عبدالله بن علوی الحداد

حبیب عبدالله بن علوی الحداد
اطلاعات شخصی
سال تولد	1044 ق، ۱۰۱۳ ش‌، ۱۶۳۵ م
محل تولد	یمن
سال درگذشت	1132 ق، ۱۰۹۸ ش‌، ۱۷۲۰ م
محل درگذشت	یمن
دین	اسلام، اهل‌سنت
فعالیت‌ها	تدریس فقه اسلامی و تصوف

سید عبدالله بن علوی الحداد (متولد در سال 1634 میلادی) یک محقق اسلامی اهل کشور یمن که تمام عمر خود را در شهر طارم در درۀ حضرموت یمن گذراند و در آنجا درگذشت. وی از اهل‌سنت و پیرو عقیدۀ اشعری بود در حالی که در فقه از مسلمانان مکتب شافعی بود. در بین اهل‌سنت به‌ویژه در میان صوفیان به‌عنوان مرجع شناخته می‌شد. در این سال‌های اخیر کتاب‌هایش مورد توجه قرار گرفتند و به زبان انگلیسی چاپ و منتشر شدند.

نسب

نسب ایشان به شرح زیر ثبت شده است:

او عبدالله بن علوی، بن محمد، بن احمد، بن عبدالله، بن محمد، بن علوی، بن احمد حداد، بن ابوبکر، بن‌ احمد، بن محمد، بن عبدالله، بن احمد، بن عبدالرحمان، بن علوی عامل الفقیه، بن محمد صاحب میربت، بن علی خلیقسام، بن علوی الثانی، بن محمد صاحب السومعه، بن علوی الاول، بن عبیدالله، بن احمد مهاجر، بن عیسی رومی، بن محمد النقیب، بن علی العریضی، بن جعفربن محمد الصادق علیه‌السلام، بن محمد باقرعلیه‌السلام، بن علی زین‌العابدین علیه‌ السلام، بن [[حسین بن علی (سید الشهدا)

(سید الشهدا)|حسین علیه‌ السلام]]، بن علی بن ابی طالب علیه‌السلام و فاطمه‌سلام الله علیها بنت محمدصل الله علیه وآله.

زندگی‌نامه

حبیب عبدالله یکشنبه شب پنجم ماه صفر المظفر 1044 هجری قمری (1634 میلادی) در الصبیر روستایی در حومه طارم در حضرموت به دنیا آمد. پدرش علوی بن محمد الحداد بود. مادرش سلما بنت ایدروس بن احمد الحبشی بود. اولین شخصی که نام‌خانوادگی حداد (آهنگر) را به دست آورد، جد امام سید حداد، سید احمد بن ابوبکر بود. سید، که در قرن نهم هجری زندگی می‌کرد، اغلب در مغازه آهن‌فروشی در طارم می‌نشست، از این رو او را احمد الحداد(احمد آهنگر) می‌نامیدند.

نابینایی

بیماری آبله باعث نابینایی دائمی او قبل از پنج سالگی شد. این امر بر شخصیت یا دانش وی در حفظ کل قرآن تاثیر نداشت. او می‌گوید: "در کودکی من هرگز مانند کسی رفتار نمی‌کردم که نمی‌دید، نه در راه رفتن و نه در بازی". از کودکی او به‌عنوان یک متعلم دینی تربیت شد به‌گونه‌ای که در کودکی به عبادت و ریاضت معنوی پرداخته بود. او همچنین زندگی زاهدانه را انتخاب کرد. در این زمینه نقل می‌کند: "در ابتدا، من مدت زیادی را صرف غذای درشت و پوشیدن لباس‌های خشن کردم".

ایشان در نوجوانی قبل از 17 سالگی در دره‌های بیابانی اطراف طارم یک چهارم جزء از قرآن را به تنهایی قرائت می‌کرد. گاهی اوقات قرائت را به همراه یکی از دوستانش انجام می‌داد. در ماه رمضان 1061 هجری قمری در حالی که هنوز در 17 سالگی بود وارد خلوت معنوی در گوشه‌ای از مسجد الوجیره در طارم می‌شد. او همچنین در همین سال ازدواج کرد. او روزها وقت خود را در خلوت معنوی می‌گذراند، سپس شب را به منزل خانواده همسرش می‌رفت. در شب خادم او را به مساجد مختلف در طارم می‌برد جایی که گزارش شده است که او تا 700 رکعت در شب نماز می‌خواند.

وی همچنین به آهنگر قلب (حدادالقلوب) معروف بود. معنای احتمالی این امر این است که آنها یک قطعه فلزی زنگ زده یا خورده را برداشته و آن را به یک قطعه فلزی خوش‌شکل تبدیل می‌کنند. حبیب حداد در دوران افول اسلام زندگی می‌کرد. در طول زندگی او انگلیسی‌ها قبلاً به تجارت در یمن عادت کرده بودند و پرتغالی‌ها جزیره سوکوترا را در 350 کیلومتری ساحل تصرف کرده بودند. گسترش مسلمانان عملاً متوقف شده بود. علاوه بر این منطقه حضرموت در طول زندگی خود شاهد یک دوره ویران‌گر بود. وقتی سید بیست و پنج ساله بود حضرموت توسط قصیمی زیدیه یمن علیا فتح شد.

تحصیلات و استادان

ایشان نزد بسیاری از علمای زمان خود در حضرموت تحصیل کرد. یکی از آنها پدرش می‌باشد. قبل از رسیدن به سن 15 سالگی پدرش توصیه کرد که کتابی به نام الارشاد را حفظ کند. کاری که در فقه شافعی بسیار خلاصه شده است. اما بعد درخواست کرد که به جای مطالعۀ آن، کتاب بیعت الهدایه(آغاز هدایت) را بخواند. تمرکز بر فقه حبیب القطب عمر بن عبدالرحمان العطاس از جمله معلمان دیگر او بود. عبدالرحمان العطاس معلمی بود که به او اجازه داد تا مسائل معنوی خود را در دوران دانشجویی توسعه دهد. وی همچنین در نزد چندین استاد دیگر تحصیل کرد. مانند حبیب عاقل بن عبدالرحمان السگاف، حبیب عبدالرحمان بن شیخ ایدید، حبیب سهل بن احمد بحسین آل- حدیلی بعلاوی و دانشمند بزرگ مکه. حبیب محمد بن العوی السگاف.

تاثیر سوره یس

در جوانی وقتی او سوره یس را می‌خواند. گریه می‌کرد. اطرافیان بر این باورند که گشایش معنوی او از طریق سوره یس بوده است. وی با راهنمایی یکی از علمای فقیه، بیعت الهدایه را فراگرفت. وی همچنین احیاء العلوم الدین امام غزالی زیر نظر این فقیه آموخت.

شاگردان

علاوه بر پسرانش، حسن و حسین الحداد شاگردان دیگری همچون حبیب احمد بن زین الحبشی بودند. حبیب احمد بن زین حبشی جانشین امام حداد در رهبری تصوف پس از مرگ وی شد.

آثار و آموزه‌ها

وی زندگی خود را از طریق مزارع تحت مالکیت خود تأمین می‌کرد، زندگی خود را وقف تدریس و نوشتن کرد. مدت کوتاهی پس از ورود به خلوت معنوی شروع به تدریس می‌کرد. از جمله کتاب‌هایی که او تدریس کرد، عوارف المعارف بود که اثر ابوحفص عمر سهروردی است. تدریس این کتاب به مدت 11 سال صورت گرفت. حتی سلاطین عصر او نامه‌های پند و اندرز از وی دریافت کردند. او بیشتر عمر خود را در حضرموت گذراند و در آنجا به تدریس فقه اسلامی و تصوف کلاسیک طبق دستور صوفی باعلویه(طریقه) پرداخت.

آثار او با محوریت موضوعاتی همچون: یقین، میزان ایمان تزلزل‌ناپذیری خدا و پیامبر اکرم صل الله علیه وآله وسلم است. این کتاب‌ها از بحث‌های تحقیقی یا جزمی خالی هستند. علاوه بر این، وی احکام قانونی(احکام فقهی) را مطرح نمی‌کند، که این امر مستلزم آن است که خوانندگان وی محدود به پیروان مکتب حقوقی وی (شافعی) باشند؛ بنابراین نوشته‌های او مختصر است زیرا به نظر او نسل‌های آینده وقت نخواهند داشت تا حجم زیادی را بخوانند.

او چندین کتاب در زمینۀ تصوف و همچنین کتاب‌های ذکر مانند راتیب الحداد(عربی: راتب الحداد، معروف به "گادات" در گویش محلی) و ورد اللطیف (عربی: الورد اللطیف) تألیف کرده است.) او همچنین کتاب‌هایی مانند مجموعه ده جلدی از رساله‌های کوتاه خود، کتاب شعرش، کتاب ایمانیه (توصیه‌های مذهبی و توصیه‌های مبتنی بر ایمان) را تالیف کرده است.

درگذشت

او دوشنبه شب هشتم ذی القعده سال 1132 هجری قمری (1720 میلادی) در منزل خود در الحاوی، طارم درگذشت و در قبرستان زنبل در طارم به خاک سپرده شد. قبر او یکی از مقاصد اصلی است که بسیاری از مردم هنگام انجام یک سفر مذهبی به حضرموت از آن دیدن کردند.

منابع

• الروحیب، خالد (08-07-2015). تاریخ فکری اسلامی در قرن هفدهم. انتشارات دانشگاه کمبریج. پ. 248.