ابن عسکر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شخصیت | |||
| عنوان = ابن عسکر | |||
| تصویر =عالمان اهل سنت.jpg | |||
| نام = یوسف بن یحیی بن عیسی ابن عبدالرحمان تادلی | |||
| نام‌های دیگر = ابن عسکر، ابوعبدالله | |||
| سال تولد = 936 ق | |||
| تاریخ تولد = | |||
| محل تولد = شفشاون، [[مراکش]] | |||
| سال درگذشت = 981 ق | |||
| تاریخ درگذشت = | |||
| محل درگذشت = [[مراکش]] | |||
| استادان = محمد بن عمر مختاری | |||
| شاگردان = | |||
| دین = [[اسلام]] | |||
| مذهب = [[سنی]] | |||
| آثار = دوحة الناشر لمحاسن من کان بالمغرب من مشایخ القرن العاشر | |||
| فعالیت‌ها ={{فهرست جعبه افقی |}} | |||
| وبگاه = | |||
}} | |||
'''ابن عسکر''' (ابوعبدالله محمد بن علی بن عمر بن حسين بن مصباح حسنی سريفی)، قاضی، مورخ و صوفی [[مراکش|مراکشی]] است. | '''ابن عسکر''' (ابوعبدالله محمد بن علی بن عمر بن حسين بن مصباح حسنی سريفی)، قاضی، مورخ و صوفی [[مراکش|مراکشی]] است. | ||
| خط ۵: | خط ۲۵: | ||
== تعلیم == | == تعلیم == | ||
در | در 964 ق، به [[فاس]] رفت و در آنجا نزد محمد بن عمر مختاری [[فقه]] آموخت <ref>تازی، 2/512</ref>. وی در 967ق از سوی مولای عبدالله حسنی پادشاه بنی سعد مغربی به سمت قضا و افتاء قصبه کتامه منصوب گردید و سپس به مسافرت در شهرهای [[مراکش]] پرداخت. در 969 ق به جنوب مراکش سفر کرد و مدتی طولانی در آنجا اقامت نمود و اوقات خود را وقف مطالعه در تصوف ساخت <ref>GAL,S,II/678) ; 2 EI</ref> | ||
او در این مسافرتها دانشمندان بسیاری را ملاقات نمود و نزد آنان به کسب دانش پرداخت. و از سیدی یوسف فجیجی اجازه نامه شیوخ سلسله [[نورانیه]] را دریافت کرد و از سیدی عبدالوارث یالصوتی رسالة ابن ابی زید، ارجوزة طبی ابن سینا و رائیة شریشی را فراگرفت و بیش از 7 سال نزد او به دانش اندوزی پرداخت و آنگاه علم [[کلام]] و فنون [[تصوف]] را از سیدی عبدالله هبطی و تاریخ را از ابوالعباس احمد شاعر یجمی فراگرفت و از سیدی عبدالعزیز سجلماسی و کسانی دیگر اجازه روایت یافت <ref>مراکشی، 4/174- 175</ref>. | او در این مسافرتها دانشمندان بسیاری را ملاقات نمود و نزد آنان به کسب دانش پرداخت. و از سیدی یوسف فجیجی اجازه نامه شیوخ سلسله [[نورانیه]] را دریافت کرد و از سیدی عبدالوارث یالصوتی رسالة ابن ابی زید، ارجوزة طبی ابن سینا و رائیة شریشی را فراگرفت و بیش از 7 سال نزد او به دانش اندوزی پرداخت و آنگاه علم [[کلام]] و فنون [[تصوف]] را از سیدی عبدالله هبطی و تاریخ را از ابوالعباس احمد شاعر یجمی فراگرفت و از سیدی عبدالعزیز سجلماسی و کسانی دیگر اجازه روایت یافت <ref>مراکشی، 4/174- 175</ref>. | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||
ابن عسکر در | ابن عسکر در 975 ق بار دیگر به عنوان قاضی شهر شفشاون و ترغه و بلاد غماره انتخاب گردید و پس از مرگ مولای عبدالله، ابن عسکر به فرزند او محمد بن عبدالله که در 981ق به جانشینی پدر رسیده بود، پیوست و دیری نپایید که محمد از عبدالملک شکست خورد و همراه با ابن عسکر به طنجه رفت. محمد برای جنگ برضد عموی خود از دُن سباستیان پرتقالی پادشاه مسیحی استمداد کرد و او با این شرط که سواحل مغرب به مسیحیان واگذار شود به یاری او شتافت. سباستیان با سپاهی که شمار آن را بین 60 تا 125 هزار نفر نوشته‌اند، همراه محمد و یارانش که حدود 300 نفر بودند به سواحل مغرب حمله بردند و به قتل و غارت پرداختند. عبدالملک به مقابله پرداخت و در جنگی که میان آنان در وادی المخازن به وقوع پیوست، سباستیان و محمد و ابن عسکر کشته شدند و عبدالملک نیز در حین جنگ جان سپرد و برادرش احمد به پادشاهی رسید. چون مسلمانان جسد ابن عسکر را بین کشته‌های مسیحیان یافتند، درباره موضع وی در این جنگ و عقیده او به شک افتادند و او را گنهکار شمردند، ولی محمد بن عبدالله هبطی فرزند استاد وی، در منظومه‌ای که درباره این جنگ سروده با اینکه او را مقصّر شمرده، از اعتقاد ابن عسکر دفاع کرده است <ref>همو، 4/175؛ وفرانی، 73-76؛ قس:، GAL,S همانجا؛ 2 EI</ref>. | ||
== آثار == | == آثار == | ||
| خط ۲۲: | خط ۴۲: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس | {{پانویس}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
# ابن سوده، عبدالسلام، دلیل مورخ المغرب الاقصی، تطوان، 1369ق/ 1950م | # ابن سوده، عبدالسلام، دلیل مورخ المغرب الاقصی، تطوان، 1369ق/ 1950م | ||
# تازی، عبدالهادی، جامع القرویین، بیروت، 1973م | # تازی، عبدالهادی، جامع القرویین، بیروت، 1973م | ||
| خط ۳۵: | خط ۵۴: | ||
#GAL,S | #GAL,S | ||
#WNGD. | #WNGD. | ||
[[رده:عالمان]] | [[رده:عالمان]] | ||
نسخهٔ ۶ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۵۷
| ابن عسکر | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | یوسف بن یحیی بن عیسی ابن عبدالرحمان تادلی |
| نام‌های دیگر | ابن عسکر، ابوعبدالله |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 936 ق، ۹۰۸ ش، ۱۵۳۰ م |
| محل تولد | شفشاون، مراکش |
| سال درگذشت | 981 ق، ۹۵۲ ش، ۱۵۷۴ م |
| محل درگذشت | مراکش |
| دین | اسلام، سنی |
| استادان | محمد بن عمر مختاری |
| آثار | دوحة الناشر لمحاسن من کان بالمغرب من مشایخ القرن العاشر |
ابن عسکر (ابوعبدالله محمد بن علی بن عمر بن حسين بن مصباح حسنی سريفی)، قاضی، مورخ و صوفی مراکشی است.
تولد
وی در سال 936 هجری در شفشاون (شهری در جنوب تطوان در شمال مراکش) تولد یافت[۱] و در زادگاه خویش به فراگیری دانش پرداخت.
تعلیم
در 964 ق، به فاس رفت و در آنجا نزد محمد بن عمر مختاری فقه آموخت [۲]. وی در 967ق از سوی مولای عبدالله حسنی پادشاه بنی سعد مغربی به سمت قضا و افتاء قصبه کتامه منصوب گردید و سپس به مسافرت در شهرهای مراکش پرداخت. در 969 ق به جنوب مراکش سفر کرد و مدتی طولانی در آنجا اقامت نمود و اوقات خود را وقف مطالعه در تصوف ساخت [۳]
او در این مسافرتها دانشمندان بسیاری را ملاقات نمود و نزد آنان به کسب دانش پرداخت. و از سیدی یوسف فجیجی اجازه نامه شیوخ سلسله نورانیه را دریافت کرد و از سیدی عبدالوارث یالصوتی رسالة ابن ابی زید، ارجوزة طبی ابن سینا و رائیة شریشی را فراگرفت و بیش از 7 سال نزد او به دانش اندوزی پرداخت و آنگاه علم کلام و فنون تصوف را از سیدی عبدالله هبطی و تاریخ را از ابوالعباس احمد شاعر یجمی فراگرفت و از سیدی عبدالعزیز سجلماسی و کسانی دیگر اجازه روایت یافت [۴].
درگذشت
ابن عسکر در 975 ق بار دیگر به عنوان قاضی شهر شفشاون و ترغه و بلاد غماره انتخاب گردید و پس از مرگ مولای عبدالله، ابن عسکر به فرزند او محمد بن عبدالله که در 981ق به جانشینی پدر رسیده بود، پیوست و دیری نپایید که محمد از عبدالملک شکست خورد و همراه با ابن عسکر به طنجه رفت. محمد برای جنگ برضد عموی خود از دُن سباستیان پرتقالی پادشاه مسیحی استمداد کرد و او با این شرط که سواحل مغرب به مسیحیان واگذار شود به یاری او شتافت. سباستیان با سپاهی که شمار آن را بین 60 تا 125 هزار نفر نوشته‌اند، همراه محمد و یارانش که حدود 300 نفر بودند به سواحل مغرب حمله بردند و به قتل و غارت پرداختند. عبدالملک به مقابله پرداخت و در جنگی که میان آنان در وادی المخازن به وقوع پیوست، سباستیان و محمد و ابن عسکر کشته شدند و عبدالملک نیز در حین جنگ جان سپرد و برادرش احمد به پادشاهی رسید. چون مسلمانان جسد ابن عسکر را بین کشته‌های مسیحیان یافتند، درباره موضع وی در این جنگ و عقیده او به شک افتادند و او را گنهکار شمردند، ولی محمد بن عبدالله هبطی فرزند استاد وی، در منظومه‌ای که درباره این جنگ سروده با اینکه او را مقصّر شمرده، از اعتقاد ابن عسکر دفاع کرده است [۵].
آثار
از ابن عسکر رساله کوتاهی به نام دوحة الناشر لمحاسن من کان بالمغرب من مشایخ القرن العاشر باقی مانده است که فهرست گونه‌ای درباره مشایخ او و نیز گزارشی از احوال برخی از بزرگان مغرب در قرن 10ق است [۶]. این کتاب شامل اطلاعات فراوانی درباره زادگاه خود اوست، گرچه از حوادث سیاسی آنجا بحثی نکرده است، اما این کتاب در مراکش از قدر و منزلت بسیاری برخوردار بوده است [۷].
گویا این اثر نخستین تاریخ مریدان اولیه جزولی شیخ بزرگ آن دوران است [۸]. کتاب دوحة الناشر بعدها مورد استفاده مورخان مغربی قرار گرفته، افرادی چون احمد بن خالد ناصری سلاوی در الاستقصاء [۹] و ابوالقاسم سعدالله در کتاب تاریخ الجزائر الثقافی [۱۰] از آن نقل و به آن استناد کرده‌اند. در این کتاب چنانکه ابوالقاسم سعدالله [۱۱] تصریح کرده، ابن عسکر نام بسیاری از شیوخ متصوفه را آورده است.
این کتاب نخستین بار در فاس (1309ق/1891م) ضمن مجموعه‌ای به چاپ رسید و پس از آن چند بار تجدید چاپ گردید [۱۲]. کتاب دوحة الناشر نخست به‌وسیله ویر باعنوان «شیوخ مراکش در قرن شانزدهم» به انگلیسی ترجمه و در 1904م در ادینبورگ منتشر شد، سپس مستشرق فرانسوی گرول آن را به فرانسه ترجمه کرد و تعلیقات و حواشی بسیاری بر آن نوشت و در 1913م به چاپ رسانید [۱۳]. چاپ انتقادی آن به کوشش محمد حجی در رباط در 1976م و تجدید چاپ آن در 1977م در دارالبیضاء انجام گرفته است [۱۴]. بعدها مورخان مراکشی تکمله‌هایی بر آن نوشته‌اند که می‌توان از کتاب صفوة ما انتشر من اخبار علماء القرن الحادی عشر محمد وفرانی و کتاب نشر المثانی ابن طیب قادری نام برد [۱۵].
کتاب دیگری را به نام دیوان الشّرفاء نیز به او نسبت داده‌اند [۱۶].
پانویس
منابع
- ابن سوده، عبدالسلام، دلیل مورخ المغرب الاقصی، تطوان، 1369ق/ 1950م
- تازی، عبدالهادی، جامع القرویین، بیروت، 1973م
- حجی، محمد، فهرس الخزانة العلمیة الصبیحیة، کویت، 1406ق/1985م
- سعدالله، ابوالقاسم، تاریخ الجزائر الثقافی، الجزائر، 1401ق/1981م
- سلاوی، احمد، الاستقصاء، به کوشش جعفر بن احمد ناصری و محمد بن احمد، دارالبیضاء، 1955م
- مراکشی، عباس، الاعلام بمن حل‌ّ مراکش، فاس، 1356ق/1937م
- وفرانی، محمد الصغیر، نزهة الحادی باخبار ملوک القرن الحادی، به کوشش هوداس، رباط، 1888م
- GAL,S
- WNGD.