سوره انسان: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:سوره انسان.jpg|بی‌قاب|چپ]]

'''سوره انسان''' یا '''هَلْ أَتَیٰ''' یا '''دَهْر'''، هفتاد و ششمین سوره و از [[سوره‌های مدنی]] [[قرآن]] است که در جزء ۲۹ جای دارد و دارای ۳۱ آیه است. سوره انسان درباره خلقت و هدایت انسان، اوصاف ابرار (نیکوکاران) و نعمت‌هایی که [[خدا|خداوند]] به آنان می‌دهد و همچنین اهمیت قرآن و مشیت پروردگار سخن می‌گوید.

برخی از مفسرین [[مذهب شیعه|شیعه]] از جمله [[سید محمد حسین طباطبایی|علامه طباطبایی]] بر اساس روایات متعدد معتقدند این سوره در شأن [[اهل بیت|اهل‌بیت]] نازل شده‌است.

بنابر نظر برخی از مفسرین [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] از جمله [[جلال الدین سیوطی|جلال‌الدین سیوطی]] در کتاب الاتقان فی علوم القرآن نقل می‌کند که آیه {{متن قرآن |و یطعمون الطعام علی حبه… |سوره = انسان |آیه = 8 }} در شأن [[علی بن ابی طالب]] و [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|فاطمه]] دختر [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول‌الله]] نازل شده‌است.

== انسان ==

کلمه [[انسان]] شصت‌وپنج بار در [[قرآن|قرآن مجید]] به‌کار رفته است، با مراجعه به موارد آن معلوم می‌شود که از آن جسد ظاهری و صورت ظاهری مراد نیست چنان‌که در بشر مراد است، بلکه باطن و نهاد و استعداد و انسانیت و عواطف او در نظر است<ref>قاموس قرآن، ج 1، ص 131.</ref>.

== مفهوم کلی سوره ==

* سوره ابرار<ref>همان، ص 363.</ref>، سوره امشاج<ref>دايرةالمعارف قرآن كريم، ج 4، ص 500.</ref>.

== علت نام‌گذاری ==

# «سوره انسان»؛ به جهت ذکر نام [[انسان]] در آیۀ اول و بیان اینکه خداوند متعال انسان را از عدم خلق نموده است.

# «سوره دهر»؛ به خاطر وجود واژه دهر در آیه اول سوره به این نام مشهور شده است.

# «سوره هل أتی»؛ به سبب شروع سوره با این عبارت به این نام مشهور گشته است. [[حدیث|روایات]] هم بیشتر از نام هل اتی برای این سوره استفاده نموده‌اند<ref>همانند روایتی در مجمع‌البيان في تفسيرالقرآن، ج 10، ص 608.</ref>.

# «سوره ابرار»؛ به جهت آنکه خداوند در این سوره صحبت از ابرار و نعمت‌های خداوند بر آنان نموده است به این اسم مشهور شده است.

== تعداد آیات و کلمات و حروف ==

== اهداف و آموزه‌ها ==

اساسی‌ترین هدف‌های سوره انسان عبارت‌اند از:

# یادآوری [[قیامت|رستاخیز]] و عذاب‌ها و نعمت‌های فراوان آن؛

[[ابی‌بن‌كعب|ابی‌بن‌کعب]] از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)]] روایت نموده که فرمود: «هر کس سوره هل اتی را قرائت کند پاداش او بر خداوند [[بهشت]] و حریر است».

حضرت [[محمد بن علی (باقر العلوم)|امام محمد باقر(علیه‌السلام)]] فرمود: «هر کس در هر [[نماز صبح]] (روز پنجشنبه) یا در صبح پنجشنبه سوره هل اتی را قرائت کند خداوند صد تا [[حورالعین]] باکره (دست نخورده) و چهار هزار حورالعین (دست خورده) به او تزویج نموده و با [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|حضرت محمد رسول اللَّه(صلی الله علیه و آله و سلم)]] بوده باشد»<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 26، ص 136-135.</ref>.

== محل نزول ==

سوره انسان در [[مكه|مکه]] نازل شده مفسرین اختلاف کرده‌اند بعضی گفته‌اند تمام آن مکّی و [[مجاهد]] و [[قتاده]] گفته‌اند. تمام آن مدنی حسن و [[عکرمه]] و [[کلبی]] گفته‌اند مدنی است مگر آیه {{متن قرآن |وَ لا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِماً أَوْ کَفُوراً |سوره = انسان  |آیه 24= }}که آن مکیّست.

و برخی گفته‌اند: که از آیه {{متن قرآن |إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ تَنْزِیلًا |سوره = انسان |آیه = 23 }}تا آخر سوره مکّی که 8- آیه است و از اوّل سوره تا آیه مذکور که بیست و دو آیه است مدنی است<ref>همان، ص 135.</ref>.

تاریخ نزول سوره انسان ما بین [[صلح حديبيه|صلح حدیبیه]] و [[جنگ تبوك|جنگ تبوک]] است و بعد از [[سوره الرحمن]] نازل شده است<ref>حجةالتفاسير و بلاغ‌الإكسير، مقدمه اول، ص 31.</ref>.

== فضای نزول ==

سوره انسان از [[سور مفصلات]] می‌باشد<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص313</ref> [[ابن قتیبه]] می‌گوید: ... مفصلات سوره‌های کوچکی هستند که بعد از [[سور مثانی]] آمده‌اند. اینکه چرا این سوره‌ها را مفصل نامیده‌اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسیار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ از یکدیگر جدا شده‌اند<ref>جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.</ref>.  

روایتی است که از رسول خدا(صلی الله علیه) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای [[تورات]] و سوره‌های مئین را به جای [[انجيل|انجیل]] و سوره‌های مثانی را به جای [[زبور]] به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید<ref>همان.</ref>.

* [[قیامت|رستاخیز]]

* [[انسان]]

* [[بهشت]]

== پانویس ==

[[رده:قرآن]]

[[رده:سوره‌های قرآن]]