تعامل مذاهب اسلامی در اندونزی (مقاله)

تعامل مذاهب اسلامی در اندونزی مدخلی است درباره چگونگی و نحوه پیروان مذاهب اسلامی در کشور اندونزی. در واقع اندونزی از لحاظ روابط پيروان مذاهب متعدد اسلامی پيشينه ای درخشان دارد. مذاهب اسلامی به ويژه دو مذهب تشيع و تسنن توأمان از همان آغاز وارد جنوب شرق آسيا از جمله اندونزی شدند و در جزاير مختلف آن نفوذ يافتند. در اندونزی مذاهب مختلف اسلامی حضور دارند و اكثريت با مذهب شافعی است اما در عمل و اجرای شعاير اسلامی، تقريباً فرهنگ عمومی مردم كه البته مانند ساير جاها مقداری با قدرت جاشنی فرهنگ بومی توأم است پيروی از اهل بيت عصمت و طهارت و متأثر از آن می‌باشد.

تعامل مذاهب اسلامي در اندونزي

اندونزي از لحاظ روابط پيروان مذاهب متعدد اسلامي پيشينة درخشان دارد. چنان كه اشاره شد اسلام همزمان با پيشروي استعمار و چپاول و تعدي و بهره‌كشي بي رحمانة آن، در خط موازي در صفحات قلوب مردم گسترش مي‌يافت و به مردم از هم گسيخته و پراكنده اندونزي هويت مي‌بخشيد و آنان را هدايت مي‌كرد و بر روحيه آزادي طلبي و استقلال خواهي و نبرد با استعمار مي‌افزود. همان گونه كه اسلام در آن كشور با مسالمت و تعامل فرهنگي وارد شد مردم اندونزي نيز همواره با همديگر روابط حسنه و به دور از خشونت و تعصب داشته‌اند. آنان عمدتاً بر مشتركات اسلامي از جمله محوريت قرآن و اهل بيت پيامبر (ص) تأكيد ورزيده‌اند. مذاهب اسلامي به ويژه دو مذهب تشيع و تسنن توأمان از همان آغاز وارد جنوب شرق آسيا از جمله اندونزي شدند و در جزاير مختلف آن نفوذ يافتند. اولين دولت اسلامي در اندونزي تحت تأثير فرهنگ تشيع در يكي از جزاير اندونزي كه باسامي خوانده مي‌شود و در استان (ايالت) اچه قرار دارد، شكل گرفت. از اين لحاظ تشيع در اندونزي به عنوان مذهب نجات بخش و ناب مطرح بوده و فرقه‌هاي مختلف اسلامي بدان احترام ويژه قايل‌اند.

در اندونزي مذاهب مختلف اسلامي حضور دارد و اكثريت با مذهب شافعي مي‌باشد اما در عمل و اجراي شعاير اسلامي، تقريباً فرهنگ عمومي مردم كه البته مانند ساير جاها مقداري با قدرت جاشني فرهنگ بومي توأم است پيروي از اهل بيت عصمت و طهارت و متأثر از آن مي‌باشد. اجراي دعاها و مراسم توسل و زيارت اهل قبور به ويژه برخي سادات و علما و عرفاي نامي، برگزاري مراسم اعم از جشن بعثت و ولادت‌هاي اولياي الهي و حتي مراسم سوگواري سيدالشهدا جزء برنامه‌هاي ديني مردم به اشكال مختلف است و بين طوايف مختلف تفاوت فاحش احساس نمي‌شود. اين ويژگي باعث شده است كه برخي از رهبران مشهور اهل سنت ملت اندونزي را متأثر از فرهنگ تشيع بدانند.

يكي از رؤساي جمهور اندونزي و رهبر انجمن بزرگ نهضت‌العماي اندونزي، عبدالرحمان وحيد كه به اهل سنت تعلق دارد تصريح مي‌كند: «جمعيت نهضت العلما پيرو آموزش‌هاي اهل سنت و جماعت مي‌باشند، هر چند در عمل از فرهنگ تشيع تقليد مي‌كنند.» اين در حاليست كه همان گونه كه اشاره شد جمعيت نهضت‌العلماي اهل سنت در اندونزي بزرگ‌ترين مجموعة ديني به شمار مي‌رود و حدود سي ـ چهل ميليون نفر هوادار دارد و در ادوار قبل و بعد از استقلال اندونزي نقش تعيين كننده در سرنوشت كشور داشته است، چنانكه يكبار رهبرش به رياست جمهوري رسيد.

يكي از بزرگداشت‌هاي معروف و ساليانه كه در اندونزي برگزار مي‌شود مراسم دهة محرم و عزاداري عاشوراي حسيني است. مردم مسلمان اندونزي سالگرد شهادت امام حسين (ع) و يارانش را با احترام و مراسم خاص برگزار مي‌كنند ماه‌هاي محرم و صفر براي ملت ياد شده حساب ويژه دارد و معمولاً فرقه‌هاي مختلف مسلمان در اين دو ماه مجالس جشن و سرور از قبيل عروسي‌ها، ساز و آواز و مراسم شاد برگزار نمي‌كنند. در جزيره جاوه پس از ورود محرم مردم به تهية غذاي خاص كه نام آن از عاشورا اتخاذ شده است كه به نام «بوبوسورا» (غذاي عاشورا) اقدام و آن را در بين عزاداران و مستمندان توزيع مي‌كنند. مردم ياد شده ماه محرم را (Bulan sura) (شهر سورا) مي‌نامند و سورا در واقع همان عاشورا است كه در زبان محلي بدين صورت آمده است.

در قسمت شمالي ايالت آچه ماه محرم را ماه حسن و حسين مي‌نامند و مردم در اين ماه به نذر و تهيه نمودن غذاي نذري به ياد شهادت امام حسين (ع) مي‌پردازند كه آن را «كنج عاشورا» يعني نذر عاشورا مي‌نامند. در منطقة بنكولو واقع در سوماتراي غربي، در دهه نخست محرم مراسم تابوت كشان وجود دارد كه به مناسبت عاشوراي حسيني مردم مسلمان برگزار مي‌كنند و بسيار شبيه تعزيه و شبيه خواني شيعيان در برخي نقاط شيعه نشين جهان مي‌باشد.

در مراسم عزاداري كه توسط شيعيان برگزار مي‌شود نه تنها مردم عادي بلكه شماري از رهبران اهل سنت نيز شركت مي‌كنند. از جمله كساني كه در اين مراسم شركت كرده بدان رسميت بخشيده و مورد تأكيد قرار داده‌اند مي‌توان از پروفسور حاج گياهي علي يافي رئيس پيشين مجلس علماي اندونزي و دكترعقيل سراج، دبير كل جمعيت نهضت العلماي اندونزي ياد كرد. فرد اخير مكرر در اين گونه مراسم شيعيان شركت كرده و به ايراد سخن راني و عزاداري پرداخته است به طوري كه او را بسياري از مردم شيعه تلقي كرده‌اند اما اين امور تأثيري بر رويكرد كلي مردم مسلمان اندونزي ندارد.

پس از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران كه جريان وهابيت با كمك پيدا و پنهان خارجي در صدد تفرقه در ميان مسلمانان و ترويج افراطي گري برآمد، در كشور اندونزي تلاش‌هاي فراواني از قبيل ساختن مدارس و مساجد، نشر و توزيع كتاب‌هاي وهابيت و ضد شيعي را آغاز كرد ولي به دليل روحية مدارا و همزيستي مسالمت آميز مردم و فرقه‌هاي اسلامي، توفيق چنداني به دست نياورد و نه تنها مردم و اقليتي را به خشونت و افراطي گري وانداشت بلكه اظهارات ضد شيعي قابل ملاحظه‌اي از سوي رهبران اهل سننت نيز ارائه نگرديد.

نكته پاياني تلاش مجدد مسيحيان و مسيونرهاي مسيحي در قالب گروه‌هاي امداد و كمك‌هاي كشورهاي غربي براي ترويج مسيحيت در اندونزي مي‌باشد. كشورهاي غربي كه در آغاز انتشار خبر زلزلة فاجعه بار سونامي واكنش مناسب نشان نداده و از اين لحاظ مورد اعتراض مردم جهان به ويژه سازمان‌هاي امدادي و خبرنگاران قرار گرفتند، به ناچار بر ميزان كمك‌هاي خود افزودند. اين بار مسيونرهاي مسيحي جهت سوء استفاده از اين كمك‌ها و بهره‌گيري تبليغاتي جهت ترويج مسيحيت و تغيير باور ديني مردم تلاش گسترده و هماهنگي را سامان دادند كه باز مورد اعتراض جهانيان قرار گرفت. مردم مصيبت ديده و گرفتار مسلمان نيز با هوشياري مواظب اين حركت‌ها هستند، چنان كه افكار عمومي نفرت خود را از اين برخورد غرب، پنهان نكردند.

قسمتی از مقاله ای تحت عنوان : اسلام در اندونزي (indonesia) نويسنده : عبدالمجيد ناصري داوودي منبع : اندیشه تقریب، سال اول، شماره دوم به نقل از : سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مقاله اسلام در اندونزی http://icro.ir/index.aspx?pageid=32738&p=61&showitem=11072