مرتضی انصاری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مرتضی انصاری'''، از برجسته‌ترین فقها و عالمان در قرن سیزدهم هجری است. وی را می‌توان از پایه گذاران اصول نوینی در [[فقه]] و اصول [[مذهب شیعه|جعفری]] دانست که شایسته لقب خاتم_{الفقها و المجتهدین} شده است. وی با دو اثر جاودان-<big>المکاسب</big> و <big>رسائل</big>، نام خود را در گستره معارف اصیل اسلام جاودانه کرده است. این کتاب‌ها از کتاب‌های درسی [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] شیعی است. به آثار وی، هم‌چون آثار [[محقق حلی]]، [[حسن بن یوسف حلی|علامه حلی]] و [[محمد بن مکی|شهید اول]]، همواره توجه شده است و محققان بسیاری بر آنها شرح یا حاشیه نوشته‌اند.

نسب مرتضی انصاری به [[جابر بن عبدالله انصاری]]، از [[صحابه]] محمد، [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر اسلام]] می‌رسد. نذیر پسر جابر بن عبدالله انصاری در جنگ [[شوشتر]] شرکت داشت و پس از این [[جنگ]] در شوشتر ساکن شده بود<ref>«مقدمه فوائدالاصولیه، نویسنده اصلی: مرتضی انصاری شوشتری، با مقدمه محقق مراغی».</ref>. مرتضی فرزند محمد امین بن شمس الدین بن احمد بن نورالدین بن محمد صادق شوشتری است.  

پدرش محمد امین (درگذشته ۱۲۴۸) از مبلغین [[اسلام]] و مادرش (درگذشته ۱۲۷۹ ه‍. ق) دختر یکی از علمای عصر خود بوده‌است. ادعا شده مادر مرتضی انصاری قبل از تولد وی، شبی [[جعفر بن محمد (صادق‌)|جعفر صادق]]، امام ششم [[مذهب شیعه|شیعیان]] را در عالم رؤیا می‌بیند که قرآنی طلاکاری شده به او داد. معبرین خوابش را و عطای [[قرآن]] را به فرزندی صالح و بلندمرتبه تعبیر کردند<ref> گلشن ابرار، ص ۳۳۱.</ref>.

مرتضی انصاری، در ۱۸ [[ذی الحجه|ذی‌الحجه]] ۱۲۱۴ق. در [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]]، شهر [[دزفول]]، محله مشایخ به دنیا آمد. گفته شده، مادر وی، پیش از تولد او، [[جعفر بن محمد (صادق‌)|امام صادق(علیه السلام)]] را خواب دید که قرآنی به او هدیه می‌هد. خواب او را، به فرزندی عالم تعبیر کردند؛ از این رو، پس از تولد، همیشه با [[وضو]] به او شیر می‌داد<ref>ندگانی و شخصیت شیخ انصاری، ج۱، ص77</ref>.

مرتضی انصاری پس از یک سال اقامت در کربلا در سال ۱۲۳۸ق. به نجف رفته و از درس موسی فرزند [[جعفر کاشف‌الغطاء]] بهره برد. او پس از نزدیک به یک سال در سن ۲۵ سالگی به دزفول بازگشته و با دختر حسین انصاری استاد دوره سطح خود ازدواج کرد<ref>زندگی‌نامهٔ استاد الفقهاء شیخ انصاری، چ۲، ص85.</ref>.

مجلس در محضر [[صاحب جواهر]] تشکیل شد؛ ولی شیخ در میان حاضران نبود، صاحب جواهر گفت: شیخ مرتضی را نیز حاضر کنید! پس از جستجو، او را در گوشه‌ای از حرم یا صحن شریف دیدند که رو به [[قبله]] ایستاده و برای شفای صاحب جواهر [[دعا]] می‌کند. سپس شیخ را به آن مجلس راهنمایی کردند.

ناگفته نماند این کار صاحب جواهر، برای معرفی بیش‌تر شیخ بود؛ وگرنه، در مرجع شدن کسی، تعیین مرجع قبلی شرط نیست.

پس از رسیدن نامه سعیدالعلما، شیخ به حرم مطهر [[علی بن ابی طالب|حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)]] مشرف شد و از آن حضرت خواست که او را در این امر بزرگ یاری کند و از لغزش و خطا نگاه دارد. یکی از خادمان حرم مطهر امیرمؤمنان علی(علیه السلام) می‌گوید: مثل همیشه، ساعتی پیش از طلوع فجر برای روشن کردن چراغ‌های حرم مطهر به آنجا رفتم... ناگهان از طرف پایین پای حضرت امیر صدای گریه‌ای بلند و جان‌کاه و ناله‌ای سوزناک به گوشم رسید. بسیار شگفت زده شدم که این صدای کیست؟ آهسته پیش آمدم تا از جریان آگاه شوم، ناگهان دیدم شیخ انصاری صورتش را بر ضریح مقدس گذاشته است و می‌گرید و به زبان دزفولی با سوز و گداز به امام (علیه السلام) می‌گوید: آقای من! مولای من! یا ابالحسن! یا امیرالمؤمنین! این مسئولیتی که اکنون بر دوشم آمده است، بس مهم و خطیر است. مرا از لغزش و اشتباه و عمل نکردن به وظیفه نگاه‌دار و در طوفان‌های حوادث روزگار همواره راهنمایم باش، وگرنه از زیر بار مسئولیت فرار خواهم کرد و آن را نخواهم پذیرفت<ref>موسوی، سیدعبدالرضا، دریای فقاهت، ص۱۳۷.</ref>.

یکی از شاگردان شیخ نقل می‌کند: " چون از مقدمات علوم و سطح فارغ گشتم برای تکمیل تحصیلات به نجف اشرف رفتم و در مجلس درس شیخ حاضر شدم، ولی از مطالب و تقریراتش هیچ نمی‌فهمیدم خیلی به این حالت متاثر شدم تا جایی که دست به ختوماتی زدم، ولی فایده نبخشید. بالاخره به [[علی بن ابی طالب|حضرت امیر‌(علیه السلام)]] متوسل شدم شبی درخواب خدمت آن حضرت رسیدم و «بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم» در گوش من قرائت کرد، صبح چون در مجلس حاضر شدم درس را فهمیدم و کم‌کم جلو رفتم و پس از چند روز به جایی رسیدم که در درس صحبت می‌کردم، روزی پس از ختم درس خدمت شیخ رسیدم، وی آهسته در گوش من فرمود: «آن کس که «بسم ا...» در گوش تو خوانده تا «والضالین» در گوش من خوانده» شیخ این را گفت و رفت و من از این قضیه تعجب کردم و فهمیدم شیخ دارای کرامات بسیاری است و کسی از آن اطلاع ندارد<ref>شیخ مرتضی انصاری؛ عالمی اخلاقی و عابدی متهجد در تاریخ زرین ...

https://www.isna.ir › news › شیخ-مر...

</ref>."

# رساله در ارث.

# رساله در تقیه.

# رساله در تیمم.

# رساله در خمس.

# رساله در زکات.

# رساله در صلاة.

# رساله در تقلید.

# رساله در رضاع.

# رساله در خلل.

# حاشیه بر استصحاب قوانین.

# مناسک حج.

# حاشیه بر ترجمه بخاة العباد.

# حاشیه بر حاشیه بغیة الطالب شیخ جعفر کبیر.

# کتاب طهارت که شرحی بر ارشاد علامه حلی است.

# کتاب رجال.

# فرائد الاصول یا رسائل.

# رساله در قاعده لاضرر و لاضرار.

# رساله در قضاء عن المیت.

# رساله در تحقیق مسئله مشتق.

# رساله در مراسعه و مضایقه.

# اثبات التسامح فی ادلة السنن.

# رساله در قاعده من ملک شیئَاً.

# کتاب مکاسب.

# رساله در رد قائلین.

# رساله در قرعه.

# حواشی متفرقه بر عوائد نراقی.

# میرزای شیرازی، صاحب فتوای تحریم تنباکو

# سید محمدهاشم خوانساری صاحب مبانی الاصول

# حسین محدث نوری بنیان‌گذار عقل‌گرایی شیعه در فرهنگ اسلامی ایران

# [[جعفر شوشتری]]

# [[میرزا حبیب‌الله رشتی]]، صاحب بدائع الافکار، و رساله اجاره و غصب

# [[شیخ فضل‌الله نوری]]

# سید حسین کوه‌کمری تبریزی، صاحب آثار و نثر فراوان و استاد حوزه نجف

# سید عبدالکریم لاهیجی

# محمد باقر نجفی

# محمدکاظم خراسانی، صاحب کفایةالاصول

# [[ملا حسینقلی همدانی]]، شاگرد و صاحب منظومه ملا‌هادی سبزواری

# میرزا حسین خلیلی تهرانی، مجتهد و صاحب فتوای مشروطیت

# شربیانی، مجتهد معروف آذربایجانی

# [[سید جمال الدین اسد آبادی|سید جمال‌الدین اسدآبادی]]

# میرزا ابوطالب زنجانی

# سید ابوالقاسم موسوی خوانساری از نوادگان سید ابوالقاسم خوانساری (میرکبیر)

# [[سید محمدابراهیم بهبهانی]]

# قربان‌علی زنجانی

# مرتضی ریزی

# میرزا محمد آشتیانی

# [[رضا همدانی]] صاحب کتاب مصباح الفقیه

* آیت‌الله‌العظمی آقا موسی زنجانی: «شیخ در حوزه‌های علمیه به عنوان فقیهی زاهد و عالمی وارسته و اصولی نوآور شناخته شده است تا آنجا که در میان متاخران، لقب شیخ مطلق و مؤسس و خاتم‌الفقهاء و المجتهدین ویژه اوست و در شان او گفته‌اند: «هو تالِی العصمةِ علماً و عَمَلاً؛ او از نظر علم و عمل بعد از معصوم قرار دارد<ref>شبیری زنجانی، سیدموسی، ابعاد شخصیت شیخ انصاری، ص۱۵، قم، چ اول، ۱۳۷۳</ref>».

== وفات شیخ انصاری ==

این شخصیت بزرگ اسلامی که تمامی عمر شریفش را در پاسداشت علوم و آثار [[اهل بیت|اهل‌بیت]]: و تعلیم و تربیت شاگردان بیشماری صرف کرد، پس از ۶۷ سال زندگی پربار، دیده از جهان فرو بست و دنیای اسلام را داغدار نمود<ref> موسوی، سیدعبدالرضا، دریای فقاهت، ص۷۰</ref>.