مفاتیح الجنان (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع = {{فهرست جعبه افقی |[[دعا]] |مناجات |اعمال مخصوص ایام }}

'''مفاتیح‌الجنان''' مجموعه‌ای از دعاها، مناجات، زیارات، مناجات و اعمال مخصوص ایام سال و ماه و روزها است که از طرف [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر اسلام]] و [[اهل بیت|اهل‌بیت]] صادر شده و توسط [[عباس قمی|شیخ عباس قمی]] جمع‌آوری و تدوین شده‌است. شیخ عباسی قمی این کتاب را به حضرت زهرا سلام الله علیها تقدیم نمود. مشهورترین ترجمه آن به فارسی از [[مهدی الهی قمشه‌ای]] است. مفاتیح در سال ۱۳۴۴ ق در [[مشهد]] منتشر و در مدت کوتاهی همه‌گیر شد.

== مفاتیح‌الجنان ==

مَفاتیحُ الجِنان (به معنای کلید‌های بهشت‌ها) نام رایج‌ترین کتاب [[دعا]] در بین شیعیان، تألیف [[عباس قمی|شیخ عباس قمی]] (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق) است. این کتاب مجموعه‌ای از دعاها، مناجات‌ها، زیارات، اعمال مخصوص ایام سال و ماه و آداب و رسوم دینی است که از پیامبر اسلام و [[ائمه]] شیعیان و علما نقل شده است.

مؤلف مفاتیح بخش زیادی از این کتاب را از کتاب‌های پیشین مانند اقبال [[سید بن طاووس]] و مصباح کفعمی و زاد المعاد [[محمد باقر مجلسی|علامه مجلسی]] گرفته است. متن دعا‌ها و زیارت‌ها به عربی نوشته شده و مؤلف در آغاز بعضی دعا‌ها توضیحات فارسی آورده است.

مشهورترین ترجمه آن به فارسی از مهدی الهی قمشه‌ای است. محدث قمی، [[الباقیات الصالحات (کتاب)|کتاب الباقیات الصالحات]] را نیز با همان مضمون ادعیه، زیارات و نماز‌ها به مفاتیح افزوده که در بیشتر نسخه‌ها در حاشیه مفاتیح درج شده است.

دو کتاب [[مفاتیح نوین (کتاب)|مفاتیح نوین]] و [[منهاج الحیاة (کتاب)|منهاج الحیاة]] با هدف مستندسازی و کتاب [[مفاتیح الحیات (کتاب)|مفاتیح الحیات]] با انگیزه تکمیل مفاتیح‌الجنان منتشر شده است. خلاصه‌های متعددی از مفاتیح با نام‌های گوناگون منتشر شده است.

[[عباس قمی|عباس بن محمد رضا قمی]] (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق) مشهور به شیخ عباس قمی و محدث قمی از علمای شیعه در زمینه حدیث، تاریخ و خطابه است. وی صاحب تألیفات بسیاری در حوزه‌های مختلف است که معروف‌ترین آنها مفاتیح‌الجنان، [[سفینة البحار (کتاب)|سفینة البحار]] و [[منتهی الآمال (کتاب)|منتهی الآمال]] است.

با این همه شیخ عباس قمی دعا‌ها را به همراه سند نیاورده است، بلکه فقط بیان کرده [[دعا]] را از کدام منبع نقل می‌کند. هم‌چنین برخی از دعا‌های نقل‌شده در کتاب مفاتیح از معصومان نرسیده است و نوشته برخی از علماست، مانند دعای عدیله.

معمولاً در ابتدای مفاتیح‌الجنان، چند [[سوره]] بلند و کوچک [[قرآن]] چاپ می‌شود.

شامل تعقیبات نمازها، اعمال شب و روز و ایام هفته، نماز‌های معروف مثل نماز حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم)، [[نماز]] [[علی بن ابی‌طالب|امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)]]، نماز حضرت فاطمه (سلام الله علیها)، [[نماز جعفر طیار]]، زیارت ائمه در روز‌های هفته، برخی از دعا‌ها و مناجات‌ها چنین‌ هستند: (مناجات خمس عشر از [[علی بن الحسین (زین العابدین)]])، مناجات [[علی بن ابی طالب|امام علی]] در [[مسجد کوفه]]، دعای سمات، کمیل، جوشن صغیر و جوشن کبیر، دعای مکارم الاخلاق و غیره.

این باب برای بیان اعمال مستحبی در طول [[سال قمری]] تنظیم شده است. مطالب این قسمت از [[ماه رجب]] شروع شده و با اعمال [[ماه جمادی الثانی]] و سپس اعمال نوروز و ماه‌های رومی تمام می‌شود. مناجات شعبانیه، در اعمال [[ماه شعبان]]، دعای [[ابوحمزه ثمالی]]، دعای افتتاح و دعای سحر معروف، اعمال [[قدر|شب‌های قدر]] در اعمال [[ماه رمضان]]، دعای امام حسین در [[عرفه|روز عرفه]] در اعمال [[ماه ذی الحجه|ماه ذی الحجة]] جزو معروف‌ترین و مشهورترین مطالب این بخش از مفاتیح به شمار می‌روند.

طولانی‌ترین بخش این باب به زیارت [[حسین بن علی (سید الشهدا)|امام حسین (علیه‌السلام)]] اختصاص دارد. مشهورترین زیارتنامه‌های امام حسین (علیه‌السلام) مثل [[زیارت عاشورا]]، [[زیارت اربعین]] و [[زیارت وارث]] در این قسمت نقل شده است. [[دعای ندبه،]] [[دعای عهد]] و [[زیارت جامعه کبیره]] نیز در قسمت مربوط به زیارت [[حجت بن الحسن (مهدی)|امام زمان (عجل الله فرجه الشریف)]] آمده است. پس از زیارت‌های مربوط به امام زمان (عجل الله فرجه الشریف)، زیارت انبیا، زیارت حضرت معصومه (سلام الله علیه) و زیارت [[عبدالعظیم حسنی|حضرت عبدالعظیم حسنی]] نقل شده است. مطلب پایانی این باب که آخرین مطلب مفاتیح در نسخه ابتدایی آن محسوب می‌شود، مطلبی است با عنوان زیارت قبور [[مؤمنین]] و دعای مربوط به آن.

# دعای وداع با [[رمضان|ماه رمضان]]؛

# خطبه روز [[عید فطر]]؛

# زیارت جامع ائمه المومنین؛

# دعای بعد از زیارت‌ها؛

# زیارت وداع با ائمه؛

# رقعه‌ای برای حاجت؛

# دعا برای زمان [[غیبت کبری|غیبت امام زمان]] (عجل الله فرجه الشریف)؛

# آداب زیارت نیابتی.

* آداب، مقدمات، تعقیبات نماز و خواص نماز و سوره‌ها؛

* اعمال روز و شب و ایام هفته؛

* مناجات (شامل مناجات خمسه عشر و [[علی بن ابی‌طالب|امام علی (علیه‌السلام)]]).

شیخ عباس قمی قسمت اعظم این کتاب را از کتاب‌های اقبال [[سید بن طاووس]]، مصباح کفعمی و زادالمعاد [[محمد باقر مجلسی|علامه مجلسی]] گرفته است.

# اثبات الهداه شیخ حر عاملی؛

# الاحتجاج طبرسی؛

# الاختیار ابن باقی؛

# اربعه ایام [[میرداماد]]؛

# الازریه شیخ کاظم ارزی؛

# اعلام الوری [[فضل بن حسن طبرسی|شیخ طبرسی]]؛

# الامالی شیخ طوسی؛

# الامان [[سید بن طاووس]]؛

# [[بحارالانوار]] [[محمد باقر مجلسی|علامه مجلسی]]؛

# تاریخ عالم‌آرای عباسی؛

# تحفه الزائر علامه مجلسی؛

# تهذیب الاحکام [[محمد بن حسن طوسی|شیخ طوسی]]؛

# جامع الاخبار؛

# جماع الاسبوع [[سید بن طاووس]].