confirmed
۲٬۱۸۹
ویرایش
←توقف بر امام حسن عسکری علیه‌السلام؛
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
گروهی از شیعیان نیز بر امامت حضرت صادق علیه‌السلام توقف کردند، آنها عقیده داشتند وی زنده است و از دنیا نرفته و نخواهد رفت تا ظاهر گردد و او همان مهدی موعود است. این فرقه همان‌هایی هستند که به ناووسیه معروف شدند، زیرا رئیس آنها شخصی به نام ناووسی از مردم بصره بود. <ref>حسن بن موسی نوبختی، پیشین، ص 67.</ref>شیخ مفید درباره اعتقادات ایشان توضیح بیشتری می‌دهد و به روایاتی که این گروه به آن استدلال می‌کردند اشاره کرده و آنها را باطل می‌شمرد. <ref>محمد بن محمد بن نعمان المفید، الفصول المختاره فی العیون والمحاسن، (قم، ستاد کنگره شیخ مفید، 1411)، ص 250.</ref> | گروهی از شیعیان نیز بر امامت حضرت صادق علیه‌السلام توقف کردند، آنها عقیده داشتند وی زنده است و از دنیا نرفته و نخواهد رفت تا ظاهر گردد و او همان مهدی موعود است. این فرقه همان‌هایی هستند که به ناووسیه معروف شدند، زیرا رئیس آنها شخصی به نام ناووسی از مردم بصره بود. <ref>حسن بن موسی نوبختی، پیشین، ص 67.</ref>شیخ مفید درباره اعتقادات ایشان توضیح بیشتری می‌دهد و به روایاتی که این گروه به آن استدلال می‌کردند اشاره کرده و آنها را باطل می‌شمرد. <ref>محمد بن محمد بن نعمان المفید، الفصول المختاره فی العیون والمحاسن، (قم، ستاد کنگره شیخ مفید، 1411)، ص 250.</ref> | ||
== توقف بر امام حسن عسکری علیه‌السلام؛ == | == توقف بر امام حسن عسکری علیه‌السلام؛ == | ||
درباره امامان بعد از موسی بن جعفر علیه‌السلام هم واقفی گری وجود داشت، از جمله درباره امام حسن عسکری که عده‌ای قایل به غیبت وی شدند و شیخ صدوق می‌گوید: «توقف‌کنندگان بر حسن بن علی بن محمد ادعا می‌کردند که غیبتی بر او واقع شده، زیرا به غیبت ایمان داشتند؛ ولی مصداق و موضوع آن را نمی‌دانستند و معتقد بود که وی همان مهدی قائم است». <ref>محمد بن علی بن بابویه، صدوق، پیشین، ص 40.</ref> نوبختی می‌گوید: «اصحاب وی - امام عسکری علیه‌السلام - بعد از او به چهارده فرقه تقسیم شدند: یک فرقه گفتند: حسن بن علی نمرده و زنده است؛ بلکه غایب شده و او همان قائم است که نمی میرد، چون فرزندی ندارد و زمین هم از وجود امام و حجت خدا خالی نمی‌شود. آنان بسیاری از اقوال واقفیه موسی بن جعفر را می‌گفتند و چون از آنها می پرسیدند چه فرقی میان شما و واقفیه است؟ می‌گفتند آنها در توقف بر موسی بن جعفر اشتباه کردند؛ زیرا او به هنگام وفاتش فرزندی داشت که به او وصیت کرد «یعنی امام رضا علیه‌السلام...» گروه های دیگری هم از واقفیه امام عسکری قایل به رجعت آن حضرت شدند. <ref>حسن بن موسی، نوبختی، پیشین، ص 96؛ محمد بن عبدالکریم شهرستانی، پیشین، ص 151.</ref> | درباره امامان بعد از موسی بن جعفر علیه‌السلام هم واقفی گری وجود داشت، از جمله درباره امام حسن عسکری که عده‌ای قایل به غیبت وی شدند و شیخ صدوق می‌گوید: «توقف‌کنندگان بر حسن بن علی بن محمد ادعا می‌کردند که غیبتی بر او واقع شده، زیرا به غیبت ایمان داشتند؛ ولی مصداق و موضوع آن را نمی‌دانستند و معتقد بود که وی همان مهدی قائم است». <ref>محمد بن علی بن بابویه، صدوق، پیشین، ص 40.</ref> | ||
نوبختی می‌گوید: «اصحاب وی - امام عسکری علیه‌السلام - بعد از او به چهارده فرقه تقسیم شدند: یک فرقه گفتند: حسن بن علی نمرده و زنده است؛ بلکه غایب شده و او همان قائم است که نمی میرد، چون فرزندی ندارد و زمین هم از وجود امام و حجت خدا خالی نمی‌شود. آنان بسیاری از اقوال واقفیه موسی بن جعفر را می‌گفتند و چون از آنها می پرسیدند چه فرقی میان شما و واقفیه است؟ می‌گفتند آنها در توقف بر موسی بن جعفر اشتباه کردند؛ زیرا او به هنگام وفاتش فرزندی داشت که به او وصیت کرد «یعنی امام رضا علیه‌السلام...» گروه های دیگری هم از واقفیه امام عسکری قایل به رجعت آن حضرت شدند. <ref>حسن بن موسی، نوبختی، پیشین، ص 96؛ محمد بن عبدالکریم شهرستانی، پیشین، ص 151.</ref> | |||
== توقف بر فرزندان ائمه علیه‌السلام؛ == | == توقف بر فرزندان ائمه علیه‌السلام؛ == | ||
گذشته از توقف‌کنندگان بر ائمه علیه‌السلام فرقه‌های دیگری نیز بودند که به‌نوعی بر امامت یکی از فرزندان ایشان توقف کردند. | گذشته از توقف‌کنندگان بر ائمه علیه‌السلام فرقه‌های دیگری نیز بودند که به‌نوعی بر امامت یکی از فرزندان ایشان توقف کردند. | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۴: | ||
== واقفه به معنای خاص == | == واقفه به معنای خاص == | ||
واقفیه پس از شهادت حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام امام هفتم شیعیان، باتوجه‌به شرایط و موقعیت خاصّ حاکم بر این دوره، شیعیان و اصحاب آن حضرت در مسئله امامت و جانشینی ایشان به دودسته تقسیم شدند: | واقفیه پس از شهادت حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام امام هفتم شیعیان، باتوجه‌به شرایط و موقعیت خاصّ حاکم بر این دوره، شیعیان و اصحاب آن حضرت در مسئله امامت و جانشینی ایشان به دودسته تقسیم شدند: | ||
• یک گروه که بخش اعظم شیعیان را شامل می‌شد باتوجه‌به وصیت امام علیه‌السلام و دلایل و شواهد کافی، امامت فرزند ایشان، علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام را پذیرفتند و وی را به‌عنوان امام هشتم تأیید نمودند. این دسته که بزرگان اصحاب امام کاظم علیه‌السلام را هم شامل می‌شد به نام قطعیه مشهور شدند. <ref>نوبختی، پیشین، ص 79؛ اشعری، پیشین، ص 87.</ref> | • یک گروه که بخش اعظم شیعیان را شامل می‌شد باتوجه‌به وصیت امام علیه‌السلام و دلایل و شواهد کافی، امامت فرزند ایشان، علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام را پذیرفتند و وی را به‌عنوان امام هشتم تأیید نمودند. این دسته که بزرگان اصحاب امام کاظم علیه‌السلام را هم شامل می‌شد به نام قطعیه مشهور شدند. <ref>نوبختی، پیشین، ص 79؛ اشعری، پیشین، ص 87.</ref> | ||
• امّا گروه دیگری از اصحاب امام هفتم علیه‌السلام بنا به دلایلی، از اعتراف به امامت علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام و یا هر کس دیگری سرباز زده و در امامت حضرت موسی بن جعفر علیهماالسلام توقف کردند. آنان اظهار می‌داشتند که موسی بن جعفر علیه‌السلام آخرین امام است و کسی را به امامت تعیین نکرده و یا دست‌کم ما از آن آگاه نیستیم. این گروه که به سبب طرح عقاید مختلفی به چند شاخه قابل‌تقسیم هستند واقفیه - واقفه - نامیده شدند. این عنوان گرچه بر فرقه‌های دیگری با عقاید مشابه ایشان اطلاق شده ولی به نظر می‌رسد باتوجه‌به گسترش کار ایشان و تداوم آن تا مدت قریب به یک قرن به‌عنوان مطلق واقفیه - هر گاه بدون قیدی خاص ذکر شده - اختصاص به این فرقه - یعنی واقفیه موسی بن جعفر علیه‌السلام - داشته است. | • امّا گروه دیگری از اصحاب امام هفتم علیه‌السلام بنا به دلایلی، از اعتراف به امامت علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام و یا هر کس دیگری سرباز زده و در امامت حضرت موسی بن جعفر علیهماالسلام توقف کردند. آنان اظهار می‌داشتند که موسی بن جعفر علیه‌السلام آخرین امام است و کسی را به امامت تعیین نکرده و یا دست‌کم ما از آن آگاه نیستیم. این گروه که به سبب طرح عقاید مختلفی به چند شاخه قابل‌تقسیم هستند واقفیه - واقفه - نامیده شدند. این عنوان گرچه بر فرقه‌های دیگری با عقاید مشابه ایشان اطلاق شده ولی به نظر می‌رسد باتوجه‌به گسترش کار ایشان و تداوم آن تا مدت قریب به یک قرن به‌عنوان مطلق واقفیه - هر گاه بدون قیدی خاص ذکر شده - اختصاص به این فرقه - یعنی واقفیه موسی بن جعفر علیه‌السلام - داشته است. | ||
واقفیان با نام دیگری هم شناخته می‌شوند: ممطوره. این عنوان در اصل از ترکیب اضافی کلاب ممطوره - سگان باران‌خورده - گرفته شده است که حاکی از پلیدی و پستی سران این طایفه است. سبب نامیده‌شدن آنها به این لقب، ابن است که در مناظره‌ای بین سران واقفیه و برخی از بزرگان شیعه، زمانی که بحث به نتیجه نرسیده و واقفیان از پذیرش دلایل و براهین علمای شیعه سرباز زدند یکی از شیعیان خطاب به آنها گفت: «شما همچون سگان باران‌خورده (کلاب ممطوره) هستید».<ref>نوبختی، پیشین، ص 81؛ اشعری، پیشین، ص 91.</ref> از این رو در بین شیعیان قطعیه این گروه به نام ممطوره شهرت یافتند؛ اما عنوان واقفیه بر آن چیرگی یافت و شهرت آنان به این نام بیشتر گردید. | واقفیان با نام دیگری هم شناخته می‌شوند: ممطوره. این عنوان در اصل از ترکیب اضافی کلاب ممطوره - سگان باران‌خورده - گرفته شده است که حاکی از پلیدی و پستی سران این طایفه است. سبب نامیده‌شدن آنها به این لقب، ابن است که در مناظره‌ای بین سران واقفیه و برخی از بزرگان شیعه، زمانی که بحث به نتیجه نرسیده و واقفیان از پذیرش دلایل و براهین علمای شیعه سرباز زدند یکی از شیعیان خطاب به آنها گفت: «شما همچون سگان باران‌خورده (کلاب ممطوره) هستید».<ref>نوبختی، پیشین، ص 81؛ اشعری، پیشین، ص 91.</ref> | ||
واقفیان در خصوص این که امام هفتم از دنیا رفته یا زنده است؟ و اگر از دنیا رفته چگونه بوده؟ و اگر زنده است چگونه؟ و مسئله امامت پس از او به چه نحوی است؟ و. ... سخنان گوناگونی اظهار داشتند | |||
از این رو در بین شیعیان قطعیه این گروه به نام ممطوره شهرت یافتند؛ اما عنوان واقفیه بر آن چیرگی یافت و شهرت آنان به این نام بیشتر گردید. | |||
واقفیان در خصوص این که امام هفتم از دنیا رفته یا زنده است؟ و اگر از دنیا رفته چگونه بوده؟ و اگر زنده است چگونه؟ و مسئله امامت پس از او به چه نحوی است؟ و. ... سخنان گوناگونی اظهار داشتند. | |||
واقفیه را می‌توان در چهار دسته تقسیم‌بندی کرد: | |||
گروهی که عقیده داشتند موسی بن جعفر علیه‌السلام درگذشته ولی رجعت خواهد کرد و به این دنیا باز خواهد گشت. | گروهی که عقیده داشتند موسی بن جعفر علیه‌السلام درگذشته ولی رجعت خواهد کرد و به این دنیا باز خواهد گشت. | ||
این گروه معتقد بودند امام هفتم علیه‌السلام از دنیا نرفته؛ بلکه زنده است و از دیدگان مردم غائب گردیده و تا روزی که قیام کند در غیبت به سر خواهد برد. | این گروه معتقد بودند امام هفتم علیه‌السلام از دنیا نرفته؛ بلکه زنده است و از دیدگان مردم غائب گردیده و تا روزی که قیام کند در غیبت به سر خواهد برد. | ||
این گروه اظهار می‌کردند ما نمی‌دانیم که او درگذشته یا زنده است و هیچ‌کدام را تکذیب یا تصدیق نمی‌کنیم. | این گروه اظهار می‌کردند ما نمی‌دانیم که او درگذشته یا زنده است و هیچ‌کدام را تکذیب یا تصدیق نمی‌کنیم. | ||
گروهی که معتقد به غیبت امام هفتم پس از رجعت بودند. | گروهی که معتقد به غیبت امام هفتم پس از رجعت بودند. | ||
بدین ترتیب واقفیان در چگونگی قائمیت و مهدویت حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام که عقیده اساسی آنان است دچار تشتت و اختلاف هستند. | بدین ترتیب واقفیان در چگونگی قائمیت و مهدویت حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام که عقیده اساسی آنان است دچار تشتت و اختلاف هستند. | ||