ایمن الظواهری: تفاوت میان نسخه‌ها

او در سال 1966م به جنبشی دینی که از سوی [[اسماعیل طنطاوی]] رهبری می‌شد گروید. اما سفر طنطاوی به [[آلمان]] در سال 1975م باعث شد که این جنبش از هم پاشیده شود. پس از آن، ظواهری خود به تأسیس جنبشی اسلامی اقدام کرد و در سال 1981م با طارق الزمر و عبود الزمر آشنا شد و به سازمان جهاد ملحق شد که تحت رهبری مهندس [[عبدالسلام فرج ]]قرار داشت.<ref>همان، ص109.</ref>

ایمن الظواهری به اتهام دست داشتن در ترور [[انور سادات]] سه سال را در زندان‌های [[مصر]] گذراند و با توجه به اوضاع زندان‌های [[مصر]] و مباحث فکری مطرح در میان زندانیان اسلام‌گرا در آن دوره، طبیعی بود که تفکرات ایمن ظواهری نیز با شدت بیشتری به سوی افراط و تکفیر سوق یابد.

ایمن الظواهری، در اوایل سال 1993م طی جلسه‌ سران [[القاعده]] که در سودان برگزار شد، به عنوان فرمانده میدانی [[سازمان القاعده]] انتخاب شد و عملاً فرماندهی عملیات‌های مهم میدانی سازمان را به عهده گرفت. او بلافاصله، جهت ساماندهی اوضاع سازمان در شرق [[آفریقا]] سفرهای مخفیانه‌ای به [[کنیا]] داشت و آنجا را به عنوان مرکز ملاقات و هماهنگی نیروهای [[القاعده]] در شرق آفریقا قرار داد.<ref>همان، ص36-37.</ref>

خالد ابو الذهب طی محاکمه اسلام گرایان در قاهره در سال 1999م اظهار داشت که ایمن الظواهری در سال 1995م با نام مستعار دکتر عبدالمعز به [[ایالات متحده آمریکا]] سفر کرده و اموالی را جهت کمک به قربانیان جنگ در [[افغانستان]] جمع آوری کرده است. او سپس بخشی از این اموال را در راستای انجام عملیات تروریستی انفجار در سفارت [[مصر]] در [[اسلام آباد]] [[پاکستان]] در سال 1995م به کار گرفت.<ref>عبدالرحمن مظهر الهلوش: الشیخ و الطبیب، ص 149-150.</ref>

[[سازمان القاعده]] سیف العدل، افسر سابق نیروهای ویژه در مصر را که از رهبران این سازمان محسوب می‌شد به طور موقت زمام‌دار امور سازمان کرد تا رسماً تعیین ایمن الظواهری به صورت رسمی اعلام گردد.<ref>«القاعدة تعين قائدا مؤقتا»، سایت خبرگزاری الجزیره.</ref>

حدود یک ماه بعد، با اعلام جایگزینی ایمن الظواهری به عنوان سرکرده [[القاعده]] به جای [[بن‌ لادن]]، توجه‌ افکار عمومی و کارشناسان به این شخصیت سلفی افزایش یافت و سخنرانی‌ها و بیانیه‌های او نیز بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. اما با این حال، او هیچ وقت نتوانست کاریزمای [[بن‌ لادن]] را داشته باشد و نفوذ او در دل‌های جوانان حماسی سلفی به مراتب کمتر از [[بن‌ لادن]] بود.

اما با این حال، اغلب جنبش‌های سلفی مسلحانه شاخه [[القاعده]]، با او بیعت کردند و گروه‌هایی مانند شباب المجاهدین در سومالی از رهبری ایمن الظواهری استقبال کردند.<ref>«"الشباب" ترحب بتعيين الظواهري»، سایت الجزیره.</ref>

رابرت گیتس، وزیر دفاع وقت [[ایالات متحده]] نیز با موضع‌گیری نسبت به خبر جانشینی ایمن الظواهری، اظهار داشت: ظواهری ویژگی‌های رهبری [[بن‌ لادن]] را ندارد و از جایگاه و تخصص او در زمینه فرماندهی عملیات برخوردار نیست.<ref>«"الشباب" ترحب بتعيين الظواهري»، سایت الجزیره.</ref>

مهم‌ترین گروهی که از سرکردگی ایمن الظواهری استقبال کرد، جنبش طالبان پاکستان بود که طی آن، احسان الله احسان، سخنگوی طالبان پاکستان ایمن الظواهری را فردی قدرتمند توصیف کرد که می‌تواند [[سازمان القاعده]] را به سوی پیروزی بر غرب پیش ببرد.<ref>«طالبان ترحب بالظواهري وأميركا تتوعده»، سایت الجزیره.</ref>

یکی از نشانه‌های مهم عدم کفایت ایمن الظواهری و ضعف [[القاعده]] در خصوص بروز اختلاف میان شاخه‌های این سازمان در سوریه نمایان شد.

هنگامی که داعش به عنوان یکی از جنبش‌های همسو با طالبان، که در ابتدای فعالیتش شاخه این سازمان به حساب می‌آمده، به نزاعی دنباله‌دار با جبهه النصره که رسماً نماینده [[القاعده]] در سوریه محسوب می‌شد پرداخت. نزاعی که تا درگیری نظامی، کشتار و ترور یکدیگر نیز پیش رفت.

ظواهری بارها با انتشار صوت و تصویر سخنرانی خود در این خصوص، خواهان اتحاد جنبش‌های مسلح سلفی در سوریه شد و از داعش خواست که در عراق بماند و سوریه را به جبهه النصره بسپارد. اما سخنان سرکرده [[القاعده]]، نفوذ و گیرایی گذشته را نداشت. تا جایی که ایمن الظواهری در یکی از موضع‌گیری‌ها و سخنانش، عناصر داعش را بدتر از خوارج خواند.

اما مهم‌تر از آن بخش سخنانش، بخشی بود که ایمن الظواهری، رسماً [[القاعده]] را تحت تبعیت طالبان دانست و سایر جنبش‌ها را نیز به همکاری و عنایت نسبت به جنبش طالبان فراخواند.<ref> «الظواهري يدعو المسلمين لبيعة طالبان ويتحدّى البغدادي»، سایت عربی 21.</ref>

تولی و تبری یکی از مهم‌ترین اصول فکری گروه‌های سلفی مسلح است که ادله وجوب جهاد را نیز بر مبنای همین اصل استوار ساخته  و بر آن تأکید دارند.

ایمن الظواهری در این موضوع با نگارش کتابی با عنوان «الولاء و البراء عقیده منقوله و واقع مفقود»، به بیان تفکرات خود حول موضوع تولی و تبری پرداخت.

او ارکان اصلی تولی و تبری در اسلام را اینگونه برشمرده است:

1- نهی از تولی کفار،

2- بغض نسبت به کفار و ترک مودت آنان،

3- نهی از انس گرفتن با آنان و فاش کردن اسرار مسلمانان نزد آنان،

4- نهی از سپردن مناصب مهم به کفار،

5- نهی از تعظیم شعارها و رسوم کفار و مدح امور باطل آنان،

6- نهی از یاری رساندن به کفار در برابر مسلمانان،

7- امر به جهاد علیه کفار و تعین یافتن این امر در زمانی که آنان بر سرزمین‌های اسلامی سیطره یابند ( که در این بخش جهاد با حاکمان کشورهای اسلامی را نیز به دلیل مرتد بودنشان مورد اثبات و تبیین قرار داده است)،  

8- امر به موالات مؤمنان و یاری رساندن به آنان.<ref>عبدالرحیم علی: حلف الارهاب، ج3، ص 76-85.</ref>

ایمن الظواهری دوران جوانی و شکل‌گیری تفکراتش را در بحبوحه اوج گیری تفکرات سید قطب و عبدالسلام فرج و شکری مصطفی و... در خصوص ارتداد حکام به دلیل حکم بغیر ما انزل الله  سپری کرده و از این سرچشمه فکری تغذیه کرده است؛ از این رو خود او نیز در آثارش همواره بر کفر و ارتداد حکام تأکید دارد و آنان را مزدوران کفار وصف کرده است.

او در کتاب الولاء و البراء، حکام کشورهای اسلامی را منحرف‌ترین گروه‌ها در خصوص اصل تولی و تبری معرفی کرده و آنان را افرادی خارج از شریعت دانسته است که بر سرزمین های اسلامی سیطره یافته‌اند.<ref>همان، ص87.</ref>

او انحراف حکام را انحرافی مرکب دانسته و نوشته است: آنان از طرفی به احکام شریعت عمل نمی‌کنند (حکم بغیر ما انزل الله) و از طرفی نیز موالات دشمنان اسلام را دارند و خود را تسلیم آنان ساخته‌اند.<ref>همان.</ref>

او همچنین در کتاب «الحوار مع الطواغیت، مقبرة الدعاة»، با تکفیر کردن حکام اسلامی، حکم به کفر آنان را از برخی عالمان سلفی مانند: شنقیطی، محمد حامد الفقی، احمد شاکر، محمود شاکر و محمد بن ابراهیم، مفتی سعودیه نقل کرده است.<ref>همان، 94-95.</ref>

وی همچنین در کتاب الحوار مع الطواغیت مقبرة ‌الدعوة ‌و الدعاة در تکفیر حکام عرب نوشته: «أما کونهم کفاراً مرتدین فلقوله تعالی و من لم یحکم بما أنزل الله فأولئک هم الکافرون»<ref>گروهی از نویسندگان، السلفية النشأة المرتکزات الهویة، ص 127- 128.</ref> و با استناد به تفکرات ابن­قیم و سید قطب، حکومت­های موجود در کشورهای اسلامی را تکفیر می­کند و دلایل این کفر را این­گونه ذکر می­کند:

عدم حکم بر طبق شریعت الهی و تلفیق احکام الهی با سایر قوانین بشری.

کوچک شمردن و تمسخر شریعت الهی از طریق مقدم کردن سایر قوانین بر قوانین شرعی.

دموکراسی که خود دلیل بر کفر است؛ چرا که بنا به قول ابوالاعلی مودودی، دموکراسی به معنای حکومت مردم و نشاندن آنان در جایگاه خداست.

حلال دانستن محرمات و تحریم حلال­های شرعی. چنان­که بنا به فتوای همه علما، جهاد علیه اسرائیل در فلسطین اشغالی واجب است، اما حکومت­های اسلامی با وضع قوانین و عدم جنگ با اسرائیل، برخلاف دین خدا عمل می­کنند.<ref>همان، ص111-113.</ref>

ظواهری بر اساس دلایل فوق بر لزوم جهاد علیه حکومت­های موجود در کشورهای اسلامی تأکید می­ورزید.

وی در کتاب الجهاد و فضل الشهاده به جواز قتل زنان و کودکانی که در میان کفار هستند حکم می­کند و حتی کشتن مسلمانانی را که در میان کفار هستند جایز می­داند و می­نویسد اگر هدف ما مشرکان باشند و به وجود عده­ای از مسلمانان در بین آنها علم داشته باشیم با این حال نیز هدف قرار دادن آنها جایز است و دیه و کفاره­ای نیز به دلیل کشتن مسلمانان بر فرد مجاهد واجب نمی­شود. وی در این حکم نیز به نظرات ابن­تیمیه استشهاد می­کند.<ref> همان، ص173-175.</ref>

ایمن الظواهری در راستای اعتقادی که به کفر حکام کشورهای اسلامی داشته، آنان را عدو قریب (دشمن نزدیک) در مقابل عدو بعید (دشمن دور)، که غرب و آمریکاست توصیف کرده و بر اساس آیه «یا أیها الذین آمنوا قاتلوا الذین یلونکم من الکفار و لیجدوا فیکم غلظه ..»،<ref>توبه (9)، آیه 123.</ref>جهاد علیه حکام را فریضه‌ای مهم قلمداد کرده است.

در سال 1995 در نشریه المجاهدین که به سازمان جهاد مصر تعلق داشت مقاله­ای را با این عنوان منتشر ساخت که: «راه قدس از قاهره می­گذرد» و در آن ادعا کرده بود که قدس آزاد نخواهد شد مگر پس از پیروزی اسلام­گرایان در مصر و الجزایر.<ref>فواز جرجس، پیشین، ص46؛ منتصر الزیات، راه به سوی [[القاعده]] داستان مرد دست راست بن­لادن، ص97.</ref>

ظواهری در 20 می 1996م با انتقاد از جنبش جماعت اسلامی مصر می­گوید: اشتباه اصلی جماعت اسلامی این است که بین دشمن دشمن داخلی و خارجی فرق می­گذارد. بین بریتانیا و ملک فاروق، بین [[آمریکا]] و جمال عبدالناصر و بین شوروی و جمال عبدالناصر فرق می­گذارد. او اضافه می­کند: نبرد با دشمن نزدیک در اولویت است زیرا خداوند در قرآن می­فرماید: قاتلوا الذین یلونکم من الکفار با آن کافرانی که به شما نزدیک­ترند بجنگید.<ref> منتصر الزیات، پیشین، ص99.</ref>

زمانی که حامد ابوالنصر (م 1986) مرشد اخوان المسلمین، اظهار داشت که جهاد تنها در مقابل دشمن بیگانه جایز است، ایمن الظواهری در پاسخ به او ابراز داشت: «فرقی نمی­کند که دشمنِ کافر، هم­وطن ما باشد یا بیگانه و اجنبی؛ چرا که علت وجوب جنگ علیه او کفر اوست نه اینکه او فردی بیگانه یا هم­وطن است. از این گذشته، فرد کافر با کفرش از مسلمانانِ هم­وطنش بیگانه شده است به دلیل این آیه شریفه قرآن که می­فرماید: «قال یا نوح إنه لیس من أهلک إنه عمل غیر صالح»<ref> به نقل از ظواهری: عبدالرحیم علی، تنظیم القاعده عشون عاماً و الغزو مستمر، ص212-213.</ref> و کسانی میان کافر اجنبی و وطنی فرق می­گذارند، مانند کسانی هستند که میان خمر (مشروبات الکلی) وطنی و اجنبی به تفاوت قائلند». وی در ادامه می­افزاید: وجوب عینی جهاد علیه این حاکمان به این معناست که فردی که با علم به وجوب از عمل به آن سرپیچی کند مرتکب گناه کبیره شده است.<ref>عبدالرحمن مظهر الهلوش: الشیخ و الطبیب، ص273.</ref>

یکی از مهم‌ترین اختلافات میان [[بن‌ لادن]] و ظواهری، اختلاف بر سر [[ایران]] بود؛ چرا که ظواهری، نبرد با [[ایران]] را در اولویت فعالیت‌های [[القاعده]] قرار می‌داد و [[ایران]] را در پی سیطره بر منطقه و نشر تشیع بین اهل‌سنت می‌دانست. او همواره [[ایران]] و شیعیان عراق (آیت الله سیستانی) را به همکاری و ارتباط با غرب و آمریکایی‌ها متهم می‌کرد. اما [[بن‌ لادن]] در مقابل، با رد این افکار ظواهری در مورد [[ایران]]، موضع خصمانه علیه [[ایران]] را غیر عملی می‌دانست.<ref>عبدالرحمن مظهر الهلوش: الشیخ و الطبیب، ص273.</ref>

ظواهری در مقابل موضع [[بن‌ لادن]] در خصوص [[ایران]] گفته است: به من ربطی ندارد که دو تن از فرزندان [[بن‌ لادن]] (سعد و عبدالله) از سال 2003م در [[ایران]] زندگی می‌کنند. من [[ایران]] را دشمن فکری و عقیدتی [[سازمان القاعده]] می‌دانم؛ چرا که افزایش نفوذ تشیع در جهان، بسیار خطرناک‌تر از نفوذ کمونیسم است.<ref>همان.</ref>

در این مصاحبه از ایمن الظواهری این­گونه سؤال شد که: رسانه­‌ها غالباً جنبش­های اسلامی را به پذیرش حمایت و کمک از [[ایران]] متهم می­کنند و به­ویژه رسانه‌­های مصر آنان را به تبعیت از [[ایران]] شیعی متهم می­کنند. نظر شما چیست؟

وی در پاسخ گفت: این تهمت­ها همگی افترای محض است و ما در قبال [[ایران]] موضعی واضح و روشن داریم که مبتنی بر حقایق اعتقادی و علمی است. ما همان­طور که گفتیم، ملتزم به مذهب سلف صالح هستیم و بنابراین میان ما و شیعیان تفاوت­ها و شکاف­های واضحی است؛ چرا که شیعه دوازده امامی نزد ما یکی از فرقه­های بدعت­گرا محسوب می­شود که بدعت­هایی اعتقادی را در دین وارد کرده و شیعیان را بدانجا رسانده که:

قائل به کفر ابوبکر، عمر، مادران مؤمنین (همسران پیامبر) و صحابه و تابعین هستند و آشکارا آنان را سبّ و لعن می­کنند.

قائل به تحریف قرآن هستند. چنان­چه اغلب علما و محققانشان قائل هستند به جز 4نفر، ابن بابویه قمی، سید مرتضی، ابوجعفر طوسی و ابو علی طبرسی که بنا به قول یکی از محققانشان، سید نعمت الله جزائری، این چهارنفر نیز تنها برای اینکه باب طعن بر شیعه را ببندند قائل به عدم تحریف شده­اند.

ادعای عصمت امامان دوازده­گانه و اینکه این امامان به جایی رسیدند که هیچ نبی مرسل و ملک مقربی به آن نرسیده.

ادعای غیبت و رجعت امام دوازدهم و عقایدی از این قبیل.

اینها عقایدی است که اگر کسی پس از اقامه حجت، باز هم قائل بدان باشد مرتد است. اما کسی که جاهل باشد و بنا بر احادیثی که گمان می­کند صحیح هستند قائل به این مسائل شده است و یا شخصی عامی و جاهل باشد معذور است.

ایمن الظواهری سپس در مورد موضع [[ایران]] پس از انقلاب اسلامی گفته  است:

رهبران انقلاب [[ایران]] پس از انقلاب علیه شاه که به دلیل انحرافش از اسلام صورت گرفت، ادعا کردند که انقلاب­شان اسلامی است نه شیعی و در هرجا که ملت­های مسلمان تحت فشار باشند بدون تفاوت میان شیعه و سنی، در کنار آنان خواهند بود. اما حقایق روز­به­روز نشان داد که این سخن صرف ادعا بوده و رهبران [[ایران]] تنها در جایی موضع­گیری می­کنند که به نفع شیعیان باشد و در جاهای دیگر حتی اگر مبارزه میان اسلام و کفر باشد جهالت پیشه می­کنند. و از این نمونه:

موضع­شان نسبت به انقلاب سوریه است که جانب حافظ اسد را گرفتند و گفتند که اخوان المسلمون مزدوران [[آمریکا]] هستند.

در میدان جهاد [[افغانستان]] نیز تنها به گروه­های شیعی کمک­رسانی می­کردند.

موضع­شان نسبت به اخراج مجاهدان عرب از پاکستان نیز تجاهل بود و هیچ دخالتی نکردند و به هیچ مجاهد عربی در خاک [[ایران]] خوش­آمد نگفتند.

در قبال جهاد در مصر و الجزایر هیچ کمکی از جانب [[ایران]] نشد و مجاهدان را در جنگ خونین با طاغوت­ها تنها گذاشتند.

ظواهری طی یادداشتی درشماره 91  نشریه الانصار، شیعه دوازده امامی را یکی از فرقه‌های جعلی خواند که بدعت‌هایی اعتقادی در دین ایجاد کرده است تا جایی که شیعیان : 1) ابوبکر، عمر ، امهات مؤمنین و اغلب صحابه را سب میکنتد و معتقد به کفر آنان هستند وعلناً آنان را لعن می‌کنند. 2) قائل به تحریف قرآن هستند؛ چنان که اغلب رهبران فکری و محققانشان اعتقاد دارند. 3) قائل به عصمت امامان دوازده‌گانه هستند و اینکه این امامان به مقامی رسیده‌اند که هیچ پیامبر و فرشته مقربی به این مقام نرسیده است. 4) مدعی غیبت امام دوازدهم و رجعت هستند. 5) در زمینه جهاد در [[افغانستان]]، تنها احزاب شیعی را یاری کردند.<ref>عبدالرحمن مظهر الهلوش: الشیخ و الطبیب، ص274.</ref>

ظواهری با تألیف کتاب «الحصاد المر؛ الاخوان المسلمون فی ستین عاما»، به شدت جماعت اخوان المسلمین مصر را مورد انتقاد قرار داد. او همراهی این حزب، با حکومت‌های مرتد و ظالم مصر را به بهانه مبارزات سیاسی، خلاف احکام اسلامی دانسته و اخوان المسلمین را به تضعیف و رد فریضه جهاد متهم ساخته است.<ref>عبدالرحیم علی: حلف الارهاب، ج3، ص197-298.</ref>