۸۷٬۵۶۷
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '[[حضرت فاطمه زهرا' به '[[فاطمه بنت محمد (زهرا)') |
|||
(۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
اخبار وارده در بزرگی گناه دروغ و شدت عقوبت و مفاسد مترتب بر آن زیاد میباشد که در این قسمت به برخی از روایات اشاره میشود. | اخبار وارده در بزرگی گناه دروغ و شدت عقوبت و مفاسد مترتب بر آن زیاد میباشد که در این قسمت به برخی از روایات اشاره میشود. | ||
[[ | [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)]] فرمود: | ||
«مؤمن هرگاه بدون عذر دروغی بگوید هفتاد هزار [[ملائکه|ملک]] او را لعنت میکنند و بوی بدی از قلبش بیرون میآید که تا به عرش میرسد و خداوند به سبب این دروغ، گناه هفتاد [[زنا]] که کمترین آن زنای با مادر است را برای او مینویسد<ref>مجلسی، محمد باقر؛ بحارالانوار، بیروت، لبنان، مؤسسه الوفاء، 1403، ج 69، ص 263.</ref>.» | «مؤمن هرگاه بدون عذر دروغی بگوید هفتاد هزار [[ملائکه|ملک]] او را لعنت میکنند و بوی بدی از قلبش بیرون میآید که تا به عرش میرسد و خداوند به سبب این دروغ، گناه هفتاد [[زنا]] که کمترین آن زنای با مادر است را برای او مینویسد<ref>مجلسی، محمد باقر؛ بحارالانوار، بیروت، لبنان، مؤسسه الوفاء، 1403، ج 69، ص 263.</ref>.» | ||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
«از دروغ بپرهیز که روی دروغگو را سیاه میکند<ref> نراقی؛ احمد؛ معراج السعادة، تهران، انتشارات پیام آزادی، 1386، باب چهارم، ص 550.</ref><ref>محدث نوری؛ مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل البیت، 1408، ج 9، ص 50.</ref>.» | «از دروغ بپرهیز که روی دروغگو را سیاه میکند<ref> نراقی؛ احمد؛ معراج السعادة، تهران، انتشارات پیام آزادی، 1386، باب چهارم، ص 550.</ref><ref>محدث نوری؛ مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل البیت، 1408، ج 9، ص 50.</ref>.» | ||
مردی از [[ | مردی از [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|رسول خدا(صلی الله علیه و آله)]] پرسید: «چه عملی سبب دخول در آتش است؟ حضرت فرمود: دروغ. زیرا دروغ سبب فجور و فجور سبب [[کفر]] و کفر سبب دخول در آتش است<ref> مشکینی؛ نصایح، ترجمه آیتالله جنتی، قم، انشتارات الهادی، 1386، باب 9، ص 291.</ref>.» | ||
دروغ سبب گرفتن صورت انسانی از دروغگو است؛ یعنی صورت برزخیاش انسان نیست. رسول خدا(صلی الله علیه) به [[ | دروغ سبب گرفتن صورت انسانی از دروغگو است؛ یعنی صورت برزخیاش انسان نیست. رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|حضرت زهرا(سلام الله علیها)]] فرمود: در شب [[معراج]] زنی را دیدم که سرش مانند خوک و بدنش مانند بدن الاغ بود و سبب آن فتنه انگیزی و دروغ بود<ref>آیه الله دستغیب؛ گناهان کبیره، قم، انتشارات دارالکتاب، 1386، ج 1، ص 295.</ref>. | ||
در روایتی دیگر [[ | در روایتی دیگر [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)]] ریشه دروغ را در کمبودها و پستیهای انسان چه از لحاظ روحی و یا جسمی بیان فرموده است: دروغگویی از پستی روح ریشه میگیرد<ref> مجلسی؛ بحارالانوار، ج 69، ص 262.</ref>. | ||
در روایتی دیگر حضرت [[علی بن ابی طالب|امیرالمومنین(علیهالسلام)]] میفرماید: بزرگترین گناهان نزد خدا، زبان دروغگو است<ref>فیض کاشانی ،ملا محسن؛ المحجة البیضاء، قم، دفتر انتشارات اسلامی،، ص 243، ج 5.</ref>. | در روایتی دیگر حضرت [[علی بن ابی طالب|امیرالمومنین(علیهالسلام)]] میفرماید: بزرگترین گناهان نزد خدا، زبان دروغگو است<ref>فیض کاشانی ،ملا محسن؛ المحجة البیضاء، قم، دفتر انتشارات اسلامی،، ص 243، ج 5.</ref>. | ||
خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
=== از بین رفتن ایمان درغگو === | === از بین رفتن ایمان درغگو === | ||
کسانیکه به گفتههای یک دروغگو اعتماد میکنند و آن را میپذیرند به گمراهی کشیده خواهند شد. این امر در مسائل فکری و اعتقادی موجب تباهی [[ایمان]] و عقیده افراد میگردد. همچنین دروغگو برای رسیدن به هدف و مطلوب خویش، دروغ را ابراز مؤثر در نتیجه کار میداند و این همان [[شرک]] خفی است و نشانگر ضعف ایمان دروغگو نسبت به تأثیر خداوند متعال بر امور است. [[ | کسانیکه به گفتههای یک دروغگو اعتماد میکنند و آن را میپذیرند به گمراهی کشیده خواهند شد. این امر در مسائل فکری و اعتقادی موجب تباهی [[ایمان]] و عقیده افراد میگردد. همچنین دروغگو برای رسیدن به هدف و مطلوب خویش، دروغ را ابراز مؤثر در نتیجه کار میداند و این همان [[شرک]] خفی است و نشانگر ضعف ایمان دروغگو نسبت به تأثیر خداوند متعال بر امور است. [[محمد بن علی (باقر العلوم)|امام محمد باقر(علیهالسلام)]] میفرماید:»دروغ خانه ایمان را ویران میسازد<ref>اصول کافی، ج 6، ص 339.</ref>.» | ||
=== بی آبرویی === | === بی آبرویی === | ||
از دیگر زیانهای اجتماعی دروغ، بی آبرویی است. دروغهای زیادی که از دروغگو کشف شد، رسوایی او که مکرر گردید، بی آبرویی نصیبش میشود. رسوایی دروغگو، کشف دروغ اوست و بی آبرویی دروغگو، بیحیثیت و بیارج شدن اوست. عقلا و خردمندان، همیشه بدنبال حیثیت و آبرو میروند. ثروتمند، ثروت خود را برای خریدن حیثیت و آبرو صرف میکند. قدرتمند، قدرت خود را برای رسیدن به این موقعیت به کار میاندازد. دانشمند، از دانش خود، برای جلب افکار عمومی، بهرهبرداری میکند. محبوبترین چیزها نزد عقلاء حیثیت و آبرومندی میباشد و آخرین هدف آنها همین خواهد بود؛ چون تمام دارایی خود را فدای آن میکنند، ولی دروغگو، با دست خود این موقعیت را از بین میبرد<ref>صدر، سیدرضا؛ دروغ، قم، اشنتارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1378، چاپ دوم، ص 200.</ref>. | از دیگر زیانهای اجتماعی دروغ، بی آبرویی است. دروغهای زیادی که از دروغگو کشف شد، رسوایی او که مکرر گردید، بی آبرویی نصیبش میشود. رسوایی دروغگو، کشف دروغ اوست و بی آبرویی دروغگو، بیحیثیت و بیارج شدن اوست. عقلا و خردمندان، همیشه بدنبال حیثیت و آبرو میروند. ثروتمند، ثروت خود را برای خریدن حیثیت و آبرو صرف میکند. قدرتمند، قدرت خود را برای رسیدن به این موقعیت به کار میاندازد. دانشمند، از دانش خود، برای جلب افکار عمومی، بهرهبرداری میکند. محبوبترین چیزها نزد عقلاء حیثیت و آبرومندی میباشد و آخرین هدف آنها همین خواهد بود؛ چون تمام دارایی خود را فدای آن میکنند، ولی دروغگو، با دست خود این موقعیت را از بین میبرد<ref>صدر، سیدرضا؛ دروغ، قم، اشنتارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1378، چاپ دوم، ص 200.</ref>. | ||
[[ | [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|رسول خدا (صلی الله علیه و آله)]] فرمود: کم آبروترین مردم کسی است که دروغ میگوید<ref>محدث نوری؛ مستدرک الوسائل، ج 9، ص 10295.</ref>. | ||
=== بدبینی مردم === | === بدبینی مردم === | ||
خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
=== فقر === | === فقر === | ||
راستی و درستی، ثروت را میافزاید؛ چون دارنده آن ایجاد اعتبار میکند. دروغگویی سرمایه را راکد نگاه میدارد، زیرا نه تنها جلوگیری از پیدایش اعتبار میکند، بلکه اعتبار موجود را نیز میبرد و کسی به وعده با او معامله نمیکند، چون اعتبار ندارد. به وعده دروغگو اعتماد نمیشود چون اعتماد کردن به او بر خلاف عقل است. [[علی بن ابی طالب|امیرالمومنین]] [[علی بن ابی طالب|علی(علیهالسلام)]] میفرماید: عادت به دروغ، فقر میآورد | راستی و درستی، ثروت را میافزاید؛ چون دارنده آن ایجاد اعتبار میکند. دروغگویی سرمایه را راکد نگاه میدارد، زیرا نه تنها جلوگیری از پیدایش اعتبار میکند، بلکه اعتبار موجود را نیز میبرد و کسی به وعده با او معامله نمیکند، چون اعتبار ندارد. به وعده دروغگو اعتماد نمیشود چون اعتماد کردن به او بر خلاف عقل است. [[علی بن ابی طالب|امیرالمومنین]] [[علی بن ابی طالب|علی(علیهالسلام)]] میفرماید: عادت به دروغ، فقر میآورد<ref> قمی، شیخ عباس؛ سفینه البحار، تهران، فراهانی،1363، ج 7، ص 455.</ref>. | ||
=== فراموشی === | === فراموشی === | ||
یکی از بیماریهای روانی که دروغگو بدان گرفتار میشود، فراموشی است. [[ | یکی از بیماریهای روانی که دروغگو بدان گرفتار میشود، فراموشی است. [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق(علیهالسلام)]] میفرماید: از چیزهایی که خدا به زیان دروغگویان کمک کرده، فراموشی است<ref> کافی، ج 2، ص 341، ح 15.</ref>. | ||
=== پرده دری و بی شرمی === | === پرده دری و بی شرمی === | ||
اگر کشف دروغ، روحیه دروغگو را متزلزل نکند و او | اگر کشف دروغ، روحیه دروغگو را متزلزل نکند و او همچنان به دروغگویی ادامه دهد، کشفهای پی در پی، شرم را از او میبرد و وی را دروغگوی حرفهای میسازد و دیگر، از آنکه عیبش آشکار شود، ابایی ندارد. با خود میگوید: مردم همه مرا شناختهاند. پنهان ساختن دیگر چه سودی دارد و دیگر نه از ارتکاب گناه ابایی دارد و نه از فاش شدن آن. [[ائمه|امام معصوم(علیهالسلام)]] فرمود: از دروغ بپرهیزید، سرانجام دروغ، پرده دری است و سرانجام پردهدری آتش [[جهنم|دوزخ]] است<ref>محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج 9، ص 10290.</ref>. | ||
== مجوزات دروغ == | == مجوزات دروغ == | ||
=== حفظ جان و مال و عرض مسلمانان === | === حفظ جان و مال و عرض مسلمانان === | ||
پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه) فرمود: به خدا [[سوگند]] دروغ یاد کن و برادرت را از کشته شدن نجات بده | پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) فرمود: به خدا [[سوگند]] دروغ یاد کن و برادرت را از کشته شدن نجات بده<ref>ابن بابویه، محمد بن علی؛ من لایحضره الفقیه، تهران، صدوق،1367-1369 ،ج 3، ص 235.</ref>. | ||
همچنین راوی میگوید: از [[علی بن موسی (رضا)|امام هشتم]] [[علی بن موسی (رضا)|امام رضا(علیهالسلام)]] سؤال کردم درباره مردی که از سلطان بر مال خویش میترسد که مالش را به زور و ناحق از او بگیرد، سپس به دروغ سوگند میخورد تا اینکه از ظلم سلطان نجات یابد. حضرت فرمود: باکی بر او نیست و نیز میگوید: از امام سؤال کردم که آیا همانگونه که انسان برای حفظ مال خویش جایز است [[قسم|سوگند]] بخورد، برای حفظ مال برادر دینی خود نیز میتواند سوگند دروغ متوسل شود؟ حضرت فرمود: آری<ref> فروع کافی، ج 5، ص 440.</ref>. | |||
و نیز امام صادق(علیهالسلام) فرمود: سوگند اقسامی دارد که یک قسم آن این است که انسان در راه خلاص و نجات مال یا جان مسلمانی از دست سارق یا هر متجاوز دیگری سوگند به دروغ بخورد، چنین سوگندی نه تنها کفاره ندارد بلکه اجر هم دارد | و نیز امام صادق (علیهالسلام) فرمود: سوگند اقسامی دارد که یک قسم آن این است که انسان در راه خلاص و نجات مال یا جان مسلمانی از دست سارق یا هر متجاوز دیگری سوگند به دروغ بخورد، چنین سوگندی نه تنها کفاره ندارد بلکه اجر هم دارد<ref> الفقیه، ج 3، ص 231.</ref>. | ||
=== اصلاح ذات البین === | === اصلاح ذات البین === | ||
هر گاه دو نفر از یکدیگر کدورت و کینهای داشته باشند و با هم قطع رابطه کنند برای اصلاح و آشتی دادن آنها دروغ گفتن جایز است یعنی گفتن مطالبی که موجب رفع کدورتها و دشمنیها و برقراری روابط دوستانه و صمیمانه گردد، و همانگونه که برای رفع و درمان | هر گاه دو نفر از یکدیگر کدورت و کینهای داشته باشند و با هم قطع رابطه کنند برای اصلاح و آشتی دادن آنها دروغ گفتن جایز است یعنی گفتن مطالبی که موجب رفع کدورتها و دشمنیها و برقراری روابط دوستانه و صمیمانه گردد، و همانگونه که برای رفع و درمان خصومتها و اصلاح روابط میان مسلمانان دروغ گفتن جایز است برای رفع و پیشگیری از خصومتها و دشمنیها نیز گفتن دروغ جایز است. بنابراین هرگاه راستگویی باعث وقوع فتنه و ایجاد دشمنی میان دو مسلمان و دروغگویی مانع فتنه و موجب دوستی و صمیمیت و ارتباط و الفت شود، آن راست، مذموم و این دروغ، ممدوح خواهد بود...<ref>شیخ حر عاملی؛ وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، 1409 هجری، ج 8، ص 578.</ref>. | ||
=== جنگ و اموری سری === | === جنگ و اموری سری === | ||
انسان میتواند در [[جنگ]] برای تقویت روحیه نیروهای خودی و تضعیف روحیه نیروهای دشمن در جهت عدم آگاهی دشمن از میزان عده و تاکتیکهای جنگی و گمراه ساختن اذهان دشمن از تصمیمات و برنامهها و | انسان میتواند در [[جنگ]] برای تقویت روحیه نیروهای خودی و تضعیف روحیه نیروهای دشمن در جهت عدم آگاهی دشمن از میزان عده و تاکتیکهای جنگی و گمراه ساختن اذهان دشمن از تصمیمات و برنامهها و غافلگیری، اطلاعات و آمار کذبی را انتشار دهد و حتی جایز است که در میان صفوف دشمن مطالب دروغی را شایع نموده و با ایجاد جنگ روانی همهجانبه، زمینه شکست دشمن و پیروزی مسلمین را فراهم کند. | ||
چنانکه وقتی [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر گرامی(صلی الله علیه و آله)]] در [[جنگ احزاب]] اطلاع یافت که [[بنی قریظه]] با [[شرک|مشرکان]] و [[ابوسفیان|ابی سفیان]] متحد شدهاند و پیمان بستهاند که هرگاه با سپاهیان توحید بجنگند آنها را یاری خواهند کرد، پیامبر خطبهای برای سپاه اسلام ایراد فرمود: [[بنی قریظه]] به ما پیام دادهاند که هرگاه ما با ابوسفیان بجنگیم ما را یاری خواهند کرد، چون این خبر به ابوسفیان رسید، گفت: [[یهود]](بنی قریظه) خیانت کردند. پس مشرکین از منطقه جنگی فرار کردند<ref>همان، ج 11، ص 102.</ref>. بدین ترتیب بین صفوف و قوای دشمن تفرقه و تزلزل ایجاد شد و بالاخره باعث شکست دشمن و پیروزی مسلمین گردید. | |||
و در حدیثی پیامبر فرمود: هر دروغی در پرونده انسان دروغ نوشته میشود مگر دروغی که در جنگ گفته شود؛ زیرا جنگ خدعه و فریب است | و در حدیثی پیامبر فرمود: هر دروغی در پرونده انسان دروغ نوشته میشود مگر دروغی که در جنگ گفته شود؛ زیرا جنگ خدعه و فریب است<ref>محجه البیضاء، ج 5، ص 245.</ref>. | ||
=== وعده شوهر به همسر === | === وعده شوهر به همسر === | ||
هرگاه زن از شوهر چیزی بخواهد که تهیه آن بر شوهر واجب نیست، جایز است به همسرش قول مساعد و جواب مثبت و وعده انجام خواسته او را بدهد گرچه قصد عمل به وعده خویش را نداشته باشد و بعد هم به وعدهاش وفا نکند و علت جواز دروغ در این مورد، این است که از وقوع اختلاف و یا تشدید آن و سوء تفاهم بین زن و شوهر | هرگاه زن از شوهر چیزی بخواهد که تهیه آن بر شوهر [[واجب]] نیست، جایز است به همسرش قول مساعد و جواب مثبت و وعده انجام خواسته او را بدهد گرچه قصد عمل به وعده خویش را نداشته باشد و بعد هم به وعدهاش وفا نکند و علت جواز دروغ در این مورد، این است که از وقوع اختلاف و یا تشدید آن و سوء تفاهم بین زن و شوهر پیشگیری شود و البته احتیاط اکتفا به حد رفع ضرورت است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه) فرمود: دروغ در سه مورد نیکو است: | ||
# مکر و فریب در | # مکر و فریب در جنگ؛ | ||
# وعده دادن شوهر به | # وعده دادن شوهر به همسر؛ | ||
# اصلاح بین مردم | # اصلاح بین مردم<ref>الحرانی، ابن محمد الحسن بن علی بن الحسین بن شعبه، تحف العقول عن آل الرسول، قم، انتشارات شفق، ص 10.</ref>. | ||
=== بعث و زجر در تربیت اولاد === | === بعث و زجر در تربیت اولاد === | ||
هرگاه والدین با مربی بخواهد در مقام تربیت، فرزند یا کودکی را به انجام کارهای نیک وادار کند، و از ارتکاب کارهای زشت بازدارد. جایز است به عنوان بعث و تشویق و ایجاد انگیزه برای انجام کار نیک و یا بعنوان زجر و تهدید و عاملی بازدارنده از کار زشت، به فرزند خویش وعده وعید دهد، گرچه تصمیم نداشته باشد به آنچه میگوید عمل کند. مثلاً اگر میخواهد فرزند کار نیکی را انجام دهد به او وعده پاداش دهد و اگر میخواهد فرزندش را از انجام کار بد و زشتی بازدارد به او وعید کیفر دهد. | هرگاه والدین با مربی بخواهد در مقام تربیت، فرزند یا کودکی را به انجام کارهای نیک وادار کند، و از ارتکاب کارهای زشت بازدارد. جایز است به عنوان بعث و تشویق و ایجاد انگیزه برای انجام کار نیک و یا بعنوان زجر و تهدید و عاملی بازدارنده از کار زشت، به فرزند خویش وعده وعید دهد، گرچه تصمیم نداشته باشد به آنچه میگوید عمل کند. مثلاً اگر میخواهد فرزند کار نیکی را انجام دهد به او وعده پاداش دهد و اگر میخواهد فرزندش را از انجام کار بد و زشتی بازدارد به او وعید کیفر دهد. | ||
البته لازم به تذکر است که آنچه جنبه تشویق و ترغیب در انجام کارهای نیک دارد باید انسان در صورت امکان به آن عمل کند و از خلف وعده اجتناب ورزد ولی در | البته لازم به تذکر است که آنچه جنبه تشویق و ترغیب در انجام کارهای نیک دارد باید انسان در صورت امکان به آن عمل کند و از خلف وعده اجتناب ورزد ولی در جائیکه عملی ساختن وعده میسر نبوده و موجب عسر و حرج باشد، گفتن آنچه میداند که نمیتواند به آن عمل نماید بلا اشکال است. | ||
== درمان دروغ == | == درمان دروغ == | ||
بهترین راهی که انسان را از دروغ گفتن باز میدارد این است که توجه پیدا کند که دروغ گفتن مذمومترین صفات است و بواسطه دروغ مورد قهر و غضب الهی واقع، و در آخرت به آتش دوزخ گرفتار خواهد شد و در دنیا دیر یا زود دروغ او فاش و حقیقت امر آشکار میگردد و او بین مردم رسوا و مطرود و منزوی خواهد شد و دیگر کسی برای سخن او ارزش و اعتباری قائل نیست و در واقع مردهای در میان زندگان است. | بهترین راهی که انسان را از دروغ گفتن باز میدارد این است که توجه پیدا کند که دروغ گفتن مذمومترین صفات است و بواسطه دروغ مورد قهر و غضب الهی واقع، و در آخرت به آتش دوزخ گرفتار خواهد شد و در دنیا دیر یا زود دروغ او فاش و حقیقت امر آشکار میگردد و او بین مردم رسوا و مطرود و منزوی خواهد شد و دیگر کسی برای سخن او ارزش و اعتباری قائل نیست و در واقع مردهای در میان زندگان است. | ||
امیرالمومنین(علیهالسلام) میفرماید: دروغگو با مرده برابر است؛ زیرا برتری انسان زنده بر مرده این است که مردم به او اعتماد میکنند و برای سخن او ارزش قائل هستند اما هنگامی که به سخن او اعتمادی نباشد زندگی او پوچ و باطل است | [[علی بن ابی طالب|امیرالمومنین (علیهالسلام)]] میفرماید: دروغگو با مرده برابر است؛ زیرا برتری انسان زنده بر مرده این است که مردم به او اعتماد میکنند و برای سخن او ارزش قائل هستند اما هنگامی که به سخن او اعتمادی نباشد زندگی او پوچ و باطل است<ref>تیمی آمری، عبدالواحد بن محمد، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1413، الطبعه الاولی، ج 1، ح 2113.</ref>. از طرفی انسان با شناخت ریشههای دروغ و قطع آن میتواند خود را از آلودگی به دروغ و ابتلاء به این آفت خطرناک مصون دارد<ref>امین، محمد؛ آفت زبان، ص 83.</ref>. | ||
== پانویس == | == پانویس == |