بغدادیون: تفاوت میان نسخه‌ها

از اندیشه های خاص ابن اخشید، دیدگاه های او در باب چیستی توبه، ماهیت حیات و امکان صدور معجزه از غیر انبیاء مورد توجه ناقدان قرار گرفته است. شاگردی [[ابوعبدالله واسطی]]، متکلم دیگر بغداد در اوایل قرن چهارم هجری قمری، نزد ابوعلی جبایی که [[ابن ندیم]] را دچار تردید کرده، شاهدی بر این نکته تاریخی است که هم زمان با نزدیک شدن مکتب بصره به اندیشه های بغدادیان در باب امامت، متکلمان بغداد نیز به آموختن از بصریان روی آوردند. در نسل پسین، کسانی چون [[ابوعمران ابن ریاح]] را می توان یافت که از پیروان ابوعلی جبایی بوده و نزد ابن اخشید کلام آموخته است. در اواسط قرن چهارم هجری قمری، شاخه اخشیدی بغداد توسط شاگردان ابن اخشید چون ابوالعلاء، ابوعبدالله حبشی و مهم تر از همه ابوالحسن علی بن عیسی رمانی  دوام یافت و در عرض آنان کسانی از محافل غیراخشیدی، چون ابوالطیب ابن شهاب، از شاگردان عبدالرحیم خیاط و بلخی و ابوالعباس کتّاب از پرورندگان محفل واسطی، حضور داشتند. به خصوص پس از عصر ابوعلی، فاصله دو مکتب بصره و بغداد تا اندازه ای کاسته شد و نه تنها محافل پیرو مکتب بصره در بغداد حضور داشتند، بلکه پیروان مکتب بغداد نیز در بصره یافت می شدند.

از قرن پنجم هجری قمری محافل معتزله در بغداد رو به افول نهاد و رجال برجسته ای در آن دیده نمی شد. اما می دانیم که این محافل دست کم تا قرن هفتم هجری قمری در بغداد دوام داشت و [[ابن ابی الحدید]]، شارح [[نهج البلاغه (کتاب)|نهج البلاغة]]، به تصریح خود از متعلقان به مکتب بغدادی اعتزال بود. از تمایزهای میان معتزله بغداد و بصره، به خصوص باید به قول بغدادیان مبنی بر افضلیت امام علی علیه السلام بر شیخین و نیز صورت بندی ارائه شده درباره مشروعیت خلافت [[ابوبکر]] از باب تقدیم مفضول بر افضل اشاره کرد که تنها در نسل های متأخر در میان بصریان نیز هوادارانی داشت. برخی باور دارند که مکتب بغداد از استحکام نظری کمتری برخوردار بود و این سخن بدان معنا پذیرفته است که مقصود از استواری نظری، توجیه فلسفی دیدگاه ها بوده باشد. نیز گفته می شود که بغداد به سبب مرکزیت در [[نهضت ترجمه]]، بیش از بصره تحت تأثیر [[فلسفه یونان]] قرار گرفت.<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج12، ص321</ref>