنگاه شرح کربلا را شنید و اینکه دستان فرزندش در راه پسر ریحانه رسول، قطع خواهند شد. گریه امانش نمی‌داد، اما شکر خدا را می‌گفت که پسرش فدای سبط گرامی رسول (ص) می‌شود. علی (ع) مادر عباس را به منزلتی که فرزندش نزد خدا داشت، بشارت داد و گفت که خداوند در عوض دو دست، دو بال به او می‌بخشد تا با ملائکه در بهشت پرواز کند. <ref>باقر شریف‌قرشی، زندگانی حضرت ابوالفضل‌العباس</ref>


    =سخنان بزرگان در بیان فضایل ام ‏البنین (ع)=
    == سخنان بزرگان در بیان فضایل ام‌البنین (ع) ==


    عالم جلیل‏ القدر، [[زین ‏الدین عاملی]]، [[شهید ثانی]] درباره حضرت ام‏البنین (ع) می‏گوید: «ام ‏البنین از بانوان با معرفت و پر فضیلت بود. نسبت به خاندان نبوت، محبت و دلبستگی خالص و شدید داشت و خود را وقف خدمت به آن‏ها کرده بود. خاندان نبوت نیز برای او جایگاه والایی قائل بودند و به او احترام ویژه می‏گذاشتد»
    عالم جلیل‏ القدر، زین‌الدین عاملی، [[شهید ثانی]] درباره حضرت ام‌‏البنین (ع) می‏‌گوید: «ام ‏البنین از بانوان با معرفت و پر فضیلت بود. نسبت به خاندان نبوت، محبت و دلبستگی خالص و شدید داشت و خود را وقف خدمت به آن‏ها کرده بود. خاندان نبوت نیز برای او جایگاه والایی قائل بودند و به او احترام ویژه می‏‌گذاشتد»


    علی محمد علی دُخَیل، نویسنده معاصر عرب در وصف این بانوی بزرگوار می‏ نویسد: «عظمت این زن (ام البنین) در آن‏جا آشکار می‏شود که وقتی خبر شهادت فرزندانش را به او می‏دهند به آن توجه نمی‏‌کند، بلکه از سلامت حضرت امام حسین (ع) می‏پرسد؛ گویی [[امام حسین (ع)]] فرزندِ اوست نه آنان» <ref>العباس علیه السلام، ص 18</ref>
    علی محمد علی دُخَیل، نویسنده معاصر عرب در وصف این بانوی بزرگوار می‏‌نویسد: «عظمت این زن (ام‌البنین) در آن‏جا آشکار می‏‌شود که وقتی خبر شهادت فرزندانش را به او می‌‏دهند به آن توجه نمی‏‌کند، بلکه از سلامت حضرت امام حسین (ع) می‏‌پرسد؛ گویی امام حسین (ع) فرزندِ اوست نه آنان» <ref>العباس ‌علیه‌السلام، ص 18</ref>


    مقرم مى گوید ام البنین (ع) از بانوان با فضیلت به شمار مى رفت . وى حق اهل بیت را خوب مى شناخت و در محبت و دوستى با آنان خالص بود و متقابلا خود در میان آنان جایگاه بلند و مقام ارجمندى داشت. <ref>العباس علیه السلام، ص 72</ref>
    مقرم می‌گوید ام‌البنین (ع) از بانوان با فضیلت به شمار می‌رفت. وی حق اهل بیت را خوب می‌شناخت و در محبت و دوستی با آنان خالص بود و متقابلا خود در میان آنان جایگاه بلند و مقام ارجمندی داشت. <ref>العباس ‌علیه‌السلام، ص 72</ref>


    =وفات ام البنین=
    == وفات ام‌البنین ==


    ام البنین در ۱۳ جمادی الثانی سال ۶۴ یا ۷۰ق فوت میکند <ref> ام‌البنین، سید مهدی السیوج، ص۴۱</ref> وی در [[قبرستان بقیع]] کنار [[صفیه]] و عاتکه عمه های [[محمد بن عبدالله]] مدفون است. <ref>زندگانی قمر بنی هاشم باب الحوائج، نویسنده عبدالحسین مؤمنی، ناشر بدرقه جاویدان، سال چاپ 1387، صفحه 137</ref>  
    ام‌البنین در ۱۳ جمادی الثانی سال ۶۴ یا ۷۰ق فوت می‌کند <ref> ام‌البنین، سید مهدی السیوج، ص۴۱</ref> وی در [[قبرستان بقیع]] کنار [[صفیه]] و عاتکه عمه‌های پیامبر ص مدفون است. <ref>زندگانی قمر بنی‌هاشم باب الحوائج، نویسنده عبدالحسین مؤمنی، ناشر بدرقه جاویدان، سال چاپ 1387، صفحه 137</ref>  


    =پانویس=
    == پانویس ==
    {{پانویس|2}}
    {{پانویس}}


    [[رده:صحابه محبوب شیعه]]
    [[رده:شخصیت‌ها]]
    [[رده:همسران امام علی]]
    [[رده:شخصیت‌های تاریخی]]
    [[رده:زنان نمونه قرن اول]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۴۷

    ام‌البنین
    ام‌البنین.jpg
    نام کاملفاطمه بنت حِزام
    اطلاعات شخصی
    سال تولد5 ق، ۵ ش‌، ۶۲۶ م
    محل تولدکوفه
    سال درگذشت64 ق، ۶۳ ش‌، ۶۸۴ م
    دیناسلام، شیعه

    حضرت ام‌البنین (س) مادر حضرت ابوالفضل العباس (ع)، عبدالله، جعفر و عثمان است که هر چهار فرزند او در واقعه کربلا به مقام شهادت رسیده‌اند. او که از چهره‌های درخشان در تاریخ اسلام است، به خانواده‌ای دلاور، جنگجو و شجاع تعلق داشت.

    ام‌البنین همسر حضرت علی (ع) بعد از شهادت حضرت فاطمه (س) است که نام اصلی ایشان فاطمه کلابیه بود. برپایه روایت‌ها ایشان بعد از گذشت مدتی از زندگی مشترک با امیرالمؤمنین(ع) از ایشان خواست تا به جای فاطمه او را ام‌البنین خطاب کند تا فرزندان حضرت زهرا (س) با ذکر نام اصلی او توسط پدرشان خاطرات مادرشان در ذهن آنها تداعی نشود و او موجبات آزردگی خاطر آنان را فراهم نسازد.

    ام‏‌البنین در طول زندگی مشترک با حضرت علی (ع) همواره تمام همت خویش را بکار می‌بست تا بتواند جای خالی حضرت فاطمه (س) را برای فرزندان داغدار ایشان پر کند؛ تا جایی‌که فرزندان فاطمه زهرا (س) با وجود این بانوی بزرگوار، فقدان مادر مهربان خود را کمتر احساس می‌کردند.

    ام‌البنین از جمله زنان شیردل و صبور صدر اسلام بود که به واسطه تحمل غم ناشی از شهادت همه فرزندان خود در تاریخ اسلام اسطوره بردباری و استقامت نامیده شد. او که روحیه‌ای شاعرانه نیز داشت، وقتی خبر شهادت چهار فرزندش در واقعه کربلا را شنید در توصیف این غم جانکاه در مرثیه‌هایی چنین سرود:

    «ای کسی که فرزند رشیدم عباس را دیدی که همانند پدرش بر دشمنان تاخت، فرزندان علی(ع) همه شیران بیشه شجاعتند. شنیده ‏ام بر سر عباس عمود آهنین زدند، در حالی که دست‏‌هایش را قطع کرده بودند؛ اگر دست در بدن پسرم بود، چه کسی می‌‏توانست نزد او آید و با او بجنگد؟»

    نام ونسب ام‌البنین

    نام او فاطمه بود که بعدها پس از ازدواج با حضرت علی (ع) با کنیه‏ «امُّ البنین» (مادر پسران) مشهور شد. پدر و مادرش از خاندان بنی کلاب از اجداد بزرگ حضرت محمد (ص) بودند و دارای خوبی‌ها و صفات خانوادگی مشترک بودند فاطمه دختری پاکدل وباتقوا بود.

    فضایل اخلاقی، کمالات انسانی، نیروی ایمانی، ثبات و پایداری، شکیبایی و بردباری، بصیرت و دانایی، نطق و سخندانی او را به شایستگی، بانوی بانوان کرده بود. حزام بن خالد بن ربیعة بن وحید بن کعب بن عامر بن کلاب [۱] پدر ام‌البنین است او مردی شجاع و دلیر و راستگو بود که شجاعت از صفات ویژه اوست. وی از استوانه‏‌های شرافت در میان عرب به شمار می‏‌رفت و در بخشش، مهمان‌نوازی، دلاوری و رادمردی و منطق قوی مشهور بود.

    مادر بزرگوار ام‌البنین، ثمامه (یا لیلی) دختر سهیل بن عامر بن جعفر بن کلاب (از اجدادرسول خدا و ) [۲] است که در تربیت فرزندان کوشا بوده و تاریخ از وی چهره درخشانی را به تصویر کشیده است. بینش عمیق، دوستی با اهل بیت و دوستی با فرزندان در کنار وظیفه مهم مادری و چونان معلمی‌ دلسوز آموختن باورهای اعتقادی و مسایل مربوط به همسرداری و آداب معاشرت با دیگران از جمله ویژگی‌های خاص این بانو است. در بسیاری از کتب تاریخی نام یازده تن از مادران وی ذکر شده است که همگی از خانواده‌های شریف و اصیل عرب بوده‌اند و به واقع مصداق بارز شجره طیبه [۳] می‌باشند شجره ای که اصل آن در زمین است و فرع آن در آسمان‌ها و حاصل و نتیجه این درخت پاک همانا عباس بن علی و عثمان و... بوده‌اند.

    خاندان این بانو از خاندان‌های ریشه‏ دار و جلیل‌القدر بود که به دلیری و دستگیری معروف بودند وهر یک در بزرگی و شرافت به گونه‌ای مشهور گشته‌اند و ما جهت اختصار به برخی از ویژگی‌های آنان می‌پردازیم. مورخان در مورد شرافت نسب ام‌البنین می‌نویسند: «تاریخ پدران و دایی‌های ام‌البنین را به ما می‌شناساند و ما دانستیم که آنان از سوارکاران شجاع عرب بوده و شرافت و آقایی (سیادت) آنها به حدی بوده است که حتی پادشاهان نیز به آن اذعان داشته‌اند.» [۴] در مورد نَسب مادری ابوالفضل العباس (ع) در کتب تاریخی مطالب زیادی هست، شاید بتوان با یک جمله تصویری از خاندان «ام‌البنین» ترسیم کرد و آن اینکه پدران و مادران و خاندان ام‌البنین در شجاعت، کرم، اخلاق، هنر و وجاهت اجتماعی و بزرگواری پس از قریش سرآمد قبایل گوناگون عرب بوده‌اند.

    تصمیم‌گیری حضرت علی (ع) به ازدواج

    ده سال پس از رحلت حضرت رسول(ص) و حضرت فاطمه (س)، بنابر وصیت خود حضرت فاطمه وقتی علی (ع) به فکر گرفتن همسر دیگری بود، عاشورا در برابر دیدگانش بود.

    عقیل یکی از کسانی بود که نظر و گفته اش در علم انساب حجت بود ودر مسجد حضرت رسول (ص) برای وی حصیری می‌گذاردند که برآن نماز می‌کرد و قبائل عرب برای شناخت وآگاهی از علم انساب به دورش جمع می‌شدند و او درپاسخ مراجعات بسیار سریع الانتقال بود. [۵]

    از این روست که علی بن ابیطالب (ع) آنگاه که قصد ازدواج دارد به برادر خویش عقیل بن ابی‌طالب که در علم انساب معروف بود و ذهن و سینه اش گنجینه‌ای از اسرار خاندان گوناگون عرب بوده می‌فرماید: «زنی را برای من اختیار کن که از نسل دلیرمردان عرب باشد تا با او ازدواج کنم و او برایم پسری شجاع و سوارکار به دنیا آورد.» [۶] عقیل بانو ام‌البنین از خاندان بنی کلاب را که در شجاعت بی‏ مانند بود، برای حضرت انتخاب کرد. و در پاسخ برادر گفت: «با ام‌البنین کلابیه ازدواج کن زیرا در عرب شجاعتر از پدران و خاندان وی نیست.» [۷] عقیل همچنین از دیگر خصوصیات بارز خاندان بنی کلاب می‌گوید و امام این انتخاب را پسندید و عقیل را به خواستگاری نزد پدر ام‌البنین فرستاد.

    ورود ام‌البنین به خانه علی

    فاطمه کلابیه سراسر نجابت و پاکی و خلوص بود. هنگامی‌که می‌خواست پابه خانه علی بگذارد گفت تا دختر بزرگ فاطمه (س) اجازه نفرمایند وارد خانه نمی‌شوم این نهایت ادب او را به خاندان امامت می‌رساند روز اولی که ام‌البنین (ع) پا در خانه علی (ع) گذاشت، حسن و حسین (ع) مریض بوده و در بستر افتاده بودند. عروس تازه ابوطالب، به محض آن‏که وارد خانه شد، خود را به بالین آن دو عزیز عالم وجود رسانید و هم‏چون مادری مهربان به دلجویی و پرستاری آنان پرداخت. وهمواره می‌گفت من کنیز فرزندان فاطمه هستم. [۸]

    ثمره ازدواج ام‌البنین با حضرت علی (ع)

    ثمره ازدواج حضرت علی با او چهار پسر رشید بود به نام‌های: عبّاس، عبدالله، جعفر و عثمان، که به دلیل داشتن همین پسران، او را ام‏ البنین، یعنی مادر پسران می‏خواندند. فرزندان ام‌البنین همگی در کربلا به شهادت رسیدند و نسل ایشان از طریق عُبیداللّه‏ فرزند حضرت ابوالفضل علیه‏‍االسلام ادامه یافت.

    میلاد فرزند شجاعت

    نخستین فرزند پاک بانو ام‌البنین، علمدار کربلا ابوالفضل العباس (ع) بود؛ برخی از محققان برآنند که حضرت ابوالفضل العباس (ع) در روز چهارم ماه شعبان سال 26 هجری دیده به جهان گشود. هنگامی‌که مژده ولادت عباس به امیرالمؤمنین (ع) داده شد، به خانه شتافت او را در برگرفت، باران بوسه بر او فرو ریخت و مراسم شرعی تولد را درباره او اجرا کرد. در روز هفتم تولّدش طبق رسم و سنّت اسلامی گوسفندی را به عنوانِ عقیقه ذبح کردند و گوشت آن را به فقرا صدقه دادند امیرالمؤمنین (ع) از پس پرده‏‌های غیب، جنگاوری و دلیری فرزند را در عرصه‏‌های پیکار دریافته بود و می‌‏دانست که او یکی از قهرمانان اسلام خواهد بود.

    لذا او را عباس (دژم: شیر‌بیشه) نامید؛ زیرا در برابر کژی‌ها و باطل، ترش‌ رو و پر آژنگ بود و در مقابل نیکی، خندان و چهره گشوده. روزی ام‌البنین وارد اتاق شد. علی (ع) را دید که عباس خردسال را روی پاهایش نشانده، آستین‌های کودک را بالا زده و بازوانش را می‌بوسد و به شدت می‌گیرید. ام‌البنین حیران و نگران علت را پرسید. علی (ع) با اندوه پاسخ داد: به این دو دست نگاه می‌کردم و آنچه بر سرشان می‌آید، به یاد می‌آوردم. تعجب ام‌البنین به ترس تبدیل شد: مگر چه بر سر دستان پسرم خواهد آمد؟ و پاسخ شنید که از بازو قطع خواهند شد. پرسید: چرا یاعلی؟ و آنگاه شرح کربلا را شنید و اینکه دستان فرزندش در راه پسر ریحانه رسول، قطع خواهند شد. گریه امانش نمی‌داد، اما شکر خدا را می‌گفت که پسرش فدای سبط گرامی رسول (ص) می‌شود. علی (ع) مادر عباس را به منزلتی که فرزندش نزد خدا داشت، بشارت داد و گفت که خداوند در عوض دو دست، دو بال به او می‌بخشد تا با ملائکه در بهشت پرواز کند. [۹]

    سخنان بزرگان در بیان فضایل ام‌البنین (ع)

    عالم جلیل‏ القدر، زین‌الدین عاملی، شهید ثانی درباره حضرت ام‌‏البنین (ع) می‏‌گوید: «ام ‏البنین از بانوان با معرفت و پر فضیلت بود. نسبت به خاندان نبوت، محبت و دلبستگی خالص و شدید داشت و خود را وقف خدمت به آن‏ها کرده بود. خاندان نبوت نیز برای او جایگاه والایی قائل بودند و به او احترام ویژه می‏‌گذاشتد»

    علی محمد علی دُخَیل، نویسنده معاصر عرب در وصف این بانوی بزرگوار می‏‌نویسد: «عظمت این زن (ام‌البنین) در آن‏جا آشکار می‏‌شود که وقتی خبر شهادت فرزندانش را به او می‌‏دهند به آن توجه نمی‏‌کند، بلکه از سلامت حضرت امام حسین (ع) می‏‌پرسد؛ گویی امام حسین (ع) فرزندِ اوست نه آنان» [۱۰]

    مقرم می‌گوید ام‌البنین (ع) از بانوان با فضیلت به شمار می‌رفت. وی حق اهل بیت را خوب می‌شناخت و در محبت و دوستی با آنان خالص بود و متقابلا خود در میان آنان جایگاه بلند و مقام ارجمندی داشت. [۱۱]

    وفات ام‌البنین

    ام‌البنین در ۱۳ جمادی الثانی سال ۶۴ یا ۷۰ق فوت می‌کند [۱۲] وی در قبرستان بقیع کنار صفیه و عاتکه عمه‌های پیامبر ص مدفون است. [۱۳]

    پانویس

    1. ↑ قمر بنی‌هاشم، عبدالرزاق المقرم، ص 9
    2. ↑ مقاتل الطالبین ص 22 وبطل العلقمی 1/92
    3. ↑ قرآن کریم، سوره ابراهیم / 24
    4. ↑ عبدالرزاق المقرم، قمر بنی‌هاشم، ص10
    5. ↑ نکت الهمیال ص 200 وکتاب سردار کربلا یا ترجمه العباس از سید عبدالرزاق موسوی المقرم ص 34
    6. ↑ قمر بنی‌هاشم، مقرم، ص 15
    7. ↑ عمدة الطالب وسرالسلسلة وسردارکربلا ص 34
    8. ↑ زندگانی حضرت ابوالفضل العباس (‌علیه‌السلام) ص 21 وکتاب چهره درخشان قمربنی‌هاشم ص 59
    9. ↑ باقر شریف‌قرشی، زندگانی حضرت ابوالفضل‌العباس
    10. ↑ العباس ‌علیه‌السلام، ص 18
    11. ↑ العباس ‌علیه‌السلام، ص 72
    12. ↑ ام‌البنین، سید مهدی السیوج، ص۴۱
    13. ↑ زندگانی قمر بنی‌هاشم باب الحوائج، نویسنده عبدالحسین مؤمنی، ناشر بدرقه جاویدان، سال چاپ 1387، صفحه 137
    برگرفته از «https://fa.wikivahdat.com/w/index.php?title=ام‌البنین&oldid=175532»