۸۹٬۲۶۵
ویرایش
جز (Hoosinrasooli صفحهٔ بهاءالدین محمد عاملی را به شیخ بهایی که تغییرمسیر بود منتقل کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شخصیت | {{جعبه اطلاعات شخصیت | ||
| عنوان = | | عنوان = | ||
| تصویر = | | تصویر = عالمان شیعه.jpg | ||
| نام = محمد بن عزّالدین حسین | | نام = محمد بن عزّالدین حسین | ||
| نامهای دیگر = شیخ بهایی | | نامهای دیگر = شیخ بهایی | ||
| سال تولد = | | سال تولد = ۹۵۳ ق | ||
| تاریخ تولد = | | تاریخ تولد = | ||
| محل تولد = [[لبنان]] | | محل تولد = {{فهرست جعبه افقی |[[لبنان]] |[[بعلبک]] }} | ||
| سال درگذشت = | | سال درگذشت = ۱۰۳۱ ق | ||
| تاریخ درگذشت = | | تاریخ درگذشت = | ||
| محل درگذشت = [[مشهد]] | | محل درگذشت = [[مشهد]] | ||
خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''بهاءالدین محمد عاملی''' معروف به '''شیخ بهایی''' [[فقیه]]، دانشمند ذوفنون، [[محدث]]، حکیم، شاعر و ریاضیدان شیعه در عصر صفویه بود.وی مدتی در دربار [[صفویه|صفوی]] در [[اصفهان]] منصب شیخ الاسلامی بالاترین منصب رسمی دینی در [[حکومت صفویه]] را بر عهده داشت. شیخ بهایی شاگردان بزرگی تربیت کرده است از جمله: [[ملاصدرا]] و [[محمد تقی مجلسی|ملا محمدتقی مجلسی]]. | '''بهاءالدین محمد عاملی''' معروف به '''شیخ بهایی''' [[فقیه]]، دانشمند ذوفنون، [[محدث]]، حکیم، شاعر و ریاضیدان [[مذهب شیعه|شیعه]] در عصر صفویه بود.وی مدتی در دربار [[صفویه|صفوی]] در [[اصفهان]] منصب شیخ الاسلامی بالاترین منصب رسمی دینی در [[حکومت صفویه]] را بر عهده داشت. شیخ بهایی شاگردان بزرگی تربیت کرده است از جمله: [[ملاصدرا]] و [[محمد تقی مجلسی|ملا محمدتقی مجلسی]]. | ||
== زادگاه شیخ بهایی == | == زادگاه شیخ بهایی == | ||
خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
== مذهب و مشرب شیخ بهائی == | == مذهب و مشرب شیخ بهائی == | ||
شیعه بودن شیخ بهایی را باتوجه به تعلق او و خانوادهاش به [[شیعیان]] جبل عامل و نیز تالیفهای بسیارش در فقه و معارف شیعی غیر قابل تردید دانستهاند. از شاخصترین این آثار قصیده معروف <big>وسیله الفوز و الاما</big>ن او در مدح [[حجت بن الحسن (مهدی)|امام زمان (عجل الله فرجه الشریف)]] و نیز صلوات مشهوری است که برای ۱۴ معصوم ساخت و با عبارت <small>اللهم صل و سلم و زد و بارک علی صاحب الدعوة النبویة</small> شروع میشود و آن را خدام بقاع متبرکه در مراسم اعیاد در آستان قدس رضوی و حضرت معصومه( | شیعه بودن شیخ بهایی را باتوجه به تعلق او و خانوادهاش به [[شیعیان]] جبل عامل و نیز تالیفهای بسیارش در فقه و معارف شیعی غیر قابل تردید دانستهاند. از شاخصترین این آثار قصیده معروف <big>وسیله الفوز و الاما</big>ن او در مدح [[حجت بن الحسن (مهدی)|امام زمان (عجل الله فرجه الشریف)]] و نیز صلوات مشهوری است که برای ۱۴ معصوم ساخت و با عبارت <small>اللهم صل و سلم و زد و بارک علی صاحب الدعوة النبویة</small> شروع میشود و آن را خدام بقاع متبرکه در مراسم اعیاد در [[آستان قدس رضوی]] و [[فاطمه بنت موسی بن جعفر|حضرت معصومه (سلام الله علیها)]] و مذکّران شیعه در دیگر مجالس مذهبی میخوانند. بهاءالدین عاملی در اشعار عربی خود علاوه بر اظهار ارادت و اخلاص کامل به ائمه شیعه و اشتیاق به زیارت قبور ایشان<ref>خوانساری، ج۷، ص۷۰ ـ ۷۱؛ حرّ عاملی، امل، ج۱، ص۱۵۹؛ امینی، ج۱۱، ص۲۷۳ ـ ۲۷۹</ref>، در مواردی از مخالفان آنها تبری جسته است.<ref>جزایری، ج۱، ص۱۲۴ ـ ۱۲۵؛ خوانساری، ج۷، ص۷۲</ref>. | ||
محمدامین محبّی و احمد خَفاجی<ref>محبی، خلاصة الاثر، ج۳، ص۱۰۴</ref> بر این باورند که بهائی تسنّن خود را از شاه عباس اول که شیعه بود، پنهان میکرد و او را تنها به سبب افراطی که در محبت ائمه شیعه داشته است، شیعه شمردهاند<ref>بستانی، ج۱۱، ص۴۶۳؛ امینی، ج۱۱، ص۲۵۲</ref>. احتمالا مهمترین سبب این اشتباه، مشی و سلوک خود بهائی است که وی در سفرهای خود تقیه میکرد و به سبب مشرب عرفانی خود، با هر ملتی به اقتضای مذهب ایشان رفتار مینمود. | محمدامین محبّی و احمد خَفاجی<ref>محبی، خلاصة الاثر، ج۳، ص۱۰۴</ref> بر این باورند که بهائی تسنّن خود را از شاه عباس اول که شیعه بود، پنهان میکرد و او را تنها به سبب افراطی که در محبت ائمه شیعه داشته است، شیعه شمردهاند<ref>بستانی، ج۱۱، ص۴۶۳؛ امینی، ج۱۱، ص۲۵۲</ref>. احتمالا مهمترین سبب این اشتباه، مشی و سلوک خود بهائی است که وی در سفرهای خود تقیه میکرد و به سبب مشرب عرفانی خود، با هر ملتی به اقتضای مذهب ایشان رفتار مینمود. | ||
خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
* ملا صدرا شیرازی، معروف به ملاصدرا، فیلسوف معروف. | * ملا صدرا شیرازی، معروف به ملاصدرا، فیلسوف معروف. | ||
* ملا محمدمحسن بن مرتضی بن محمود، معروف به فیض کاشانی، صاحب تفسیر صافی. | * ملا محمدمحسن بن مرتضی بن محمود، معروف به فیض کاشانی، صاحب تفسیر صافی. | ||
* فیّاض لاهیجی. | * فیّاض لاهیجی. | ||
* نظامالدین بن حسین ساوجی. | * نظامالدین بن حسین ساوجی. | ||
* سید حسین (در اعیان الشیعه «سید حسن» آمده است.) بن حیدر کرکی. | * سید حسین (در اعیان الشیعه «سید حسن» آمده است.) بن حیدر کرکی. | ||
* سید ماجد بحرانی. | * سید ماجد بحرانی. | ||
* شیخ جواد بغدادی، مشهور به فاضل جواد، صاحب شرح خلاصه الحساب و زبدة فی الاصول. | * شیخ جواد بغدادی، مشهور به فاضل جواد، صاحب شرح خلاصه الحساب و زبدة فی الاصول. | ||
* ملا خلیل غازی قزوینی. | * ملا خلیل غازی قزوینی. | ||
* میرزا رفیعالدین طباطبایی نائینی. | * میرزا رفیعالدین طباطبایی نائینی. | ||
* شیخ زینالدین عاملی، نوه شهید ثانی (در اعیان الشیعه آمده است که وی نوه «صاحب معالم» است.) | * شیخ زینالدین عاملی، نوه شهید ثانی (در اعیان الشیعه آمده است که وی نوه «صاحب معالم» است.) | ||
* شرفالدین محمد رویدشتی (در اعیان الشیعه «شریفالدین» آمده است.) | * شرفالدین محمد رویدشتی (در اعیان الشیعه «شریفالدین» آمده است.) | ||
* شیخ محمد بن علی عاملی تبنینی. | * شیخ محمد بن علی عاملی تبنینی. | ||
* مظفرالدین علی، که کتابی درباره زندگی شیخ بهایی نوشته است. | * مظفرالدین علی، که کتابی درباره زندگی شیخ بهایی نوشته است. | ||
* محمدتقی مجلسی، پدر علامه محمدباقر مجلسی. | * محمدتقی مجلسی، پدر علامه محمدباقر مجلسی. | ||
* شیخ محمود بن حسامالدین جزائری. | * شیخ محمود بن حسامالدین جزائری. | ||
* محقق سبزواری. | * محقق سبزواری. | ||
* ملا عزالدین فرهانی مشهور به علینقی کمرهای، شاعر معروف قرن یازدهم. | * ملا عزالدین فرهانی مشهور به علینقی کمرهای، شاعر معروف قرن یازدهم. | ||
* عنایةالله علی کوهپایهای معروف به قهپایی، نویسنده «مجمع الرجال». | * عنایةالله علی کوهپایهای معروف به قهپایی، نویسنده «مجمع الرجال». | ||
* هاشم بن احمد بن عصامالدین اتکانی. | * هاشم بن احمد بن عصامالدین اتکانی. | ||
* شیخ نجیبالدین علی بن محمد بن مکّی عاملی جیبلی جبعی. | * شیخ نجیبالدین علی بن محمد بن مکّی عاملی جیبلی جبعی. | ||
* محمدصالح بن احمد مازندرانی. | * محمدصالح بن احمد مازندرانی. | ||
* حسنعلی بن عبدالله شوشتری. | * حسنعلی بن عبدالله شوشتری. | ||
* شیخ زینالدین علی بن سلیمان بن درویش بن حاتم قدمی بحرانی. | * شیخ زینالدین علی بن سلیمان بن درویش بن حاتم قدمی بحرانی. | ||
* ملا محمدباقر بن محمد مؤمن خراسانی، معروف به محقق شیخ الاسلام. | * ملا محمدباقر بن محمد مؤمن خراسانی، معروف به محقق شیخ الاسلام. | ||
* ملا محمدتقی بن مقصود علی مجلسی، صاحب روضة المتقین (م ۱۰۷۰). | * ملا محمدتقی بن مقصود علی مجلسی، صاحب روضة المتقین (م ۱۰۷۰). | ||
* سید عزالدین حسینی کرکی عاملی، مشهور به مجتهد مفتی اصفهانی. | * سید عزالدین حسینی کرکی عاملی، مشهور به مجتهد مفتی اصفهانی. | ||
* سلطانالعلما سید حسین حسینی مرعشی، نویسنده حاشیه بر روضه و حاشیه بر معالم<ref> آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۵، ص۸۵ - ۸۶</ref>. | * سلطانالعلما سید حسین حسینی مرعشی، نویسنده حاشیه بر روضه و حاشیه بر معالم<ref> آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۵، ص۸۵ - ۸۶</ref>. | ||
خط ۱۷۶: | خط ۱۵۰: | ||
=== علوم قرآنی (9 جلد) === | === علوم قرآنی (9 جلد) === | ||
حاشیه انوار التنزیل قاضی بیضاوی. | # حاشیه انوار التنزیل قاضی بیضاوی. | ||
# حل الحروف القرآنیه. | |||
حل الحروف القرآنیه. | # حاشیه کشاف زمخشری. | ||
# اساله خواجه. | |||
حاشیه کشاف زمخشری. | # تفسیر عین الحیوه. | ||
# العروه الوثقی. | |||
اساله خواجه. | # تفسیر آیه شریفه (فاغسلوا وجوهکم و ایدیکم الی الکعبین) که در اربعین به تفصیل آمده است. | ||
# تاویل الایات. | |||
تفسیر عین الحیوه. | # اکسیر السعادتین (آیات الاحکام). | ||
العروه الوثقی. | |||
تفسیر آیه شریفه (فاغسلوا وجوهکم و ایدیکم الی الکعبین) که در اربعین به تفصیل آمده است. | |||
تاویل الایات. | |||
اکسیر السعادتین (آیات الاحکام). | |||
=== حدیث (2 جلد) === | === حدیث (2 جلد) === | ||
# حاشیه کتاب من لایحضره الفقیه. | |||
حاشیه کتاب من لایحضره الفقیه. | # اربعین (که ترجمه آن توسط نگارنده انجام پذیرفته است). | ||
اربعین (که ترجمه آن توسط نگارنده انجام پذیرفته است). | |||
=== ادعیه و مناجات (6 جلد) === | === ادعیه و مناجات (6 جلد) === | ||
# حاشیه بر صحیفه سجادیه. | |||
حاشیه بر صحیفه سجادیه. | # الحدیقه الهلالیه. | ||
# الحدیقه الاخلاقیه. | |||
الحدیقه الهلالیه. | # شرع دعای صباح. | ||
# مصباح العابدین. | |||
الحدیقه الاخلاقیه. | # مفتاح الفلاح فی عمل الیوم واللیله. | ||
شرع دعای صباح. | |||
مصباح العابدین. | |||
مفتاح الفلاح فی عمل الیوم واللیله. | |||
=== اصول اعتقادات (5 جلد) === | === اصول اعتقادات (5 جلد) === | ||
# اثبات وجود القائم. | |||
# اجوبه سید زین الدین. | |||
# الاعتقادیه. | |||
# مقارنه بین امامیه و زیدیه. | |||
# وجوب شکر المنعم. | |||
=== اصول فقه (5 جلد) === | === اصول فقه (5 جلد) === | ||
خط ۲۹۰: | خط ۲۴۸: | ||
=== حکمت و فلسفه (3 جلد) === | === حکمت و فلسفه (3 جلد) === | ||
انکار جوهر الفرد. | # انکار جوهر الفرد. | ||
# الوجود الذهنی. | |||
الوجود الذهنی. | # وحدت وجود. | ||
وحدت وجود. | |||
=== علوم غریبه (4 جلد) === | === علوم غریبه (4 جلد) === | ||
احکام النظر الی کتف الشاه. | # احکام النظر الی کتف الشاه. | ||
# رساله جفر. | |||
رساله جفر. | # جفر. | ||
# فالنامه. | |||
جفر. | # و چند جلد کتاب دیگر که موضوعات آنها مشخص نشده است، مانند: شرح حق المبین، الصراط المستقیم، القدسیه و...<ref>دانشنامه جهان اسلام،"مدخل "شیخ بهایی" ازمحمدهانی ملاّ زاده</ref>. | ||
فالنامه. | |||
و چند جلد کتاب دیگر که موضوعات آنها مشخص نشده است، مانند: شرح حق المبین، الصراط المستقیم، القدسیه و...<ref>دانشنامه جهان اسلام،"مدخل "شیخ بهایی" ازمحمدهانی ملاّ زاده</ref>. | |||
== | == درگذشت == | ||
در مورد تاریخ وفات شیخ بهایی اقوال گوناگون وجود دارد. به طور کلی آن چه از این اقوال برمیآید وفات شیخ در دوازدهم [[شوال]] سال ۱۰۳۰ یا ۱۰۳۱ هجری قمری اتفاق افتاده است و چون صاحب تاریخ عالم آرای عباسی که نظرش معتبرتر از دیگران است و همچنین کتاب تنبیهات که تالیف خود را چند ماه بعد از آن واقعه نوشته است، سال ۱۰۳۰ را ذکر کردهاند، از این رو گفته کسانی که وفات شیخ را در این سال نوشتهاند، صحیح تر به نظر میرسد. در این صورت وفات شیخ در دوازدهم [[شوال|ماه شوال]] سال ۱۰۳۰ ه. ق در شهر اصفهان روی داده است. | در مورد تاریخ وفات شیخ بهایی اقوال گوناگون وجود دارد. به طور کلی آن چه از این اقوال برمیآید وفات شیخ در دوازدهم [[شوال]] سال ۱۰۳۰ یا ۱۰۳۱ [[سال قمری|هجری قمری]] اتفاق افتاده است و چون صاحب تاریخ عالم آرای عباسی که نظرش معتبرتر از دیگران است و همچنین کتاب تنبیهات که تالیف خود را چند ماه بعد از آن واقعه نوشته است، سال ۱۰۳۰ را ذکر کردهاند، از این رو گفته کسانی که وفات شیخ را در این سال نوشتهاند، صحیح تر به نظر میرسد. در این صورت وفات شیخ در دوازدهم [[شوال|ماه شوال]] سال ۱۰۳۰ ه. ق در شهر اصفهان روی داده است. | ||
در قبر شیخ و آینه کاری آن شرح حالی به اجمال علامه مرحوم حاجی میرزا علیاکبر نوقانی مشهدی نگاشته که عین همان را نقل میکنیم: | در قبر شیخ و آینه کاری آن شرح حالی به اجمال علامه مرحوم حاجی میرزا علیاکبر نوقانی مشهدی نگاشته که عین همان را نقل میکنیم: | ||
خط ۳۱۷: | خط ۲۶۹: | ||
{{شعر}}{{ب |قبل عنی ضریح مولای و قل |قد مات بهائیک بالشوق الیک }}{{پایان شعر}} | {{شعر}}{{ب |قبل عنی ضریح مولای و قل |قد مات بهائیک بالشوق الیک }}{{پایان شعر}} | ||
شیخ بهایی دارای قبری نورانی است که از آینه و مرمر بنا شده است و شیخ خبر داده که قبر من نورانی خواهد شد و این از همان حسن نیت و ارادت او به مقام شامخ [[علی بن موسی (رضا)|امام رضا (علیهالسلام)]] که پس از چندین صد سال قبر او را مانند قطعه | شیخ بهایی دارای قبری نورانی است که از آینه و مرمر بنا شده است و شیخ خبر داده که قبر من نورانی خواهد شد و این از همان حسن نیت و ارادت او به مقام شامخ [[علی بن موسی (رضا)|امام رضا (علیهالسلام)]] که پس از چندین صد سال قبر او را مانند قطعه بلور روشن نمودند. | ||
دور قبرش صندوق برنجی داشته که در اطراف آن این اشعار نوشته شده است<ref>عقیقی بخشایشی، تلخیص از کتاب فقهای نامدار شیعه، صفحه ۲۰۹</ref>.: | دور قبرش صندوق برنجی داشته که در اطراف آن این اشعار نوشته شده است<ref>عقیقی بخشایشی، تلخیص از کتاب فقهای نامدار شیعه، صفحه ۲۰۹</ref>.: | ||
خط ۳۲۵: | خط ۲۷۷: | ||
{{شعر}}{{ب |بشور زار بود بیشتر چراگه آهو |بحیرتم که غزالم چرا ز دیده رمیده }}{{پایان شعر}} | {{شعر}}{{ب |بشور زار بود بیشتر چراگه آهو |بحیرتم که غزالم چرا ز دیده رمیده }}{{پایان شعر}} | ||
{{شعر}}{{ب |ای خاک تیره دلبر ما را نگاه دار |این نور چشم ماست که در بر گرفته }}{{پایان شعر}} | {{شعر}}{{ب |ای خاک تیره دلبر ما را نگاه دار |این نور چشم ماست که در بر گرفته }}{{پایان شعر}} | ||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[ملاصدرا]] | |||
* [[محمد تقی مجلسی|محمدتقی مجلسی]] | |||
* [[شهید ثانی]] | |||
* [[محمد باقر مجلسی|علامه مجلسی]] | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{علمای اسلام}} | |||
[[رده:عالمان]] | [[رده:عالمان]] | ||
[[رده:عالمان شیعه]] | [[رده:عالمان شیعه]] | ||
[[رده:ایران]] | [[رده:ایران]] |