۸۸٬۰۰۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
== اهمیت صبر در فرهنگ اسلامی == | == اهمیت صبر در فرهنگ اسلامی == | ||
کلمه '''«صبر»''' از مفاهیم بسیار مهمی است که در سرلوحه دستورهای سرنوشت‌ساز [[قرآن]] قرار گرفته است. این واژه در ۴۵ [[سوره]] از سور [[قرآن کریم]]، بیش از صد مرتبه و در بیشتر کتب اخلاقی مطرح شده و بیانگر اهمیت این موضوع است. | کلمه '''«صبر»''' از مفاهیم بسیار مهمی است که در سرلوحه دستورهای سرنوشت‌ساز [[قرآن]] قرار گرفته است. این واژه در ۴۵ [[سوره]] از سور [[قرآن کریم]]، بیش از صد مرتبه و در بیشتر کتب اخلاقی مطرح شده و بیانگر اهمیت این موضوع است. | ||
در اهمیت و ارزش '''«صبر»''' همین بس که [[علی بن | در اهمیت و ارزش '''«صبر»''' همین بس که [[علی بن ابی‌طالب|امیرمومنان علی (علیه‌السلام)]] این فضیلت را یکی از اوصاف متقین و موقعیت صبر را در برابر ایمان، همانند موقعیت سر نسبت به بدن می‌دانند. ایشان در این مورد می‌فرمایند: «صبر پیشه کنید! زیرا صبر برای ایمان همچون سر برای بدن است و هیچ خیری در بدن، بدون سر نیست و هیچ خیری در ایمانی که صبر با آن نیست نمی‌باشد<ref>نهج‌البلاغه، ص۴۸۲، کلمات قصار، حکمت ۸۲.</ref>. | ||
این حدیث نشان می‌دهد که بدون صبر، ایمان کامل که التزام عملی به [[دین]] خداست امکان‌پذیر نیست و صبر، نقش کلیدی برای تمام ابعاد زندگی دارد. به همین دلیل در حدیث نبوی آمده است: «لا ایمان لمن لا صبر له؛<ref>نراقی، محمدمهدی، جامع السعادات، ص۲۸۸.</ref>کسی که صبر و استقامت ندارد، ایمان او پایدار نخواهد ماند.» در روایتی از [[محمد بن علی (باقر العلوم)|امام باقر (علیه‌السلام)]] نقل شده است که «بهشت در ناراحتی‌ها و صبر پیچیده شده است. پس هر کس بر سختی‌های دنیا صبر کند داخل [[بهشت]] می‌شود و [[جهنم]] در لذات و شهوات پیچیده شده است. پس هر کس نفس خود را از لذات و شهوات بهره‌مند کند، وارد آتش می‌شود»<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ص۱۴۵، ح ۷، تهران، المکتبه الاسلامیه، ۱۳۹۲ه ق، چهارم، جسوم.</ref>. | این حدیث نشان می‌دهد که بدون صبر، ایمان کامل که التزام عملی به [[دین]] خداست امکان‌پذیر نیست و صبر، نقش کلیدی برای تمام ابعاد زندگی دارد. به همین دلیل در حدیث نبوی آمده است: «لا ایمان لمن لا صبر له؛<ref>نراقی، محمدمهدی، جامع السعادات، ص۲۸۸.</ref>کسی که صبر و استقامت ندارد، ایمان او پایدار نخواهد ماند.» در روایتی از [[محمد بن علی (باقر العلوم)|امام باقر (علیه‌السلام)]] نقل شده است که «بهشت در ناراحتی‌ها و صبر پیچیده شده است. پس هر کس بر سختی‌های دنیا صبر کند داخل [[بهشت]] می‌شود و [[جهنم]] در لذات و شهوات پیچیده شده است. پس هر کس نفس خود را از لذات و شهوات بهره‌مند کند، وارد آتش می‌شود»<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ص۱۴۵، ح ۷، تهران، المکتبه الاسلامیه، ۱۳۹۲ه ق، چهارم، جسوم.</ref>. | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
* '''بدنی''' | * '''بدنی''' | ||
'''«صبر»''' بدنی در مقابل مشقت‌هایی است که بر بدن و جسم انسان وارد می‌شود. این صبر یا با عمل تحقق می‌یابد، مثل قیام به عبادات مشکل، یا با تحمل و استقامت، مثل صبر بر کتک‌های شدید، امراض بزرگ و جراحات هولناک، که [[قرآن کریم]] دربارهۀ صبر ایوب نبی در برابر امراض و مصیبت‌هایش این‌گونه از او یاد می‌کند: «وَاذْکُرْ عَبْدَنا أَیُّوبَ إِذْ نادی رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِیَ الشَّیْطانُ بِنُصْبٍ وَ عَذابٍ... إِنَّا وَجَدْنَاهُ صَابِرًا؛ و به خاطر بیاور بنده ما حضرت ایوب را، هنگامی که پروردگارش را خواند و گفت: پروردگارا! شیطان مرا به رنج و عذاب افکنده است... ما ایوب را شکیبا یافتیم». [[حضرت ایوب|حضرت ایوب(علیه‌السلام)]] یکی از انبیاء بزرگ الهی است که دارای مال و فرزندان فراوان و بسیار اهل بخشش بود. او مورد امتحان‌های سخت الهی قرار گرفت، اموال او از بین رفت، فرزندان او هلاک شدند، بدن او دچار امراض سخت شد، اما او در برابر کوه مصائب و مرض‌های شدیدی که بر او وارد شد، صبر نمود و هیچ شکایتی نکرد، لذا به عنوان اسوه و الگوی صبر شناخته شد<ref>طباطبائی، سیّدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۷، ص۲۰۹-۲۰۸، قم، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم، ۱۴۱۷ق، چاپ پنجم.</ref>. | '''«صبر»''' بدنی در مقابل مشقت‌هایی است که بر بدن و جسم انسان وارد می‌شود. این صبر یا با عمل تحقق می‌یابد، مثل قیام به عبادات مشکل، یا با تحمل و استقامت، مثل صبر بر کتک‌های شدید، امراض بزرگ و جراحات هولناک، که [[قرآن کریم]] دربارهۀ صبر ایوب نبی در برابر امراض و مصیبت‌هایش این‌گونه از او یاد می‌کند: «وَاذْکُرْ عَبْدَنا أَیُّوبَ إِذْ نادی رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِیَ الشَّیْطانُ بِنُصْبٍ وَ عَذابٍ... إِنَّا وَجَدْنَاهُ صَابِرًا؛ و به خاطر بیاور بنده ما حضرت ایوب را، هنگامی که پروردگارش را خواند و گفت: پروردگارا! شیطان مرا به رنج و عذاب افکنده است... ما ایوب را شکیبا یافتیم». [[حضرت ایوب|حضرت ایوب (علیه‌السلام)]] یکی از انبیاء بزرگ الهی است که دارای مال و فرزندان فراوان و بسیار اهل بخشش بود. او مورد امتحان‌های سخت الهی قرار گرفت، اموال او از بین رفت، فرزندان او هلاک شدند، بدن او دچار امراض سخت شد، اما او در برابر کوه مصائب و مرض‌های شدیدی که بر او وارد شد، صبر نمود و هیچ شکایتی نکرد، لذا به عنوان اسوه و الگوی صبر شناخته شد<ref>طباطبائی، سیّدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۷، ص۲۰۹-۲۰۸، قم، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم، ۱۴۱۷ق، چاپ پنجم.</ref>. | ||
* '''نفسی''' | * '''نفسی''' | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
از بندگان خاص خود نقل می‌کند که همواره از خداوند درخواست توفیق صبر و شکیبایی می‌کرده‌اند. | از بندگان خاص خود نقل می‌کند که همواره از خداوند درخواست توفیق صبر و شکیبایی می‌کرده‌اند. | ||
و ده‌ها مورد دیگر که همگی بیانگر ارزش والای '''«صبر»''' در نظام اخلاقی اسلام است. [[جعفر بن محمد ( | و ده‌ها مورد دیگر که همگی بیانگر ارزش والای '''«صبر»''' در نظام اخلاقی اسلام است. [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیه‌السلام)]] نیز می‌فرماید: «صبر برای ایمان به منزله سر برای بدن است، همچنان که اگر سر برود بدن هم از بین می‌رود، اگر صبر از کف رود، ایمان نیز از کف می‌رود.» | ||
از [[محمد بن علی (باقر العلوم)|امام باقر(علیه‌السلام)]] در باب اهمیت '''«صبر»''' نقل شده است: «بهشت در پوششی از ناملایمات (و بردباری) است، پس هر که در دنیا بر ناملایمات صبر کند به بهشت رود. و دوزخ در پوشش لذت‌ها و خواهش‌های نفس است، پس هر که لذت و خواهش نفس را برآورد، به دوزخ می‌رود». | از [[محمد بن علی (باقر العلوم)|امام باقر(علیه‌السلام)]] در باب اهمیت '''«صبر»''' نقل شده است: «بهشت در پوششی از ناملایمات (و بردباری) است، پس هر که در دنیا بر ناملایمات صبر کند به بهشت رود. و دوزخ در پوشش لذت‌ها و خواهش‌های نفس است، پس هر که لذت و خواهش نفس را برآورد، به دوزخ می‌رود». | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۲۱: | ||
== آثار صبر == | == آثار صبر == | ||
برای '''«صبر»''' آثار فراوان دنیوی و اخروی می‌توان بر شمرد، از جمله [[علی بن | برای '''«صبر»''' آثار فراوان دنیوی و اخروی می‌توان بر شمرد، از جمله [[علی بن ابی‌طالب|امام علی(علیه‌السلام)]] در بخشی از تحلیل خود نسبت به عزت و ذلت برخی اُمم گذشته می‌فرماید: چون خدا دید چگونه در راه دوستی او بر آزار شکیبایی‌اند، و چسان از بیم او ناخوشایندی را تحمل می‌نمایند، از تنگناهای بلا، گشایشی برایشان پدید آورد، و از پسِ خواری ارجمندشان فرمود و آرامش را جایگزین بیم کرد. پس پادشاهانِ حکمران شدند و پیشوایان با فرّ و شان و کرامتِ خدا در حق آنان تا بدان‌جا رسید که دیده آرزو نهایت آن را ندید.» | ||
بعضی از عالمان اخلاق '''«صبر»''' را دروازه ورود به مقام رضایت به مقدرات الهی و مقام رضا را باب رسیدن به وادی محبت پروردگار دانسته‌اند. | بعضی از عالمان اخلاق '''«صبر»''' را دروازه ورود به مقام رضایت به مقدرات الهی و مقام رضا را باب رسیدن به وادی محبت پروردگار دانسته‌اند. | ||
بنابراین از آثار مهم '''«صبر»''' در همین دنیا می‌توان از دستیابی به مقام رضا و محبت نام برد. محورهای متعدد دیگری دربارۀ '''«صبر»''' قابل طرح است، از قبیل مناسبات صبر و شکر، راه‌های دستیابی به شکیبایی و مانند آن که به دلیل اختصار از طرح آنها خودداری می‌شود. | بنابراین از آثار مهم '''«صبر»''' در همین دنیا می‌توان از دستیابی به مقام رضا و محبت نام برد. محورهای متعدد دیگری دربارۀ '''«صبر»''' قابل طرح است، از قبیل مناسبات صبر و شکر، راه‌های دستیابی به شکیبایی و مانند آن که به دلیل اختصار از طرح آنها خودداری می‌شود. | ||
=== موفقیت و پیشرفت در امور زندگی === | === موفقیت و پیشرفت در امور زندگی === | ||
همان‌گونه که می‌دانید در نظام زندگی بر سر راه هر کار مهمی، موانعی قرار دارد که عبور از آنها فقط با نیروی '''«صبر»''' و شکیبایی ممکن است. [[علی بن | همان‌گونه که می‌دانید در نظام زندگی بر سر راه هر کار مهمی، موانعی قرار دارد که عبور از آنها فقط با نیروی '''«صبر»''' و شکیبایی ممکن است. [[علی بن ابی‌طالب|امیرمومنان (علیه‌السلام)]] فرمودند: «الصبر عون علی کل امر؛ صبر و شکیبایی به پیشرفت هر کار مهمی کمک می‌کند». | ||
=== نشانگر واقعیت ایمان === | === نشانگر واقعیت ایمان === | ||