حارثیه

حارثیه‏ از فرقه منسوب به اسحاق بن زید بن حارث انصارى بودند.

موسس

نوبختی در فرق الشیعه قائل است که رهبر فرقه حارثیه شخصی به نام عبدالله بن الحارث است.

تاریخچه

در باره او گفته اند که از کسانی است که بعد از مرگ عبدالله بن معاویه به رهبری فرقه خویش رسید و پیروانش به نام او منسوب هستند. او اهل مدائن و به عبدالله مدائنی یا عبدالله بن مدائنی نیز خوانده می‌شود. پدر او زندیقی بوده است.

ظهور فرقه

فرقه هاشمیه که شاخه اصلی کیسانیه بعد از مرگ محمد بن حنیفه است، بعد از مرگ ابوهاشم به چند فرقه دیگر منشعب شد. ازاین ‌رو محمد بن الحنیفه رئیس فرقه هاشمیه در مورد جانشینی خویش و امامت فرقه به فردی به نام عبدالله بن عمرو بن حرب کندی وصیت نموده است. بدین ترتیب طرف‌داران عبدالله بن عمرو، فرقه‌ای منشعب شده از هاشمیه راتشکیل دادند؛ اما بعد از این تشکل طرف‌داران عبدالله بن عمرو به این نتیجه رسیدند که او صلاحیت علمی و دینی برای جانشینی ابوهاشم را ندارد به همین دلیل از او روی برگردان شدند و به جانشینی عبدالله بن معاویه بن عبدالله بن جعفر بن ابی طالب روی آوردند و از جمله کسانی که از اصحاب عبدالله بن معاویه به شمار می‌رفته، عبدالله بن حارث بوده است تا اینکه بعد از کشته شدن عبدالله بن معاویه به امر ابومسلم خراسانی، عده‌ای از طرف‌داران عبدالله بن معاویه به انتخاب جانشینی برای رهبر فقید خویش دست زدند و رهبر منتخب این عده کسی نبود جز زندیق زاده‌ای که عبدالله بن حارث نام داشت. به این ترتیب فرقه حارثیه با جدا شدن از فرقه حربیه مستقل شد و چون حربیه از منشعبات هاشمیه کیسانیه می‌باشد، در نهایت فرقه حارثیه نیز از شاخه‌های کیسانیه می‌شود.

اعتقادات

حارثیه معتقد بودند که روح عبد اللّه بن معاویه در اسحاق بن زید حلول کرده است. اسحاق بن زید بن حارث از اهالى مداین بود و پیروان او همه از غلاه بودند. همچنین می گفتند که هر که امام را بشناسد هر کار که بخواهد می تواند انجام دهد. امام ایشان عبد اللّه بن معاویه بود که همان عبد اللّه بن معاویه بن عبد اللّه بن جعفر بن أبی طالب است.در کتب فرق آمده است که عبد اللّه بن معاویه مدعی بود که علم مانند قارچ و گیاه در دل او مى ‏روید و قایل به «تناسخ ارواح» بود و همچنین می گفت که روح آدم در تن انبیاى پیشین بگذشت تا این که در تن او جاى گرفت. به اعتقاد او دنیا فانى نمى‏شود و شراب و مردار و محرمات دیگر «حلال» است و در این باره استدلال به قول خداى تعالى مى‏کرد که: «لَیْسَ عَلَى الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جُناحٌ فِیما طَعِمُوا ...» سوره مائده، آیه 93. یعنى بر کسانى که ایمان مى‏آورند و عمل صالح دارند در آنچه را که مى‏خورند گناهى نیست.

سر انجام حارثیه

پس از مرگ عبد اللّه بن معاویه، یاران او به سه شاخه تقسیم شدند، گروهى گفتند که او زنده است و در کوهى از جبال اصفهان زندگی می کند و نخواهد مرد تا آن که برخیزد و جهان را پر از عدل و داد کند. گروهی دیگر مى‏گفتند که او زنده است و همراه یکى از بنى هاشم بازخواهدگشت و عده‏اى دیگر مرگ او را پذیرا شدند.