تمدن اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class="wikiInfo">[[پرونده:تمدن اسلامی.jpg |جایگزین=تمدن اسلامی]]</div>

'''تمدن اسلامی''' با اساس نگرش توحیدی، تمدنی است [[ایدئولوژی|ایدئولوژیک]] با مجموعه‌ای از ساخته‌ها و ‌اندوخته‌های معنوی و مادی [[جامعه اسلامی]] که انسان را به سوی کمال معنوی و مادی سوق می‌دهد؛ البته باید توجه داشت؛ مراد از تمدن حداقل در نگاه ما، وجود ساختمان‌ها و بناهای بزرگ و مجلل نیست. امروزه عموم تمدن‌های گذشته را با بناهای آن می‌شناسند و ساختمان‌هایی مانند [[مسجد اموی]] و... را یادبود تمدن اسلامی برمی‌شمارند.

== تمدن اسلامی ==

در تعریف تمدن اسلامی باید گفت که این تمدن نوع خاصی از زندگی است که تابع داشته‌ها و دستاوردهای معطوف به نیازهای انسانی است که در سایه آموزه‌های اسلامی درگذر زمان در جامعه مسلمانان نهادینه شده است؛ بنابراین تمدن اسلامی لزوماً برآمده از [[دین|دیانت]] اسلامی یا برساخته مسلمانان نیست، بلکه محصولی است که ذیل چتر [[اسلام]] در جامعه مسلمانی شکل‌گرفته است. بی‌تردید اگر اسلام نبود و مسلمانان کنش‌های خود را با آن منطبق نمی‌ساختند، چنین تمدنی هرگز سر برنمی‌آورد.

اسلام بنا به نوشته لوتروپ استودارد، تاریخ‌نگار آمریکایی در کتاب «امروز با [[مسلمین]] یا عالم نو اسلام»، از تمدن‌های مشهوری است که تاریخ عمومی دنیا با آن زینت یافته و با آثار درخشان خود تا ابد تاریخ را پر کرده است.

ایجاد و اعتلای تمدن تابع یک سری از عوامل و شرایط خاص است که فقدان آنها می‌تواند رکود و انحطاط تمدن را در پی داشته باشد. موانع شکل‌گیری تمدن اسلامی را می‌توان به دو بخش عوامل درونی و عوامل بیرونی تقسیم کرد. عوامل درونی عبارت‌اند از استبداد حکام، جهالت و بی‌خبری توده‌های مسلمان و عقب‌ماندگی آنها از کاروان علم و تمدن، نفوذ عقاید خرافی در اندیشه مسلمانان و فاصله گرفتن آنها از اسلام نخستین، اختلافات مذهبی و تفسیر نادرست برخی از مفاهیم اسلامی. عوامل بیرونی نیز عبارت‌اند از نفوذ استعمار غربی و فعالیت‌های تخریبی دشمنان اسلام که اغلب به‌صورت تهاجم نظامی، سیاسی و فرهنگی بروز می‌یابد.

درنهایت در پاسخ به این پرسش که آیا تمدن اسلامی قادر است در دنیای کنونی که تحولات بنیادینی یافته، با بازآرایی خود حضوری پویا و رقابتی داشته باشد یا خیر؟ باید اشاره کرد که تمدن اسلامی درگذر زمان و بنا به دلایلی، برای مدت‌ها نتوانست در عرصه رقابت تمدنی نقش‌آفرینی کند و حضور مؤثری داشته باشد؛ هرچند مسلمانان تا مدت‌ها ازآنچه پیش‌آمده بود، آگاه نبودند، چون نه با دنیای اطراف خود در ارتباط بودند تا در نگاهی مقایسه‌ای و انتقادی به کاستی‌های پیش‌آمده وقوف یابند، نه اساساً به برتری تمدنی دیگران باور داشتند؛ تا این‌که در یک سده اخیر با گسترش تعامل و آشنایی مسلمانان با جهان غرب و مدرنیته و پیدایش رسانه‌ها و توسعه اطلاعات، دسته‌ای از متفکران نواندیش، در رویکردی مقایسه‌ای میان وضعیت [[جهان اسلام]] و داشته‌های دیگران و با رازکاوی اوضاع پیش‌آمده، در جستجوی راهکارهایی برای برون‌رفت از آن برآمدند.