۸۷٬۷۸۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''ابومحمد عبدالملک بن هشام بن ایوب حِمْیری معافری سدوسی بصری'''، از علمای [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]، [[محدّث|محدث]]، مورّخ، ادیب، نسب‌شناس و تدوین کننده کتاب [[السیرة النبویة (کتاب)|السیرة النبویة]] است. این کتاب؛ یکی از منابع مهم قدیمی است که در سیره و مغازی [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)]] از اعتبار و شهرت زیادی برخوردار | '''ابومحمد عبدالملک بن هشام بن ایوب حِمْیری معافری سدوسی بصری'''، از علمای [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]، [[محدّث|محدث]]، مورّخ، ادیب، نسب‌شناس و تدوین کننده کتاب [[السیرة النبویة (کتاب)|السیرة النبویة]] است. این کتاب؛ یکی از منابع مهم قدیمی است که در سیره و مغازی [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)]] از اعتبار و شهرت زیادی برخوردار است. | ||
== ابن‌هشام حمیری کیست == | == ابن‌هشام حمیری کیست == | ||
ابو محمد عبدالملک بن هشام بن ایوب ذهلی یا حمیری<ref>ذهبی، محمد بن أحمد، تاریخ الإسلام و وَفیات المشاهیر و الأعلام، ج 5، ص 387، بیروت، دار الغرب الإسلامی، چاپ اول، 2003م.</ref> (متوفی 213<ref> زرکلی، خیر الدین، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، ج 4، ص 166، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ هشتم، 1989م.</ref> یا 218ق<ref> ابن جوزی، أبو الفرج عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج 11، ص 37، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1412ق.</ref>) از علمای [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]، [[محدّث|محدث]]، مورّخ، ادیب، [[نسب‌شناس]] و تدوین‌کننده مشهورترین کتاب درباره سیره پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) است<ref>الأعلام، ج 4، ص 66؛ بکر بن عبدالله، طبقات النسابین، ص 51، ریاض، دار الرشد، چاپ اول، 1407ق.</ref>. | ابو محمد عبدالملک بن هشام بن ایوب ذهلی یا حمیری<ref>ذهبی، محمد بن أحمد، تاریخ الإسلام و وَفیات المشاهیر و الأعلام، ج 5، ص 387، بیروت، دار الغرب الإسلامی، چاپ اول، 2003م.</ref> (متوفی 213<ref> زرکلی، خیر الدین، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، ج 4، ص 166، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ هشتم، 1989م.</ref> یا 218ق<ref> ابن جوزی، أبو الفرج عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج 11، ص 37، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1412ق.</ref>) از علمای [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]، [[محدّث|محدث]]، مورّخ، ادیب، [[نسب‌شناس]] و تدوین‌کننده مشهورترین کتاب درباره سیره پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) است<ref>الأعلام، ج 4، ص 66؛ بکر بن عبدالله، طبقات النسابین، ص 51، ریاض، دار الرشد، چاپ اول، 1407ق.</ref>. | ||
از زندگی وی آگاهی‌های کمی در دست است. نخستین بار در قرن ششم، [[عبدالرحمن سهلی|عبدالرحمن سهَلی]] در شرح خود بر سیره<ref>ر. ک: سهیلی، عبدالرحمن، الروض الأنف فی شرح السیرة النبویة، ج 1، ص 24، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اوّل، 1412ق.</ref> اشاره کوتاهی به زندگی او کرده است. برخی آگاهی‌ها نیز از طریق [[ذهبی]](وفات: 748ق) به دست می‌آید. او با استناد به گفته تاریخ‌نگار مصری، [[ابو سعید عبدالرحمن بن یونس|ابو سعید عبدالرحمن بن یونس]]؛ ابن‌هشام را ذهلی، منسوب به ذهل بن معاویة، تیره‌ای از قبیله «کنده»، می‌شمارد<ref>تاریخ الإسلام و وَفیات المشاهیر و الأعلام، ج 5، ص 387.</ref>. برخی نیز او را حمیری(منتسب به منطقه‌ای در [[یمن]]) می‌دانند. ابن‌هشام به [[حمیریان]] علاقه داشت؛ و اثری درباره پادشاهان حمیر با نام «التیجان فی ملوک حمیر» تألیف کرد<ref>الأعلام، ج 4، ص 166؛ طبقات النسابین، ص 51.</ref>. | از زندگی وی آگاهی‌های کمی در دست است. نخستین بار در قرن ششم، [[عبدالرحمن سهلی|عبدالرحمن سهَلی]] در شرح خود بر سیره<ref>ر. ک: سهیلی، عبدالرحمن، الروض الأنف فی شرح السیرة النبویة، ج 1، ص 24، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اوّل، 1412ق.</ref> اشاره کوتاهی به زندگی او کرده است. برخی آگاهی‌ها نیز از طریق [[ذهبی]] (وفات: 748ق) به دست می‌آید. او با استناد به گفته تاریخ‌نگار مصری، [[ابو سعید عبدالرحمن بن یونس|ابو سعید عبدالرحمن بن یونس]]؛ ابن‌هشام را ذهلی، منسوب به ذهل بن معاویة، تیره‌ای از قبیله «کنده»، می‌شمارد<ref>تاریخ الإسلام و وَفیات المشاهیر و الأعلام، ج 5، ص 387.</ref>. برخی نیز او را حمیری(منتسب به منطقه‌ای در [[یمن]]) می‌دانند. ابن‌هشام به [[حمیریان]] علاقه داشت؛ و اثری درباره پادشاهان حمیر با نام «التیجان فی ملوک حمیر» تألیف کرد<ref>الأعلام، ج 4، ص 166؛ طبقات النسابین، ص 51.</ref>. | ||
ظاهراً ابن‌هشام در [[بصره]] به دنیا آمد<ref>الأعلام، ج 4، ص 166.</ref>، اما زمان تولد او به درستی معلوم نیست. تنها می‌دانیم در میان کسانی که او مستقیماً از آنان روایت کرده، کسی نیست که در نیمه اول قرن دوم درگذشته باشد، اما از طرفی او پیش از سال 183 ق(سال مرگ [[زیاد بن عبدالله بکائی|زیاد بن عبدالله بکّائی]]، شاگرد برجسته ابن اسحاق)، در سن و سالی بوده که بتواند متن کامل سیره را از وی دریافت کند<ref>تاریخ الإسلام و وَفیات المشاهیر و الأعلام، ج 5، ص 387.</ref>. | ظاهراً ابن‌هشام در [[بصره]] به دنیا آمد<ref>الأعلام، ج 4، ص 166.</ref>، اما زمان تولد او به درستی معلوم نیست. تنها می‌دانیم در میان کسانی که او مستقیماً از آنان روایت کرده، کسی نیست که در نیمه اول قرن دوم درگذشته باشد، اما از طرفی او پیش از سال 183 ق(سال مرگ [[زیاد بن عبدالله بکائی|زیاد بن عبدالله بکّائی]]، شاگرد برجسته ابن اسحاق)، در سن و سالی بوده که بتواند متن کامل سیره را از وی دریافت کند<ref>تاریخ الإسلام و وَفیات المشاهیر و الأعلام، ج 5، ص 387.</ref>. | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
# | #«[[السیرة النبویة (کتاب)|السیرة النبویة]]»؛ که معمولاً «سیره ابن‌هشام» نیز خوانده می‌شود. | ||
#«التیجان فی ملوک حمیر». که پایه نگارش آن بر عبارات نقل شده از «اسد بن موسی» قرار دارد<ref> الأعلام، ج 4، ص 166.</ref>. ویژگی این کتاب در آن است که میان حوادث تاریخی و قصص دینی، خرافه و اسطوره جمع کرده است و به همین دلیل از نظر پیدایش و شیوه روایت قصه عربی در خور توجه است. | #«التیجان فی ملوک حمیر». که پایه نگارش آن بر عبارات نقل شده از «اسد بن موسی» قرار دارد<ref> الأعلام، ج 4، ص 166.</ref>. ویژگی این کتاب در آن است که میان حوادث تاریخی و قصص دینی، خرافه و اسطوره جمع کرده است و به همین دلیل از نظر پیدایش و شیوه روایت قصه عربی در خور توجه است. | ||
#«فی شرح ما وقع فی اشعار السیر من الغریب»<ref> همان.</ref>. | #«فی شرح ما وقع فی اشعار السیر من الغریب»<ref> همان.</ref>. | ||
==کتاب‌شناسی سیره ابن‌هشام== | ==کتاب‌شناسی سیره ابن‌هشام== | ||
کتاب «السیرة النبویة»؛ یکی از منابع مهم قدیمی است که در سیره و مغازی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) از اعتبار و شهرت زیادی برخوردار است. این کتاب در واقع همان «سیره ابن اسحاق» است که ابن‌هشام | کتاب «السیرة النبویة»؛ یکی از منابع مهم قدیمی است که در سیره و مغازی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) از اعتبار و شهرت زیادی برخوردار است. این کتاب در واقع همان «سیره ابن اسحاق» است که ابن‌هشام آنرا تهذیب و تلخیص کرده است<ref>ذهبی، شمس الدین، سیر اعلام النبلاء، ج 10، ص 429، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ سوم، 1405ق؛ الأعلام، ج 4، ص 166.</ref>. محمد بن اسحاق مطلّبی (58 – 150ق) اولین کسی است که سیره و مغازی رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) را با نوع نگارش جدیدی جمع‌آوری و تدوین نموده است<ref>نام کتاب و انتشارات: ابن اسحاق مطلبی، محمد بن إسحاق بن یسار، سیرة ابن إسحاق (کتاب السیر والمغازی)، محقق، سهیل زکار، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1398ق.</ref>. ابن اسحاق اخبار حوادث دوران [[مکه]] و [[مدینه]] و احوال پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و بخشی از ماجراهای مربوط به عصر جاهلی را که در کتاب‌ها و مجموعه‌های پراکنده گوناگون یافته بود در این اثر جمع‌آوری نموده و به [[خلیفه]] [[منصور عباسی]] تقدیم کرده است<ref>ابن خلکان برمکی إربلی، أبو العباس شمس الدین، وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان، ج 4، ص 277، بیروت، دار صادر، 1900م؛ سیرة ابن إسحاق (کتاب السیر والمغازی)، مقدمه محقق، ص 13.</ref>. ابن‌هشام از طریق زیاد بن عبدالله بکائی روایت کرده است<ref> سیر أعلام النبلاء، ج 9، ص 5؛ صفدی، خلیل بن أیبک، الوافی بالوفیات، ج 19، ص 142، بیروت، دار إحیاء التراث، 1420ق.</ref>. | ||
ابن‌هشام، در مقدمه کتابش، به تغییراتی که در «سیره ابن اسحاق» داده بود اشاره می‌کند: | ابن‌هشام، در مقدمه کتابش، به تغییراتی که در «سیره ابن اسحاق» داده بود اشاره می‌کند: | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
بر «سیره ابن‌هشام» شرح‌ها و تلخیص‌هایی نوشته شده است؛ مانند کتاب «الروض الأنف فی شرح السیرة النبویة» از «عبدالرحمن سهیلی» (متوفی: 581ق) که شرحی مفصل است. | بر «سیره ابن‌هشام» شرح‌ها و تلخیص‌هایی نوشته شده است؛ مانند کتاب «الروض الأنف فی شرح السیرة النبویة» از «عبدالرحمن سهیلی» (متوفی: 581ق) که شرحی مفصل است. | ||
گفتنی است؛ نمی‌توان درباره همه مطالب سیره ابن‌هشام قضاوت نمود و همه | گفتنی است؛ نمی‌توان درباره همه مطالب سیره ابن‌هشام قضاوت نمود و همه آنرا تأیید یا رد کرد؛ چرا که تک تک نقل‌های آنرا باید مورد بررسی قرار داد. ولی به‌طور کلی می‌توان گفت: «سیره ابن‌هشام» یکی از قدیمی‌ترین منابع قابل استناد در ارتباط با وقایع [[صدر اسلام]] است. | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||