۸۷٬۶۵۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
حِجر مصدر ریشه ح ج ر در لغت به معنای منع و بازداشتن، نگاهداری و حمایت کردن، [[حرام]] و جز این‌ها به‌کار رفته است. از این ریشه حَجْر و حُجْر نیز در بیشتر این معانی به‌کار می‌روند<ref> جوهری؛ ابن‌منظور؛ فیومی، ذیل واژه </ref>. محدوده بین دیوار نیم‌دایره و [[کعبه|خانه کعبه]] در فاصله میان رکن عراقی و شامی را بدان سبب حِجر نامیده‌اند که این دیوار حائل بین طواف‌کنندگان و کعبه است<ref> شمس‌الائمه سرخسی، ج ۴، ص ۱۱؛ مشکینی، ص ۱۹۹</ref>. | حِجر مصدر ریشه ح ج ر در لغت به معنای منع و بازداشتن، نگاهداری و حمایت کردن، [[حرام]] و جز این‌ها به‌کار رفته است. از این ریشه حَجْر و حُجْر نیز در بیشتر این معانی به‌کار می‌روند<ref> جوهری؛ ابن‌منظور؛ فیومی، ذیل واژه </ref>. محدوده بین دیوار نیم‌دایره و [[کعبه|خانه کعبه]] در فاصله میان رکن عراقی و شامی را بدان سبب حِجر نامیده‌اند که این دیوار حائل بین طواف‌کنندگان و کعبه است<ref> شمس‌الائمه سرخسی، ج ۴، ص ۱۱؛ مشکینی، ص ۱۹۹</ref>. | ||
به گزارش پاره‌ای منابع پس از آنکه [[حضرت ابراهیم|ابراهیم(علیه‌السلام)]] و هاجر و فرزند شیرخوارشان اسماعیل به وادی مکه رسیدند با راهنمایی [[جبرئیل]] در جایگاه کنونی حجر مستقر شدند. سپس هاجر و اسماعیل همراه با گوسفندانشان در همین مکان و در سایبانی که با چوب درخت ساختند سکونت گزیدند<ref>ازرقی، ج ۱، ص ۵۴؛ کلینی، ج ۴، ص ۲۰۱؛ حرّعاملی، ج ۱۳، ص ۳۵۵</ref> ازاین‌رو در برخی احادیث<ref>کلینی، ج ۴، ص۲۱۰؛ حرّعاملی، ج ۱۳، ص ۳۵۴</ref>از این مکان با عنوان بیت اسماعیل یاد شده است. | به گزارش پاره‌ای منابع پس از آنکه [[حضرت ابراهیم|ابراهیم (علیه‌السلام)]] و هاجر و فرزند شیرخوارشان اسماعیل به وادی مکه رسیدند با راهنمایی [[جبرئیل]] در جایگاه کنونی حجر مستقر شدند. سپس هاجر و اسماعیل همراه با گوسفندانشان در همین مکان و در سایبانی که با چوب درخت ساختند سکونت گزیدند<ref>ازرقی، ج ۱، ص ۵۴؛ کلینی، ج ۴، ص ۲۰۱؛ حرّعاملی، ج ۱۳، ص ۳۵۵</ref> ازاین‌رو در برخی احادیث<ref>کلینی، ج ۴، ص۲۱۰؛ حرّعاملی، ج ۱۳، ص ۳۵۴</ref>از این مکان با عنوان بیت اسماعیل یاد شده است. | ||
هم‌چنین حجْر به معنای پناه و دامن است و از این رو به اسماعیل(علیه‌السلام) منسوب داشته‌اند که چون دیوارهای کعبه بدست او و پدرش بنا شد، وی برای پناه بردن از گرمای خورشید در سایه و کنار این دیوار می‌نشست و یا این که سایبانی کنار آن برای خود برافراشته و در آن‌جا پناه می‌گرفت. | هم‌چنین حجْر به معنای پناه و دامن است و از این رو به اسماعیل(علیه‌السلام) منسوب داشته‌اند که چون دیوارهای کعبه بدست او و پدرش بنا شد، وی برای پناه بردن از گرمای خورشید در سایه و کنار این دیوار می‌نشست و یا این که سایبانی کنار آن برای خود برافراشته و در آن‌جا پناه می‌گرفت. | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
این مکان با راهنمایی [[جبرئیل امین]] محل [[نزول]] [[حضرت ابراهیم|ابراهیم خلیل]] همسرش هاجر و کودک شیرخواره‌اش اسماعیل(علیه‌السلام) شد و همین جا به امر [[خداوند]]، خانه و مأوای اسماعیل و مادرش گردید. | این مکان با راهنمایی [[جبرئیل امین]] محل [[نزول]] [[حضرت ابراهیم|ابراهیم خلیل]] همسرش هاجر و کودک شیرخواره‌اش اسماعیل(علیه‌السلام) شد و همین جا به امر [[خداوند]]، خانه و مأوای اسماعیل و مادرش گردید. | ||
براساس روایت [[شیخ کلینی]] (ره) از حضرت [[جعفر بن محمد ( | براساس روایت [[شیخ کلینی]] (ره) از حضرت [[جعفر بن محمد (صادق)|امام جعفر صادق (علیه‌السلام)]] پس از ولادت اسماعیل، ابراهیم وی و مادرش را سوار بر الاغ کرده و در حالی که مقداری آب و غذا به همراه خود داشتند، با راهنمایی [[جبرئیل]] حرکت کردند، آنگاه که به جایگاه فعلی حجر رسیدند، محل کعبه بصورت تپه‌ای کوچک و تلّی از خاک سرخ و مملّو از کلوخ بود. ابراهیم روی بجانب جبرئیل کرده پرسید: آیا بدین جا مأموریت یافته‌ای؟!، پاسخ شنید: آری. بدین سان اینجا خانه اسماعیل شد، پیش از آن که نام حجر به خود گیرد، و از<ref>الکافی (الفروع) ج 4، ص 201، ح 1</ref> این روست که از آن به بیت اسماعیل نیز یاد شده است<ref> قصص الانبیاء، ص 113، ح 112</ref>. | ||
== دفن شدگان در حجر اسماعیل == | == دفن شدگان در حجر اسماعیل == | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
این مکان مَضجع عدّهای از حاملان [[وحی]] و [[پیامبران]] الهی است و تقدیر چنان بود که این بیت حجر گردد و با در آغوش کشیدن کالبد تنی چند از رادمردان متّصل به رشته [[وحی]]، از نو منشأ نور و هدایت شود، و عنوان آیت پرودگاری به خود گیرد، و تلؤلؤ نور گوهرش، عالمی را فرا گیرد. | این مکان مَضجع عدّهای از حاملان [[وحی]] و [[پیامبران]] الهی است و تقدیر چنان بود که این بیت حجر گردد و با در آغوش کشیدن کالبد تنی چند از رادمردان متّصل به رشته [[وحی]]، از نو منشأ نور و هدایت شود، و عنوان آیت پرودگاری به خود گیرد، و تلؤلؤ نور گوهرش، عالمی را فرا گیرد. | ||
در آخر روایتی که [[شیخ کلینی]] به سندش از [[معاویة بن عمار]]، از حضرت [[جعفر بن محمد ( | در آخر روایتی که [[شیخ کلینی]] به سندش از [[معاویة بن عمار]]، از حضرت [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیه‌السلام)]] درباره حجر اسماعیل نقل کرده، چنین آورده است: | ||
<big>فیه قبور الأنبیاء</big> در میان آن قبور پیامبران است<ref>سرائر، ج 3، ص 562، وقصص الأنبیاء راوندی، ص 115، ح 115 و وسائل الشیعه، ج 9، ص 430، ح 6 (به نقل از شیخ صدوق)</ref>. | <big>فیه قبور الأنبیاء</big> در میان آن قبور پیامبران است<ref>سرائر، ج 3، ص 562، وقصص الأنبیاء راوندی، ص 115، ح 115 و وسائل الشیعه، ج 9، ص 430، ح 6 (به نقل از شیخ صدوق)</ref>. | ||
از پیامبرانی که احتمال دفنشان در حجر اسماعیل داده شده، [[حضرت هود|حضرت هود (علیه‌السلام)]] است. البته [[علامه مجلسی]] پس از ذکر این مطلب، اقوال دیگر محل دفن آن حضرت را که عبارت از حضرموت ویا [[نجف اشرف]] در نزدیکی مرقد مطهر [[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)]] را ذکر کرده و آنگاه بصورتی جمع می‌نماید<ref>بحارالانوار، ج 11، ص 360</ref>. | از پیامبرانی که احتمال دفنشان در حجر اسماعیل داده شده، [[حضرت هود|حضرت هود (علیه‌السلام)]] است. البته [[محمد باقر مجلسی|علامه مجلسی]] پس از ذکر این مطلب، اقوال دیگر محل دفن آن حضرت را که عبارت از حضرموت ویا [[نجف اشرف]] در نزدیکی مرقد مطهر [[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)]] را ذکر کرده و آنگاه بصورتی جمع می‌نماید<ref>بحارالانوار، ج 11، ص 360</ref>. | ||
=== مادر اسماعیل === | === مادر اسماعیل === | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
# قبر اسماعیل که در زیر ناودان (حجر) ما بین رکن و بیت است | # قبر اسماعیل که در زیر ناودان (حجر) ما بین رکن و بیت است | ||
# قبر هود | # قبر هود | ||
# قبر [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)]]<ref>الطبقات الکبری، ج 1، ص 52</ref> گرچه حصر این نقل، خالی از اشکال نیست، ولی بر اساس آن معلوم می‌شود که اسماعیل از پیامبران انگشت‌شماری است که موقعیت قبر او مشخص و معلوم است. | # قبر [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)]]<ref>الطبقات الکبری، ج 1، ص 52</ref> گرچه حصر این نقل، خالی از اشکال نیست، ولی بر اساس آن معلوم می‌شود که اسماعیل از پیامبران انگشت‌شماری است که موقعیت قبر او مشخص و معلوم است. | ||
از [[طیبی]] در شرح [[مشکوة]]، در مورد جواز خواندن [[نماز]] در کنار قبور صلحا، بخاطر برخورداری از عنایت الهی چنین استدلالی نقل شده است: الا یری ان مرقد اسماعیل فی الحجر فی المسجد‌الحرام والصلاة فیه أفضل <ref>بحار الانوار، ج 82، ص 56</ref>; مگر ملاحظه نمی‌شود که قبر اسماعیل در حجر داخل [[مسجد‌الحرام]] است، و [[نماز]] در آن برتر از جای دیگر است. | از [[طیبی]] در شرح [[مشکوة]]، در مورد جواز خواندن [[نماز]] در کنار قبور صلحا، بخاطر برخورداری از عنایت الهی چنین استدلالی نقل شده است: الا یری ان مرقد اسماعیل فی الحجر فی المسجد‌الحرام والصلاة فیه أفضل <ref>بحار الانوار، ج 82، ص 56</ref>; مگر ملاحظه نمی‌شود که قبر اسماعیل در حجر داخل [[مسجد‌الحرام]] است، و [[نماز]] در آن برتر از جای دیگر است. | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
این ترجمه، بنا بر ناقصه بودن کان است. احتمال تصحیف و زیادتی کلمه اسود علاوه بر آن که مشکل را حل نمی‌کند، با ملاحظه نسخ متعدد کتاب مردود است، البته اگر دلیلی بیابیم که به هنگام بنای کعبه، حجرالأسود در محل حجر اسماعیل مدفون بود، و پس از استخراج آن توسط ابراهیم، در رکن اسود (شرقی) قرار داده شد اختلافی بین کلام مسعودی با دیگران به وجود نمی‌آمد; چه آن که در آن صورت معنای کلام وی این‌گونه می‌شد: اسماعیل در همان جایی که قبلا حجر الأسود بود ـ یعنی حِجْر ـ دفن گردید لیکن دلیلی بر این سخن یافت نشد، در این مورد آنچه که از روایات استفاده می‌شود، دو امر است: | این ترجمه، بنا بر ناقصه بودن کان است. احتمال تصحیف و زیادتی کلمه اسود علاوه بر آن که مشکل را حل نمی‌کند، با ملاحظه نسخ متعدد کتاب مردود است، البته اگر دلیلی بیابیم که به هنگام بنای کعبه، حجرالأسود در محل حجر اسماعیل مدفون بود، و پس از استخراج آن توسط ابراهیم، در رکن اسود (شرقی) قرار داده شد اختلافی بین کلام مسعودی با دیگران به وجود نمی‌آمد; چه آن که در آن صورت معنای کلام وی این‌گونه می‌شد: اسماعیل در همان جایی که قبلا حجر الأسود بود ـ یعنی حِجْر ـ دفن گردید لیکن دلیلی بر این سخن یافت نشد، در این مورد آنچه که از روایات استفاده می‌شود، دو امر است: | ||
# بر طبق نقل از علل الشرائع از [[علی بن | # بر طبق نقل از علل الشرائع از [[علی بن ابی‌طالب|امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)]] ابراهیم بواسطه [[وحی |وحی الهی]] و با کمک فرزندش اسماعیل، [[حجر الاسود|حجرالاسود]] را از کوه [[ابو قبیس]] استخراج کرد<ref>بحارالانوار، ج 99، ص 217، ح 1</ref>. | ||
# بر حسب نقل تفسیر [[علی بن ابراهیم قمی]]، اسماعل حجرالأسود را از ذی طوی نقل داده و بعد از بالا رفتن به آسمان، ابراهیم آن را اخذ کرد<ref>تفسیر القمی، ج 1، ص 62، از او بحارالانوار ج 99، ص 38، ح 15</ref> بنابراین، آن توجیه کار ساز نیست. | # بر حسب نقل تفسیر [[علی بن ابراهیم قمی]]، اسماعل حجرالأسود را از ذی طوی نقل داده و بعد از بالا رفتن به آسمان، ابراهیم آن را اخذ کرد<ref>تفسیر القمی، ج 1، ص 62، از او بحارالانوار ج 99، ص 38، ح 15</ref> بنابراین، آن توجیه کار ساز نیست. | ||
و اگر کان را تامه بگیریم; همانگونه که برخی از نسخه‌های مروج الذهب نیز این احتمال را تقویت می‌کند ـ معنای عبارت مسعودی چنین می‌شود: وی در آن جایی که حجر الأسود است دفن گردید. در جای دیگر کتاب این‌گونه آمده است: | و اگر کان را تامه بگیریم; همانگونه که برخی از نسخه‌های مروج الذهب نیز این احتمال را تقویت می‌کند ـ معنای عبارت مسعودی چنین می‌شود: وی در آن جایی که حجر الأسود است دفن گردید. در جای دیگر کتاب این‌گونه آمده است: | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات]] | [[رده:مفاهیم و اصطلاحات]] | ||
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]] | [[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]] | ||