فضل بن حسن طبرسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شخصیت | |||
| عنوان = فضل بن حسن بن فضل طَبرِسی | |||
| تصویر = طبرسی.jpg | |||
| نام = | |||
| | | نام‌های دیگر = امین الاسلام طبرسی | ||
| | | سال تولد = | ||
|امین الاسلام طبرسی | | تاریخ تولد = ۴۶۸ یا ۴۶۹ قمری | ||
| محل تولد = مشهد | |||
| سال درگذشت = 548 ق | |||
| تاریخ درگذشت = | |||
| | | محل درگذشت = | ||
| استادان = {{فهرست جعبه عمودی | ابوعلی طوسی| جعفر بن محمد دوریستی| عبدالجبار مقری نیشابوری}} | |||
|۴۶۸ یا ۴۶۹ قمری | | شاگردان = ابن شهر آشوب قطب الدین راوندى | ||
| | | دین = اسلام | ||
| مذهب = تشیع | |||
| آثار = {{فهرست جعبه افقی | مجمع البیان فی تفسیر القرآن| جوامع الجامع| اعلام الهدی فی فضائل الائمة (ع)}} | |||
| | | فعالیت‌ها = | ||
| وبگاه = | |||
}} | |||
'''ابوعلی الفضل بن الحسن الطبرسی''' (زادۀ ۴۶۸ یا ۴۶۹ قمری - متوفی ۵۴۸ قمری) [[مفسر]]، [[محدث]]، [[فقیه]] و از عالمان شیعی در قرن ششم هجری است. او صاحب مشهورترین تفسیر شیعه یعنی [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر مجمع البیان]] است. | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
جعفر بن محمد | |||
عبدالجبار مقری نیشابوری | |||
|شاگردان | |||
قطب الدین راوندى | |||
| | |||
| | |||
|مجمع البیان فی تفسیر | |||
جوامع | |||
اعلام الهدی فی فضائل الائمة (ع) | |||
| | |||
| | |||
ابوعلی الفضل بن الحسن الطبرسی (زادۀ ۴۶۸ یا ۴۶۹ قمری - متوفی ۵۴۸ قمری) | |||
==زندگی‌نامه== | == زندگی‌نامه == | ||
ابوعلى فضل بن حسن بن فضل | ابوعلى فضل بن حسن بن فضل طبرسى معروف به امین الاسلام طبرسى در حدود سالهاى 460 تا 470 هجرى قمری در [[مشهد مقدس]] به دنیا آمد. ایشان را بسیارى از بزرگان منسوب به [[طبرستان]] دانستهاند که در این صورت طَبَرسى خوانده مىشود. اما بنابر تحقیق چنین نیست، بلکه طبرسى منسوب به تفرش است و تلفظ آن طَبرِسى است بر وزن تَفرِشى زیرا اولا: اگر از طبرستان بود نسبت او طبرى مىشد نه طبرسى ثانیا؛ [[بیهقى]] در کتاب [[تاریخ بیهق]] او را منسوب به تفرش مىداند و با توجه به هم عصر بودن آنان و اینکه هر دو چند سال در بیهق بودهاند و با یکدیگر آشنایى نزدیک داشتهاند، قول بیهقى صحیحتر به نظر می‌رسد.<ref> [http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=35919&scope=Ky5gh7Uu5KhPd8_PonkbTSrpn6EbS__B&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%A7%D9%85%D9%8A%D9%86%20%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&field=&collectionPID=0&lang=&count=100&execute=true زندگی‌نامه شیخ طبرسی] </ref> | ||
خاندان طبرسى از خاندانهاى معروف بین شیعیان است، مثلا پدر او حسن بن | خاندان طبرسى از خاندانهاى معروف بین شیعیان است، مثلا پدر او [[حسن بن فضل طبرسی]]، خود از علماى عصر خویش بوده است، فرزند او [[رضى الدین طبرسی]]، حسن بن فضل طبرسى نیز چون خورشیدى در آسمان علم و زهد و تقوا مىدرخشد. او از شاگردان پدر بوده و مؤلف کتب فراوانى از جمله [[مکارم الاخلاق (کتاب)|مکارم الأخلاق]] مىباشد. نوه امین الاسلام طبرسى نیز دنبالۀ راه پدر و جد خویش را گرفته و کتابى ارزشمند چون [[مشکاة الانوار (کتاب)|مشکاة الأنوار]] از او به یادگار مانده است. | ||
==اساتید== | == اساتید == | ||
طبرسی در آغاز جوانی در مشهد مقدس سرگرم تحصیلات بوده و سال‌های متمادی در رشته‌های مختلف علمی و فنون تفسیری مانند فقه، حدیث و رجال، ادبیات و لغت از محضر اساتید بزرگی مانند ابوعلى | طبرسی در آغاز جوانی در مشهد مقدس سرگرم تحصیلات بوده و سال‌های متمادی در رشته‌های مختلف علمی و فنون تفسیری مانند فقه، حدیث و رجال، ادبیات و لغت از محضر اساتید بزرگی مانند [[ابوعلى طوسى]]، فرزند شیخ الطائفه، شیخ طوسى- حسن بن حسین، جد شیخ منتجب الدین صاحب کتاب فهرست- موفق الدین بکر آبادى - ابوالحسن، عبید‌الله بیهقى و [[شیخ جعفر دوریستى]] که از شاگردان [[شیخ مفید]] است، علومی آموخته. مراتب علمیش بیشتر از مکتب [[ابوعلی طوسی]] (مفید ثانی) شیخ منتخب‌الدین رازی جدّ صاحب فهرست و [[ابوالوفای رازی]] می‌باشد. [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]] در [[شهداء‌الفضیله]] راجع به مقام علمی ایشان می‌نویسد: (امین الاسلام معروف به شیخ طبرسی پرچمدار علم و آیت هدایت بود. وی از برجسته‌ترین زعمای دین و پیشوایان مذهب شیعه به شمار می‌آید. تفسیر وی، مجمع‌البیان به تنهائی کافیست که دریای فضل و تبحر علمی او را بنمایاند. تفسیری که از آن نور حقیقت می‌بارد و پرتوی دانش و بینش وحی الهی از آن می‌تابد کتابی که هیچ کس از آن بی‌نیاز نتواند بود). | ||
==شاگردان== | == شاگردان == | ||
بیست و پنج سال از بهترین ایام خود را در شهر سبزوار به تدریس دانشجویان دینی و تألیف و تحقیق گذرانید، شاگردانى که توسط ایشان تربیت شدند از ستارگان درخشان آسمان علم و دانش گردیدند که از جمله چهرههاى سرشناس آنها مىتوان به فرزند بزرگوار او رضى‌الدین حسن بن فضل | بیست و پنج سال از بهترین ایام خود را در شهر [[سبزوار]] به تدریس دانشجویان دینی و تألیف و تحقیق گذرانید، شاگردانى که توسط ایشان تربیت شدند از ستارگان درخشان آسمان علم و دانش گردیدند که از جمله چهرههاى سرشناس آنها مىتوان به فرزند بزرگوار او [[رضى‌الدین حسن بن فضل طبرسى]]، صاحب کتاب شریف مکارم‌الأخلاق- [[ابن شهرآشوب مازندرانى]]، مؤلف کتاب [[معالم العلماء (کتاب)|معالم العلماء]]- شیخ منتجب الدین صاحب فهرست- [[قطب الدین راوندى]]- [[عبد‌الله بن جعفر دوریستى]] و [[شاذان بن جبرئیل قمى]] اشاره نمود. | ||
==تالیفات== | == تالیفات == | ||
بزرگانى چون بیهقى وقتى سخن از تألیفات طبرسى به میان آوردهاند تألیفات او را «کثیر» دانستهاند، که طبرسى داراى تألیفات زیادى است. اما آنچه به دست ما رسیده به 20 عنوان نمىرسد و قطعا تألیفات او بیشتر از این مقدار بوده. | بزرگانى چون [[بیهقى]] وقتى سخن از تألیفات طبرسى به میان آوردهاند تألیفات او را «کثیر» دانستهاند، که طبرسى داراى تألیفات زیادى است. اما آنچه به دست ما رسیده به 20 عنوان نمىرسد و قطعا تألیفات او بیشتر از این مقدار بوده. | ||
از جمله کتب طبرسى عبارتند از: | از جمله کتب طبرسى عبارتند از:<br> | ||
1 - مجمع البیان در تفسیر قرآن که در 10 جلد تألیف شده. (این کتاب از بهترین تفاسیر شیعه است و شهرتى جهانى دارد)؛<br> | 1 - [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن|مجمع البیان در تفسیر قرآن]] که در 10 جلد تألیف شده. (این کتاب از بهترین تفاسیر شیعه است و شهرتى جهانى دارد)؛<br> | ||
2 - الکاف الشّاف من کتاب الکشاف، خلاصهاى است از کتاب تفسیر کشاف | 2 - الکاف الشّاف من کتاب الکشاف، خلاصهاى است از کتاب تفسیر کشاف [[زمخشری|زمخشرى]]؛<br> | ||
3 - جوامع الجامع(مصنف اولین تفسیرى که نوشت مجمع البیان بود و در آن زمان کشاف زمخشرى را ندیده بود اما پس از اطلاع از کتاب کشاف، تفسیر جوامع الجامع را نوشت که به طور مختصر، جامع فواید مجمع و کشاف باشد)؛<br> | 3 - جوامع الجامع (مصنف اولین تفسیرى که نوشت مجمع البیان بود و در آن زمان [[الکشاف عن حقائق التنزیل|کشاف]] زمخشرى را ندیده بود اما پس از اطلاع از کتاب کشاف، تفسیر جوامع الجامع را نوشت که به طور مختصر، جامع فواید مجمع و کشاف باشد)؛<br> | ||
4 - المستمد من البیان (از البیان شیخ طوسى انتخاب شده)؛<br> | 4 - المستمد من البیان (از البیان شیخ طوسى انتخاب شده)؛<br> | ||
5 - الوافی در تفسیر قرآن؛<br> | 5 - الوافی در تفسیر قرآن؛<br> | ||
| خط ۷۰: | خط ۴۴: | ||
9 - النور المبین؛<br> | 9 - النور المبین؛<br> | ||
10 - کنوز النجاح؛<br> | 10 - کنوز النجاح؛<br> | ||
11 - عدة السفر و عمدة الحضر. | 11 - عدة السفر و عمدة الحضر.<br> | ||
12 - معارج السؤال.<br> | |||
13 - رسالة حقائق الأمور.<br> | |||
14 - العمدة فی اصول الدین و الفرائض و النوافل.<br> | |||
15 - الفائق. | |||
== وفات == | |||
سرانجام مفسر بزرگ قرآن و عالم ربانى، امین الاسلام طبرسى پس از حدود 90 سال زندگى سراسر تلاش و مجاهدت در سال 548 هجرى قمری در بیهق از دنیا رفت. بنابر نقل بزرگانى چون علامه سید محسن امین، طبرسى به مرگ طبیعى از دنیا نرفت، بلکه به دست دشمنان به شهادت رسید، از مطالعۀ تاریخ ایران و همچنین کامل ابن اثیر چنین استفاده می‌شود که در سال 547 قمری، طائفه غزان که از عمّال ستمگر سلطان سنجر سلجوقی به تنگ آمدند به نواحی خراسان(مرو، طوس) و بعضی بلاد دیگر هجوم سختی نمودند و در این حمله عدّه زیادی از رجال و علما و مردم ایران مظلومانه شهید شدند(زنان نیز به اسارت رفتند) که از جمله یکی از شخصیت‌های بزرگ علمی که در این حمله شهید شد امین‌الدین طبرسی بود.<ref> خوانساری، سیدمحمدباقر، روضات الجنات، ج۵، ص۳۵۷. </ref> بدن مطهر ایشان را از بیهق به مشهد مقدس انتقال داده و در جوار مرقد امام هشتم شیعیان علیهالسلام به خاک سپردند. | |||
== | =پانویس= | ||
{{پانویس}} | |||
[[رده:عالمان]] | |||
[[رده:عالمان شیعه]] | |||
[[رده:مفسران]] | |||
[[رده:مفسران شیعه]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۵۴
| فضل بن حسن بن فضل طَبرِسی | |
|---|---|
 | |
| نام‌های دیگر | امین الاسلام طبرسی |
| اطلاعات شخصی | |
| روز تولد | ۴۶۸ یا ۴۶۹ قمری |
| محل تولد | مشهد |
| سال درگذشت | 548 ق، ۵۳۲ ش، ۱۱۵۳ م |
| دین | اسلام، تشیع |
| استادان |
|
| شاگردان | ابن شهر آشوب قطب الدین راوندى |
| آثار |
|
ابوعلی الفضل بن الحسن الطبرسی (زادۀ ۴۶۸ یا ۴۶۹ قمری - متوفی ۵۴۸ قمری) مفسر، محدث، فقیه و از عالمان شیعی در قرن ششم هجری است. او صاحب مشهورترین تفسیر شیعه یعنی تفسیر مجمع البیان است.
زندگی‌نامه
ابوعلى فضل بن حسن بن فضل طبرسى معروف به امین الاسلام طبرسى در حدود سالهاى 460 تا 470 هجرى قمری در مشهد مقدس به دنیا آمد. ایشان را بسیارى از بزرگان منسوب به طبرستان دانستهاند که در این صورت طَبَرسى خوانده مىشود. اما بنابر تحقیق چنین نیست، بلکه طبرسى منسوب به تفرش است و تلفظ آن طَبرِسى است بر وزن تَفرِشى زیرا اولا: اگر از طبرستان بود نسبت او طبرى مىشد نه طبرسى ثانیا؛ بیهقى در کتاب تاریخ بیهق او را منسوب به تفرش مىداند و با توجه به هم عصر بودن آنان و اینکه هر دو چند سال در بیهق بودهاند و با یکدیگر آشنایى نزدیک داشتهاند، قول بیهقى صحیحتر به نظر می‌رسد.[۱]
خاندان طبرسى از خاندانهاى معروف بین شیعیان است، مثلا پدر او حسن بن فضل طبرسی، خود از علماى عصر خویش بوده است، فرزند او رضى الدین طبرسی، حسن بن فضل طبرسى نیز چون خورشیدى در آسمان علم و زهد و تقوا مىدرخشد. او از شاگردان پدر بوده و مؤلف کتب فراوانى از جمله مکارم الأخلاق مىباشد. نوه امین الاسلام طبرسى نیز دنبالۀ راه پدر و جد خویش را گرفته و کتابى ارزشمند چون مشکاة الأنوار از او به یادگار مانده است.
اساتید
طبرسی در آغاز جوانی در مشهد مقدس سرگرم تحصیلات بوده و سال‌های متمادی در رشته‌های مختلف علمی و فنون تفسیری مانند فقه، حدیث و رجال، ادبیات و لغت از محضر اساتید بزرگی مانند ابوعلى طوسى، فرزند شیخ الطائفه، شیخ طوسى- حسن بن حسین، جد شیخ منتجب الدین صاحب کتاب فهرست- موفق الدین بکر آبادى - ابوالحسن، عبید‌الله بیهقى و شیخ جعفر دوریستى که از شاگردان شیخ مفید است، علومی آموخته. مراتب علمیش بیشتر از مکتب ابوعلی طوسی (مفید ثانی) شیخ منتخب‌الدین رازی جدّ صاحب فهرست و ابوالوفای رازی می‌باشد. علامه امینی در شهداء‌الفضیله راجع به مقام علمی ایشان می‌نویسد: (امین الاسلام معروف به شیخ طبرسی پرچمدار علم و آیت هدایت بود. وی از برجسته‌ترین زعمای دین و پیشوایان مذهب شیعه به شمار می‌آید. تفسیر وی، مجمع‌البیان به تنهائی کافیست که دریای فضل و تبحر علمی او را بنمایاند. تفسیری که از آن نور حقیقت می‌بارد و پرتوی دانش و بینش وحی الهی از آن می‌تابد کتابی که هیچ کس از آن بی‌نیاز نتواند بود).
شاگردان
بیست و پنج سال از بهترین ایام خود را در شهر سبزوار به تدریس دانشجویان دینی و تألیف و تحقیق گذرانید، شاگردانى که توسط ایشان تربیت شدند از ستارگان درخشان آسمان علم و دانش گردیدند که از جمله چهرههاى سرشناس آنها مىتوان به فرزند بزرگوار او رضى‌الدین حسن بن فضل طبرسى، صاحب کتاب شریف مکارم‌الأخلاق- ابن شهرآشوب مازندرانى، مؤلف کتاب معالم العلماء- شیخ منتجب الدین صاحب فهرست- قطب الدین راوندى- عبد‌الله بن جعفر دوریستى و شاذان بن جبرئیل قمى اشاره نمود.
تالیفات
بزرگانى چون بیهقى وقتى سخن از تألیفات طبرسى به میان آوردهاند تألیفات او را «کثیر» دانستهاند، که طبرسى داراى تألیفات زیادى است. اما آنچه به دست ما رسیده به 20 عنوان نمىرسد و قطعا تألیفات او بیشتر از این مقدار بوده.
از جمله کتب طبرسى عبارتند از:
1 - مجمع البیان در تفسیر قرآن که در 10 جلد تألیف شده. (این کتاب از بهترین تفاسیر شیعه است و شهرتى جهانى دارد)؛
2 - الکاف الشّاف من کتاب الکشاف، خلاصهاى است از کتاب تفسیر کشاف زمخشرى؛
3 - جوامع الجامع (مصنف اولین تفسیرى که نوشت مجمع البیان بود و در آن زمان کشاف زمخشرى را ندیده بود اما پس از اطلاع از کتاب کشاف، تفسیر جوامع الجامع را نوشت که به طور مختصر، جامع فواید مجمع و کشاف باشد)؛
4 - المستمد من البیان (از البیان شیخ طوسى انتخاب شده)؛
5 - الوافی در تفسیر قرآن؛
6 - إعلام الورى بأعلام الهدى، در فضائل ائمه علیهمالسلام؛
7 - تاج الموالید در اَنساب؛
8 - الآداب الدینیة للخزانة المعینیة؛
9 - النور المبین؛
10 - کنوز النجاح؛
11 - عدة السفر و عمدة الحضر.
12 - معارج السؤال.
13 - رسالة حقائق الأمور.
14 - العمدة فی اصول الدین و الفرائض و النوافل.
15 - الفائق.
وفات
سرانجام مفسر بزرگ قرآن و عالم ربانى، امین الاسلام طبرسى پس از حدود 90 سال زندگى سراسر تلاش و مجاهدت در سال 548 هجرى قمری در بیهق از دنیا رفت. بنابر نقل بزرگانى چون علامه سید محسن امین، طبرسى به مرگ طبیعى از دنیا نرفت، بلکه به دست دشمنان به شهادت رسید، از مطالعۀ تاریخ ایران و همچنین کامل ابن اثیر چنین استفاده می‌شود که در سال 547 قمری، طائفه غزان که از عمّال ستمگر سلطان سنجر سلجوقی به تنگ آمدند به نواحی خراسان(مرو، طوس) و بعضی بلاد دیگر هجوم سختی نمودند و در این حمله عدّه زیادی از رجال و علما و مردم ایران مظلومانه شهید شدند(زنان نیز به اسارت رفتند) که از جمله یکی از شخصیت‌های بزرگ علمی که در این حمله شهید شد امین‌الدین طبرسی بود.[۲] بدن مطهر ایشان را از بیهق به مشهد مقدس انتقال داده و در جوار مرقد امام هشتم شیعیان علیهالسلام به خاک سپردند.
پانویس
- ↑ زندگی‌نامه شیخ طبرسی
- ↑ خوانساری، سیدمحمدباقر، روضات الجنات، ج۵، ص۳۵۷.