حوزه علمیه نجف: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۱ بایت اضافه‌شده ،  ‏۸ نوامبر ۲۰۲۳
خط ۵۴: خط ۵۴:
'''جایگاه شیخ انصاری در حوزه نجف'''
'''جایگاه شیخ انصاری در حوزه نجف'''


شیخ انصاری از شاگردان [[سید محمد مجاهد]] و شیخ [[علی کاشف‌الغطاء]] و [[محمد حسن نجفی|شیخ محمدحسن نجفی]] مشهور به صاحب جواهر در نجف بود و پس از وفات صاحب جواهر در ۱۲۶۶ق به مرجعیت [[شیعه]] نایل آمد.<ref>حرزالدین، ج ۲، ص۴۰۲</ref> کتاب [[رسائل (کتاب)|رسائل]] او از برترین نوشته‌های اصولی مذهب شیعه به شمار می‌رود؛ به ویژه طرح ابتکاری او در ساماندهی مباحث «حجّت»، افق‌هایی نو در برابر فقها و [[مجتهدان]] گشوده است. این کتاب از درسنامه‌های مهم حوزه‌های شیعی است که هم در مرتبه سطوح عالی تدریس می‌شود و هم بسیاری از استادان و [[مجتهدان]] حوزه‌های علمیه، دروس اجتهادی خود را در [[اصول فقه|علم اصول]]، بر محور این کتاب ارائه می‌دهند.
شیخ انصاری از شاگردان [[سید محمد مجاهد]] و شیخ [[علی کاشف‌الغطاء]] و [[محمد حسن نجفی|شیخ محمدحسن نجفی]] مشهور به صاحب جواهر در نجف بود و پس از وفات صاحب جواهر در ۱۲۶۶ق به [[مرجع تقلید|مرجعیت شیعه]] نایل آمد<ref>حرزالدین، ج ۲، ص۴۰۲</ref>. کتاب [[رسائل (کتاب)|رسائل]] او از برترین نوشته‌های اصولی مذهب شیعه به شمار می‌رود؛ به ویژه طرح ابتکاری او در ساماندهی مباحث «حجّت»، افق‌هایی نو در برابر فقها و [[مجتهدان]] گشوده است. این کتاب از درسنامه‌های مهم حوزه‌های شیعی است که هم در مرتبه سطوح عالی تدریس می‌شود و هم بسیاری از استادان و [[مجتهدان]] حوزه‌های علمیه، دروس اجتهادی خود را در [[اصول فقه|علم اصول]]، بر محور این کتاب ارائه می‌دهند.


'''فعالیت‌های میرزامحمد حسن شیرازی'''
'''فعالیت‌های میرزامحمد حسن شیرازی'''


مکتب فقهی ـ اصولی شیخ انصاری، با پیگیری جدّی چند تن از شاگردان برجسته او، و در رأس آنان [[میرزای شیرازی|میرزامحمد حسن شیرازی]] استقرار یافت. میرزای شیرازی، پس از شیخ انصاری به [[سامرا]] رفت و در آنجا حوزه درسی تأسیس کرد. به دعوت او شماری از [[مجتهدان]] و فضلای حوزه نجف نیز راهی سامرا شدند و با محوریت میرزای شیرازی، که مرجع علی الاطلاق شیعه بود، در تثبیت و تبیین آرای شیخ انصاری کوشیدند. درواقع، [[حوزه علمیه سامرا|حوزه سامرا]] که نزدیک به نیم قرن پایید، بخشی از حوزه نجف بود و صرفاً با آن فاصله مکانی داشت.
مکتب فقهی ـ اصولی شیخ انصاری، با پیگیری جدّی چند تن از شاگردان برجسته او، و در رأس آنان [[میرزای شیرازی|میرزامحمد حسن شیرازی]] استقرار یافت. میرزای شیرازی، پس از شیخ انصاری به [[سامرا]] رفت و در آنجا حوزه درسی تأسیس کرد. به دعوت او شماری از [[مجتهد|مجتهدان]] و فضلای حوزه نجف نیز راهی سامرا شدند و با محوریت میرزای شیرازی، که مرجع علی الاطلاق شیعه بود، در تثبیت و تبیین آرای شیخ انصاری کوشیدند. درواقع، [[حوزه علمیه سامرا|حوزه سامرا]] که نزدیک به نیم قرن پایید، بخشی از حوزه نجف بود و صرفاً با آن فاصله مکانی داشت.


==== علمای وحدت‌گرای معاصر ====
==== علمای وحدت‌گرای معاصر ====
===== آخوند خراسانی =====
===== آخوند خراسانی =====
با اینکه دانشمندان دیگری در حوزه نجف، پس از شیخ انصاری، دست به تألیف و تصنیف در علم اصول زدند، ولی هیچ یک به رتبه آخوند [[محمد کاظم خراسانی|ملامحمدکاظم خراسانی]] (متوفی ۱۳۲۹ق) نرسیدند. وی از تربیت شدگان مکتب اصولی شیخ انصاری است، ولی آرای او در همه مباحث با نظریات شیخ انطباق ندارد.<ref>برای بررسی تطبیقی آرای این دو تن رجوع کنید به عنایةالاصول اثر سیدمرتضی فیروزآبادی</ref> پس از شیخ انصاری، او بیشترین تأثیر را بر حوزه‌های علمی شیعی گذاشته است. کتاب [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة الاصول]] او در بردارنده نظریات و بیان‌هایی ابداعی است و چون به طور موجز تألیف شده، شروح و تعلیقات و تقریرات بسیاری بر آن نوشته‌اند. این کتاب نیز به عنوان آخرین متن آموزشی علم اصول در سطح عالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اغلب [[فقیهان]] برجسته اصولی قرن چهاردهم از پرورش یافتگان مکتب اصولی شیخ انصاری و شمار زیادی از آنان شاگردان آخوند خراسانی بوده‌اند. صدها تن محضر خراسانی را درک کردند و برخی چون شیخ [[محمد جواد بلاغی]] (متوفی ۱۳۵۲)، [[ابوالحسن مشکینی]] (متوفی ۱۳۵۸)، [[محمد حسین نائینی]](متوفی ۱۳۵۶)، [[محمد حسین غروی اصفهانی]] (متوفی ۱۳۶۱)، [[آقا ضیاءالدین عراقی]](متوفی ۱۳۶۱)، [[سید ابوالحسن اصفهانی]] (متوفی ۱۳۶۵)، [[محمد حسین کاشف الغطا|شیخ محمدحسین آل کاشف‌الغطاء]] (متوفی ۱۳۷۳)، سیدعبدالحسین شرف الدین عاملی (متوفی ۱۳۷۷) و [[حسین بروجردی|حاج آقا حسین بروجردی]] (متوفی ۱۳۸۰ق) به بالاترین مدارج [[اجتهاد]] و [[مرجعیت]] نایل آمدند.<ref>موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۱۴، قسم ۲، ص۷۸۹</ref>
با اینکه دانشمندان دیگری در حوزه نجف، پس از شیخ انصاری، دست به تألیف و تصنیف در علم اصول زدند، ولی هیچ یک به رتبه آخوند [[محمد کاظم خراسانی|ملامحمدکاظم خراسانی]] (متوفی ۱۳۲۹ق) نرسیدند. وی از تربیت شدگان مکتب اصولی شیخ انصاری است، ولی آرای او در همه مباحث با نظریات شیخ انطباق ندارد.<ref>برای بررسی تطبیقی آرای این دو تن رجوع کنید به عنایةالاصول اثر سیدمرتضی فیروزآبادی</ref> پس از شیخ انصاری، او بیشترین تأثیر را بر حوزه‌های علمی شیعی گذاشته است. کتاب [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة الاصول]] او در بردارنده نظریات و بیان‌هایی ابداعی است و چون به طور موجز تألیف شده، شروح و تعلیقات و تقریرات بسیاری بر آن نوشته‌اند. این کتاب نیز به عنوان آخرین متن آموزشی علم اصول در سطح عالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اغلب [[فقیهان]] برجسته اصولی قرن چهاردهم از پرورش یافتگان مکتب اصولی شیخ انصاری و شمار زیادی از آنان شاگردان آخوند خراسانی بوده‌اند. صدها تن محضر خراسانی را درک کردند و برخی چون شیخ [[محمد جواد بلاغی]] (متوفی ۱۳۵۲)، [[ابوالحسن مشکینی]] (متوفی ۱۳۵۸)، [[محمد حسین نائینی]](متوفی ۱۳۵۶)، [[محمد حسین غروی اصفهانی]] (متوفی ۱۳۶۱)، [[آقا ضیاءالدین عراقی]](متوفی ۱۳۶۱)، [[سید ابوالحسن اصفهانی]] (متوفی ۱۳۶۵)، [[محمد حسین کاشف الغطا|شیخ محمدحسین آل کاشف‌الغطاء]] (متوفی ۱۳۷۳)، سیدعبدالحسین شرف الدین عاملی (متوفی ۱۳۷۷) و [[حسین بروجردی|حاج آقا حسین بروجردی]] (متوفی ۱۳۸۰ق) به بالاترین مدارج [[اجتهاد]] و [[مرجعیت]] نایل آمدند<ref>موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۱۴، قسم ۲، ص۷۸۹</ref>.


===== سید محمدباقر صدر =====
===== سید محمدباقر صدر =====
از دهه ۱۳۵۰ش فعالیت‌های سیاسی [[سید محمد باقر صدر]]، که در آن زمان یکی از استادان برجسته حوزه نجف بود، بیش از پیش در محافل سیاسی شیعه عراق مورد توجه قرار گرفت.<ref>وایلی، ص۴۸</ref> با افزایش اعتراضات مذهبی که غالباً توسط علمای حوزه نجف سازماندهی می‌شد، سرکوب حزب حاکم بعث نیز شدت می‌یافت. [[انتفاضه صفر]] ۱۳۹۷/ بهمن ۱۳۵۵ دولت عراق را متوجه نقش رهبری علما در نهضت اسلامی‌کرد و به همین جهت محدودیت‌هایی را برای ایشان اعمال داشت<ref>ر. ک:وایلی، ص۵۰ـ۵۱</ref> حامیان آیت اللّه صدر در خرداد ۱۳۵۹ [[انتفاضه رجب]] را در منزل او آغاز کردند ولی این حرکت نیز فرجامی چون اقدامات پیشین یافت<ref>ر. ک:وایلی، ص۵۲</ref> و در پی آن، صدر و خواهرش [[بنت الهدی صدر|بنت الهدی]] دستگیر و اعدام شدند.<ref>ر. ک:وایلی، ص۵۵</ref> [[سید ابوالقاسم خوئی]] در اعتراض به این عمل، درخواست کرد به وی اجازه دهند از عراق خارج شود، ولی دولت علاوه بر رد این درخواست، حساب‌های او را مسدود و برخی از شاگردانش را دستگیر و عده‌ای از آنان را اعدام کرد.<ref>ر. ک:وایلی، ص۵۷</ref> به طور کلی، پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی ایران]]، دولت عراق مشکلات بیشتری برای علما و طلاب علوم دینی حوزه نجف ایجاد کرد و در نتیجه برخی از علمای مبارز حوزه به علت تنگناهای شدید در عراق، ناگزیر از مهاجرت به دیگر کشورها شدند و فعالیت سیاسی خود را در آنجا پی گرفتند.<ref>ر. ک:وایلی، ص۷۸ـ۸۲</ref>
از دهه ۱۳۵۰ش فعالیت‌های سیاسی [[سید محمد باقر صدر]]، که در آن زمان یکی از استادان برجسته حوزه نجف بود، بیش از پیش در محافل سیاسی شیعه عراق مورد توجه قرار گرفت<ref>وایلی، ص۴۸</ref>. با افزایش اعتراضات مذهبی که غالباً توسط علمای حوزه نجف سازماندهی می‌شد، سرکوب حزب حاکم بعث نیز شدت می‌یافت. [[انتفاضه صفر]] ۱۳۹۷/ بهمن ۱۳۵۵ دولت عراق را متوجه نقش رهبری علما در نهضت اسلامی‌کرد و به همین جهت محدودیت‌هایی را برای ایشان اعمال داشت<ref>ر. ک:وایلی، ص۵۰ـ۵۱</ref> حامیان آیت اللّه صدر در خرداد ۱۳۵۹ [[انتفاضه رجب]] را در منزل او آغاز کردند ولی این حرکت نیز فرجامی چون اقدامات پیشین یافت<ref>ر. ک:وایلی، ص۵۲</ref> و در پی آن، صدر و خواهرش [[بنت الهدی صدر|بنت الهدی]] دستگیر و اعدام شدند<ref>ر. ک:وایلی، ص۵۵</ref>. [[سید ابوالقاسم خوئی]] در اعتراض به این عمل، درخواست کرد به وی اجازه دهند از عراق خارج شود، ولی دولت علاوه بر رد این درخواست، حساب‌های او را مسدود و برخی از شاگردانش را دستگیر و عده‌ای از آنان را اعدام کرد<ref>ر. ک:وایلی، ص۵۷</ref>. به طور کلی، پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی ایران]]، دولت عراق مشکلات بیشتری برای علما و طلاب علوم دینی حوزه نجف ایجاد کرد و در نتیجه برخی از علمای مبارز حوزه به علت تنگناهای شدید در عراق، ناگزیر از مهاجرت به دیگر کشورها شدند و فعالیت سیاسی خود را در آنجا پی گرفتند<ref>ر. ک:وایلی، ص۷۸ـ۸۲</ref>.


== ضوابط و نظامات تدریس ==
== ضوابط و نظامات تدریس ==
confirmed، مدیران
۳۷٬۲۰۱

ویرایش