تعامل مذاهب اسلامی در اندونزی (مقاله)

تعامل مذاهب اسلامی در اندونزی مدخلی است درباره چگونگی و نحوه پیروان مذاهب اسلامی در کشور اندونزی. در واقع اندونزی از لحاظ روابط پيروان مذاهب متعدد اسلامی پيشينه ای درخشان دارد. مذاهب اسلامی به ويژه دو مذهب تشيع و تسنن توأمان از همان آغاز وارد جنوب شرق آسيا از جمله اندونزی شدند و در جزاير مختلف آن نفوذ يافتند. در اندونزی مذاهب مختلف اسلامی حضور دارند و اکثريت با مذهب شافعی است اما در عمل و اجرای شعاير اسلامی، تقريباً فرهنگ عمومی مردم که البته مانند ساير جاها مقداری با قدرت جاشنی فرهنگ بومی توأم است پيروی از اهل بيت عصمت و طهارت و متأثر از آن می‌باشد.

تعامل مذاهب اسلامي در اندونزي

اندونزي از لحاظ روابط پيروان مذاهب متعدد اسلامي پيشينة درخشان دارد. چنان که اشاره شد اسلام همزمان با پيشروي استعمار و چپاول و تعدي و بهره‌کشي بي رحمانة آن، در خط موازي در صفحات قلوب مردم گسترش مي‌يافت و به مردم از هم گسيخته و پراکنده اندونزي هويت مي‌بخشيد و آنان را هدايت مي‌کرد و بر روحيه آزادي طلبي و استقلال خواهي و نبرد با استعمار مي‌افزود. همان گونه که اسلام در آن کشور با مسالمت و تعامل فرهنگي وارد شد مردم اندونزي نيز همواره با همديگر روابط حسنه و به دور از خشونت و تعصب داشته‌اند. آنان عمدتاً بر مشترکات اسلامي از جمله محوريت قرآن و اهل بيت پيامبر (ص) تأکيد ورزيده‌اند. مذاهب اسلامي به ويژه دو مذهب تشيع و تسنن توأمان از همان آغاز وارد جنوب شرق آسيا از جمله اندونزي شدند و در جزاير مختلف آن نفوذ يافتند. اولين دولت اسلامي در اندونزي تحت تأثير فرهنگ تشيع در يکي از جزاير اندونزي که باسامي خوانده مي‌شود و در استان (ايالت) اچه قرار دارد، شکل گرفت. از اين لحاظ تشيع در اندونزي به عنوان مذهب نجات بخش و ناب مطرح بوده و فرقه‌هاي مختلف اسلامي بدان احترام ويژه قايل‌اند.

در اندونزي مذاهب مختلف اسلامي حضور دارد و اکثريت با مذهب شافعي مي‌باشد اما در عمل و اجراي شعاير اسلامي، تقريباً فرهنگ عمومي مردم که البته مانند ساير جاها مقداري با قدرت جاشني فرهنگ بومي توأم است پيروي از اهل بيت عصمت و طهارت و متأثر از آن مي‌باشد. اجراي دعاها و مراسم توسل و زيارت اهل قبور به ويژه برخي سادات و علما و عرفاي نامي، برگزاري مراسم اعم از جشن بعثت و ولادت‌هاي اولياي الهي و حتي مراسم سوگواري سيدالشهدا جزء برنامه‌هاي ديني مردم به اشکال مختلف است و بين طوايف مختلف تفاوت فاحش احساس نمي‌شود. اين ويژگي باعث شده است که برخي از رهبران مشهور اهل سنت ملت اندونزي را متأثر از فرهنگ تشيع بدانند.

يکي از رؤساي جمهور اندونزي و رهبر انجمن بزرگ نهضت‌العماي اندونزي، عبدالرحمان وحيد که به اهل سنت تعلق دارد تصريح مي‌کند: «جمعيت نهضت العلما پيرو آموزش‌هاي اهل سنت و جماعت مي‌باشند، هر چند در عمل از فرهنگ تشيع تقليد مي‌کنند.» اين در حاليست که همان گونه که اشاره شد جمعيت نهضت‌العلماي اهل سنت در اندونزي بزرگ‌ترين مجموعة ديني به شمار مي‌رود و حدود سي ـ چهل ميليون نفر هوادار دارد و در ادوار قبل و بعد از استقلال اندونزي نقش تعيين کننده در سرنوشت کشور داشته است، چنانکه يکبار رهبرش به رياست جمهوري رسيد.

يکي از بزرگداشت‌هاي معروف و ساليانه که در اندونزي برگزار مي‌شود مراسم دهة محرم و عزاداري عاشوراي حسيني است. مردم مسلمان اندونزي سالگرد شهادت امام حسين (ع) و يارانش را با احترام و مراسم خاص برگزار مي‌کنند ماه‌هاي محرم و صفر براي ملت ياد شده حساب ويژه دارد و معمولاً فرقه‌هاي مختلف مسلمان در اين دو ماه مجالس جشن و سرور از قبيل عروسي‌ها، ساز و آواز و مراسم شاد برگزار نمي‌کنند. در جزيره جاوه پس از ورود محرم مردم به تهية غذاي خاص که نام آن از عاشورا اتخاذ شده است که به نام «بوبوسورا» (غذاي عاشورا) اقدام و آن را در بين عزاداران و مستمندان توزيع مي‌کنند. مردم ياد شده ماه محرم را (Bulan sura) (شهر سورا) مي‌نامند و سورا در واقع همان عاشورا است که در زبان محلي بدين صورت آمده است.

در قسمت شمالي ايالت آچه ماه محرم را ماه حسن و حسين مي‌نامند و مردم در اين ماه به نذر و تهيه نمودن غذاي نذري به ياد شهادت امام حسين (ع) مي‌پردازند که آن را «کنج عاشورا» يعني نذر عاشورا مي‌نامند. در منطقة بنکولو واقع در سوماتراي غربي، در دهه نخست محرم مراسم تابوت کشان وجود دارد که به مناسبت عاشوراي حسيني مردم مسلمان برگزار مي‌کنند و بسيار شبيه تعزيه و شبيه خواني شيعيان در برخي نقاط شيعه نشين جهان مي‌باشد.

در مراسم عزاداري که توسط شيعيان برگزار مي‌شود نه تنها مردم عادي بلکه شماري از رهبران اهل سنت نيز شرکت مي‌کنند. از جمله کساني که در اين مراسم شرکت کرده بدان رسميت بخشيده و مورد تأکيد قرار داده‌اند مي‌توان از پروفسور حاج گياهي علي يافي رئيس پيشين مجلس علماي اندونزي و دکترعقيل سراج، دبير کل جمعيت نهضت العلماي اندونزي ياد کرد. فرد اخير مکرر در اين گونه مراسم شيعيان شرکت کرده و به ايراد سخن راني و عزاداري پرداخته است به طوري که او را بسياري از مردم شيعه تلقي کرده‌اند اما اين امور تأثيري بر رويکرد کلي مردم مسلمان اندونزي ندارد.

پس از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران که جريان وهابيت با کمک پيدا و پنهان خارجي در صدد تفرقه در ميان مسلمانان و ترويج افراطي گري برآمد، در کشور اندونزي تلاش‌هاي فراواني از قبيل ساختن مدارس و مساجد، نشر و توزيع کتاب‌هاي وهابيت و ضد شيعي را آغاز کرد ولي به دليل روحية مدارا و همزيستي مسالمت آميز مردم و فرقه‌هاي اسلامي، توفيق چنداني به دست نياورد و نه تنها مردم و اقليتي را به خشونت و افراطي گري وانداشت بلکه اظهارات ضد شيعي قابل ملاحظه‌اي از سوي رهبران اهل سننت نيز ارائه نگرديد.

نکته پاياني تلاش مجدد مسيحيان و مسيونرهاي مسيحي در قالب گروه‌هاي امداد و کمک‌هاي کشورهاي غربي براي ترويج مسيحيت در اندونزي مي‌باشد. کشورهاي غربي که در آغاز انتشار خبر زلزلة فاجعه بار سونامي واکنش مناسب نشان نداده و از اين لحاظ مورد اعتراض مردم جهان به ويژه سازمان‌هاي امدادي و خبرنگاران قرار گرفتند، به ناچار بر ميزان کمک‌هاي خود افزودند. اين بار مسيونرهاي مسيحي جهت سوء استفاده از اين کمک‌ها و بهره‌گيري تبليغاتي جهت ترويج مسيحيت و تغيير باور ديني مردم تلاش گسترده و هماهنگي را سامان دادند که باز مورد اعتراض جهانيان قرار گرفت. مردم مصيبت ديده و گرفتار مسلمان نيز با هوشياري مواظب اين حرکت‌ها هستند، چنان که افکار عمومي نفرت خود را از اين برخورد غرب، پنهان نکردند.

قسمتی از مقاله ای تحت عنوان : اسلام در اندونزي (indonesia) نويسنده : عبدالمجيد ناصري داوودي منبع : اندیشه تقریب، سال اول، شماره دوم به نقل از : سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مقاله اسلام در اندونزی http://icro.ir/index.aspx?pageid=32738&p=61&showitem=11072