سوره دخان: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره دخان.jpg |جایگزین=سوره دخان]]</div>

غرض سوره در یک کلمه خلاصه می‌شود و آن این است که می‌خواهد کسانی را که به کتاب خدا شک دارند از عذاب دنیا و عذاب آخرت انذار کند. و این غرض را در این سیاق بیان می‌کند که: قرآن کتابی است روشن که از ناحیه خدا نازل شده بر کسی که او به سوی مردم گسیل داشته تا انذارشان کند و به این منظور نازل کرده تا رحمتی از او به بندگانش باشد و در بهترین شب نازل کرده، [[شب قدر]] که در آن شب هر امری بطور خلل‌ناپذیری تقدیر می‌شود. چیزی که هست مردم- یعنی [[کفار]]- درباره آن خود را به شک می‌اندازند و با هوی و هوس خود بازی می‌کنند و به زودی عذابی دردناک در دنیا از هر سو ایشان را احاطه می‌کند، آنگاه به سوی پروردگار خود برمی‌گردند و خداوند بعد از فصل قضاء و محاسبه دقیق با عذابی جاودانه از ایشان انتقام می‌گیرد.

== مفهوم کلی سوره ==

* یادآوری توحید و نشانه‌های [[خدا]] در جان؛

* یادآوری [[رستاخیز]] و نشانه‌های آن، از جمله دخان؛

* بیان عظمت [[قرآن]] در شب پر برکت<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 19، ص 23.</ref>.

== علت نام‌گذاری ==

سوره دخان پنجاه‌و‌نه آیه دارد<ref>الکشف و البیان، ج8، ص348.</ref>.

سوره دخان سیصد‌وچهل‌وشش کلمه دارد<ref>همان.</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است).

سوره دخان هزاروچهارصدوهشتاد‌ویک حرف دارده<ref>همان.</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است).

هدف‌های اساسی سوره دخان عبارت‌اند از:

# یادآوری [[توحید]] و یگانگی خدا؛

# یادآوری قیامت؛

== محتوا و موضوعات ==

# آغاز سوره از حروف مقطعه و سپس بیان عظمت قرآن است، با این اضافه که [[نزول]] آن را در شب قدر برای اولین بار بیان می‌کند؛

# در بخش دیگری برای بیدار ساختن این غافلان قسمتی از سرگذشت [[حضرت موسی|موسی(علیه‌السلام)]] و [[بنی‌اسرائیل|بنی‌اسرائیل]] در مقابل فرعونیان و شکست سخت آنها و نابودی و هلاکشان، گفتگو می‌کند؛

== فضائل، خواص و ثواب قرائت ==

[[ابی‌بن‌كعب|ابی‌بن‌کعب]] از پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) روایت می‌کند که فرمودند: «هر کس شب جمعه سوره دخان را بخواند آمرزیده خواهد شد».

[[ابوامامه]] از پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) روایت می‌کند که فرمودند: «هر کس سوره دخان را شب و روز جمعه بخواند خداوند در [[بهشت]] خانه‌ای برایش بنا خواهد نمود».

[[ابوحمزه ثمالی|ابوحمزه ثمالی]] از [[محمد بن علی (باقر العلوم)|حضرت باقر(علیه‌السلام)]] روایت می‌کند که فرمود: «هر کس سوره دخان را در نمازهای فریضه و نافله خود بخواند خداوند او را روز قیامت جزء امان‌یافتگان مبعوث خواهد فرمود و او را زیر سایه عرش خود جا داده، حسابی آسان از او می‌کند و نامه عملش را به دست راستش می‌دهد»<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 22، ص 282.</ref>.

سوره دخان در مکه بر پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است<ref>همان، ص 281.</ref>.

به نظر می‌رسد سوره دخان در اواخر حضور پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در [[مکه]] و در حدود سال نهم و دهم [[بعثت]] نازل شده باشد<ref>تفسیر احسن‌الحدیث، ج 10، ص 60 با اندکی تصرف.</ref>.

== محل و زمان نزول ==

سوره دخان در [[مكه|مکه]] بر پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است<ref>همان، ص 281.</ref>.

== فضای نزول ==

سوره دخان در فضا و غرض نزول با دیگر سور حم دار یکی است به نظر می‌رسد آنچه در این سوره متمایز است فضای انذار و تهدید [[مشرکان]] با انواع عذاب‌های دنیوی و اخروی می‌باشد. البته این هشدارها در جواب عناد و لجاجت‌های مشرکان بوده است همچنین [[خداوند]] برای ثابت شدن این عذاب‌ها شاهد مثال هم از امت‌های گذشته مانند غرق شدن فرعونیان می‌آورد شاید که مشرکان پند گیرند<ref>همان، ص61.</ref>.

سوره دخان از سور " حوامیم" است (حوامیم هفت سوره از قرآن است که با" حم" شروع می‌شود و پشت سر هم قرار گرفته و همه از سوره‌های مکی است)<ref>تفسیر نمونه، ج 20، ص 3.</ref>. سور حوامیم عبارتند از: [[سوره مؤمن]]، [[سوره فصلت]]، [[سوره شوری]]، [[سوره زخرف]]، [[سوره دخان]]، [[سوره جاثیه]] و سوره احقاف<ref>التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>.

پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند: هر چیزی را میوه‌ایست و میوه قرآن حوامیم است چه این سوره‌ها روضه‌های زیبا و معمورند که متصلند بیکدیگر هر که خواهد در مرغزار [[بهشت]] چرا کند باید که حوامیم بخواند<ref>منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، ج 8، ص 123.</ref>. و حاکم از [[ابن مسعود]] آورده که گفت: حوامیم دیبای قرآن است<ref>ترجمه الإتقان فی علوم القرآن، ج 1، ص 200.</ref>. پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) در حدیثی فرمود: مَثَل سوره‌های حم دار در قرآن، مثل لباس حریر در میان لباس‌ها است<ref>روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ج 17، ص2.</ref>.

قرائت این سوره در شب‌های جمعه برای تثبیت [[ایمان]] و تقویت یقین به قدرت خداوند متعال [[مستحب]] است در حدیثی از پیغمبر گرامی اسلام آمده است :«من قرأ حم التی یذکر فیها الدخان فی لیلة الجمعة أصبح مغفورا له»." کسی که سوره دخان را شب جمعه بخواند صبح می‌کند درحالیکه آمرزیده شده است<ref>الموسوعة القرآنیة، خصائص السور، ج 8، ص106.</ref>."

== پانویس ==

[[رده:قرآن]]

[[رده:سوره‌های قرآن]]