افزودن پیوند

    سوره اسراء: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌وحدت
    جز (جایگزینی متن - 'رده:قرآنشناسی' به 'رده: قرآن')
    بدون خلاصۀ ویرایش
     
    (۵۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره اسراء.jpg |جایگزین=سوره اسراء]]
    {{جعبه اطلاعات سوره‌ قرآن
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    | عنوان = سوره اسراء
    !نام
    | تصویر = سوره اسراء.jpg
    !سوره اسراء
    | نام‌های دیگر سوره = سوره بنی اسرائیل
    |-
    | شماره سوره = ۱۷
    |شماره سوره
    |محل نزول = [[مکه|مکه‌‌]](مکی)
    |۱۷
    | جزء = ۱۵
    |-
    | تعداد آیات = ۱۱۱
    |ترتیب نزول
    }}
    |۵۰
    '''سوره اسراء''' پنجاهمین سوره‌ای است که به [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله)]] [[نزول قرآن|نازل]] شده، ولی در مصحف هفدهمین سوره [[قرآن]] قرار گرفته است. این سوره ۱۱۱ آیه دارد و در [[مکه]] به پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله) نازل شده است. نام‌گذاری این سوره به اسراء (سفر شبانه)، به مناسبت سخن گفتن از سفر شبانه پیامبر اسلام (صلّی‌الله علیه وآله)، از [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] به [[بیت المقدس|بیت‌المقدس]] است. مفهوم کلی سوره اسراء درباره مفاهیمی مانند: مسئله [[معاد]]، کیفر، پاداش، نامه اعمال و نتایج آن، مسئله آزادی اراده و اختیار و بازگشت نتیجه عمل به خود انسان، احترام به پدر و مادر و بخشی از تاریخچه [[رژیم صهیونیستی|اسرائیل]] است. نام دیگر این سوره بنی اسرائیل است و به دلیل این در که بخشی از آن درباره تاریخ [[بنی اسرائیل|اسرائیل]] صحبت شده است.
    |-
    |جزء
    |۱۵
    |-
    |مکی/مدنی
    |مکی
    |-
    |تعداد آیات
    |۱۱۱
    |-
    |تعداد کلمات
    |۱۵۶۰
    |-
    |تعداد حروف
    |۶۴۴۰
    |-
    |}
    </div>


    '''سوره اسراء''' پنجاهمین سوره‌ای است که به [[پیامبر(ص)]] نازل شده، ولی در مصحف هفدهمین سوره قرآن قرار گرفته است. این سوره ۱۱۱ آیه دارد و در [[مکه]] به پیامبر(ص) نازل شده است. نام‌گذاری این سوره به اسراء (سفر شبانه)، به مناسبت سخن گفتن از سفر شبانه [[پیامبر اسلام(ص)]]، از [[مسجدالحرام]] به [[بیت‌المقدس]] است.  مفهوم کلی سوره اسراء درباره مفاهیمی مانند: مسئله [[معاد]]، کیفر، پاداش، نامه اعمال و نتایج آن، مسئله آزادی اراده و اختیار و بازگشت نتیجه عمل به خود انسان، احترام به پدر و مادر و بخشی از تاریخچه [[اسرائیل]] است. نام دیگر این سوره بنی اسرائیل است و به دلیل این در که بخشی از آن درباره تاریخ اسرائیل صحبت شده است.
    == مفهوم کلی سوره ==
    # [[توحید]]<nowiki/>‌گرایی و [[معاد]]<nowiki/>‌باوری؛
    # [[اعجاز قرآن]] و [[معراج]] پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله)؛
    # حکمت‌های وحیانی<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 12، ص 21</ref>.


    =مفهوم کلی سوره=
    == اسامی و علت نام‌گذاری سوره ==
    * إسراء، بنی اسرائیل، سبحان<ref>همان، ص 23.</ref>.
    * «سوره إسراء»؛ نام‌گذاری آن به إسراء به سبب اولین آیۀ آن است که به رخداد إسراء و [[معراج]] پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله) اشاره دارد<ref>المنیر، ج 15، ص 5.</ref>.
    * «سوره بنی‌اسرائیل»؛ چون بخش قابل توجهی از این سوره در آغاز و پایان به داستان [[بنی اسرائیل]] پرداخته است به سوره بنی‌إسرائیل شهرت یافته<ref>بصائر ذوی التمییز، ج 1، ص 288؛ المنیر، ج 15، ص 5.</ref> و در روایات به این نام خوانده شده است<ref>ثواب الاعمال، ص 107؛ الدرالمنثور، ج 5، ص 181.</ref>.
    * «سوره سبحان»؛ اطلاق نام سبحان بر سوره إسراء به سبب کلمه آغازین آن است. در روایتی از امیرمؤمنان، [[علی بن ابی طالب|علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام)]] نیز از این سوره به سوره «سبحان» یاد شده است<ref>بصائر ذوی‌التمییز، ج 1، ص 288، 296</ref>.


    #
    == اهداف و آموزه‌ها ==
    #توحید گرایى و معاد باورى ؛
    هدف‌های اساسی سوره إسراء عبارت‌اند از:
    #[[اعجاز قرآن]] و معارج پیامبر(ص)؛
    #حکمت‌هاى وحیانى<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 12، ص 21</ref>.


    =اسامی و علت نام‌گذاری سوره=
    # توجه به وحدانیت خدا؛
    # طرح مسائلی از معاد و یادآوری آن؛
    # اثبات [[نبوت]] و دفاع از آن به وسیله ذکر [[معجزه|معجزات]]؛
    # توجه به اعجاز قرآن و [[معراج]] پیامبر اسلام (صلّی‌الله علیه وآله)؛
    # بیان برخی احکام و دستورات اخلاقی<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 12، ص 24.</ref>.


    إسراء، بنی اسرائیل، سبحان<ref>همان، ص 23.</ref>.
    == محتوا و موضوعات ==
    بطور کلی می‌‌توان گفت آیات [[سوره اسراء|سوره إسراء]] بر محور امور زیر دور می‌‌زند:
    # دلائل نبوت مخصوصا قرآن و نیز [[معراج]]؛
    # بحث‌هایی مربوط به معاد، مساله کیفر و پاداش و نامه اعمال و نتائج آن؛
    # بخشی از تاریخ پر ماجرای [[بنی اسرائیل|بنی‌اسرائیل]] که در آغاز سوره و پایان آن آمده است؛
    # مساله آزادی اراده و اختیار و اینکه هر گونه عمل نیک و بد، نتیجه‌اش به خود انسان بازگشت می‌کند؛
    # مساله حساب و کتاب در زندگی این جهان که نمونه‌ای است برای جهان دیگر؛
    # حق‌شناسی در همه سطوح، مخصوصا درباره خویشاوندان و بخصوص پدر و مادر؛
    # تحریم اسراف و تبذیر، بخل، فرزندکشی، [[زنا]]، خوردن مال یتیمان، کم فروشی، تکبر و خون‌ریزی؛
    # بحث‌هایی در زمینه [[توحید]] و خداشناسی؛
    # مبارزه با هر گونه لجاجت در برابر حق و اینکه [[گناه|گناهان]] میان انسان و مشاهده چهره حق پرده می‌افکند؛
    # شخصیت انسان و فضیلت و برتری او بر مخلوقات دیگر؛
    # تاثیر [[قرآن]] برای درمان هر گونه بیماری اخلاقی و اجتماعی؛
    # اعجاز قرآن و عدم توانایی مقابله با آن؛
    # وسوسه‌های [[شیطان]] و هشدار به همه مؤمنان به راه‌های نفوذ شیطان در انسان؛
    # بخشی از تعلیمات مختلف اخلاقی؛
    # و سرانجام فرازهایی از تاریخ پیامبران به عنوان درس عبرت برای همه انسان‌ها و شاهدی برای مسائل بالا<ref>تفسیر نمونه، ج 12، ص 6-5</ref>.


    == فضائل، خواص و ثواب قرائت ==
    [[ابی بن کعب|ابی‌بن‌کعب]] از پیامبر گرامی نقل کرده است که: «هر کس سوره بنی‌اسرائیل را قرائت کند و هنگام خواندن آیه‌ای که درباره پدر و مادر است، دچار رقت قلب شود، در [[بهشت]] اجری به او داده می‌شود که برابر دو هزاروچهارصد پیمانه و هر پیمانه‌ای از تمام نعمت‌های دنیا بهتر است».


    #«سوره إسراء»؛ نام‌گذارى آن به إسراء به سبب اولین آیۀ آن است که به رخداد إسراء و [[معراج]] پیامبر(ص) اشاره دارد<ref>المنیر، ج 15، ص 5.</ref>.
    حسن‌بن‌ابی العلا از [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیه‌السّلام)]] روایت کرده است که: «هر کس سوره بنی‌اسرائیل را در هر شب جمعه بخواند، نمی‌میرد تا [[حجت بن الحسن (مهدی)|قائم (علیه‌السّلام)]] را درک کند و از اصحاب و یارانش باشد<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 14، ص 75.</ref>».
    #«سوره بنی اسرائیل»؛ چون بخش قابل توجهى از این سوره در آغاز و پایان به داستان بنى اسرائیل پرداخته است به سوره بنی إسرائیل شهرت یافته<ref>بصائر ذوى التمییز، ج 1، ص 288؛ المنیر، ج 15، ص 5.</ref> و در روایات به این نام خوانده شده است<ref>ثواب الاعمال، ص 107؛ الدرالمنثور، ج 5، ص 181.</ref>.
    #«سوره سبحان»؛ اطلاق نام سبحان بر سوره إسراء به سبب کلمه آغازین آن است. در روایتى از امیرمؤمنان، [[امام على(ع)]] نیز از این سوره به سوره «سبحان » یاد شده است<ref>بصائر ذوى‌التمییز، ج 1، ص 288، 296</ref>.
    #


    =اهداف و آموزه‌ها=
    == محل و زمان نزول ==
    * تمام سوره إسراء [[مكی|مکی]] است، بجز، پنج آیه آن: «لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ ...»، «لا تَقْرَبُوا الزِّنی ....»، «أُولئِکَ الَّذِینَ یَدْعُونَ ....»، «أَقِمِ الصَّلاةَ ...»، «وَ آتِ ذَا الْقُرْبی ...»این قول از حسن است.
    * [[قتاده]] و معدل- بنقل از [[عبدالله ابن عباس|ابن‌عباس]]- گویند: [[آیات مدنی]] سوره از وَ إِنْ کادُوا لَیَفْتِنُونَکَ ... تا وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ ... (73 تا 80) یعنی هشت آیه است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 12، ص 23</ref>.
    * سوره اسراء در سال یازدهم [[بعثت]]، یک سال و دو ماه قبل از [[هجرت]] در [[مكه|مکه]] بر پیامبر اسلام (صلّی‌الله علیه وآله) فرود آمد<ref>همان</ref>.


    هدف‌هاى اساسى سوره إسراء عبارت اند از:
    == فضای نزول ==
    با توجه به اینکه [[سوره اسراء|سوره إسراء]] یک سال پیش از [[هجرت]] پیامبر اسلام (صلّی‌الله علیه وآله) نازل شده است، فضای نزولی که برای سوره اسراء می‌توان تصور نمود ادامه عناد [[شرک|مشرکان]] با پیامبر علی‌رغم آشکار شدن [[معجزه]] سیر شبانگاهی و معراج آن حضرت و داستان‌هایی که از شکل [[مسجدالاقصی]] و کاروان‌های بین راه تعریف نمودند می‌باشد. زیرا که معراج پیامبر نیز در همین ایام بوده است .خداوند متعال بعد از اشاره به مسئلۀ معراج به قصۀ بنی‌اسرائیل و [[حضرت موسی]] و دیگر پیامبران و اقوام گذشته می‌پردازد که هر کدام از آنها با بهانه‌گیری و نافرمانی خودشان به چه عاقبتی گرفتار شدند و در واقع هر یک از این قصه‌ها هشداری است برای مشرکان مکه که در مقابل پیامبر اسلام جبهه‌گیری کرده بودند.


    #توجه به وحدانیت خدا؛
    == ویژگی ==
    #طرح مسائلى از معاد و یادآورى آن؛
    سوره إسراء جزو سور مئین (صد آیه‌ای‌ها) است [[قتیبه|ابن‌قتیبه]] می‌گوید سور مئین سوره‌هایی هستند که بعد از سور طوال آمده‌اند علت نام‌گذاری این سوره‌ها به مئین نزدیک بودن تعداد آیه‌های این سوره‌ها به عدد صد می‌باشد<ref>زاد المسیر فی علم التفسیر، ج 4، ص 141</ref>. گفته شده این سوره‌ها عبارتند از «بنی‌إسرائیل، کهف، مریم، طه، أنبیاء، حج و مؤمنون»<ref>دراسة حول القرآن الکریم، ص ۳۷</ref>. برخی دیگر نیز سور مئین را سوره‌های «توبه، نحل، هود، یوسف، کهف، بنی اسرائیل، انبیاء، طه، مؤمنون، شعراء و صافات» ذکر کرده‌اند<ref>التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص313</ref>.
    #اثبات [[نبوت]] و دفاع از آن به وسیله ى ذکر معجزات؛
    #توجه به اعجاز قرآن و [[معراج]] پیامبر اسلام(ص)؛
    #بیان برخى احکام و دستورات اخلاقى<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 12، ص 24.</ref>.


    =محتوا و موضوعات=
    روایتی است که از رسول خدا (صلّی‌الله علیه وآله) نقل شده که فرمود: [[خداوند]] هفت سوره طوال را به جای [[تورات]] و سوره‌های مئین را به جای [[انجیل]] و سوره‌های مثانی را به جای [[زبور]] به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصل فزونی بخشید<ref>جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 34</ref>.


    #بطور کلى مى‌‌توان گفت آیات سوره إسراء بر محور امور زیر دور می‌‌زند.
    [[محمد بن اسماعیل بخاری|بخاری]] از [[عبدالله بن مسعود|ابن‌مسعود]] روایت کرده که دربارۀ سوره‌های: بنی اسرائیل، کهف، مریم، طه، و الانبیاء گفت: «این سوره‌ها از سوره‌های کهن اول است، و از دیرینه‌ها هستند» سپس به همین ترتیب آنها را ذکر کرد<ref>ترجمه الإتقان فی علوم القرآن، ج 1، ص 215.</ref>.
    #دلائل نبوت مخصوصا قرآن و نیز معراج؛
    #بحث‌هایى مربوط به معاد، مساله کیفر و پاداش و نامه اعمال و نتائج آن؛
    #بخشى از تاریخ پر ماجراى بنى اسرائیل که در آغاز سوره و پایان آن آمده است؛
    #مساله آزادى اراده و اختیار و اینکه هر گونه عمل نیک و بد، نتیجه اش به خود انسان بازگشت مى‌کند؛
    #مساله حساب و کتاب در زندگى این جهان که نمونه اى است براى جهان دیگر؛
    #حق شناسى در همه سطوح، مخصوصا درباره خویشاوندان، و بخصوص پدر و مادر؛
    #تحریم اسراف و تبذیر، بخل، فرزندکشى، [[زنا]]، خوردن مال یتیمان، کم فروشى، تکبر و خونریزى؛
    #بحثهایى در زمینه [[توحید]] و خداشناسى؛
    #مبارزه با هر گونه لجاجت در برابر حق و اینکه گناهان میان انسان و مشاهده چهره حق پرده مى‌افکند؛
    #شخصیت انسان و فضیلت و برترى او بر مخلوقات دیگر؛
    #تاثیر [[قرآن]] براى درمان هر گونه بیمارى اخلاقى و اجتماعى؛
    #اعجاز قرآن و عدم توانایى مقابله با آن؛
    #وسوسه‌هاى [[شیطان]] و هشدار به همه مؤمنان به راههاى نفوذ شیطان در انسان؛
    #بخشى از تعلیمات مختلف اخلاقى؛
    #و سرانجام فرازهایى از تاریخ پیامبران به عنوان درس عبرت براى همه انسانها و شاهدى براى مسائل بالا<ref>تفسیر نمونه، ج 12، ص 6-5</ref>.


    =فضائل، خواص و ثواب قرائت=
    آیات صد‌و‌هفت، صدوهشت و صدونُه این سوره دارای [[سجده]] تلاوت هستند.


    [[ابى‌بن‌كعب|ابى‌بن‌کعب]]، از پیامبر گرامى نقل کرده است که: «هر کس سوره بنى‌اسرائیل را قرائت کند و هنگام خواندن آیه‌اى که درباره پدر و مادر است، دچار رقت قلب شود، در [[بهشت]] اجرى به او داده مى‌شود که برابر دو هزاروچهارصد پیمانه و هر پیمانه اى از تمام نعمتهاى دنیا بهتر است».
    سوره اسراء با آن که مکی است، برخی مشخصات سوره‌های مدنی را دارد؛ آیات آن نسبتاً طولانی است، چرا که در اواخر اقامت پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله) در مکه [[نزول قرآن|نازل]] شده و نوعی زمینه برای سوره‌های مدنی به شمار می‌‌آید. این سوره با تسبیح [[خدا]] آغاز و با حمد و تکبیر او پایان می‌‌‌‌پذیرد<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 12، ص 24</ref>.


    حسن‌بن‌ابى العلا از [[امام صادق(ع)]] روایت کرده است که: «هر کس سوره بنى‌اسرائیل را در هر شب جمعه بخواند، نمى‌میرد تا [[قائم(ع)]] را درک کند و از اصحاب و یارانش باشد<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 14، ص 75.</ref>».
    == جستارهای وابسته ==
    * [[مسجد‌ الحرام|مسجدالحرام]]
    * [[بیت المقدس|بیت‌المقدس]]
    * [[اعجاز قرآن]]
    * [[معراج]]
    * [[حضرت موسی]]


    =محل و زمان نزول=
    == پانویس ==
    {{پانویس}}


    تمام سوره إسراء [[مكى|مکى]] است، بجز، پنج آیه آن: «لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ ...»، «لا تَقْرَبُوا الزِّنى ....»، «أُولئِکَ الَّذِینَ یَدْعُونَ ....»، «أَقِمِ الصَّلاةَ ...»، «وَ آتِ ذَا الْقُرْبى ...»این قول از حسن است.
    == منابع ==
    * [https://quran.inoor.ir/fa/surah/17/ برگرفته از سایت معرفی سوره اسرا - پایگاه جامع قرآن]quran.inoor.ir


    قتاده و معدل- بنقل از ابن عباس- گویند: [[آیات مدنى]] سوره از وَ إِنْ کادُوا لَیَفْتِنُونَکَ ... تا وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ ... (73 تا 80) یعنى هشت آیه است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 12، ص 23</ref>.
    {{سوره‌های مکی و مدنی}}


    سوره اسراء در سال یازدهم [[بعثت]]، یک سال و دو ماه قبل از هجرت در [[مكه|مکه]] بر پیامبر اسلام(ص) فرود آمد<ref>همان</ref>.
    [[رده:قرآن]]
     
    [[رده:سوره‌های قرآن]]
    =فضای نزول=
     
    با توجه به اینکه سوره إسراء یک سال پیش از هجرت پیامبر اسلام(ص)  نازل شده است، فضای نزولی که برای سوره اسراء می‌توان تصور نمود ادامه عناد [[مشرکان]] با پیامبر علی رغم آشکار شدن معجزۀ سیر شبانگاهی و معراج آن حضرت و داستان‌هایی که از شکل [[مسجدالاقصی]] و کاروان‌های بین راه تعریف نمودند می‌باشد. زیرا که معراج پیامبر نیز در همین ایام بوده است .خداوند متعال بعد از اشاره به مسئلۀ معراج به قصۀ بنی‌اسرائیل و [[حضرت موسی]] و دیگر پیامبران و اقوام گذشته می‌پردازد که هر کدام از آنها با بهانه گیری و نافرمانی خودشان به چه عاقبتی گرفتار شدند و در واقع هر یک از این قصه‌ها هشداری است برای مشرکان مکه که در مقابل پیامبر اسلام جبهه گیری کرده بودند.
     
    =ویژگی=
     
    سوره إسراء جزو سور مئین (صد آیه ای‌ها) است [[ابن قتیبه]] می‌گوید سور مئین سوره‌هایی هستند که بعد از سور طوال آمده اند علت نامگذاری این سوره‌ها به مئین نزدیک بودن تعداد آیه‌های این سوره‌ها به عدد صد می‌باشد<ref>زاد المسیر فى علم التفسیر، ج 4، ص 141</ref>. گفته شده این سوره‌ها عبارتند از «بنی إسرائیل، کهف، مریم، طه، أنبیاء ، حج و مؤمنون»<ref>دراسة حول القرآن الکریم، ص ۳۷</ref>. برخی دیگر نیز سور مئین را سوره‌های «توبه، نحل، هود، یوسف، کهف، بنی اسرائیل، انبیاء، طه، مؤمنون، شعراء و صافات» ذکر کرده اند<ref>التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص313</ref>.
     
    روایتى است که از رسول خدا(ص) نقل شده که فرمود: [[خداوند]] هفت سوره طوال را به جاى [[تورات]] و سوره‌هاى مئین را به جاى [[انجیل]] و سوره‌هاى مثانى را به جاى [[زبور]] به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌هاى مفصّل فزونى بخشید<ref>جامع البیان فى تفسیر القرآن، ج 1، ص 34</ref>.
     
    [[بخارى]] از [[ابن مسعود]] روایت کرده که دربارۀ سوره‌هاى: بنى اسرائیل، کهف، مریم، طه، و الانبیاء گفت: «این سوره‌ها از سوره‌هاى کهن اول است، و از دیرینه‌ها هستند» سپس به همین ترتیب آنها را ذکر کرد<ref>ترجمه الإتقان فى علوم القرآن، ج 1، ص 215.</ref>.
     
    آیات صد‌و‌هفت، صدوهشت و صدونه این سوره دارای [[سجده]] تلاوت هستند.
     
    سوره اسراء با آن که مکى است، برخى مشخصات سوره‌هاى مدنى را دارد؛ آیات آن نسبتاً طولانى است، چرا که در اواخر اقامت پیامبر(ص) در مکه [[نازل]] شده و نوعى زمینه براى سوره‌هاى مدنى به شمار مى‌‌آید. این سوره با تسبیح خدا آغاز و با حمد و تکبیر او پایان می‌‌‌‌پذیرد<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 12، ص 24</ref>.
     
    =منبع=
     
    [https://quran.inoor.ir/fa/surah/17/ برگرفته از سایت معرفی سوره اسرا - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir]
     
    =پانویس=
    {{پانویس|2}}
     
    [[رده: قرآن]]
    [[رده:سوره‌های مکی قرآن]]
    [[رده:سوره‌های مسبحات]]
    [[رده:سوره‌های مئون]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۱:۳۳

    سوره اسراء
    سوره اسراء.jpg
    نام‌های دیگر سورهسوره بنی اسرائیل
    شماره سوره۱۷
    محل نزولمکه‌‌(مکی)
    جزء۱۵
    تعداد آیات۱۱۱

    سوره اسراء پنجاهمین سوره‌ای است که به پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله) نازل شده، ولی در مصحف هفدهمین سوره قرآن قرار گرفته است. این سوره ۱۱۱ آیه دارد و در مکه به پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله) نازل شده است. نام‌گذاری این سوره به اسراء (سفر شبانه)، به مناسبت سخن گفتن از سفر شبانه پیامبر اسلام (صلّی‌الله علیه وآله)، از مسجدالحرام به بیت‌المقدس است. مفهوم کلی سوره اسراء درباره مفاهیمی مانند: مسئله معاد، کیفر، پاداش، نامه اعمال و نتایج آن، مسئله آزادی اراده و اختیار و بازگشت نتیجه عمل به خود انسان، احترام به پدر و مادر و بخشی از تاریخچه اسرائیل است. نام دیگر این سوره بنی اسرائیل است و به دلیل این در که بخشی از آن درباره تاریخ اسرائیل صحبت شده است.

    مفهوم کلی سوره

    1. توحید‌گرایی و معاد‌باوری؛
    2. اعجاز قرآن و معراج پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله)؛
    3. حکمت‌های وحیانی[۱].

    اسامی و علت نام‌گذاری سوره

    • إسراء، بنی اسرائیل، سبحان[۲].
    • «سوره إسراء»؛ نام‌گذاری آن به إسراء به سبب اولین آیۀ آن است که به رخداد إسراء و معراج پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله) اشاره دارد[۳].
    • «سوره بنی‌اسرائیل»؛ چون بخش قابل توجهی از این سوره در آغاز و پایان به داستان بنی اسرائیل پرداخته است به سوره بنی‌إسرائیل شهرت یافته[۴] و در روایات به این نام خوانده شده است[۵].
    • «سوره سبحان»؛ اطلاق نام سبحان بر سوره إسراء به سبب کلمه آغازین آن است. در روایتی از امیرمؤمنان، علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) نیز از این سوره به سوره «سبحان» یاد شده است[۶].

    اهداف و آموزه‌ها

    هدف‌های اساسی سوره إسراء عبارت‌اند از:

    1. توجه به وحدانیت خدا؛
    2. طرح مسائلی از معاد و یادآوری آن؛
    3. اثبات نبوت و دفاع از آن به وسیله ذکر معجزات؛
    4. توجه به اعجاز قرآن و معراج پیامبر اسلام (صلّی‌الله علیه وآله)؛
    5. بیان برخی احکام و دستورات اخلاقی[۷].

    محتوا و موضوعات

    بطور کلی می‌‌توان گفت آیات سوره إسراء بر محور امور زیر دور می‌‌زند:

    1. دلائل نبوت مخصوصا قرآن و نیز معراج؛
    2. بحث‌هایی مربوط به معاد، مساله کیفر و پاداش و نامه اعمال و نتائج آن؛
    3. بخشی از تاریخ پر ماجرای بنی‌اسرائیل که در آغاز سوره و پایان آن آمده است؛
    4. مساله آزادی اراده و اختیار و اینکه هر گونه عمل نیک و بد، نتیجه‌اش به خود انسان بازگشت می‌کند؛
    5. مساله حساب و کتاب در زندگی این جهان که نمونه‌ای است برای جهان دیگر؛
    6. حق‌شناسی در همه سطوح، مخصوصا درباره خویشاوندان و بخصوص پدر و مادر؛
    7. تحریم اسراف و تبذیر، بخل، فرزندکشی، زنا، خوردن مال یتیمان، کم فروشی، تکبر و خون‌ریزی؛
    8. بحث‌هایی در زمینه توحید و خداشناسی؛
    9. مبارزه با هر گونه لجاجت در برابر حق و اینکه گناهان میان انسان و مشاهده چهره حق پرده می‌افکند؛
    10. شخصیت انسان و فضیلت و برتری او بر مخلوقات دیگر؛
    11. تاثیر قرآن برای درمان هر گونه بیماری اخلاقی و اجتماعی؛
    12. اعجاز قرآن و عدم توانایی مقابله با آن؛
    13. وسوسه‌های شیطان و هشدار به همه مؤمنان به راه‌های نفوذ شیطان در انسان؛
    14. بخشی از تعلیمات مختلف اخلاقی؛
    15. و سرانجام فرازهایی از تاریخ پیامبران به عنوان درس عبرت برای همه انسان‌ها و شاهدی برای مسائل بالا[۸].

    فضائل، خواص و ثواب قرائت

    ابی‌بن‌کعب از پیامبر گرامی نقل کرده است که: «هر کس سوره بنی‌اسرائیل را قرائت کند و هنگام خواندن آیه‌ای که درباره پدر و مادر است، دچار رقت قلب شود، در بهشت اجری به او داده می‌شود که برابر دو هزاروچهارصد پیمانه و هر پیمانه‌ای از تمام نعمت‌های دنیا بهتر است».

    حسن‌بن‌ابی العلا از امام صادق (علیه‌السّلام) روایت کرده است که: «هر کس سوره بنی‌اسرائیل را در هر شب جمعه بخواند، نمی‌میرد تا قائم (علیه‌السّلام) را درک کند و از اصحاب و یارانش باشد[۹]».

    محل و زمان نزول

    • تمام سوره إسراء مکی است، بجز، پنج آیه آن: «لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ ...»، «لا تَقْرَبُوا الزِّنی ....»، «أُولئِکَ الَّذِینَ یَدْعُونَ ....»، «أَقِمِ الصَّلاةَ ...»، «وَ آتِ ذَا الْقُرْبی ...»این قول از حسن است.
    • قتاده و معدل- بنقل از ابن‌عباس- گویند: آیات مدنی سوره از وَ إِنْ کادُوا لَیَفْتِنُونَکَ ... تا وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ ... (73 تا 80) یعنی هشت آیه است[۱۰].
    • سوره اسراء در سال یازدهم بعثت، یک سال و دو ماه قبل از هجرت در مکه بر پیامبر اسلام (صلّی‌الله علیه وآله) فرود آمد[۱۱].

    فضای نزول

    با توجه به اینکه سوره إسراء یک سال پیش از هجرت پیامبر اسلام (صلّی‌الله علیه وآله) نازل شده است، فضای نزولی که برای سوره اسراء می‌توان تصور نمود ادامه عناد مشرکان با پیامبر علی‌رغم آشکار شدن معجزه سیر شبانگاهی و معراج آن حضرت و داستان‌هایی که از شکل مسجدالاقصی و کاروان‌های بین راه تعریف نمودند می‌باشد. زیرا که معراج پیامبر نیز در همین ایام بوده است .خداوند متعال بعد از اشاره به مسئلۀ معراج به قصۀ بنی‌اسرائیل و حضرت موسی و دیگر پیامبران و اقوام گذشته می‌پردازد که هر کدام از آنها با بهانه‌گیری و نافرمانی خودشان به چه عاقبتی گرفتار شدند و در واقع هر یک از این قصه‌ها هشداری است برای مشرکان مکه که در مقابل پیامبر اسلام جبهه‌گیری کرده بودند.

    ویژگی

    سوره إسراء جزو سور مئین (صد آیه‌ای‌ها) است ابن‌قتیبه می‌گوید سور مئین سوره‌هایی هستند که بعد از سور طوال آمده‌اند علت نام‌گذاری این سوره‌ها به مئین نزدیک بودن تعداد آیه‌های این سوره‌ها به عدد صد می‌باشد[۱۲]. گفته شده این سوره‌ها عبارتند از «بنی‌إسرائیل، کهف، مریم، طه، أنبیاء، حج و مؤمنون»[۱۳]. برخی دیگر نیز سور مئین را سوره‌های «توبه، نحل، هود، یوسف، کهف، بنی اسرائیل، انبیاء، طه، مؤمنون، شعراء و صافات» ذکر کرده‌اند[۱۴].

    روایتی است که از رسول خدا (صلّی‌الله علیه وآله) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئین را به جای انجیل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصل فزونی بخشید[۱۵].

    بخاری از ابن‌مسعود روایت کرده که دربارۀ سوره‌های: بنی اسرائیل، کهف، مریم، طه، و الانبیاء گفت: «این سوره‌ها از سوره‌های کهن اول است، و از دیرینه‌ها هستند» سپس به همین ترتیب آنها را ذکر کرد[۱۶].

    آیات صد‌و‌هفت، صدوهشت و صدونُه این سوره دارای سجده تلاوت هستند.

    سوره اسراء با آن که مکی است، برخی مشخصات سوره‌های مدنی را دارد؛ آیات آن نسبتاً طولانی است، چرا که در اواخر اقامت پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله) در مکه نازل شده و نوعی زمینه برای سوره‌های مدنی به شمار می‌‌آید. این سوره با تسبیح خدا آغاز و با حمد و تکبیر او پایان می‌‌‌‌پذیرد[۱۷].

    جستارهای وابسته

    پانویس

    1. ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 12، ص 21
    2. ↑ همان، ص 23.
    3. ↑ المنیر، ج 15، ص 5.
    4. ↑ بصائر ذوی التمییز، ج 1، ص 288؛ المنیر، ج 15، ص 5.
    5. ↑ ثواب الاعمال، ص 107؛ الدرالمنثور، ج 5، ص 181.
    6. ↑ بصائر ذوی‌التمییز، ج 1، ص 288، 296
    7. ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 12، ص 24.
    8. ↑ تفسیر نمونه، ج 12، ص 6-5
    9. ↑ ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 14، ص 75.
    10. ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 12، ص 23
    11. ↑ همان
    12. ↑ زاد المسیر فی علم التفسیر، ج 4، ص 141
    13. ↑ دراسة حول القرآن الکریم، ص ۳۷
    14. ↑ التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص313
    15. ↑ جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 34
    16. ↑ ترجمه الإتقان فی علوم القرآن، ج 1، ص 215.
    17. ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 12، ص 24

    منابع

    برگرفته از «https://fa.wikivahdat.com/w/index.php?title=سوره_اسراء&oldid=214233»