خطیب شربینی

یکی از مهمترین آثارش

نام	شمس الدین محمد بن أحمد الخطیب الشربینی الشافعی القاهری
نام‎های دیگر	خطیب الشربینی
درگذشت	977ق

خطیب الشربینی، شمس الدین محمد بن أحمد الخطیب الشربینی الشافعی القاهری فقیه، مفسر، متکلم، النحوی، در شربین استان الدقهلیة بدنیا آمد و به آن منتسب است سپس به قاهره نقل مکان کرده و تا زمان وفات در آنجا اقامت گزید.

اساتید

او از مشایخ فراوانی بهره برد ودر علوم اسلامی چنان متبحر شد که در حیات اساتیدش اجازه فتوا و تدریس گرفت که مهمترین آنان عبارتند از:

أحمد البرلسی ملقب به الشیخ عمیرة.

نور الدین المحلی.

ناصرالدین اللقانی.

جمال‌الدین السنانی.

نور الدین الطهوانی.

شمس الدین محمد بن عبدالرحمن بن خلیل النشلی الکردی.

بدرالدین المشهدی.

شهاب‌الدین الرملی، که در مقدمه کتاب 《مغنی المحتاج》او را با لقب شیخی یاد کرده است.

ناصرالدین الطبلاوی.

القاضی زکریا الأنصاری، که در مقدمه کتاب 《مغنی المحتاج》او را با لقب شیخنا یاد کرده است.

سلوک

او به ورع، تقوا، عبادت فراوان در بن مردم مشهور بود. رسمش این بود که از اول ماه رمضان اعتکاف می‌کرد و تا بعد از نماز عید از مسجد بیرون نمی‌رفت و هنگامی که حج را به جا می‌آورد تا پس از خستگی زیاد سوار نمی‌شد، زیرا بسیار راه می‌رفت و از حیوان خود پیاده می‌شد و در مسیر حج به مردم آداب سفر را مکرر یاد می‌داد و اصرار می‌کرد نماز تا نماز جمع و قصر را بیاموزد و در راه زیاد قرآن و غیر آن را تلاوت می‌کرد و در مکه روزه می‌گرفت. افطار را به سائل می‌داد و آن شب را در بیتوته می‌گذراند و در بیشتر شبها به نوشیدن آب زمزم بسنده می‌کرد و در آن زمان در جوانی بود و عدم بطالت و عدم شهرت را ترجیح می‌داد و به کار دنیوی اهمیت نمی‌داد.

او به طور مکرر به مسجد رسول خدا زیارت می‌کرد و در روضه شریف از پروردگارش با توجه استعانت می‌جست.

آثار

السراج المنیر فی الإعانة علی معرفة بعض معانی کلام ربنا الحکیم الخبیر: نوشتن آن در سال 968هـ در چهار جلد به پایان رسید.

الإقناع فی حل ألفاظ أبی شجاع: و آن شرحی مطول بر متن الغایة والتقریب فی الفقه الشافعی ازأبی شجاع که تالیف آن در سال 972هـ- و در دو جلد چاپ شده است.

شرح شواهد القطر. در مصر به سال 1283هـ چاپ شد.

مغنی المحتاج إلی معرفة معانی ألفاظ المنهاج. از مهمترین کتاب‌ها در شرح فقه شافعی است، کتاب را شامل احکام عبادات و معاملات دانسته‌اند. با دقت بیان، نرمی سبک و چیدمان خوب متمایز از دیگر آثار است، با شواهد فراوان بدون مقایسه با سایر مذاهب بیان شده است. شیخ محمد خطیب در مقدمه کتاب می‌گوید: «سپس برخی از یارانم از من خواستند که در مورد کتاب محی‌الدین نووی شرحی بدهم. مدتی در این مورد تردید داشتم، زیرا می‌دانستم که من در شان توضیح این کتاب نیستم. تا اینکه که خداوند در اول سال 959 زیارت حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم را برایم میسر نمود کرد. بعد از دو رکعت نماز در حضور حضرتش استخاره کردم و از او خواستم که کار مرا آسان کند. پس خداوند متعال سینه ام را آرامش داد. وقتی از سفر برگشتم و این آرامش با من همچنان همراه بود. من به شرحی از معانی روش‌شناسی شیخ نووی پرداختم تا آنچه پنهان است روشن شود.

این کتاب در چهار بخش تنظیم شده است که بخش اول به فقه عبادات از قبیل نماز و روزه و زکات، بخش دوم به فقه معاملات از قبیل بیع و رهن و بخش سوم به فقه احوال شخصیه می‌پردازد. مانند نکاح، طلاق و ارث، در حالی که قسمت چهارم به فقه احکام سلطنتی و فقه مجازات هایی مانند مجازات قاتل و زناکار می‌پردازد. در چاپخانه المیمنیة مصر در سال 1308 هجری قمری در چهار جلد به چاپ رسید سپس تجدید چاپ شد.

شرح منهاج الدین فی شعب الإیمان: از شیخ الإمام أبی عبدالله حسین ابن الحسن الحلیمی الجرجانی الشافعی المتوفی 403 هـ، که کتابی ارزشمند در نحو و در سه جلد. تقریرات علی کتاب المطول در بلاغت از تفتازانی.

نور السجیة فی حل ألفاظ الآجرومیة.

فتح الخالق المالک فی حل ألفاظ ألفیة ابن مالک.

الفتح الربانی فی حل ألفاظ تصریف عزالدین الزنجانی.

کتاب شرح البهجة فی الفقه لابن الوردی.

رسالة فی البسملة والحمد لله.

مناسک الحج.

رسالة فی بر الوالدین وصلة الرحم.

المواعظ الصفیة علی المنابر العلیَّة.

سواطع الحکم؛ وهو شرح علی حکم ابن عطاء الله السکندری.

مغیث الندا شرح قطر الندی.

البدرالطالع فی حل ألفاظ جمع الجوامع للسبکی.

مرگ

او در عصر 5 شنبه 8 شعبان سال 977 هـ موافق 1570م درگذشت.