۸۷٬۵۶۷
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:آیین عزاداری.jpg|جایگزین=عزاداری|بندانگشتی]] | [[پرونده:آیین عزاداری.jpg|جایگزین=عزاداری|بندانگشتی]] | ||
'''عزاداری''' و سوگواری [[ماه محرم الحرام]] و [[ماه صفر المظفر]] مجموعه آیینهای [[شیعیان]] و همچنین برخی از غیر شیعیان در سوگ شهیدان [[کربلا]] است. [[ | '''عزاداری''' و سوگواری [[محرم|ماه محرم الحرام]] و [[صفر المظفر|ماه صفر المظفر]] مجموعه آیینهای [[شیعیان]] و همچنین برخی از غیر شیعیان در سوگ شهیدان [[کربلا]] است. [[اهل بیت]] اولین کسانی بودهاند که به سوگواری برای [[حسین بن علی (سید الشهدا)|حسینبنعلی (علیه السلام)]] پرداخته و دیگران را نیز به عزاداری دعوت کردند. [[کمیت اسدی]] و [[دعبل خزاعی]]، از شاعران دوران [[محمد بن علی (باقر العلوم)|محمدبنعلی (علیه السلام)]]، [[جعفر بن محمد (صادق)|جعفربنمحمد (علیهالسلام)]] و [[علی بن موسی (رضا)|علیبنموسی (علیهالسلام)]] اشعاری در رثای '''«سیدالشهدا»''' سرودهاند. سوگواری در آغاز با گریه و شعرخوانی صورت میگرفت؛ ولی به تدریج مداحی، روضهخوانی، شمایلکشی، سینهزنی، تعزیه و ... به آن افزوده شد. بیشتر این آیینها در دوران [[آلبویه]]، [[صفویه]] و [[قاجار]] شکل گرفتند. گسترش عزاداری برای '''«اباعبداللهالحسین»'''، مربوط به دوره صفویه و رسمی شدن [[مذهب تشیع]] در [[ایران]] دانسته شده است؛ اگرچه در این میان برخی شاهان ایران از جمله [[نادرشاه افشار]] و [[رضا شاه پهلوی|رضاشاه پهلوی]]، به محدود کردن عزاداری پرداختند. | ||
== عزاداری در کشورهای اسلامی == | == عزاداری در کشورهای اسلامی == | ||
''ابن اثیر'' در الکامل فی التاریخ، دربارهٔ نخستین سوگواری رسمی - اجتماعی در رویدادهای سال ۳۵۲ ق، نوشته است که ''معزالدوله دیلمی'' در [[بغداد]] دستور داد: «مردم در روز [[عاشورا]] دکانهایشان را ببندند، خرید و فروش در بازارها را لغو کنند، زاری کنند، گنبدها و مزارها را آماده سازند، زنان موهایشان را چاک کنند و سر روی را سیاهپوش کنند… و این نخستین روزی بود که برای حسین زاری شد»<ref>الکامل فی التاریخ ج ۷، ص ۴ - ۷.</ref>. عزاداری [[ | ''ابن اثیر'' در الکامل فی التاریخ، دربارهٔ نخستین سوگواری رسمی - اجتماعی در رویدادهای سال ۳۵۲ ق، نوشته است که ''معزالدوله دیلمی'' در [[بغداد]] دستور داد: «مردم در روز [[عاشورا]] دکانهایشان را ببندند، خرید و فروش در بازارها را لغو کنند، زاری کنند، گنبدها و مزارها را آماده سازند، زنان موهایشان را چاک کنند و سر روی را سیاهپوش کنند… و این نخستین روزی بود که برای حسین زاری شد»<ref>الکامل فی التاریخ ج ۷، ص ۴ - ۷.</ref>. عزاداری [[محرم]]، سوگواریها و یادبودهایی است که به مناسبت کشتهشدن حسینبنعلی (علیهالسلام) و جمعی از یارانش در واقعۀ [[کربلا]] که در سال ۶۱ هجری قمری، روی داد، انجام میشود. سوگواری برای حسینبنعلی (علیهالسلام) و دیگر یارانش از شب اول ماه محرم آغاز میشود و در ظهر [[عاشورا]] به اوج میرسد. در غروب و شامگاه عاشورا، این سوگواری تحت عنوان مراسم شام غریبان ادامه پیدا میکند. در روز ۱۲ محرم نیز مراسمی با نام «سوم امام حسین» انجام میشود. این مراسم در روز ۱۶ محرم با نام «هفتم امام حسین» و ۲۰ ماه صفر با نام «اربعین» ادامه پیدا میکند. البته سوگواری برای حسین بن علی مختص ماه محرم نمیشود و در دیگر روزهای سال نیز با توجه به فرهنگ و رسم هر منطقه انجام میشود. مراسم سوگواری سومین امام [[شیعیان]] از دیدگاه [[شیعه]] اهمیت بسیاری دارد و انجام آن عبادت است<ref>سوگنامه آل محمد صلی الله علیه و آله؛ محمدمهدی اشتهاردی؛ ص ۶ - ۸.</ref>. سوگواری محرم در جاهای مختلف به صورتهای گوناگون انجام میشود. سوگواری محرم علاوه بر ابعاد مذهبی، ابعاد سیاسی و اجتماعی نیز دارد. سوگواری شیعیان [[ایران]] در ماه محرم همواره به صورت خودجوش بوده است و حکومتها دخالتی در راهاندازی دستههای عزادار و برپایی مجالس سوگواری نداشتهاند. | ||
=== ایران === | === ایران === | ||
==== سوگواری ماه محرم و ماه صفر در ایران ==== | ==== سوگواری ماه محرم و ماه صفر در ایران ==== | ||
در روزهای عزاداری | در روزهای عزاداری محرم چهرۀ شهرهای بزرگ و کوچک [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] به صورت چشمگیری تغییر میکند و سیاهپوش میشود. بیرقها و علمهای سیاه و گاه سبزرنگ و گاه سرخرنگ بر در و بام تکیهها، [[مساجد]]، خانهها، مؤسسات، ادارات و معابر افراشته میشود. زن و مرد و پیر و جوان سیاه میپوشند و بهویژه در ظهر عاشورا برخی چهرهها و موهایشان را گِلآلود میکنند. در این ایام زنان و مردان و به خصوص جوانان در مساجد و معابر و تکایا جمع میشوند و به سر و سینه خود میکوبند تا عزا برپا دارند و با کشتهشدگان واقعه کربلا که چهارده قرن پیش در صحرای کربلا رخ داد ابراز همدردی کنند. با آنکه شهر ظاهری پُرآشوب دارد و مملو از مردانی است که با دست، به سر و سینه خود میکوبند، آنچه انسان را به شگفت میآورد، مشاهده انبوه مردمانی است که از زن و مرد، پیر و جوان، بزرگ و کوچک، با مهربانی و همدلی در کنار هم سوگواری میکنند. مردمان در این دو سه روز با یکدیگر از زمانهای دیگر مهربانترند و همدلتر هستند. در ایران روضهها بیشتر در ماههای محرم و صفر برگزار میشوند. معمولاً هر مجلس روضه از دو بخش زنانه و مردانه تشکیل میشود. برخی روضهها ممکن است کاملاً زنانه باشند و گاه کاملاً مردانه. مجلس روضه ممکن است در خانه تشکیل شود یا در تکیهها، مساجد و حسینیهها برپا شود. | ||
==== اعزام مبلغ ==== | ==== اعزام مبلغ ==== | ||
اعزام سخنران و مُبلغ از طلاب و فضلا به مناطق مختلف برای تبلیغ و سخنرانی در ماه محرم و صفر در [[قم]] از اقدامات [[شیخ عبدالکریم حائری یزدی]] دانسته شده است. [[مرتضی مطهری]] تلاشهایی برای خرافهزدایی و اصلاح آیینهای عزاداری نمودند. همچنین [[آیتالله سید علی خامنهای]]، [[رهبر جمهوری اسلامی ایران]]، در فتوایی [[قمهزنی]] را [[حرام]] اعلام کرد و مراجعی مانند [[ناصر مکارم شیرازی]]، [[محمد فاضل لنکرانی]]، [[میرزا جواد تبریزی]]، [[حسین نوری همدانی]] و [[حسین مظاهری]] فتاوای مشابهی صادر کردهاند. | اعزام سخنران و مُبلغ از طلاب و فضلا به مناطق مختلف برای تبلیغ و سخنرانی در ماه محرم و صفر در [[قم]] از اقدامات [[شیخ عبدالکریم حائری یزدی]] دانسته شده است. [[مرتضی مطهری]] تلاشهایی برای خرافهزدایی و اصلاح آیینهای عزاداری نمودند. همچنین [[آیتالله سید علی خامنهای]]، [[رهبر جمهوری اسلامی ایران]]، در فتوایی [[قمهزنی]] را [[حرام]] اعلام کرد و مراجعی مانند [[ناصر مکارم شیرازی]]، [[محمد فاضل لنکرانی]]، [[میرزا جواد تبریزی]]، [[حسین نوری همدانی]] و [[حسین مظاهری]] فتاوای مشابهی صادر کردهاند. | ||
==== مراسم علمگردانی ==== | ==== مراسم علمگردانی ==== | ||
علمگردانی، یکی از انواع عزاداری است که در شهرهایی از ایران مانند | علمگردانی، یکی از انواع عزاداری است که در شهرهایی از ایران مانند بشرویه، میناب و … انجام میشود در بشرویه این مراسم قدمتی ۴۰۰ ساله دارد و از سالها پیش در حسینیۀ حاج علی اشرف، برپا بوده؛ این مراسم با نوای «حسین حسین» و چرخاندن علمها در دور حسینیه انجام میشود و جمعی از [[سادات]] در جلو علمها حرکت میکنند این مراسم هرساله از شب پنجم محرم تا روز عاشورا انجام میشود. | ||
=== عراق === | === عراق === | ||
==== دستۀ طویریج ==== | ==== دستۀ طویریج ==== | ||
در این عزاداری، عزاداران با پای برهنه از طویریج -شهری در نزدیکی [[کربلا]]- حرکت میکنند و در حالی که هرولهکنان شعار '''«لبیک یا حسین»''' میگویند و با دست بر سر و صورت خود میزنند، خودشان را به حرم | در این عزاداری، عزاداران با پای برهنه از طویریج -شهری در نزدیکی [[کربلا]]- حرکت میکنند و در حالی که هرولهکنان شعار '''«لبیک یا حسین»''' میگویند و با دست بر سر و صورت خود میزنند، خودشان را به حرم حسینبنعلی (علیهالسلام) میرسانند و پس از زیارتی کوتاه مدت که چند دقیقهای بیشتر طول نمیکشد، محل را ترک میکنند. این مراسم پیش از نماز ظهر و عصر از منطقه طویریج آغاز شده، بهگونهای که عزاداران نماز را در میانه راه و در نزدیکی خیمهگاه اقامه کرده و پس از خاموش کردن خیمههای آتش گرفته، خود را دوان دوان و هرولهکنان به حرم حسین بن علی میرسانند. طویریج که نام دیگر آن «هندیه» است نام منطقهای در ۱۰ کیلومتری کربلاست که در زمان قیام حسینی محل سکونت قبیله بنی اسد بوده و عزاداران حسینی در کربلا به رسم دیر رسیدن این قبیله در عصر عاشورا به کربلا، مراسم عزاداری خود را از این منطقه آغاز میکنند. | ||
==== مشق شمشیر ==== | ==== مشق شمشیر ==== | ||
خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
=== هند === | === هند === | ||
محرم یک تعطیلی رسمی در [[هند]] و شروع سال اسلامی است. این روز برای بسیاری از کارمندان تعطیل هستند. بعضی از مردم شروع سال جدید اسلامی را با آتش بازی جشن میگیرند. بعضی از مردم همچنین در روزهای نهم و | محرم یک تعطیلی رسمی در [[هند]] و شروع سال اسلامی است. این روز برای بسیاری از کارمندان تعطیل هستند. بعضی از مردم شروع سال جدید اسلامی را با آتش بازی جشن میگیرند. بعضی از مردم همچنین در روزهای [[نهم محرم|نهم]] و [[دهم محرم|دهم]]، یا دهم و یازدهم ماه محرم، روزه میگیرند. [[اهلسنت]] روز هشتم و [[نهم محرم]] را روزه میگیرند. آنها ممکن است جلسات مخصوص دعا در منازل یا مساجد داشته باشند. همهٔ مسلمانان این مراسم را اجرا نمیکنند و در این مناسبت رفتار مشابه ندارند. بعضی از مسلمانان ماه محرم را به خاطر جنگ و حادثهٔ کربلا، ماه عزاداری میدانند. | ||
==== پولیکالی ==== | ==== پولیکالی ==== | ||
خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
رویدادهای دیگر که در ده روز اول محرم رخ میدهند عبارتند از: | رویدادهای دیگر که در ده روز اول محرم رخ میدهند عبارتند از: | ||
رژه و راهپیمایی همراه با ماکتی از آرامگاه | رژه و راهپیمایی همراه با ماکتی از آرامگاه حسینبنعلی (علیهالسلام) که در آن مردان جوان برای سوگواری، خود را با زنجیر و چوب میزنند. پخش کردن خوراکی بین فقیران و پخش نذری در مساجد و مراکز اجتماعی، نمایش آتش زدن خیمهها. بعضی از این رویدادها در [[جهان اسلام]] مورد بحث است. محرم (ممکن است منظور روز عاشورا باشد. چون در تقویم هند تعطیل است اما مردم برای روز عاشورا نیز از واژهٔ محرم استفاده میکنند) عمدتاً یک تعطیلی اسلامی است؛ اما مردم از سایر ادیان نیز ممکن است در این مراسم شرکت کنند یا شاهد فعالیتها باشند. روز اول محرم در هند تعطیلی رسمی است؛ بنابرین ادارات دولتی، دفاتر پست و بانکها تعطیل هستند. ممکن است مغازهها و کسب و کار و سایر نهادهای اسلامی، تعطیل باشند یا ساعات کاری را کاهش دهند. [[نماز جماعت]] و مراسم [[دعا]]، رژه و راهپیمایی در این روز ممکن است باعث ترافیک شدید خصوصاً در مناطق مسلماننشین شود. | ||
در میان شیعیان [[هند]] مراسمی معمول است که ممکن است در نواحی مختلف، جزئیاتی متفاوت داشته باشند. به محض ظاهر شدن ماه جدید، مردم هر سال در مکانهای دائمی _که در جنوب هند به عاشورخانه معروف است_ گرد هم میآیند. آنها بعد از خوردن شربت _نوشیدنی شیرین و خنک_ یا برنج و نذری با نام حسینبنعلی (علیهالسلام) فاتحه میخوانند. نوشیدنی خنک به معنای یادآوری مؤمنان از تشنگی حسین و خانواده و همراهانش هست که رنج بردهاند. همان خوراک و نوشیدنی بین مردم خصوصاً فقرا پخش میشود. در بعضی مکانها هر روز غروب مردم گودالی حفر میکنند و درونش آتش روشن میکنند و دورش با چوب یا شمشیر حفاظ میسازند. یا دورتا دور این گودال میدوند و فریاد میزنند. | در میان شیعیان [[هند]] مراسمی معمول است که ممکن است در نواحی مختلف، جزئیاتی متفاوت داشته باشند. به محض ظاهر شدن ماه جدید، مردم هر سال در مکانهای دائمی _که در جنوب هند به عاشورخانه معروف است_ گرد هم میآیند. آنها بعد از خوردن شربت _نوشیدنی شیرین و خنک_ یا برنج و نذری با نام حسینبنعلی (علیهالسلام) فاتحه میخوانند. نوشیدنی خنک به معنای یادآوری مؤمنان از تشنگی حسین و خانواده و همراهانش هست که رنج بردهاند. همان خوراک و نوشیدنی بین مردم خصوصاً فقرا پخش میشود. در بعضی مکانها هر روز غروب مردم گودالی حفر میکنند و درونش آتش روشن میکنند و دورش با چوب یا شمشیر حفاظ میسازند. یا دورتا دور این گودال میدوند و فریاد میزنند. | ||
عاشورخانه معمولاً با پارچههای سیاهی که روی آن [[آیات قرآن]] نوشته شده تزئین میشود. درون عاشورخانه تابوتها و سازههای چوبی قرار دارد که با ورقهای نقرهای، کاغذهای رنگی و زرق و برقدار پوشش داده شده. آنها با تخیل و احساس هنری ساخته شده است و به منظور نشان دادن آرامگاه حسینبنعلی (علیهالسلام)، در دشت کربلا، یا مقبره | عاشورخانه معمولاً با پارچههای سیاهی که روی آن [[آیات قرآن]] نوشته شده تزئین میشود. درون عاشورخانه تابوتها و سازههای چوبی قرار دارد که با ورقهای نقرهای، کاغذهای رنگی و زرق و برقدار پوشش داده شده. آنها با تخیل و احساس هنری ساخته شده است و به منظور نشان دادن آرامگاه حسینبنعلی (علیهالسلام)، در دشت کربلا، یا مقبره پیامبر در [[مدینه]] یا حتی تاجمحل در اگرا بنا شده. در کنار آنها وسایل جنگی قرار دارد که متصور هستند امام حسینبنعلی (علیهالسلام) در کربلا از آنها استفاده کردند. مثل عمامه از طلا، شمشیر، سپر، تیر و کمان. همچنین تعدادی علم یا علامت در اشکال گوناگون وجود دارد که هر کدام معنی مخصوص خود را دارند. اغلب علمها شکل یک دست را در راس خود دارند. این علامت از آنجایی محبوب است که به پنج تن از اعضای خانوادهٔ پیامبر اشاره دارد: [[محمد رسولالله]]، علی، فاطمه، حسن و حسین (علیهمالسلام). | ||
==== به یاد کربلا ==== | ==== به یاد کربلا ==== | ||
خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
=== سوگواری در عصر معصومین === | === سوگواری در عصر معصومین === | ||
علیبنحسین (علیهالسلام)، [[زینب بنت علی|زینب بنت علی (سلام اللهعلیها)]]، [[امالبنین]] و [[رباب]] اولین کسانی بودهاند که به سوگواری برای حسینبنعلی (علیه السلام) پرداخته و دیگران را نیز به عزاداری فراخواندهاند. [[کمیت اسدی]] و [[دعبل خزاعی]]، از شاعران دوران محمدبنعلی (علیه السلام)، جعفربنمحمد (علیهالسلام) و علیبنموسی (علیهالسلام) اشعاری در رثای حضرت حسین سرودهاند. زینب بنت علی، هنگام گذر از کنار تن برادرش با خواندن اشعاری، حتی دشمنان را متأثر کرد<ref>بلاذری، انسابالاشراف، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ج۳، ص۲۰۶.</ref>. با ورود اسیران کربلا به شام، زنان بنیامیه بر آنان گریستند، و به گفتهای سه روز یا هفت روز عزا به پا کردند. گفته میشود اولین کسی که در رثای شهدای کربلا و امام حسینبنعلی (علیهالسلام) مرثیه سرود ''عقبة بن عمرو سهمی'' بوده است<ref>تذکرة الخواص؛ ابن جوزی؛ ج ۱، ص ۲۴۱.</ref>. ''عبیدالله بن حر جعفی'' را نیز نخستین زیارت کننده قبر امام دانستهاند<ref>شهرستانی، تاریخ النیاحه، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص ۱۰۰.</ref>. او پس از شهادت امام حسینبنعلی (علیهالسلام) از منزل خود در قصر بنی مقاتل به کربلا رفت و گریست و قصیدۀ بلندی در رثای امام حسینبنعلی (علیهالسلام) سرود. توابین که پس از شهادت امام حسینبنعلی (علیهالسلام) توبه کرده و بر ضد [[امویان]] به قیام برخاستند ابتدا به کربلا رفتند و در آنجا به عزاداری پرداختند و برای خونخواهی امام، هم قسم شدند<ref>مقتل الحسینبنعلی (علیهالسلام)؛ خوارزمی؛ ج ۲، ص ۲۱۸.</ref>. ''بشر بن جذلم''، به دستور حضرت سجاد (علیهالسلام) ورود اهلبیت به مدینه را با سرودن اشعاری به مردم اعلام کرد و آنان را گریاند. همچنین زنانی از [[اهل بیت]]، به سوگواری پرداختند و مردم مدینه را به سوگ نشاندند؛ زنانی از جمله: زینب دختر عقیل، ام البنین و رباب در میان آنها به چشم میخورد<ref>الکامل فی التاریخ؛ ابن اثیر؛ ج ۴، ص ۸۸.</ref>. | |||
=== تشویق و ترغیب به سوگواری === | === تشویق و ترغیب به سوگواری === | ||
امامان خود هنرمندان و شعرا را به مرثیهگویی تشویق میکردند. چنانکه | امامان خود هنرمندان و شعرا را به مرثیهگویی تشویق میکردند. چنانکه جعفربنمحمد (علیهالسلام) سرایش شعر برای شهدای کربلا و گریاندن مردم را عامل ورود بهشت برای شاعر برشمرده است. نیز آن حضرت در روز عاشورا در منزل خود مراسم عزا برپا میکرد و بستگان و اصحاب خود را بدان دعوت مینمود<ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، قم، باب ۳۲ و ۳۳.</ref>. [[کمیت اسدی]] از شاعران زمان محمدبنعلی (علیه السلام)[[محمد بن علی (باقر العلوم)|،]] و جعفربنمحمد (علیهالسلام) و [[دعبل خزاعی]] از شاعران [[شیعی]] دوران حضرت رضا (علیهالسلام) برای امام حسینبنعلی (علیهالسلام) مرثیه خواندهاند. در آن دوره، به کسانی که مصائب امام حسینبنعلی (علیهالسلام) را با شعر حکایت میکردند، '''«مُنشِد»''' گفته میشد<ref>مظاهری، رسانه شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۳۳، به نقل از پوراحمدی؛ عزاداری امام حسینبنعلی (علیهالسلام) در محضر امامان شیعه، فصلنامه شیعهشناسی، شماره ۸، ص ۱۱۸.</ref>. | ||
=== رشد و گسترش عزاداری === | === رشد و گسترش عزاداری === | ||
خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
=== رواج تعزیهخوانی در دوران قاجار === | === رواج تعزیهخوانی در دوران قاجار === | ||
دورۀ [[قاجار]]، دوران رونق بیسابقه مجالس عزاداری، بهویژه آئین تعزیه است. ناصرالدینشاه موجب رواج تجمل و اشرافیگری در مجالس روضه شد؛ بهطوریکه شاه گاه در شبهای دهۀ اول محرم برای واعظان و پامنبریهای آنان مشتمشت سکه پرتاب میکرد<ref>رسانه شیعه؛ مظاهری؛ ص ۹۱ به نقل از همایونی؛ تعزیه در ایران، ص۱۲۹ .</ref>. علاوه بر قمهزنی، شمایلکشی، زنجیرزنی، منبر از دیگر رسومی بود که در دورۀ ناصرالدینشاه تأسیس شده یا رواج بیشتر یافت. از دیگر ویژگیهای سوگواری محرم در دوران قاجار، انتقادات برخی روشنفکران مانند ''میرزا ملکم خان'' و ''میرزا فتحعلی آخوندزاده'' به عزاداری است. عمومیت یافتن مراسم شام غریبان از ویژگیهای عزاداری دوران مظفرالدین شاه بود. سوگواری بر امام حسینبنعلی (علیهالسلام) در دوران [[قاجار]] علاوه بر | دورۀ [[قاجار]]، دوران رونق بیسابقه مجالس عزاداری، بهویژه آئین تعزیه است. ناصرالدینشاه موجب رواج تجمل و اشرافیگری در مجالس روضه شد؛ بهطوریکه شاه گاه در شبهای دهۀ اول محرم برای واعظان و پامنبریهای آنان مشتمشت سکه پرتاب میکرد<ref>رسانه شیعه؛ مظاهری؛ ص ۹۱ به نقل از همایونی؛ تعزیه در ایران، ص۱۲۹ .</ref>. علاوه بر قمهزنی، شمایلکشی، زنجیرزنی، منبر از دیگر رسومی بود که در دورۀ ناصرالدینشاه تأسیس شده یا رواج بیشتر یافت. از دیگر ویژگیهای سوگواری محرم در دوران قاجار، انتقادات برخی روشنفکران مانند ''میرزا ملکم خان'' و ''میرزا فتحعلی آخوندزاده'' به عزاداری است. عمومیت یافتن مراسم شام غریبان از ویژگیهای عزاداری دوران مظفرالدین شاه بود. سوگواری بر امام حسینبنعلی (علیهالسلام) در دوران [[قاجار]] علاوه بر ماه محرم به ماه صفر نیز تعمیم یافت. | ||
=== پهلوی اول و اعمال محدودیتها === | === پهلوی اول و اعمال محدودیتها === | ||
خط ۱۰۹: | خط ۱۰۹: | ||
کتابهای فراوانی پس از واقعۀ عاشورا نگاشته شده که به بازخوانی واقعۀ عاشورا و تحلیل وقایع آن پرداختهاند. این آثار فارسی و عربی که بسیاری از آنها به زبانهای دیگر هم ترجمه شده، در مقاطع مختلف تاریخی و همچنین در قالبهای متفاوت نوشته شدهاند. برخی از این موارد عبارتند از: | کتابهای فراوانی پس از واقعۀ عاشورا نگاشته شده که به بازخوانی واقعۀ عاشورا و تحلیل وقایع آن پرداختهاند. این آثار فارسی و عربی که بسیاری از آنها به زبانهای دیگر هم ترجمه شده، در مقاطع مختلف تاریخی و همچنین در قالبهای متفاوت نوشته شدهاند. برخی از این موارد عبارتند از: | ||
# آثار ادبی: نامیرا، ادب الطف، و سقای آب و ادب. | # '''آثار ادبی''': نامیرا، ادب الطف، و سقای آب و ادب. | ||
# آثار روایی و مقتلنگاری: مقتل ابی مخنف، اللهوف، طوفان البکاء، نفس المهموم، روضة الشهداء، و اسرار الشهادة. | # '''آثار روایی و مقتلنگاری''': مقتل ابی مخنف، اللهوف، طوفان البکاء، نفس المهموم، روضة الشهداء، و اسرار الشهادة. | ||
# آثار تحلیلی: پس از پنجاه سال، شهید جاوید، مع الرکب الحسینی، و رسانه شیعه. | # '''آثار تحلیلی''': پس از پنجاه سال، شهید جاوید، مع الرکب الحسینی، و رسانه شیعه. | ||
# آثار انتقادی: حماسه حسینی، لؤلؤ و مرجان، و التنزیه لاعمال الشبیه. | # '''آثار انتقادی''': حماسه حسینی، لؤلؤ و مرجان، و التنزیه لاعمال الشبیه. | ||
# آثار اخلاقی و عرفانی: الخصائص الحسینیه، و گنجینة الاسرار. | # '''آثار اخلاقی و عرفانی''': الخصائص الحسینیه، و گنجینة الاسرار. | ||
# آثار | # '''آثار دائرةالمعارفی''': ابصار العین، فرسان الهیجاء، فرهنگ عاشورا، دانشنامه امام حسین (علیهالسلام)، و مقتل جامع سیدالشهدا. | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
خط ۱۳۲: | خط ۱۳۲: | ||
* ر. ک: '''کامل الزیارات''' نوشتۀ ابن قولویه. | * ر. ک: '''کامل الزیارات''' نوشتۀ ابن قولویه. | ||
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات]] | |||
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]] | [[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]] | ||