۸۷٬۱۹۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''جعفر بن حسن بن یحیی حلی''' معروف به «محقق حلی» یا «محقق اول» از فقهای بزرگ مکتب [[مذهب شیعه|تشیع]] است. [[کتاب شرایع الاسلام]] او از مهمترین آثار فقهی است که بسیار مورد توجه و استفاده علمای بعد قرار گرفته است. عالمان بزرگی چون [[حسن بن یوسف حلی|علامه حلی]] و ابن داوود حلی از شاگردان او هستند. | '''جعفر بن حسن بن یحیی حلی''' معروف به «محقق حلی» یا «محقق اول» از فقهای بزرگ مکتب [[مذهب شیعه|تشیع]] است. [[شرایع الاسلام (کتاب)|کتاب شرایع الاسلام]] او از مهمترین آثار فقهی است که بسیار مورد توجه و استفاده علمای بعد قرار گرفته است. عالمان بزرگی چون [[حسن بن یوسف حلی|علامه حلی]] و ابن داوود حلی از شاگردان او هستند. | ||
== تولد و تحصیل == | == تولد و تحصیل == | ||
ابوالقاسم جعفر بن الحسن ملقب به | ابوالقاسم جعفر بن الحسن ملقب به نجمالدین در سال 602 هجری در شهر حله دیده به جهان گشود. عشق پدر و مادر به [[ائمه|ائمه اطهار]] سبب شد که نام نوزاد را جعفر نهادند. پدر، خود در خانوادهای روحانی بزرگ شده بود و فاضلی ادیب و فقیهی پارسا و از بزرگان شهر به شمار میرفت. | ||
بنا بر نقل برخی از مورخان<ref> سید محسن امین، اعیان الشیعه، ج5، ص 392</ref> او علاوه بر [[علوم اسلامی]] در ادبیات و شعر نیز مهارت ویژهای داشت. گرچه فرزند خود جعفر را از سرایندگی بازداشته و به آموختن [[فقه]] و علوم اسلامی تشویق میکرد، خود شاعر و سخن سرایی بزرگ بوده و پرهیز دادن فرزند از سرایندگی دلیل بر شاعر نبودن وی - آن هم در دوران جوانی و بعد از آن - نیست. وی ازشاگردان به نام [[فقیه]] محقق، [[محمد بن ادریس حلی]] مؤلف کتاب ارزشمند سرائر بوده است. پدر بزرگش، یحیی بن سعید، معروف به یحیی الاکبر نیز از فقهای صاحبنظر و فاضل قرن ششم هجری است که علامه [[سید محسن امین]] درباره ی وی میگوید: | بنا بر نقل برخی از مورخان<ref> سید محسن امین، اعیان الشیعه، ج5، ص 392</ref> او علاوه بر [[علوم اسلامی]] در ادبیات و شعر نیز مهارت ویژهای داشت. گرچه فرزند خود جعفر را از سرایندگی بازداشته و به آموختن [[فقه]] و علوم اسلامی تشویق میکرد، خود شاعر و سخن سرایی بزرگ بوده و پرهیز دادن فرزند از سرایندگی دلیل بر شاعر نبودن وی - آن هم در دوران جوانی و بعد از آن - نیست. وی ازشاگردان به نام [[فقیه]] محقق، [[محمد بن ادریس حلی]] مؤلف کتاب ارزشمند سرائر بوده است. پدر بزرگش، یحیی بن سعید، معروف به یحیی الاکبر نیز از فقهای صاحبنظر و فاضل قرن ششم هجری است که علامه [[سید محسن امین]] درباره ی وی میگوید: | ||
وی عالمی فاضل و [[محدّث|محدثی]] معتبر و راست گو و از بزرگان فقهای عصر خود بوده و هموست که شهید در شرح ارشاد خود در مبحث قضائ نمازهای فوت شده، او را از قائلین به توسعه ذکر میکند<ref> سید محسن امین، اعیان الشیعه، ج10، ص 388</ref>. | وی عالمی فاضل و [[محدّث|محدثی]] معتبر و راست گو و از بزرگان فقهای عصر خود بوده و هموست که شهید در شرح ارشاد خود در مبحث قضائ نمازهای فوت شده، او را از قائلین به توسعه ذکر میکند<ref> سید محسن امین، اعیان الشیعه، ج10، ص 388</ref>. | ||
[[ | [[محمدمحسن بن علی منزوی تهرانی|شیخ آقا بزرگ]] نیز از وی به بزرگی یاد کرده و از مشایخ او، بزرگانی هم چون [[ابن شهرآشوب|محمد بن شهر آشوب]] و [[عربی بن مسافر]] را ذکر مینماید<ref>شیخ آقا بزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ص 338</ref>. یحیی بن سعید دو پسر به نامهای شیخ حسن و شیخ احمد داشته که هر یک از عالمان و فقیهان بزرگ حله بودهاند. خاندان یحیی بن سعید از خاندانهای دانشمند و مورد احترام در حله قرن هفتم به شمار میروند. | ||
محقق پس از آن که ادبیات عرب را که زبان مادریاش بود، فراگرفت در عنفوان جوانی به آموختن [[منطق]]، [[حکمت]]، ریاضیات، [[هیئت]]، [[کلام]] و سپس فقه و اصول پرداخت. وی از محضر اساتید بزرگ حوزه ی حله بهرهها جست و پس از اندک زمانی در رشتههای گوناگون علمی به مقام استادی رسید و در فقه و اصول به دریافت اجازه ی [[اجتهاد]] از اساتید خود نائل آمد. | محقق پس از آن که ادبیات عرب را که زبان مادریاش بود، فراگرفت در عنفوان جوانی به آموختن [[منطق]]، [[حکمت]]، ریاضیات، [[هیئت]]، [[کلام]] و سپس فقه و اصول پرداخت. وی از محضر اساتید بزرگ حوزه ی حله بهرهها جست و پس از اندک زمانی در رشتههای گوناگون علمی به مقام استادی رسید و در فقه و اصول به دریافت اجازه ی [[اجتهاد]] از اساتید خود نائل آمد. | ||
خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
* اولاً: حوزه علمیه حله در قرن هفتم و هشت و بخشی از قرن نهم معروفترین حوزهی علیمه عالم تشیع به شمار میرفت. چنان که عالمان بزرگی از نقاط مختلف در آن به تحصیل اشتغال داشتند و | * اولاً: حوزه علمیه حله در قرن هفتم و هشت و بخشی از قرن نهم معروفترین حوزهی علیمه عالم تشیع به شمار میرفت. چنان که عالمان بزرگی از نقاط مختلف در آن به تحصیل اشتغال داشتند و | ||
* ثانیاً: معروفترین کتابهای فقهی - اصولی قرن هفتم و هشتم را شاگردان این حوزه تألیف نمودهاند. و محقق و سپس خواهرزاده او، علامه حلی، از علمای برجسته این حوزه بودهاند. | * ثانیاً: معروفترین کتابهای فقهی - اصولی قرن هفتم و هشتم را شاگردان این حوزه تألیف نمودهاند. و محقق و سپس خواهرزاده او، علامه حلی، از علمای برجسته این حوزه بودهاند. | ||
== اساتید محقق حلی == | == اساتید محقق حلی == | ||
خط ۷۵: | خط ۷۴: | ||
او علاوه بر تربیت شاگردان ممتاز، آثار مهمی در زمینه فقه، اصول، کلام، منطق، ادبیات به جامعه اسلامی عرضه کرد. برای پرهیز از طول کلام، به مهمترین آنها به ترتیب اشاره میکنیم، آثار قلمی و فکری محقق بسیار عمیق و انشا او بسیار روان میباشد و کتابهای متعددی از او انتشار یافته است که صاحب ریحانة الادب چهارده جلد از آنها را به این ترتیب نام میبرد که برخی از آنها هنوز هم از کتابهای درسی حوزههای علمیه به شمار میآیند: | او علاوه بر تربیت شاگردان ممتاز، آثار مهمی در زمینه فقه، اصول، کلام، منطق، ادبیات به جامعه اسلامی عرضه کرد. برای پرهیز از طول کلام، به مهمترین آنها به ترتیب اشاره میکنیم، آثار قلمی و فکری محقق بسیار عمیق و انشا او بسیار روان میباشد و کتابهای متعددی از او انتشار یافته است که صاحب ریحانة الادب چهارده جلد از آنها را به این ترتیب نام میبرد که برخی از آنها هنوز هم از کتابهای درسی حوزههای علمیه به شمار میآیند: | ||
# شرائع الاسلام: این کتاب یکی از کتب مهمّ فقه استدلالی است و قرنهاست که در حوزههای علمیه شیعه و چندی است در دانشگاههای کشورهای مختلف تدریس میشود. در طی قرون متمادی حدود یکصد، بلکه بیشتر، بر این اثر نفیس شرح نوشته شده است از جمله: جواهرالکلام، مسالک الافهام و مدارک الاحکام. همچنین دهها حاشیه (حاشیه و تحشیه عبارت است از شرح و توضیح و رفع ابهام از برخی کلمات، بخشها و عبارتهای یک کتاب.) از بزرگان شیعه بر این کتاب نوشته شده است، از جمله: حاشیه محقق کرکی، حاشیه آقاجمالالدین محمّد خوانساری و دیگران. کتاب «شرائع الاسلام» یکی از شاهکارهای جهان دانش است که سزا نبود در قالب زبان عرب محصور و محبوس باشد و غیر عرب زبانان از محتوای حیاتبخش آن محروم گردند. به همین سبب این کتاب به زبانهای مختلف از سوی اهل فن و دانش ترجمه شده است. از جمله: ترجمه به زبان روسی، فرانسه، انگلیسی، استانبولی و فارسی<ref>جعفر بن حسن حلی، مقدمه شرائع الاسلام، ج۱، مؤسسه اسماعیلیان قم، ۱۴۰۹</ref>. | # شرائع الاسلام: این کتاب یکی از کتب مهمّ فقه استدلالی است و قرنهاست که در حوزههای علمیه شیعه و چندی است در دانشگاههای کشورهای مختلف تدریس میشود. در طی قرون متمادی حدود یکصد، بلکه بیشتر، بر این اثر نفیس شرح نوشته شده است از جمله: جواهرالکلام، مسالک الافهام و مدارک الاحکام. همچنین دهها حاشیه (حاشیه و تحشیه عبارت است از شرح و توضیح و رفع ابهام از برخی کلمات، بخشها و عبارتهای یک کتاب.) از بزرگان شیعه بر این کتاب نوشته شده است، از جمله: حاشیه محقق کرکی، حاشیه آقاجمالالدین محمّد خوانساری و دیگران. کتاب «شرائع الاسلام» یکی از شاهکارهای جهان دانش است که سزا نبود در قالب زبان عرب محصور و محبوس باشد و غیر عرب زبانان از محتوای حیاتبخش آن محروم گردند. به همین سبب این کتاب به زبانهای مختلف از سوی اهل فن و دانش ترجمه شده است. از جمله: ترجمه به زبان روسی، فرانسه، انگلیسی، استانبولی و فارسی<ref>جعفر بن حسن حلی، مقدمه شرائع الاسلام، ج۱، مؤسسه اسماعیلیان قم، ۱۴۰۹</ref>. | ||
# المختصرالنافع فی فقه الامامیه: بر این کتاب نیز دهها شرح نوشته شده است. | # المختصرالنافع فی فقه الامامیه: بر این کتاب نیز دهها شرح نوشته شده است. | ||
# استحباب التیاسر لاهل العراق؛ | # استحباب التیاسر لاهل العراق؛ | ||
# تلخیص الفهرست که ملخص فهرست [[شیخ طوسی]] است. | # تلخیص الفهرست که ملخص فهرست [[محمد بن حسن طوسی|شیخ طوسی]] است. | ||
# شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام؛ | # شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام؛ | ||
# شرح نکت النهایه (در فقه امامیه)؛ | # شرح نکت النهایه (در فقه امامیه)؛ | ||
خط ۹۷: | خط ۹۵: | ||
== غروب خورشید فقاهت == | == غروب خورشید فقاهت == | ||
محقق حلّی این دانشمند بزرگ و نامی، مرجع عالم تشیّع، عارف وارسته، شاعر متعهد، نویسنده نوآور و خدمتگذار صادق [[اسلام]] و [[مسلمانان]]، چراغ دیده دانشپژوهان و مرزبان فقاهت، سرانجام پس از عمری پربار در ۱۳ جمادیالاخر روز پنجشنبه سال ۶۷۶ ق. در سن هفتاد و چهار سالگی، در شهر حلّه دار فانی را وداع گفت و به جوار حق شتافت و سبب مرگ این فقیه را سقوط از پشت بام خانهاش نوشتهاند. | محقق حلّی این دانشمند بزرگ و نامی، مرجع عالم تشیّع، عارف وارسته، شاعر متعهد، نویسنده نوآور و خدمتگذار صادق [[اسلام]] و [[مسلمان|مسلمانان]]، چراغ دیده دانشپژوهان و مرزبان فقاهت، سرانجام پس از عمری پربار در ۱۳ [[جمادی الثانی|جمادیالاخر]] روز پنجشنبه سال ۶۷۶ ق. در سن هفتاد و چهار سالگی، در شهر حلّه دار فانی را وداع گفت و به جوار حق شتافت و سبب مرگ این فقیه را سقوط از پشت بام خانهاش نوشتهاند. | ||
پس از رحلت جانگداز محقق، مردم شهر همه با شنیدن این خبر ناگوار غم زده به طرف خانه این بزرگوار سرازیر شده، در آنجا اجتماع کردند به شیون و عزاداری پرداختند<ref>میرزا محمد تنکابنی، قصص العلماء، ص۲۶۰</ref>. | پس از رحلت جانگداز محقق، مردم شهر همه با شنیدن این خبر ناگوار غم زده به طرف خانه این بزرگوار سرازیر شده، در آنجا اجتماع کردند به شیون و عزاداری پرداختند<ref>میرزا محمد تنکابنی، قصص العلماء، ص۲۶۰</ref>. |