|
|
| خط ۱۴۳: |
خط ۱۴۳: |
| فنا همان سقوط اوصاف ذميمه و بقا همان بروز اوصاف حميده است. چرا كه فنا غفلت [[انسان]] از نفس خود و از همه موجودات مى‌باشد و در كل فنا در [[صوفیه|صوفيه]] همان فنا از خلق و بقى به حق تعالى مى‌باشد<ref>همان</ref>. | | فنا همان سقوط اوصاف ذميمه و بقا همان بروز اوصاف حميده است. چرا كه فنا غفلت [[انسان]] از نفس خود و از همه موجودات مى‌باشد و در كل فنا در [[صوفیه|صوفيه]] همان فنا از خلق و بقى به حق تعالى مى‌باشد<ref>همان</ref>. |
|
| |
|
| ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
| |
|
| |
| '''طریقه خلوتيه''' (به تركى Halvetiyye ) از كلمه خلوت گرفته شده است و خلوت از خلائى آمده است كه در عالم وجود دارد و هر كس خلاء شود گويى ديگر موجود نيست<ref>بن حجاج. د الشرقاوى، عبدالله، شرح الحكم الصوفية، قاهره، دائرة الكرز للنشر والتوزيع، چاپ اول 2005، ص 69</ref>.
| |
|
| |
|
| |
| ===شاخه‌هاى معاصر فعال در مصر===
| |
|
| |
| از اين 24 انشعاب كه نام برده شد شش شاخه فعالتر از شاخه هاى ديگر هستند كه در ذيل به طور اجمالى به بيان برخى از ويژگى‌هاى اين چند شاخه اشاره مى‌كنيم:
| |
|
| |
| ====الشبراوية====
| |
|
| |
| يكى از مهمترين انشعابات معاصر وفعال در مصر شاخه شبراويه است كه رهبرى آن را عبد الخالق الشبراوى به عهده دارد. اين شاخه توسط الشيخ عمر بن سيدى هيكل بن سيدى جعفر الشبراوى العمرى به وجود آمده است و نسب وى به عمر مى رسد. رهبرى اين طريقه بر عهده فرزندان وسپس نوادگان وى بوده است تا اينكه در سال (1994م) به مهندس عبد الخالق الشبراوى رسيده است.
| |
| سلسله شيوخ آن به ترتيب زير مى‌باشد:
| |
| شيخ جعفر الشبراوى
| |
| شيخ عبدالسلام الشبراوى
| |
| شيخ عبدالخالق عبدالسلام الشبراوى
| |
| شيخ مصطفى عبدالخالق مشهور به سيد كامل
| |
| شيخ مهندس محمد عبدالخالق الشبراوى
| |
| شبراويه يكى از قديميترين شاخه‌هاى فعال در مصر است كه تاريخ تأسيس آن مربوط به ابتداى قرن گذشته مى‌باشد.
| |
| اين طريقه در مصرو جهان عرب حدود يک ميليون مريد دارد كه به واسطه آداب و اخلاق و سلوک از بقيه طريقتها متمايز شده است. شبراويه داراى آدابى در حق شيخ، اخوان، مريد و... است. (البته كلا خلوتيه داراى چنين ويژگى مى‌باشد)<ref>سايت رسمى طريقت الشبراوية http://www.alkhlutih.com بشير، مروه، الشبراويه الخلوتيه، الاهرام اليومى. http://digital.ahram.org.eg ، (تاريخ مراجعه 7/5/1392)</ref>.
| |
|
| |
| ====المغازية====
| |
|
| |
| از ديگر شاخه‌هاى معاصر مى‌توان طريقتا لمغازيه را نام برد. موسس اين طريقت سيد محمد المغازى مى‌باشد لكن زمانيكه المشيخة العامة للطريق الصوفية تأسيس شده و طريقه المغازيه به آن پيوست شيخ محمد عامر المغازى شيخ طريقت بود و در واقع نام وى به‌عنوان اولين شيخ اين شاخه در سازمان مشيخة العامه للطرق الصوفيه ثبت شده است.
| |
| سلسله مشايخ ثبت شده اين طريقت به ترتيب زير مى‌باشد:
| |
| السيد محمد عامر المغازى
| |
|
| |
| سيد على محمد عامر المغازى
| |
|
| |
| سيد محمد على محمد عامر المغازى
| |
|
| |
| سيد محمد محمدعلى عامر المغازى
| |
|
| |
| وشيخ كنونى آن سيد نضال السيد محمد محمد على محمد عامر المغازى
| |
|
| |
| در اين شاخه از خلوتيه علاوه بر مواليد نبى اكرم و ائمه اطهار: كه معمولا در اكثر شاخه‌ها اهتمام خاصى به آن دارند برخى جشن‌هاى خاص طريقه نيز انجام مى‌گيرد ا جمله: تولد سيد محمد المغازى الحسينى بزرگ كه در كنار ضريح وى در كفر شيخ برگزار مى‌گردد و نيز ميلاد فرزندان وى كه در نقاط مختلف جمهورى عربى مصر برگزار مى‌شود.
| |
| اين طريقه علاوه بر اذكار و مراسمى كه معمولا در شاخه‌هاى خلوتيه براى بيعت و تشرف به طريقه وجود دارد صيغه بيعتى خاص خود دارند كه به ترتيب زير مى‌باشد:
| |
| ابتدا به اين ترتيب به درگاه خداوند استغفار مى‌نمايند استغفر الله عدد مخلوقات الله من جميع ما كره الله قولا و فعلا وخاطرا وناظرا وأتوب ايه تبنا الى الله ورجعنا الى الله وندمنا على ما فعلنا وعزمنا على ان لا نعود الى المعاصى أبدا و برئنا من كل دين يخالف دين الإسلام سپس به ترتيب زير شهادتين را مى‌گويند و بر فرمانبردارى از شيخ عهد مى بندندوأشهد أن لا إله الا الله المتفرد بوحدانيه الأ؛ديه في سبوحات الفردانيه وأشهد أن سيدنا محمد عبدالله و رسوله و صفية من خلقه و حبيبه القائل (أنا الذي لا يعرف قدرى غير ربى) صدق النبى الأفخم و الرسول الأعظم اللهم إني أشهد أني قد أعاهد على طاعتك و كما أشهدك و أشهد نبيك على طاعة وإمتثال أوامره كما أعاهد شيخى وأستاذى و سيدى و ملازى حضرة سماحة السيد نظال المغازى الحسينى على طاعته ما دامت في طاعه الله و رسوله وأهل بيت رسوله الأكرم الطيبين الطاهرين وقراءه الاوراد والاذكار و حضور الليالى والحضرات وأن أكون خير دلال على الشرف في الطريق وافى الأمانه أمام الله ورسوله <ref>سايت رسمى شاخه المغازيه http://elmoghazyaa.mw3b.com (تاريخ مراجعه 20/5/1392)</ref>
| |
| المغازية هم چنين براى شروع مراسم حضره نيزورد مخصوص دارد. مراسم حضره همان گردهم آيى مريدان، براى اجراى آيين هاست كه معمولا بعد از ظهر يا شب در حياط يک خانه شخصى، ميدان عمومى، در مجاورت حجره يا در فضاى باز در نزديكى مرقد زاهد صورت مى‌گيرد<ref>اهتسوكو، كازئو، ذيل تصوف، دايره المعارف جهان نوين اسلام، ج 2، ص 163</ref>.
| |
|
| |
| ====القصبيه====
| |
|
| |
| اين طريقه منتسب به موسس آن حسن القصبى و مشهور به ابى حامد الازهرى مى‌باشد. شيخ حسن القصبى خود را منسوب به امام حسن7 مى‌داند. وى از علماى بزرگ الازهر بوده و علاوه بر مشاركت‌هاى دينى و صوفيانه از فعالان سياسى مصر نيز مى‌باشد.
| |
| از تاليفات وى مى‌توان به كتاب الجواهر المكية، تحفه الصلوات، الوظيفة القصبية اشاره نمود.
| |
| القصبى در سال (1244 هـ . ق) از دنيا رفت و در مسجد بزرگ خودش به خاک سپرده شد. سالگرد ولادت وى از بزرگترين اعياد ساليانه طريقه مى‌باشد.
| |
| رهبرى طريقت قصبيه خلوتيه را پس ازوى پسرش شيخ حامد القصبى بر عهده گرفت و پس ازوى شيخ امام القصبى عهده داراين وظيفه گرديد. شيخ امام القصبى از علماى الازهر و متولى جامع الاحمدى در طنطا بوده، در آنجا به تدريس مذاهب اربعه مى پرداخت. شيخ امام القصبى در سال (1298 هـ . ق) از دنيا رفت و شيخ حامد القصبى و پس ازوى شيخ عبد العزيز القصبى رهبرى طريقت را عهده دار شدند. عبد العزيز در سال (1975م) از دنيا رفت و در جامع القصبى در كنار جدش به خاك سپرده شد.
| |
| در سال (1980م) اين طريقه از طرف مشيخة العامة لطرق الصوفيه به رسميت شناخته شد و احمد عبد الهادى القصبى بعنوان شيخ آن معرفى گرديد و در سال (1994م) بعنوان شيخ المشايخ صوفيه برگزيده شد.
| |
| در اين شاخه هر هفته روزهاى جمعه بين نماز عصر و نماز جمعه در جامع قصبيه برگذار مى‌گردد. مراسم حضره با سلام و صلوات بر پيامبر اكرم 9 آغاز مى‌گردد سپس به اذكار مخصوص طريقت قصبيه كه مى پردازند. اين مراسم در حضور شيخ طريقه و مرايدان انجام مى‌گيرد.
| |
| تعداد اعضاى اين شاخه از خلوتيه را بالغ بر هفتاد هزار نفر، اعم از مريدان و خلفا مى دانند<ref>بشير، مروه، الشيخ احمد الصاوى، الاهرام اليومى http://digital.ahram.org.eg (تاريخ مراجعه: 17/5/1392)</ref>.
| |
|
| |
| ====الصاويه====
| |
|
| |
| اين شاخه توسط احمد الساوى در سال 1020 ق تأسيس و شهر جيزه به‌عنوان مركز آن تعيين شده است. احمد الصاوى خود از دانش آموختگان و اساتيد الازهر بوده و به تقوا و درستكارى معروف بوده است. لذا هنگامى كه دعوت براى صاويه خلوتيه بين طلاب الأزهر منتشر شد كسانى كه وى را مى شناختند و از شيوه و روش وى مطلع بودند سريعا به اين طريقه روى آوردند به شكلى كه شيوه و روش وى مطلع بودند سريعا به اين طريقه روى آوردند به شكلى كه در چهار قرن گذشته اين شاخه به شدت انتشار يافت، تا جائيكه در شهرهاى مختلف صاحب مريدان و مراكز بسيار شد از جمله در الفيوم، الغرنيه، الاسكندريه، المنيا، سوهاج، اسيوط و... .
| |
| طريقت الصاويه به رغم ارتباطى كه با الازهر دارد هيچ گاه موقف آشكار در مواجه با مسائل سياسى ندارد، غير از زمان حمله فرانسويان كه به دعوت شيخ احمد الصاوى هزاران نفر از طلاب الازهر داو طلب مقابله با فرانسويان شدند.
| |
| اين شاخه از خلوتيه به جهاتى، متفاوت از بقيه طريقتها مى‌باشد و آن الزامى است كه براى مشايخ آن از جهت تحصيل در الازهر دارد يعنى؛ اين شاخه از خلوتيه بين تمام طريقت‌هاى صوفيانه تنها طريقى است كه مشايخ آن ملزم به تحصيل در الازهر مى‌باشند.
| |
| اين طريقه، طريقتى نيست كه از دنيا روى گردان شده به آخرت بپردازد بلكه آن را قبول مى‌كند و به تفاعل با آن مى پردازد لذا مريدان بسيارى از الازهر و طلاب آن دارد.
| |
| طريقت الصاويه در سال (1979م) و در زمان شيخ سيد الصاوى وارد مجلس الاعلى للطرق الصوفيه شد.
| |
| مريدان اين طريقت اورادى از شيخ مصطفى بكرى و شيخ احمد الدردير حفظ مى‌كنند و ورد مشهور بين آنها ورد الصحا و ورد الستار مى‌باشد. اين شاخه، منشعب از شاخه درديريه خلوتيه مى‌باشد.
| |
| مراسم حضره در روزهاى دوشنبه و پنج شنبه هر هفته در مراكز مختلف طريقه برگزار مى‌گردد. اين مراسم بات لاوت آيات قرآن كريم آغاز مى‌گردد و در آن به القاء و تعليم دروس دينى، كيفيت تخلق به اخلاق محمدى9 و قرائت اوراد طريقه در حلقه‌هاى ذكر مى‌پردازند.
| |
| اين طريقت تاكنون حدود صد هزار مريد اعم از طلاب و اساتيد الازهر، ائمه جماعات و... دارد و از مشهورترين مريدان آن مى‌توان وزير عبد المنعم الصاوى وزير الثقافة والإعلام سابق را نام برد<ref>http://today.almasryalyoum.com (تاريخ مراجعه: 25/5/1392)</ref>.
| |
|
| |
| ====المحمديه====
| |
|
| |
| شاخه محمديه خلوتيه يكى از طريقت‌هاى مهم مصر به شمار مى‌رود كه حدود صد سال پيش در قاهره توسط شيخ محمد عيد الشافعى تأسيس شد و در 29 يوليو 1951م، 17 شوال 1371 هـ . ق. تأسيس آن اعلام گرديده به تبرک نام پيامبر9 الخلوتيه المحمديه ناميده شد. شيخ كنونى آن شيخ سامى سليمان مى‌باشد.
| |
| اين طريقه توجه ويژهاى به مسائل اجتماعى داشته و جمعيت‌هاى اجتماعى متعددى براى برخى اصلاحات اجتماعى تأسيس نموده است از جمله:
| |
| جمعية الرعاية الاسلامية، جمعية الأيادى البيضاء كه تابع وزارت تضامن اجتماعى بوده و براى خدمت به اعضاى طريقه بوجود آمده است، دفتر فرهنگى براى دعوت به صوفيه، موسس‌هاى براى دروس اسلامى و صوفى و...
| |
| در طريقتا لمحمديه الخلوتيه مراسم حضره جمعه هر هفته بعد از نماز عشاء برپا مى‌گردد. در اين مراسم مريدان به شكل دايره يا در صفوف منظم قرار مى‌گيرند و چراغ‌ها خاموش مى‌شود. با قرائت فاتح‌هاى براى حضرت رسول الله9و بعد براى، موسس، مراسم آغاز مى‌گردد. در ادامه سه بار سوره اخلاص، يک بار معوذتين و يک بار فاتحه قرائت مى‌گردد، اين بخش را باط ى مراحل زير پايان مى‌دهند و بعد ايستاده مراسم حضره را به جاى مى‌آورند.
| |
| ابتدا ذكر سُبْحٰانَ رَبِّكَ رَبِّ اَلْعِزَّةِ عَمّٰا يَصِفُونَ وَسَلاٰمٌ عَلَى اَلْمُرْسَلِينَ وَاَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ اَلْعٰالَمِينَ را مى‌گويند، سپس با گفتن أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اَلْعَظِيمَ صد بار و أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اَلْعَظِيمَ اَلَّذِي لاٰ إِلٰهَ إِلاّٰ هُوَ اَلْحَيُّ اَلْقَيُّومُ ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِكْرَامِ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ سه بار، ولا إله إلا الله صد بار، از درگاه خداوند طلب بخشش مى‌نمايند و در آخر اين دعا را مى‌خوانند: اللهم إنك أمرتنا بهذه الكلمة و وعدتنا عليها الجنة وإنك لا تخلف الميعاد.
| |
| پس از پايان مراسم حضره فاتح هاى قرائت كرده و سه بار لا اله الا الله مى‌گويند و مجلس پايان مى‌گيرد<ref>بشير، مروه، الشيخ سليمان محمود، الاهرام اليومى. http://digital.ahram.org.eg (تاريخ مراجعه 1/6/1392)</ref>..
| |
|
| |
| ====الغنيمية====
| |
|
| |
| اين شاخه از خلوتيه جزء يكى از قديميترين طريقت‌هاى مصر مى‌باشد. شيخ فعلى آن شيخ اسماعيل غنيمى است و اين طريقت در نقاط مختلف مصر و در كشورهاى ديگر مثل مغرب، الجزاير، سوريه و يمين انتشار دارد.
| |
| مشايخ اين طريقت در دعوت مريدان به طريقه، توجه خاصى به علوم فقهى و عبادات دارند و نيز مردم را به دورى و خلاصى از جمد و تحريک به برخواستن عليه چهل مى‌كنند و خواستار ايجاد مدينه فاضله در كشورشان هستند.
| |
| عقايد و فعاليت‌هاى اين طريقه از ابتداى تأسيس قائم بر كتاب و سنت بوده و مخالف با تمام مباحث و مسائل دور از اسلام هستند.
| |
| از مهمترين شيوخ اين طريقه مى‌توان شيخ غنيمى تفتازانى را نام برد؛ وى روزنامه نگار، خطيب و عالم بزرگى بود كه برسه زبان انگليسى، فرانسوى و تركى اشراف كامل داشت. وى نقش پر رنگ و مؤثرى در مواضع ضد استعمارى داشته، مقالات و سخنرانى هايش در اين زمينه معروف مى‌باشد.
| |
| شيخ تفتازانى تأليفات بسيارى نيز داشته است مثل مجله البشائر لخدمة الدين و التصوف والأدب كه در سال (1909م) منتشر كرد و ماله حديث الصيام كه ستون دائمى روزنامه الاهرام در ماه رمضان هر سال بود كه از سال 1922م) آغاز و تا پايان زندگىش ادامه داشت.
| |
| از ديگر شيوخ مهم آن دكتر ابوالوفا تفتازانى (1930 – 1994م) مى‌باشد كه نايب رئيس دانشگاه قاهره و شيخ المشايخ سابق طرق صوفيه بوده است، وى اولين كسى است كه بين فلسفه و تصوف آكادميک و تصوف سنتى را جمع نموده و شاگرد اساتيد بزرگى در فلسفه مثل مصطفى عبد الرازق بوده است<ref>بشير، مروه، الغنيمية الخلوتيه، الاهرام اليومى. http://digital.ahram.org.eg (تاريخ مراجعه 29/5/1392)</ref>.
| |
| وى هم چنين در تبديل تصوف به علمى قابل بحث و تدريس نيز تلاش بسيار نموده است. دكتر ابوالفا كوشيده است از تصوف در حل مسائل عصر استفاده نمايد و هم چنين در پاک نمودن تصوف از اباطيل و خرافاتى كه در طى قرون وارد صوفيه شده است، نيز تلاش بسيار نموده است.
| |
|
| |
|
| ===سلسله نسب و كرسى نامه طريقت خلوتيه=== | | ===سلسله نسب و كرسى نامه طريقت خلوتيه=== |
