آیین سینه زنی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
سینه‌زنی نوعی آیین [[عزاداری]] است و به کسی که سینه‌زنی می‌کند «سینه‌زن» گفته می‌شود. سینه زنی بیشتر در مراسم عزاداری [[حسین بن علی]](ع) امام سوم [[شیعیان]]، رایج است. سیاسی و اعتراضی نیز سینه‌زنی معمولاً به همراه نوحه‌خوانی انجام می‌شود و با نوحه هماهنگ است. | سینه‌زنی نوعی آیین [[عزاداری]] است و به کسی که سینه‌زنی می‌کند «سینه‌زن» گفته می‌شود. سینه زنی بیشتر در مراسم عزاداری [[حسین بن علی]](ع) امام سوم [[شیعیان]]، رایج است. سیاسی و اعتراضی نیز سینه‌زنی معمولاً به همراه نوحه‌خوانی انجام می‌شود و با نوحه هماهنگ است. | ||
= پیشینه و روش‌ها = | = پیشینه و روش‌ها = | ||
از مراسم سنتی عزاداری برای حسین بن علی و دیگر امامان شیعه، که همراه نوحه خوانی و با آهنگی خاص بر سر و سینه می‌زنند، گاهی هم سینه خود را لخت‌کرده، بر آن می‌زنند. اصل این سنت، به ویژه در میان عربها رواج داشته‌است. بعدها به صورت موجود درآمده که با انتخاب نوحه‌های سنگین، حرکات دست بر سینه می‌خورد. به فردی هم که‌بر سینه خود زده، عزاداری می‌کند، «سینه زن» می‌گویند. اینگونه نوحه‌گری، ابتدا به صورت فردی بوده، اما با مرور زمان به شکل گروهی ودستجات سوگواری درآمده‌است. | از مراسم سنتی عزاداری برای حسین بن علی و دیگر امامان شیعه، که همراه نوحه خوانی و با آهنگی خاص بر سر و سینه می‌زنند، گاهی هم سینه خود را لخت‌کرده، بر آن می‌زنند. اصل این سنت، به ویژه در میان عربها رواج داشته‌است. بعدها به صورت موجود درآمده که با انتخاب نوحه‌های سنگین، حرکات دست بر سینه می‌خورد. به فردی هم که‌بر سینه خود زده، عزاداری می‌کند، «سینه زن» می‌گویند. اینگونه نوحه‌گری، ابتدا به صورت فردی بوده، اما با مرور زمان به شکل گروهی ودستجات سوگواری درآمده‌است. | ||
«دسته گردانی و سینه زنی و نوحه خوانی که در زمان صفویه رایج شده و توسعه پیدا کرده بود، در عصر قاجاریه با توسعه و تجمل بیشتر درپایتخت رواج داشت… دسته گردانی در عصر قاجار، بویژه در زمان ناصر الدین شاه با آداب و تشریفات و تجمل بسیار برگزار می‌شد. | «دسته گردانی و سینه زنی و نوحه خوانی که در زمان صفویه رایج شده و توسعه پیدا کرده بود، در عصر قاجاریه با توسعه و تجمل بیشتر درپایتخت رواج داشت… دسته گردانی در عصر قاجار، بویژه در زمان ناصر الدین شاه با آداب و تشریفات و تجمل بسیار برگزار می‌شد. | ||
دسته‌های روز با نقاره و موزیک جدید و علم و بیرق و کتل، و دسته‌های شب با طبقهای چراغ زنبوری و حجله و مشعل به راه می‌افتاد و در فواصل دسته سینه‌زنها با آهنگ موزون سینه می‌زدند. نوحه‌خوانی و سینه‌زنی حتی در اندرونی شاهان قاجار، بین زنان اندرون نیز متداول بود…» | دسته‌های روز با نقاره و موزیک جدید و علم و بیرق و کتل، و دسته‌های شب با طبقهای چراغ زنبوری و حجله و مشعل به راه می‌افتاد و در فواصل دسته سینه‌زنها با آهنگ موزون سینه می‌زدند. نوحه‌خوانی و سینه‌زنی حتی در اندرونی شاهان قاجار، بین زنان اندرون نیز متداول بود…» <ref>موسیقی مذهبی ایران، ص ۲۶.</ref>. | ||
== سینه‌زن == | == سینه‌زن == | ||
کسی که در عزا و مصیبت بر سینه خود می‌زند و نوحه‌گری می‌نماید. | کسی که در عزا و مصیبت بر سینه خود می‌زند و نوحه‌گری می‌نماید. و در ایام عزاداری، خصوصاً مراسم عزاداری حسین بن علی در دسته مخصوص با دست بر سینه برهنه خود زند (به علامت سوگواری).<ref>فرهنگ فارسی معین</ref>. سینه زن باید با دیگر سینه زنان و نیز با آهنگ نوحه هماهنگ باشد و تک زنی نکند. | ||
== تک زدن == | == تک زدن == | ||
در اصطلاح لوطیان در سینه زنی بی آهنگ زدن یکی ازمردم دسته. غلط به سینه زدن که خارج از آهنگ یکنواخت دیگر سینه زنان باشد. | در اصطلاح لوطیان در سینه زنی بی آهنگ زدن یکی ازمردم دسته. غلط به سینه زدن که خارج از آهنگ یکنواخت دیگر سینه زنان باشد.<ref>«لغت‌نامه دهخدا، یادداشت بخط مرحوم دهخدا».</ref> و به انجام دهنده آن «تک‌زن» می‌گویند. | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۷: | ||
• سینه‌زنی واحد: نوعی سینه‌زنی است که در استان‌های خوزستان و بوشهر رواج دارد. در این نوع سینه‌زنی، عزاداران در قالب حلقه‌های تو در تو استقرار می‌یابند و با دست چپ کمر نفر سمت چپ خود را می‌گیرند و با دست راست سینه‌زنی می‌کنند. به هنگام سینه‌زنی حلقه‌ها آرام آرام می‌چرخند. نوحه‌های مناسب این نوع سینه زنی از نوع نوحه بوشهری است که وزنی سنگین دارد. سینه زنی واحد پس از نواختن سنج و دمام و بوق کم‌کم شروع می‌شود. ابتدا فردی که «سرخوان» نام دارد شروع به خواندن نوحه می‌کند تا کم‌کم افراد تجمع کنند و حلقه‌ها شکل بگیرد. سپس نوحه‌خوان اصلی با اعلام کلمه «واحد» شروع سینه زنی را اعلام می‌کند. | • سینه‌زنی واحد: نوعی سینه‌زنی است که در استان‌های خوزستان و بوشهر رواج دارد. در این نوع سینه‌زنی، عزاداران در قالب حلقه‌های تو در تو استقرار می‌یابند و با دست چپ کمر نفر سمت چپ خود را می‌گیرند و با دست راست سینه‌زنی می‌کنند. به هنگام سینه‌زنی حلقه‌ها آرام آرام می‌چرخند. نوحه‌های مناسب این نوع سینه زنی از نوع نوحه بوشهری است که وزنی سنگین دارد. سینه زنی واحد پس از نواختن سنج و دمام و بوق کم‌کم شروع می‌شود. ابتدا فردی که «سرخوان» نام دارد شروع به خواندن نوحه می‌کند تا کم‌کم افراد تجمع کنند و حلقه‌ها شکل بگیرد. سپس نوحه‌خوان اصلی با اعلام کلمه «واحد» شروع سینه زنی را اعلام می‌کند. | ||
• سینه‌زنی عرب‌های خوزستان: بیشتر به سبک چلاب است. سینه‌زنهابر گردن چفیه می‌اندازند و به به موکب‌های حسینی می‌روند. جوان‌ها دوش به دوش هم قرار می‌گیرند و به صورت دایره می‌ایستند هرنفردست چپ را روی کمر کناری می‌گذارد سپس بعد از بالا بردن پای راست آن را محکم بر زمین می‌کوبند و سپس با دست بر سینه می‌زنند. | • سینه‌زنی عرب‌های خوزستان: بیشتر به سبک چلاب است. سینه‌زنهابر گردن چفیه می‌اندازند و به به موکب‌های حسینی می‌روند. جوان‌ها دوش به دوش هم قرار می‌گیرند و به صورت دایره می‌ایستند هرنفردست چپ را روی کمر کناری می‌گذارد سپس بعد از بالا بردن پای راست آن را محکم بر زمین می‌کوبند و سپس با دست بر سینه می‌زنند. در مداحی هنگامی که مداح سکوت می‌کند یکی از سینه زن‌ها فریاد می‌زند یا علی و دیگر چلاب زنان در پاسخ می‌گویند یا ابو حسین. در خانمها، هنگامی که مداح زنان، ملایه روضه‌خوانی را شروع می‌کند، زنان که بیشترشان ثوب‌های عربی پوشیده‌اند چهارزانو دور اتاق را پر می‌کنند و شیله‌های مشکی (روسری عربی) خود را جلوی چشم‌های خود می‌آورند. پس از روضه، در سینه‌زنی زنان ابتدا بر پاهای خود می‌زنند. گاهی مداح زنان ریتم را تغییر می‌دهد و عزاداران باید با دست راست بر سینه و با دست چپ بر پای چپ بکوبند. ازدیگر سبک‌های سینه‌زنی زنان، ایستاده سینه‌زدن است که دست‌ها را به صورت ضربدر نگاه داشته و بر سینه می‌کوبند و با ریتمی‌کند سینه‌زنی را ادامه می‌دهند. آن جا که ریتم تندتر می‌شود، زنان با گفتن احو، احو، همراهی می‌کنند. به این نوع سینه‌زنی که زنان به تندی دست‌ها را بر سینه می‌زنند رشگ گفته می‌شود.<ref>"تعزیه عربی، ناشناخته برای میراث معنوی". مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.</ref> | ||
نسخهٔ ۸ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۰۷
 | این مقاله هماکنون برای مدتی کوتاه تحت ویرایش عمده است. این برچسب برای جلوگیری از تعارض ویرایشی اینجا گذاشته شدهاست، لطفا تا زمانیکه این پیام نمایش داده می‌شود ویرایشی در این صفحه انجام ندهید. این صفحه آخرینبار در ۱۱:۰۷، ۸ اوت ۲۰۲۱ (ساعت هماهنگ جهانی) (۳ سال پیش) تغییر یافتهاست؛ لطفا اگر در چند ساعت اخیر ویرایش نشده است، این الگو را حذف کنید. اگر شما ویرایشگری هستید که این الگو را اضافه کرده است، لطفا مطمئن شوید آن را حذف یا با در دست ساخت جایگزین میکنید. |
.jpg)
| عنوان مقاله | آیین سینه زنی |
|---|---|
| زبان مقاله | فارسی |
| اطلاعات نشر | ایران – قم – پژوهشگاه مطالعات تقریبی |
سینه‌زنی نوعی آیین عزاداری است و به کسی که سینه‌زنی می‌کند «سینه‌زن» گفته می‌شود. سینه زنی بیشتر در مراسم عزاداری حسین بن علی(ع) امام سوم شیعیان، رایج است. سیاسی و اعتراضی نیز سینه‌زنی معمولاً به همراه نوحه‌خوانی انجام می‌شود و با نوحه هماهنگ است.
پیشینه و روش‌ها
از مراسم سنتی عزاداری برای حسین بن علی و دیگر امامان شیعه، که همراه نوحه خوانی و با آهنگی خاص بر سر و سینه می‌زنند، گاهی هم سینه خود را لخت‌کرده، بر آن می‌زنند. اصل این سنت، به ویژه در میان عربها رواج داشته‌است. بعدها به صورت موجود درآمده که با انتخاب نوحه‌های سنگین، حرکات دست بر سینه می‌خورد. به فردی هم که‌بر سینه خود زده، عزاداری می‌کند، «سینه زن» می‌گویند. اینگونه نوحه‌گری، ابتدا به صورت فردی بوده، اما با مرور زمان به شکل گروهی ودستجات سوگواری درآمده‌است. «دسته گردانی و سینه زنی و نوحه خوانی که در زمان صفویه رایج شده و توسعه پیدا کرده بود، در عصر قاجاریه با توسعه و تجمل بیشتر درپایتخت رواج داشت… دسته گردانی در عصر قاجار، بویژه در زمان ناصر الدین شاه با آداب و تشریفات و تجمل بسیار برگزار می‌شد. دسته‌های روز با نقاره و موزیک جدید و علم و بیرق و کتل، و دسته‌های شب با طبقهای چراغ زنبوری و حجله و مشعل به راه می‌افتاد و در فواصل دسته سینه‌زنها با آهنگ موزون سینه می‌زدند. نوحه‌خوانی و سینه‌زنی حتی در اندرونی شاهان قاجار، بین زنان اندرون نیز متداول بود…» [۱].
سینه‌زن
کسی که در عزا و مصیبت بر سینه خود می‌زند و نوحه‌گری می‌نماید. و در ایام عزاداری، خصوصاً مراسم عزاداری حسین بن علی در دسته مخصوص با دست بر سینه برهنه خود زند (به علامت سوگواری).[۲]. سینه زن باید با دیگر سینه زنان و نیز با آهنگ نوحه هماهنگ باشد و تک زنی نکند.
تک زدن
در اصطلاح لوطیان در سینه زنی بی آهنگ زدن یکی ازمردم دسته. غلط به سینه زدن که خارج از آهنگ یکنواخت دیگر سینه زنان باشد.[۳] و به انجام دهنده آن «تک‌زن» می‌گویند.
آئین‌های محلی سینه زنی
• سینه‌زنی واحد: نوعی سینه‌زنی است که در استان‌های خوزستان و بوشهر رواج دارد. در این نوع سینه‌زنی، عزاداران در قالب حلقه‌های تو در تو استقرار می‌یابند و با دست چپ کمر نفر سمت چپ خود را می‌گیرند و با دست راست سینه‌زنی می‌کنند. به هنگام سینه‌زنی حلقه‌ها آرام آرام می‌چرخند. نوحه‌های مناسب این نوع سینه زنی از نوع نوحه بوشهری است که وزنی سنگین دارد. سینه زنی واحد پس از نواختن سنج و دمام و بوق کم‌کم شروع می‌شود. ابتدا فردی که «سرخوان» نام دارد شروع به خواندن نوحه می‌کند تا کم‌کم افراد تجمع کنند و حلقه‌ها شکل بگیرد. سپس نوحه‌خوان اصلی با اعلام کلمه «واحد» شروع سینه زنی را اعلام می‌کند. • سینه‌زنی عرب‌های خوزستان: بیشتر به سبک چلاب است. سینه‌زنهابر گردن چفیه می‌اندازند و به به موکب‌های حسینی می‌روند. جوان‌ها دوش به دوش هم قرار می‌گیرند و به صورت دایره می‌ایستند هرنفردست چپ را روی کمر کناری می‌گذارد سپس بعد از بالا بردن پای راست آن را محکم بر زمین می‌کوبند و سپس با دست بر سینه می‌زنند. در مداحی هنگامی که مداح سکوت می‌کند یکی از سینه زن‌ها فریاد می‌زند یا علی و دیگر چلاب زنان در پاسخ می‌گویند یا ابو حسین. در خانمها، هنگامی که مداح زنان، ملایه روضه‌خوانی را شروع می‌کند، زنان که بیشترشان ثوب‌های عربی پوشیده‌اند چهارزانو دور اتاق را پر می‌کنند و شیله‌های مشکی (روسری عربی) خود را جلوی چشم‌های خود می‌آورند. پس از روضه، در سینه‌زنی زنان ابتدا بر پاهای خود می‌زنند. گاهی مداح زنان ریتم را تغییر می‌دهد و عزاداران باید با دست راست بر سینه و با دست چپ بر پای چپ بکوبند. ازدیگر سبک‌های سینه‌زنی زنان، ایستاده سینه‌زدن است که دست‌ها را به صورت ضربدر نگاه داشته و بر سینه می‌کوبند و با ریتمی‌کند سینه‌زنی را ادامه می‌دهند. آن جا که ریتم تندتر می‌شود، زنان با گفتن احو، احو، همراهی می‌کنند. به این نوع سینه‌زنی که زنان به تندی دست‌ها را بر سینه می‌زنند رشگ گفته می‌شود.[۴]