امیرکبیر: تفاوت میان نسخه‌ها

 
(۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۶۹: خط ۶۹:
پرورش مردان صاحب اندیشه و صنعت گر، نه تنها نیازمند استادانی باتجربه است، بلکه بدون ایجاد مراکز مناسب و سازمان دهی درست، تحقق نمی‌یابد. امیرکبیر از سال‌ها پیش از صدارت خود، در تلاش بود تا مدرسه‌ای تأسیس کند. او قصد داشت دانش‌آموزانی را در علوم گوناگون تربیت کند و ایران را در مسیر شکوفایی قرار دهد. سرانجام در سال 1266 هـ. ق ساخت مدرسه‌ای را آغاز کرد و آن را «دارالفنون» نامید.
پرورش مردان صاحب اندیشه و صنعت گر، نه تنها نیازمند استادانی باتجربه است، بلکه بدون ایجاد مراکز مناسب و سازمان دهی درست، تحقق نمی‌یابد. امیرکبیر از سال‌ها پیش از صدارت خود، در تلاش بود تا مدرسه‌ای تأسیس کند. او قصد داشت دانش‌آموزانی را در علوم گوناگون تربیت کند و ایران را در مسیر شکوفایی قرار دهد. سرانجام در سال 1266 هـ. ق ساخت مدرسه‌ای را آغاز کرد و آن را «دارالفنون» نامید.


از آنجا که امیر نیز مانند مردم ایران از انگلیسی‌هاو روس‌هاتنفر داشت، به استخدام معلمان اتریشی پرداخت. مدرسه دارالفنون با نُه استاد اتریشی در رشته‌های مهندسی، تاکتیک نظامی، توپ خانه، سواره نظام، معدن شناسی، طب و دواسازی، با حضور صدوپنجاه دانش آموز، زمانی شروع به کار کرد که سیزده روز قبل از آن، امیرکبیر را در باغ فین به شهادت رسانده بودند و او نتوانست ثمره تلاش‌های خود را در راه‌اندازی دارالفنون ببیند.
از آنجا که امیر نیز مانند مردم ایران از انگلیسی‌هاو روس‌هاتنفر داشت، به استخدام معلمان اتریشی پرداخت. مدرسه دارالفنون با نُه استاد اتریشی در رشته‌های مهندسی، تاکتیک نظامی، توپ خانه، سواره نظام، معدن شناسی، طب و دواسازی، با حضور صدوپنجاه دانش آموز، زمانی شروع به کار کرد که سیزده روز قبل از آن، امیرکبیر را در باغ فین به [[شهید|شهادت]] رسانده بودند و او نتوانست ثمره تلاش‌های خود را در راه‌اندازی دارالفنون ببیند.


== وابستگی به بیگانه، هرگز ==
== وابستگی به بیگانه، هرگز ==
ایران، سال‌های فراوانی را به یاد دارد که بیگانگان به سرمایه‌های ملی آن دست‌اندازی و در سرنوشت ایرانیان دخالت می‌کردند. دوران قاجارها نیز با زورگویی‌های انگلستان و [[روسیه]] همراه بود. میرزا تقی خان امیرکبیر از مخالفان گسترش نفوذ تاراج گرانه بیگانگان در ایران بود. او حامی استقلال ملی بود و در برابر خواسته‌های نابجای بیگانگان، سرسختانه مقاومت می‌کرد. ازاین رو، می‌کوشید از دادن هرگونه امتیازی به این کشورها پرهیز شود.
ایران، سال‌های فراوانی را به یاد دارد که بیگانگان به سرمایه‌های ملی آن دست‌اندازی و در سرنوشت ایرانیان دخالت می‌کردند. دوران [[قاجاریه|قاجارها]] نیز با زورگویی‌های انگلستان و [[روسیه]] همراه بود. میرزا تقی خان امیرکبیر از مخالفان گسترش نفوذ تاراج گرانه بیگانگان در ایران بود. او حامی استقلال ملی بود و در برابر خواسته‌های نابجای بیگانگان، سرسختانه مقاومت می‌کرد. ازاین رو، می‌کوشید از دادن هرگونه امتیازی به این کشورها پرهیز شود.


ایجاد رابطه با کشورهایی همچون [[اتریش]]، [[ایالات متحده]]، [[فرانسه]] و [[آلمان]]، سیاست دیگری برای محدود کردن وابستگی به دو دولت انگلستان و روسیه بود. یکی از نمایندگان انگلیس می‌گوید: «سعی من و کوشش نماینده روسیه و تلاش مشترک ما، همگی باطل است. کسی نمی‌تواند میرزا تقی خان را از تصمیمش بازدارد».
ایجاد رابطه با کشورهایی همچون [[اتریش]]، [[ایالات متحده آمریکا|ایالات متحده]]، [[فرانسه]] و [[آلمان]]، سیاست دیگری برای محدود کردن وابستگی به دو دولت انگلستان و روسیه بود. یکی از نمایندگان انگلیس می‌گوید: «سعی من و کوشش نماینده روسیه و تلاش مشترک ما، همگی باطل است. کسی نمی‌تواند میرزا تقی خان را از تصمیمش بازدارد».


== وقایع اتفاقیه ==
== وقایع اتفاقیه ==
بالا بردن سطح آگاهی جامعه و رشد فرهنگی مردم، بهبود زندگی آنان را در پی دارد. دوره سلطنت قاجارها چنان مردم را در تنگ دستی و نادانی قرار داده بود که کمتر کسی گمان می‌کرد امیرکبیر بتواند تأثیر عمیقی بر فرهنگ مردم به جا بگذارد.
بالا بردن سطح آگاهی جامعه و رشد فرهنگی مردم، بهبود زندگی آنان را در پی دارد. دوره سلطنت قاجارها چنان مردم را در تنگ دستی و نادانی قرار داده بود که کمتر کسی گمان می‌کرد امیرکبیر بتواند تأثیر عمیقی بر فرهنگ مردم به جا بگذارد.


یکی از اساسی‌ترین اقدامات او برای افزایش اطلاعات و آگاهی جامعه، انتشار روزنامه وقایع اتفاقیه بود. گرچه پیش از آن، روزنامه‌های دیگری به زبان فارسی منتشر شده بودند، ولی هیچ کدام موفقیت روزنامه وقایع اتفاقیه را به دست نیاوردند. رویکرد مردم به این روزنامه، چنان رو به فزونی نهاد که حتی ایلات و عشایر نیز مبلغی برای اشتراک این روزنامه می‌پرداختند تا آن را مطالعه کنند. چگونگی ترقی دولت‌های اروپایی، رشد صنعت در آنها و اکتشافات جدید، مهم‌ترین مطالبی بود که در این روزنامه به صورت دنباله دار چاپ می‌شد.
یکی از اساسی‌ترین اقدامات او برای افزایش اطلاعات و آگاهی جامعه، انتشار [[روزنامه وقایع اتفاقیه]] بود. گرچه پیش از آن، روزنامه‌های دیگری به زبان فارسی منتشر شده بودند، ولی هیچ کدام موفقیت روزنامه وقایع اتفاقیه را به دست نیاوردند. رویکرد مردم به این روزنامه، چنان رو به فزونی نهاد که حتی ایلات و عشایر نیز مبلغی برای اشتراک این روزنامه می‌پرداختند تا آن را مطالعه کنند. چگونگی ترقی دولت‌های اروپایی، رشد صنعت در آنها و اکتشافات جدید، مهم‌ترین مطالبی بود که در این روزنامه به صورت دنباله دار چاپ می‌شد.


یکی از نمایندگان انگلیس در ایران می‌نویسد: «تأسیس این روزنامه، نشانه‌ای است از عزم راسخ امیر بر ترقی ایران و روشن گردانیدن افکار هم وطنانش».
یکی از نمایندگان انگلیس در ایران می‌نویسد: «تأسیس این روزنامه، نشانه‌ای است از عزم راسخ امیر بر ترقی ایران و روشن گردانیدن افکار هموطنانش».


== حقوق شاه و درباریان ==
== حقوق شاه و درباریان ==
مفت خوری، عیش و نوش، شهوت رانی و ثروت اندوزی، مهم‌ترین ویژگی شاهزادگان قاجاری بود. شاهزادگانی که برای خوش گذرانی‌های خود، به سرمایه‌های ملت چوب حراج زده و بر فقر و گرسنگی مردم، چشم بسته بودند. فساد مالی و خرج‌های سنگین دربار قاجار، مهم‌ترین دلیل نفرت مردم از سلطنت آنان بود. هدیه‌های بی حسابی که از خزانه به دوستان و آشنایان می‌دادند، مسافرت‌های پر خرج و ول خرجی‌های کلان آنها، روز به روز بیشتر می‌شد.
مفت خوری، عیش و نوش، شهوت رانی و ثروت اندوزی، مهم‌ترین ویژگی شاهزادگان قاجاری بود. شاهزادگانی که برای خوش گذرانی‌های خود، به سرمایه‌های ملت چوب حراج زده و بر فقر و گرسنگی مردم، چشم بسته بودند. فساد مالی و خرج‌های سنگین دربار قاجار، مهم‌ترین دلیل نفرت مردم از سلطنت آنان بود. هدیه‌های بی حسابی که از خزانه به دوستان و آشنایان می‌دادند، مسافرت‌های پر خرج و ول خرجی‌های کلان آنها، روز به روز بیشتر می‌شد.


میرزا تقی خان امیرکبیر، مردی نبود که بی‌عدالتی را تاب بیاورد. گرچه صدارت کوتاه او فرصتی نبود که بتواند فساد مالی را ریشه کن کند، ولی با شجاعت تمام، حقوق و مزایای درباریان، شاهزادگان و حتی ناصرالدین شاه را کم کرد. امیر چنان بنیان منظم و محکمی برای خزانه کشور بنا نهاد که سال‌ها پس از وی نیز دست فرصت طلبان از ثروت و ملت، کوتاه بود.
میرزا تقی خان امیرکبیر، مردی نبود که بی‌عدالتی را تاب بیاورد. گرچه صدارت کوتاه او فرصتی نبود که بتواند فساد مالی را ریشه کن کند، ولی با شجاعت تمام، حقوق و مزایای درباریان، شاهزادگان و حتی [[ناصرالدین شاه]] را کم کرد. امیر چنان بنیان منظم و محکمی برای خزانه کشور بنا نهاد که سال‌ها پس از وی نیز دست فرصت طلبان از ثروت و ملت، کوتاه بود.


== نقشی بر دیوار ==
== نقشی بر دیوار ==
لحظه‌ای که امیر روی صحن حمام فین نشسته بود و فوران خون خویش را تماشا می‌کرد، مانند همیشه آرام، متین و در تفکری عمیق بود. ناگهان همچون فردی که چیزی به یاد‌آورده، از جا برخاست و دست خون آلود خود را بر دیوار گذاشت؛ گویا می‌خواست چیزی بنویسد. شاید امیر به یاد مرگ مربی خود ـ یعنی قائم مقام ـ افتاده بود که او نیز به دست [[محمدشاه]] ترور شده بود و در لحظه جان دادن بر دیوار نگارستان نوشت:
لحظه‌ای که امیر روی صحن حمام فین نشسته بود و فوران خون خویش را تماشا می‌کرد، مانند همیشه آرام، متین و در تفکری عمیق بود. ناگهان همچون فردی که چیزی به یاد‌آورده، از جا برخاست و دست خون آلود خود را بر دیوار گذاشت؛ گویا می‌خواست چیزی بنویسد. شاید امیر به یاد [[مرگ]] مربی خود ـ یعنی قائم مقام ـ افتاده بود که او نیز به دست [[محمدشاه]] [[تروریسم|ترور]] شده بود و در لحظه جان دادن بر دیوار نگارستان نوشت:


روزگار است این که گه عزت دهد، گه خوار دارد چرخ بازیگر از این بازیچه‌ها بسیار دارد
{{شعر}}{{ب |روزگار است این که گه عزت دهد، گه خوار دارد |چرخ بازیگر از این بازیچه‌ها بسیار دارد}}{{پایان شعر}}


عده‌ای گفته‏‌اند که امیر نیز بر دیوار، متنی نوشت، ولی خوانده نشد و برخی گفته‏‌اند که خوانا هم بوده، ولی به نفع خاندان قاجار نبوده و آن را محو کرده‌اند. یک اروپایی که به ایران سفر کرده بود، گفته است که جمله لا اله الا الله بر دیوار نوشته شده بود.
عده‌ای گفته‏‌اند که امیر نیز بر دیوار، متنی نوشت، ولی خوانده نشد و برخی گفته‏‌اند که خوانا هم بوده، ولی به نفع خاندان قاجار نبوده و آن را محو کرده‌اند. یک اروپایی که به ایران سفر کرده بود، گفته است که جمله لا اله الا الله بر دیوار نوشته شده بود.


از تمام شایدها که بگذریم، آنچه می‌توان به یقین گفت، سخن کُنت دوگوبینوی فرانسوی است. او می‌نویسد: «به هر حال، اگر بخواهیم پی ببریم که آن نقوش چه بوده یا در مضمون آن خط چه نوشته، می‌توانیم بگوییم که مُهر بدبختی دولت و ملت ایران بوده که بر پیشانی کشور نقش می‌بست و سند ننگ تاریخی و ابدی دوران سلطنت ناصرالدین شاه بود که برای همیشه در صفحات تاریخ به یادگار می‌گذاشت».
از تمام شایدها که بگذریم، آنچه می‌توان به یقین گفت، سخن کُنت دوگوبینوی فرانسوی است. او می‌نویسد: «به هر حال، اگر بخواهیم پی ببریم که آن نقوش چه بوده یا در مضمون آن خط چه نوشته، می‌توانیم بگوییم که مُهر بدبختی دولت و ملت ایران بوده که بر پیشانی کشور نقش می‌بست و سند ننگ تاریخی و ابدی دوران سلطنت ناصرالدین شاه بود که برای همیشه در صفحات تاریخ به یادگار می‌گذاشت».
== جستارهای وابسته ==
* [[تبعید]]
* [[قم]]
* [[مرگ]]


== منابع ==
== منابع ==
confirmed، مدیران
۳۳٬۷۹۹

ویرایش